8-sinflar uchun “Elektr maydon” mavzusi taqdimoti slaydi 1. Salomlashish 2. Davomatni aniqlash 3. Ma’naviyat daqiqasi o’tkazish 4. O’quvchilarni guruhga bo’lish Tashkiliy qism O’QUVCHILARNI GURUHLARGA BO’LISH 1-GURUH Elektron 2-GURUH Proton 3-GURUH Neytron Bu guruhlarimiz “Atom” ning tashkil qilgan zarralari hisoblanadi O’TGAN DARSNI TAKRORLASH Guruhlar uchun topshiriqlar ELEKTRON gurihi uchun 1 Zaryalangan jismlar bir-biriga tegmasdan masofadan ta’sirlashishini kim aniqlagan? 2 Kulon kuchi formulasi qanday? 3 Shoyiga ishqalangan shisha tayoqcha va shoyi qanday zaryadlanadi? 4 Elektronning zaryad miqdori kattami yoki protonningmi? PROTON gurihi uchun 1 Atom nimadan tashkil topgan? 2 Zaryadlar orasidagi ta’sir kuchi zaryadlarga qanday bog’liq? 3 Mo’ynaga ishqalangan ebonit tayoqchasi va mo’yna qanday zaryadlanadi? 4 Kulon zaryadlar orasidagi o’zaro ta’sir kuchi formulasini qanday yaratdi? NEYTRON gurihi uchun 1 Atom so’zining ma’nosini ayting. 2 Zaryadlarning o’zaro ta’sir kuchi ular orasidagi masofaga qanday bog’langan? 3 Qaysi elementer zaryadning zaryad miqdori nolga teng. 4 Neyron bilan elektron orasida ta’sir kuchi mavjudmi? Bo’lsa u qanday kuch? Barcha guruhlar uchun umumiy muammoli savollar Rasmdagi 1-zaryad 2-zaryadga qaysi kuch yo’nalishida ta’sir ko’rsatadi? Barcha guruhlar uchun umumiy muammoli savollar Rasmdagi 2-zaryad qaysi zaryadni o’ziga tortadi? Barcha guruhlar uchun umumiy muammoli savollar Rasmdagi nima tasvirlangan? Siz aytarsiz endi Yo’q “Aqliy hujm” Savol: odamlar bir-biriga tegmagan holda qanday ta’sir ko’rsatadilar? YANGI MAVZU BAYONI 1. Elektr maydon haqida tushuncha Mavzu: ELEKTR MAYDON Ingliz fizik-eksperimentatori. U hayoti davomida minglab tajribalar o’tkazgan. Unga olimlar “eksperimentlar qiroli” deb nom berishgan. Uning eng ulkan kashfiyotlaridan biri elektromagnit induksiya hodisasidir. Maykl mazkur tajribada hosil qilgan kichik tok bugungi kunda dunyoni yoritmoqda. Jismlarni bir-biriga ishqalab yoki zaryadlangan jismga tekkazib ularni zaryadlash mumkinligi haqida oldingi mavzularda tanishdingiz. Zaryadlangan jismlar o’z atrofidagi boshqa jismlarga ta’sir ko’rsatadi. Maykl Faradey bunday ta’sir elektr maydon orqali sodir bo’lishini tushuntirib bergan. Elektr zaryadlar bir-biriga bevosita tegmasdan ham ta’sirlashishi, ular atrofida elektr maydon hosil bo’lishini bildiradi. Birinchi zaryadning elektr maydoni ikkinchi zaryadga, ikkinchisining maydoni birinchi zaryadga ta’sir qiladi. Zaryaddan uzoqlashgan sari elektr maydon zaiflasha boradi. Qo’zg’almas zaryadning yoki zaryadlangan jismning maydoni elektrostatik (elektr ) maydon deb ataladi. Elektr maydonni bevosita tajribalarsiz ko’ra olmaymiz, sezmaymiz ham. Uning mavjudligini zaryadlangan jismlarning o’zaro ta’sirlashishiga qarab bilishimiz mumkin. Stoldagi oyna ustiga doira shaklidagi musbat zaryadlangan metal plastinkani qo’yib, uning atrofiga maydalangan soch tolalarini sepib oynani chertsak, tolalar ma’lum tartibda joylashib qoladi. 2. Elektr maydon kuch chiziqlari Elektr maydon kuch chiziqlari musbat zaryadda boshlanadi Elektr maydon kuch chiziqlari manfiy zaryadda tugaydi Elektr maydon kuch chiziqlari yo’nalishi Ikki musbat zaryad yaqinlashtirilgandagi elektr maydon kuch chiziqlari yo’nalishi Musbat va manfiy zaryad yaqinlashtirilgandagi elektr maydon kuch chiziqlari yo’nalishi Elektr maydon kuch chiziqlari musbat zaryadda boshlanib manfiy zaryadda tugaydi.  3. Elektr maydon kuchlanganligi Elektr maydon kuchlanganligi nuqtaviy zaryadga maydon tomonidan ta’sir qiladigan kuchning shu zaryadga nisbatiga teng. Elektr maydon kuchlanganligi E ning yo’nalishi A nuqtada musbat zaryadga ta’sir etadigan kuch F ning yo’nalishi bilan bir xil bo’ladi. 3. Muhitning dielektrik singdiruvchanligi r r Vakuum Muhit Muhitning dielektrik singdiruvchanligidan kelib chiqqan xulosalar YANGI MAVZUNI MUSTAHKAMLASH  Guruxlar rag’batlari hisoblanib, go’lib guruxni aniqlash Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilarni baholash O’QUVCHILARNI BAHOLASH Biz “5” bahoga o’qiymiz!  Uyga vazifa mavzuni o’qib, o’rganish, yangi tushunchalar qoidalarini yod olgan holda mazmunan tushunish.  4-mashqni ishlab kelish  Daraja hossalaridan foydalangan holda Elektr maydon va nuqtaviy zaryadning elektr maydon kuchlanganligi formulalariga oid 5 ta masala tuzish. UYGA VAZIFA BERISH E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT