Absorbsiya jarayonini olib borish usullari
Reja:
1.Parallel yo’nalishli sxema.
2.Qarama - qarshi yo’nalishli sxema.
3.Absorbent yoki gaz fazaning retsirkulyatsiyali sxemalari.
Asosiy tushuncha va atamalar
Parallel yo’nalishli; qarama - qarshi yo’nalishli; bir pog`onali, qisman
restirkulyastiyali; ko’p pog`onali, qisman restirkulyastiyali.
1.Parallel yo’nalishli sxema.
Parallel yo‟nalishli sxemasida gaz oqim va absorbent parallel (bir xil)
yo’nalishda harakatlanadi. Absorberga kirishda, absorbtiv konstentrastiyasi katta
bo’lgan gaz faza, absorbtiv konstentrastiyasi past bo’lgan suyuq faza bilan
kontaktda bo’lsa, qurilmadan chiqishda esa – absorbtiv konstentrastiyasi kichik
bo’lgan gaz faza, absorbtiv konstentrastiyasi yuqori bo’lgan suyuqlik bilan o’zaro
ta’sirda bo’ladi.
2.Qarama - qarshi yo’nalishli sxema.
Qarama - qarshi yo‟nalishli sxemada ko’rsatilgan. Ushbu sxemali
absorberlarning
bir
uchida
absorbtiv
konstentrastiyasi
yuqori
gaz
va
suyuqlikto’qnashuvda bo’lsa, ikkinchi uchida esa - konstentrastiyalari past fazalar
o’zaro ta’sirda bo’ladi. Qarama - qarshi yo’nalishli sxemalarda parallel
yo’nalishliga qaraganda, absorbentdagi absorbtiv eng yuqori qiymatiga erishsa
bo’ladi. Lekin, jarayonning o’rtacha harakatga keltiruvchi kuchi parallel
yo’nalishliga nisbatan kam bo’lgani uchun, qarama - qarshi yo’nalishli
absorberning gabarit o’lchamlari katta bo’ladi.
3.Absorbent yoki gaz fazaning retsirkulyatsiyali sxemalari.
Absorbent yoki gaz fazaning restirkulyastiyali sxemalarida absorbent ko’p
marta o’tadi. absorbent bo’yicha restirkulyastiyali sxema keltirilgan. Bunda, gaz
faza absorberning tepa qismidan kirib, past qismidan chiqib ketsa, suyuq faza esa
qurilmadan bir necha marta qaytarib o’tkaziladi.
Absorbent qurilmaning tepa qismiga uzatiladi va gaz fazasiga qarama -
qarshi yo’nalishda harakatlanadi. Yangi, xb konstentrastiyali absorbent
absorberdan chiqayotgan suyuq faza bilan aralashishi natijasida uning
konstentrastiyasi xs ga ko’tariladi.
Jarayonning ishchi chizig`i u-x diagrammada AV to’g`ri chizig`i bilan
ifodalanadi. Absorbtivning aralashtirishdan keyingi konstentrastiyasi xs ni moddiy
balans tenglamasidan topish mumkin.Agar, absorberga kirishdagi absorbent
miqdorini yangi absorbent miqdoriga nisbatini n deb belgilasak, moddiy balans
tenglamasi ushbu ko’rinishda yoziladi:
Absorbent harakat tezligi ortishi bilan massa berish koeffistienti ko’payadi, bu
esa o’z navbatida massa o’tkazish koeffistientini o’sishiga olib keladi.
Qiyin eruvchan gazlarni absorbsiya qilish paytida absorbentni restirkulyastiya
qilish usulini qo’llash maqsadga muvofiqdir. Agar, absorbtiv restirkulyastiya qilsa, gaz
fazasida massa berish koeffistienti ko’payadi. Bu usul yaxshi eriydigan gazlarni
absorbsiya qilishda yuqori samara beradi.
Nazorat savollari.
1. Parallel yo’nalishli sxema,
2. Qarama - qarshi yo’nalishli sxema,
3. Absorbent yoki gaz fazaning retsirkulyatsiyali sxemalari.