Ishtirokchilar va aksiyadorlarning korporativ huquq va majburiyatlari

Yuklangan vaqt

2025-09-05

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

29

Faytl hajmi

2,0 MB


Ishtirokchilar va aksiyadorlarning
korporativ huquq va majburiyatlari
Ishtirokchilar va aksiyadorlarning korporativ huquq va majburiyatlari Logotip
Korporativ huquqlar
• Korporativ huquqlar - ashyoviy va
majburiyat
huquqlaridan
farq
qiluvchi
maxsus
xarakterdagi
subektiv huquqlardir.
• Biroq, aksiyalarning egasi boʻlgan
aksiyador
aksiyadorlik
jamiyati
bilan shartnoma tuzmaydi, balki
murakkab
boʻlgan
korporativ
munosabatlar
ishtirokchisiga
aylanadi.
Korporativ huquqlar • Korporativ huquqlar - ashyoviy va majburiyat huquqlaridan farq qiluvchi maxsus xarakterdagi subektiv huquqlardir. • Biroq, aksiyalarning egasi boʻlgan aksiyador aksiyadorlik jamiyati bilan shartnoma tuzmaydi, balki murakkab boʻlgan korporativ munosabatlar ishtirokchisiga aylanadi. Logotip
Aksiyadorlar (ishtirokchilar)ning korporativ
huquqlari:
•Tashkiliy-boshqaruv
•Mulkiy
•Imtiyozli
Aksiyadorlar (ishtirokchilar)ning korporativ huquqlari: •Tashkiliy-boshqaruv •Mulkiy •Imtiyozli Logotip
Ishtirokchi huquqlari
Iqtisodiy huquqlari;
Boshqaruv huquqlari;
Ma’lumot olish huquqlari;
Sudlashish huquqi
Ishtirokchi huquqlari Iqtisodiy huquqlari; Boshqaruv huquqlari; Ma’lumot olish huquqlari; Sudlashish huquqi Logotip
Iqtisodiy huquqlar
Dividend olish huquqi;
Dividendni director tavsiya qilishi mumkin
Ulushlarni sotish huquqi
Aslida ulushni sotish cheklanmagan, biroq ustavda yoki ishtirokchilar
kelishuvida cheklov bo’lishi mumkin.
Shuningdek, jamiyatni sotib olish vaqtida ayrim cheklovlar bo’lishi
mumkin. (Poison Pill Strategiyasi) 
Iqtisodiy huquqlar Dividend olish huquqi; Dividendni director tavsiya qilishi mumkin Ulushlarni sotish huquqi Aslida ulushni sotish cheklanmagan, biroq ustavda yoki ishtirokchilar kelishuvida cheklov bo’lishi mumkin. Shuningdek, jamiyatni sotib olish vaqtida ayrim cheklovlar bo’lishi mumkin. (Poison Pill Strategiyasi) Logotip
Boshqaruv huquqlari
Muhim masalalarni hal qilishda ovoz berish huquqi;
Direktorni saylash huquqi;
Boshqaruv huquqlari Muhim masalalarni hal qilishda ovoz berish huquqi; Direktorni saylash huquqi; Logotip
Ishtirokchining huquqi
Ovoz berish:
Jamiyatni rivojlantiradi;
Bozorni rivojlantiradi;
Jamiyatdan chiqish:
Jamiyatni iqtisodiy nochorlikka
yetaklaydi;
Bozor samaradorligini
pasaytiradi
Ishtirokchining huquqi Ovoz berish: Jamiyatni rivojlantiradi; Bozorni rivojlantiradi; Jamiyatdan chiqish: Jamiyatni iqtisodiy nochorlikka yetaklaydi; Bozor samaradorligini pasaytiradi Logotip
Nima uchun ishtirokchilar
ovoz berish huquqiga
ega?
 Ishtirokchi o’z muklini
kiritganligi uchun;
 Ishtirokchilar qoldiq
da’vogarlar bo’lganligi
uchun; 
Nima uchun ishtirokchilar ovoz berish huquqiga ega?  Ishtirokchi o’z muklini kiritganligi uchun;  Ishtirokchilar qoldiq da’vogarlar bo’lganligi uchun; Logotip
Kollektiv qaror qabul qilish
Kollektiv qaror qabul qilish Logotip
Qiyinchiliklari
 Ratsional foyda (rational 
apathy);
 Tekin tomoqlik (Free 
riding);
 Axborotning
cheklanganligi
(Information asymmetry;
 Ishtirokchilarning
tarqoqligi (dispersed 
shareholders) 
Qiyinchiliklari  Ratsional foyda (rational apathy);  Tekin tomoqlik (Free riding);  Axborotning cheklanganligi (Information asymmetry;  Ishtirokchilarning tarqoqligi (dispersed shareholders) Logotip
Ayrim yechimlar
 Ishonchli boshqaruvchilar
(proxy agent);
 Ma’lumotlarni olishni
osonlashtirish;
Ayrim yechimlar  Ishonchli boshqaruvchilar (proxy agent);  Ma’lumotlarni olishni osonlashtirish; Logotip
Ishtirokchilar ovoz beradigan
masalalar
Direktorni tayinlash va bo’shatish;
Qaror qabul qilish:
 A) Jamiyatni ustavi bilan bog’liq qaror;
 B) Jamiyatni mol-mulki bilan bog’lq qarorlar.
 C) Jamiyat yaxlitligiga oid masalalar
Ishtirokchilar ovoz beradigan masalalar Direktorni tayinlash va bo’shatish; Qaror qabul qilish:  A) Jamiyatni ustavi bilan bog’liq qaror;  B) Jamiyatni mol-mulki bilan bog’lq qarorlar.  C) Jamiyat yaxlitligiga oid masalalar Logotip
Masalalar
qanday tartibga
ovoz berishga
qo’yiladi?
 Ulushlari 10 (5) foizdan
yuqori bo’lgan
ishtirokchilarning talabi
bilan;
 O’z ulushini sotmoqchi
bo’lgan ishtirokchining
talabi bilan;
Masalalar qanday tartibga ovoz berishga qo’yiladi?  Ulushlari 10 (5) foizdan yuqori bo’lgan ishtirokchilarning talabi bilan;  O’z ulushini sotmoqchi bo’lgan ishtirokchining talabi bilan; Logotip
Umumiy yig’ilish
chaqirish rad 
etilishi
mumkinmi?
 Masala mutloq ijro hokimiyatiga
ta’luqli bo’lsa;
 Masala bo’yicha ilgari ishtirokchilar
tomonidan qaror qabul qilingan
bo’lsa;
 Masala muhokamasi jamiyat
faoliyatiga to’sqinlik qilgan taqdirda
Umumiy yig’ilish chaqirish rad etilishi mumkinmi?  Masala mutloq ijro hokimiyatiga ta’luqli bo’lsa;  Masala bo’yicha ilgari ishtirokchilar tomonidan qaror qabul qilingan bo’lsa;  Masala muhokamasi jamiyat faoliyatiga to’sqinlik qilgan taqdirda Logotip
Ovoz berish
usullari
 Ko’pchilik 50+1;
 Mutloq ko’pchilik 2/3;
 To’liq 100%
Ovoz berish usullari  Ko’pchilik 50+1;  Mutloq ko’pchilik 2/3;  To’liq 100% Logotip
Tashkiliy-boshqaruv huquqlar:
1) kompaniya
ishlarini
boshqarishda
ishtirok
yetish
bilan bogʻliq huquqlar;
2) kompaniya boshqaruv organlari
faoliyati
va
kompaniyaning
moliyaviy-iqtisodiy
ahvoli
ustidan
nazoratni
amalga
oshirish bilan bogʻliq huquqlar;
3) kompaniya faoliyati toʻgʻrisida
maʼlumot olish huquqi.
Tashkiliy-boshqaruv huquqlar: 1) kompaniya ishlarini boshqarishda ishtirok yetish bilan bogʻliq huquqlar; 2) kompaniya boshqaruv organlari faoliyati va kompaniyaning moliyaviy-iqtisodiy ahvoli ustidan nazoratni amalga oshirish bilan bogʻliq huquqlar; 3) kompaniya faoliyati toʻgʻrisida maʼlumot olish huquqi. Logotip
Mulkiy huquqlar
1)
Daromadlarni
taqsimlashda
qatnashish
huquqi;
2) Tugatish davrida oʻz
ulushini olish huquqi.
Mulkiy huquqlar 1) Daromadlarni taqsimlashda qatnashish huquqi; 2) Tugatish davrida oʻz ulushini olish huquqi. Logotip
Imtiyozli huquqlar
• ishtirokchilar
tomonidan
uchinchi
shaxslarga
ajratilgan MCHJ ulushlarini
sotib olish huquqi;
• qoʻshimcha
ravishda
chiqarilgan aksiyalarni sotib
olish huquqi
Imtiyozli huquqlar • ishtirokchilar tomonidan uchinchi shaxslarga ajratilgan MCHJ ulushlarini sotib olish huquqi; • qoʻshimcha ravishda chiqarilgan aksiyalarni sotib olish huquqi Logotip
Jamiyat boshqaruvida qatnashish huquqi
• ishtirokchilar (aksiyadorlar) umumiy
yigʻilishini chaqirishni talab qilish);
• yigʻilish
kun
tartibiga
masalalar
kiritish,
shu
jumladan
biznes-
kompaniya
boshqaruv
organlariga
nomzodlar taqdim qilish;
• umumiy yigʻilishda ishtirok etish, kun
tartibidagi masalalar muhokamasida
ishtirok etish yoki vakil yuborish;
• umumiy yigʻilishda ovoz berish;
• kompaniya
Kengashi,
taftish
komissiyasi, buxgalteriya komissiyasi
va
boshqalarni
tashkil
qilishda
qatnashish.
Jamiyat boshqaruvida qatnashish huquqi • ishtirokchilar (aksiyadorlar) umumiy yigʻilishini chaqirishni talab qilish); • yigʻilish kun tartibiga masalalar kiritish, shu jumladan biznes- kompaniya boshqaruv organlariga nomzodlar taqdim qilish; • umumiy yigʻilishda ishtirok etish, kun tartibidagi masalalar muhokamasida ishtirok etish yoki vakil yuborish; • umumiy yigʻilishda ovoz berish; • kompaniya Kengashi, taftish komissiyasi, buxgalteriya komissiyasi va boshqalarni tashkil qilishda qatnashish. Logotip
Ishtirokchilar nazoratini amalga oshirish shakllari
• aksiyadorlarning
(ishtirokchilarning) yillik umumiy
yigʻilishida yillik hisobot va yillik
buxgalteriya
hisobotlarini
koʻrib
chiqish va tasdiqlash;
• ishtirokchilarning
umumiy
yigʻilishida
taftish
komissiyasi
(auditor) ni saylash;
• kompaniyaning buxgalteriya hisobi
va
moliyaviy
(buxgalteriya)
hisoboti auditini oʻtkazish boʻyicha
professional auditorni tasdiqlash
Ishtirokchilar nazoratini amalga oshirish shakllari • aksiyadorlarning (ishtirokchilarning) yillik umumiy yigʻilishida yillik hisobot va yillik buxgalteriya hisobotlarini koʻrib chiqish va tasdiqlash; • ishtirokchilarning umumiy yigʻilishida taftish komissiyasi (auditor) ni saylash; • kompaniyaning buxgalteriya hisobi va moliyaviy (buxgalteriya) hisoboti auditini oʻtkazish boʻyicha professional auditorni tasdiqlash Logotip