РЕЖА:
1.ЖАМИЯТ ТУШУНЧАСИ
2. ЖАМИЯТ МАВЖУД БЎЛИШИ ШАКЛЛАРИНИНГ ХИЛМА-
ХИЛЛИГИ.
3. ЖАМИЯТ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАР.
4. ДАВЛАТГАЧА БЎЛГАН ЖАМИЯТЛАРДА: ИЖТИМОИЙ НОРМАЛАР
ВА ИЖТИМОИЙ ҲОКИМИЯТ.
5. ДАВЛАТ – ЖАМИЯТ МАВЖУД БЎЛИШИНИНГ БИР ШАКЛИ
СИФАТИДА.
6. ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚНИ ВУЖУДГА КЕЛИШИ ТЎҒРИСИДАГИ
НАЗАРИЯЛАР.
– бу кишилар ўртасидаги ўзаро ҳаракатларнинг маҳсули,
улар
ҳаётининг
маълум
бир
ташкилийлиги,
моҳияти
жиҳатидан кишилар ва уларнинг гуруҳлари ўртасидаги
турли хил (иқтисодий, оилавий, маънавий, синфий, диний ва
бошқа) муносабатлар ва алоқалар йиғиндисидир.
ЖАМИЯТ
- тарихий тараққиётнинг муайян босқичида вужудга
келган ижтимоий муносабатлар маҳсулидир.
1. ЖАМИЯТ ТУШУНЧАСИ
• Ташқи муҳитдан
ҳимояланиш ва
биргаликда егулик
топиш зарурати
билан боғлиқ эди.
Ушбу даврда
одамлар энг содда
меҳнат қуроллари
(ишлов берилмаган
таёқ, найзалар,
тошлар)дан
фойдаланганлар.
ҳудудларда аҳолининг кам сонлилиги
ибтидоий жамоалар яшайдиган ҳудудлар ўртасида қатъий
чегараларнинг мавжуд эмаслиги
ишлаб чиқариш кучларининг мавжуд эмаслиги ёки
етарли даражада ривожланмаганлиги ва бунинг
оқибатида ишлаб чиқариладиган маҳсулот ҳажмининг
камлиги
товар айрибошлашнинг деярли йўқлиги;
жамоа мулкининг мавжудлиги
кишиларнинг одатда кам сонли ижтимоий гуруҳларга
бўлинганлиги (оила, уруғ)
1. Ишлаб чиқариш кучларининг ривожи, мулкий ва ижтимоий
тенгсизлик (шу жумладан, синфий фарқланишлар ҳам) шубҳасиз
ибтидоий
жамоа
тузумининг
инқирози
ва
уруғ-қабилачилик
ҳокимиятининг давлатга айланишида биринчи даражали аҳами-
ятга эга бўлган.
2.
Бироқ
давлатнинг
вужудга
келиш
сабаблари
ва
шарт-
шароитлари
фақат
шу
омиллар
билангина
чекланмайди.
Уруғчилик жамоасининг алоҳида оилаларга бўлиниб кетиши,
аҳолининг ҳудудий жойлашувга ўта бориши, урушларнинг тез-тез
содир
бўлиб
туриши,
қабилалар
ҳарбий
ташкилотларнинг
кучайиши, дин таъсирини ҳам улар қаторига киритиш лозим.
3. Шунингдек, жамиятнинг ривожланишига табиий омиллар,
яъни
иқлим
шароитлари,
аҳолининг
денгиз
ва
бошқа
сув
ҳавзалари
яқинида
жойлашганлиги
ёки
ўрмон
ва
чўл
ҳудудларида истиқомат қилиши кабилар ҳам таъсир ўтказган.
3. ЖАМИЯТ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИР
ЭТУВЧИ ОМИЛЛАР
• У бошқарувнинг асосий
масалаларини ва муайян
зиддиятли ҳолатларни ҳал этган.
1.Оқсоқоллар
иттифоқи.
• Улар уруғнинг ёш аъзолари
ўртасида ҳарбий
тайёргарликни ҳамда ҳарбий
дружиналарни
шакллантириб, уруш
вақтларида улар устидан
қўмондонликни амалга
оширган.
2.Ҳарбий
бошлиқлар.
4. ДАВЛАТГАЧА БЎЛГАН ЖАМИЯТЛАРДА:
ИЖТИМОИЙ ҲОКИМИЯТ
• Унда уруғнинг вояга етган барча
аёл ва эркак аъзолари тенг
равишда иштирок этганлар. Уруғ
йиғинида доҳийлар ва ҳарбий
бошлиқлар сайланган ҳамда уруғ
ҳаётининг энг муҳим масалалари
ҳал этилган.
3.Умумий
(уруғ)
йиғин.
• Улар турли хил диний расм-
русумлар ва маросимларни
ўтказиш тартибларини ҳамда
диний тусдаги юриш-туриш
нормаларини шакллантирганлар.
Шунингдек, диний судловни
амалга оширганлар.
4.Коҳинлар.
Уруғчилик тузумида ўз-ўзини бошқаришнинг
қуйидаги тузилмалари мавжуд бўлган:
1.
• давлат жамият билан бир вақтда юзага
келган эмас (дастлабки давлат
тузилмалари бундан беш минг йиллар
олдин юзага келган бўлса, ибтидоий
жамоалар бир ярим миллион йиллар
давомида шаклланиб келган)
2.
• давлат ижтимоий ривожланишнинг
маҳсули сифатида вужудга келган
5. ДАВЛАТ – ЖАМИЯТ МАВЖУД БЎЛИШИНИНГ БИР
ШАКЛИ СИФАТИДА
