Ishtirokchilar va aksiyadorlarning korporativ huquq va majburiyatlari
Yuklangan vaqt
2025-09-05
Yuklab olishlar soni
1
Sahifalar soni
29
Faytl hajmi
2,0 MB
Ishtirokchilar va aksiyadorlarning
korporativ huquq va majburiyatlari
Korporativ huquqlar
• Korporativ huquqlar - ashyoviy va
majburiyat
huquqlaridan
farq
qiluvchi
maxsus
xarakterdagi
subektiv huquqlardir.
• Biroq, aksiyalarning egasi boʻlgan
aksiyador
aksiyadorlik
jamiyati
bilan shartnoma tuzmaydi, balki
murakkab
boʻlgan
korporativ
munosabatlar
ishtirokchisiga
aylanadi.
Ishtirokchi huquqlari
Iqtisodiy huquqlari;
Boshqaruv huquqlari;
Ma’lumot olish huquqlari;
Sudlashish huquqi
Iqtisodiy huquqlar
Dividend olish huquqi;
Dividendni director tavsiya qilishi mumkin
Ulushlarni sotish huquqi
Aslida ulushni sotish cheklanmagan, biroq ustavda yoki ishtirokchilar
kelishuvida cheklov bo’lishi mumkin.
Shuningdek, jamiyatni sotib olish vaqtida ayrim cheklovlar bo’lishi
mumkin. (Poison Pill Strategiyasi)
Boshqaruv huquqlari
Muhim masalalarni hal qilishda ovoz berish huquqi;
Direktorni saylash huquqi;
Ishtirokchining huquqi
Ovoz berish:
Jamiyatni rivojlantiradi;
Bozorni rivojlantiradi;
Jamiyatdan chiqish:
Jamiyatni iqtisodiy nochorlikka
yetaklaydi;
Bozor samaradorligini
pasaytiradi
Nima uchun ishtirokchilar
ovoz berish huquqiga
ega?
Ishtirokchi o’z muklini
kiritganligi uchun;
Ishtirokchilar qoldiq
da’vogarlar bo’lganligi
uchun;
Ayrim yechimlar
Ishonchli boshqaruvchilar
(proxy agent);
Ma’lumotlarni olishni
osonlashtirish;
Ishtirokchilar ovoz beradigan
masalalar
Direktorni tayinlash va bo’shatish;
Qaror qabul qilish:
A) Jamiyatni ustavi bilan bog’liq qaror;
B) Jamiyatni mol-mulki bilan bog’lq qarorlar.
C) Jamiyat yaxlitligiga oid masalalar
Masalalar
qanday tartibga
ovoz berishga
qo’yiladi?
Ulushlari 10 (5) foizdan
yuqori bo’lgan
ishtirokchilarning talabi
bilan;
O’z ulushini sotmoqchi
bo’lgan ishtirokchining
talabi bilan;
Umumiy yig’ilish
chaqirish rad
etilishi
mumkinmi?
Masala mutloq ijro hokimiyatiga
ta’luqli bo’lsa;
Masala bo’yicha ilgari ishtirokchilar
tomonidan qaror qabul qilingan
bo’lsa;
Masala muhokamasi jamiyat
faoliyatiga to’sqinlik qilgan taqdirda
Ovoz berish
usullari
Ko’pchilik 50+1;
Mutloq ko’pchilik 2/3;
To’liq 100%
Tashkiliy-boshqaruv huquqlar:
1) kompaniya
ishlarini
boshqarishda
ishtirok
yetish
bilan bogʻliq huquqlar;
2) kompaniya boshqaruv organlari
faoliyati
va
kompaniyaning
moliyaviy-iqtisodiy
ahvoli
ustidan
nazoratni
amalga
oshirish bilan bogʻliq huquqlar;
3) kompaniya faoliyati toʻgʻrisida
maʼlumot olish huquqi.
Mulkiy huquqlar
1)
Daromadlarni
taqsimlashda
qatnashish
huquqi;
2) Tugatish davrida oʻz
ulushini olish huquqi.
Imtiyozli huquqlar
• ishtirokchilar
tomonidan
uchinchi
shaxslarga
ajratilgan MCHJ ulushlarini
sotib olish huquqi;
• qoʻshimcha
ravishda
chiqarilgan aksiyalarni sotib
olish huquqi
Jamiyat boshqaruvida qatnashish huquqi
• ishtirokchilar (aksiyadorlar) umumiy
yigʻilishini chaqirishni talab qilish);
• yigʻilish
kun
tartibiga
masalalar
kiritish,
shu
jumladan
biznes-
kompaniya
boshqaruv
organlariga
nomzodlar taqdim qilish;
• umumiy yigʻilishda ishtirok etish, kun
tartibidagi masalalar muhokamasida
ishtirok etish yoki vakil yuborish;
• umumiy yigʻilishda ovoz berish;
• kompaniya
Kengashi,
taftish
komissiyasi, buxgalteriya komissiyasi
va
boshqalarni
tashkil
qilishda
qatnashish.
Ishtirokchilar nazoratini amalga oshirish shakllari
• aksiyadorlarning
(ishtirokchilarning) yillik umumiy
yigʻilishida yillik hisobot va yillik
buxgalteriya
hisobotlarini
koʻrib
chiqish va tasdiqlash;
• ishtirokchilarning
umumiy
yigʻilishida
taftish
komissiyasi
(auditor) ni saylash;
• kompaniyaning buxgalteriya hisobi
va
moliyaviy
(buxgalteriya)
hisoboti auditini oʻtkazish boʻyicha
professional auditorni tasdiqlash