Fuqarolik protsessual huquqi Mavzu: Nizo predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qilmaydigan uchinchi shaxslar Reja: 2.1 Uchinchi shaxslar tushunchasi 2.2 Nizo predmetiga nisbatan mustaqil talablar 2.3 Nizo predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qilmaydigan uchinchi shaxslar Uchinchi shaxslar tushunchasi Uchinchi shaxslar huquqiy tizimda nizo yoki boshqa huquqiy munosabatlarga bevosita qatnashmaydigan, ammo nizo yoki huquqiy jarayondan ta'sirlanishi mumkin bo‘lgan shaxslardir. Boshqacha aytganda, uchinchi shaxslar nizo tomonlari bilan to‘g‘ridan- to‘g‘ri munosabatga ega bo‘lmagan shaxslar hisoblanadi, lekin ular nizo jarayoni yoki uning natijalari bilan aloqada bo‘lishi mumkin. Uchinchi shaxslarning nizo jarayonidagi roli va huquqiy maqomi huquqiy tizimning me'yorlariga, ayniqsa, ularning huquqiy manfaatlariga taalluqli bo‘ladi. Uchinchi shaxslar tavsifi 1. Uchinchi shaxslar, ishga aralashuvchilar (intervenyerlar) – bu shaxslar nizo jarayoniga o‘z manfaatlarini himoya qilish maqsadida aralashishi mumkin. Ular sudda mustaqil da'vo qo‘zg‘atishi yoki mavjud ishga qo‘shilishi mumkin. Bunday shaxslar, masalan, biror mol- mulk yoki huquq bilan bog‘liq nizo yuzasidan o‘z manfaatlarini ko‘zlab sudga murojaat qilgan shaxslardir. 2. Uchinchi shaxslar, ishga aralashmasdan qatnashmaydiganlar – bu shaxslar nizo jarayonida bevosita ishtirok etmaydi va mustaqil talab qo‘zg‘ata olmaydi. Biroq, ular nizo natijasidan ta'sirlanishi mumkin. Misol uchun, agar nizo biror kooperativning a'zolari o‘rtasida bo‘lsa, kooperativning boshqa a'zolari, ya'ni uchinchi shaxslar, nizo natijasida bevosita ta'sirlanmasalar ham, ularning huquqiy holatiga ta'sir ko‘rsatishi mumkin. Uchunchi shaxslarning huquqiy holati 1. Mustaqil talablar bilan ishtirok etish huquqi: Uchinchi shaxslar, agar ular o‘z manfaatlarini himoya qilish zarurati mavjud bo‘lsa, sudga murojaat qilib, nizo jarayonida o‘z talablarini ilgari surishlari mumkin. Masalan, agar nizo mulk masalasi bo‘yicha bo‘lsa, mulkning boshqa qonuniy egasi yoki undan foydalanishga huquqi bo‘lgan shaxslar o‘z manfaatlarini himoya qilish uchun ishga aralashishi mumkin. 2. Aralashish uchun talablar: Uchinchi shaxs ishga aralashish uchun sudga ariza yozishi kerak va bu arizada o‘zining nizo jarayoniga aralashishining asoslarini ko‘rsatishi lozim. Ular, odatda, sud tomonidan ma'qullangan bo‘lishi kerak, ya'ni aralashuv huquqi sud tomonidan tasdiqlanishi kerak. 3. Uchinchi shaxsning sud jarayoniga qo‘shilishi: Aralashuvchilar sud jarayonida ishtirok etish orqali dalillarni taqdim etish, guvohlarni chaqirish va o‘z talablari asosida huquqiy fikr bildirishi mumkin. Ular, shuningdek, nizo tomonlariga o‘xshab, sudda o‘z pozitsiyalarini himoya qilish huquqiga ega.