Nikohni tugatish bilan bog'liq ishlarni sudda ko'rishning protsessual xususiyatlari
Yuklangan vaqt
2025-09-03
Yuklab olishlar soni
1
Sahifalar soni
18
Faytl hajmi
648,5 KB
MAVZU:
NIKOHNI TUGATISH BILAN BOG'LIQ
ISHLARNI SUDDA KO'RISHNING
PROTSESSUAL XUSUSIYATLARI
REJA:
1. NIKOHNI TUGATISH BILAN BOG‘LIQ ISHLARNING TAALLUQLILIGI
VA SUDLOVLILIGI
2. NIKOHNI TUGATISH BILAN BOGMIQ ISHLARNI SUDDA
MAZMUNAN KO‘RISH VA ISH BO‘YICHA HAL QILUV QARORI
CHIQARISH
3. NIKOHNI HAQIQIY EMAS DEB TOPISH UCHUN ASOSLAR, UNING
HUQUQIY OQIBATLARI
SHARQDA QADIM-QADIMDAN OILA MUQADDAS DARGOH SANALIB
KELINGAN.
0£ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONSTITUTSIYASINING 63-MODDASIDA: «OILA
JAMIYATNING ASOSIY BO‘G‘INIDIR HAMDA JAMIYAT VA DAVLAT
MUHOFAZASIDA BO'LISH HUQUQIGA EGA»', DEB TA’KIDLANADI.
OILANING ASOSINI NIKOH TASHKIL ETADI. JAMIYATDA OILA QURISHNING BIRDAN BIR ASOSI NIKOH
BO‘LISHI VA UNING JAMIYATDA TUTGAN O‘RNINI E'TIROF ETIB, «LNSON HUQUQLARI UMUMJAHON
DEKLARATSIYASI»NING 16-MODDASIDA SHUNDAY DEYILADI: «BALOG‘ATGA YETGAN ERKAKLAR VA
AYOLLAR IRQI, MILLATI YOINKI DINIGA QARAB BIRON BIR CHEKLASHSIZ NIKOHDAN O‘TISH VA OILA
QURISH HUQUQIGA EGADIRLAR. ULAR NIKOHDAN O‘TAYOTGANIDA HAM, NIKOHDA BO'LGAN VAQTIDA
HAM VA NIKOH BEKOR QILINAYOTGANDA HAM BIR XIL HUQUQLARDAN FOYDALANADILAR.
0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI KONSTITUTSIYASINING 63-MODDASIDA «NIKOH TOMONLARNING
IXTIYORIY ROZILIGI VA TENG HUQUQLILIGIGA ASOSLANADI», DEB YOZIB QO‘YILGAN. SHUNINGDEK,
0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OILA KODEKSINING 15-MODDASIDA NIKOH YOSHI 18 YOSH QILIB
BELGILANGAN. UZRLI SABABLAR BOLGANDA, ALOHIDA HOLLARDA NIKOHGA KIRISHNI
XOHLOVCHILARNING ILTIMOSIGA KO‘RA, NIKOH DAVLAT RO‘YXATIDAN O‘TKAZILADIGAN JOYDAGI
TUMAN, SHAHAR HOKIMI NIKOH YOSHINI KO‘PI BILAN BIR YILGA KAMAYTIRISHI MUMKIN.
0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING OILA KODEKSI
NORMALRIGA ASOSAN, NIKOHGA KIRISHNING O‘ZIGA
XOS SHARTLARI MAVJUD:
1) nikohlanuvchilaming nikoh yoshiga yetganligi;
2) nikohlanuvchilaming o'zaro roziligi;
3) nikohlanuvchilarning ruhiy va tibbiy jihatdan
soglom- ligi;
4) nikohni tegishli qonun talablari asosida
rasmiylashtirilishi va h.k
OILAVIY-HUQUQIY MUNOSABATLARGA DOIR
ISHLAR (NIZOLAR) TASNIFLANGANDA NIKOHNING
TUGATILISHI BILAN BOG‘LIQ ISHLAR DEGANDA:
nikohdan ajratish
(Oila
kodeksining 40-
moddasi);
nikohni bekor
qilish (Oila
kodeksining 43-
moddasi);
nikohni haqiqiy
emas deb topish
(Oila
kodeksining 50-
moddasi);
er-xotinning mol-
mulkini bo‘lish
(Oila
kodeksining 27-
moddasi);
nikoh shartnomasini
o'zgartirish, bekor
qilish yoki haqiqiy
emas deb topish
(Oila kodeksining
32—33-
moddalari)ga oid
ishlar nazarda
tutiladi.
NIKOHNING TUGATILISHI BILAN BOG‘LIQ
ISHLARNING TAALLUQLILIGI IKKI GURUHGA:
1. Fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd
etish (FHDY);
2. sud organlarida ko‘rib, hal qilishga
bo‘linadi.
0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OILA KODEKSINING 37-MODDASIDA
BELGILANGAN NIKOHNING TUGATILISH ASOSLARI, SHUNINGDEK,
49-MODDASIDA BELGILANGAN NIKOHNI HAQIQIY EMAS, DEB
TOPISH ASOSLARIGA KO‘RA:
1. er-xotindan birining
vafoti yoki sud ulardan
birini vafot etgan deb
e'lon qilinishi munosabati
bilan nikohning bekor
qilinishi;
2. sud tomonidan
muomalaga layoqatsiz
deb topilgan er yoki
xotinning vasiysi bergan
arizaga muvofiq
nikohning bekor qilinishi;
3. nikoh er-xotindan biri
yoki har ikkisining
arizasiga muvofiq
nikohdan ajratilishi;
4. nikohni haqiqiy emas
deb topilishi oqibatida
nikohning tugatilishi
0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OILA KODEKSINING 42, 43-MODDASIDA
KO‘RSATILGAN QOIDALARDAN KELIB CHIQIB, FUQAROLIK HOLATI
DALOLATNOMALARINI QAYD ETISH ORGANLARIGA TEGISHLI
BO'LGAN NIKOHDAN AJRATISH HOLATLARI:
1) voyaga
yetmagan
bolalari
bo'lmagan er-
xotin nikohdan
ajratishga o'zaro
rozi boMsalar;
2) agar er-
xotindan biri sud
tomonidan
bedarak
yo‘qolgan deb
topilgan bo‘lsa;
3) sud tomonidan
ruhiyati buzilishi
(ruhiy kasalligi
yoki aqli zaifligi)
sababli
muomalaga
layoqatsiz deb
topilgan bo‘lsa;
4) sodir qilgan jinoyati
uchun uch yildan kam
bo'lmagan muddatga
ozodlikdan mahrum
qilingan bo‘lsa,
o‘rtada voyaga
yetmagan bolalari
borligidan qat’i nazar,
er-xotindan birining
arizasiga ko‘ra.
AGAR BOLALAR HAQIDA, ER-XOTINNING BIRGALIKDAGI UMUMIY MOL- MULKINI BO‘LISH
HAQIDA YOKI YORDAMGA MUHTOJ, MEHNATGA LAYOQATSIZ ER (XOTIN)GA TA'MINOT
BERISH UCHUN MABLAG TO’LASH HAQIDA NIZO MAVJUD BOLSA, ULAR NIKOHDAN SUD
TARTIBIDA AJRATILADI.
BUNDAY HOLLARDA ARIZAGA QO‘SHIMCHA RAVISHDA QUYIDAGILAR ILOVA QILINADI:
er (xotin)ning muomalaga layoqatsiz yoxud bedarak
yo'qolgan deb topilganligi to‘g‘risida qonuniy kuchga kirgan
sud qarori;
er (xotin)ning uch yildan kam boMmagan muddatga
ozodlikdan mahrum qilinganligi to‘g‘risida qonuniy kuchga
kirgan sud hukmidan ko‘chirma, shuningdek, sudlangan er
(xotin)ning ni- kohdan ajratishga o'rtada bolalari va
molmulki yuzasidan nizo yo‘qligi to‘g‘risidagi roziligi.
NIKOHNI BEKOR QILISH, NIKOHDAN AJRATISH, NIKOHNI HAQIQIY EMAS, DEB
TOPISH TO‘G‘RISIDAGI DA’VO TALABLARI YUZASIDAN BERILADIGAN DA'VO ARIZALARI
FUQAROLIK PROTSESSUA! KODEKSINING 149-MODDASIDA KO‘RSATILGAN TALABLAR
BO‘YICHA RASMIYLASHTIRILADI. ALBATTA, USHBU TOIFADAGI ISHLARBO‘YICHA
SUDGA MUROJAAT QILISHDA ISHNING MODDIY VA PROTSESSUAL-HUQUQIY
XUSUSIYATLAIGA EGA EKANLIGINI NAZARDA TUTISH ZARUR.
NIKOHNI BEKOR QILISH, NIKOHDAN AJRATISH, NIKOHNI HAQIQIY EMAS, DEB
TOPISH TO‘G‘RISIDAGI DA’VO TALABLARI YUZASIDAN SUDDA ISH QO‘ZG‘ATISHDA
FUQAROLIK PROTSESSUAL KODEKSINING 97, 152, 154-MODDALARIDA
KO‘RSATILGAN TALABLARGA RIOYA QILINADI HAMDA FUQAROLIK PROTSESSUAL
KODEKSINING 151-MODDASIGA ASOSAN FUQAROLIK ISHINI QO‘ZG‘ATISH
HAQIDAGI AJRIM CHIQARILADI.
0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OILA KODEKSINING 40-MODDASIGA MUVOFIQ, NIKOHDAN SUD
TARTIBIDA AJRATISH QUYIDAGICHA AMALGA OSHIRILADI:
•
NIKOHDAN AJRATISH TO‘G‘RISIDAGI ISHLAR SUD TOMONIDAN 0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
FUQAROLIK PROTSESSUAL KODEKSIDA DA'VO ISHLARINI HAL QILISH UCHUN BELGILANGAN
TARTIBDA KO‘RIB CHIQILADI. SUD ISHNING KO'RILISHINI KEYINGA QOLDIRIB, ER-XOTINGA
YARASHISH UCHUN OLTI OYGACHA MUDDAT TAYINLASHGA HAQLI.
0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OILA KODEKSINING 41-MODDASIGA BINOAN, SUDNING NIKOHDAN
AJRATISH ASOSLARI BELGILANGAN BO'LIB, AGAR SUD ER VA XOTINNING BUNDAN BUYON
BIRGALIKDA YASHASHIGA VA OILANI SAQLAB QOLISHGA IMKONIYAT YO‘Q DEB TOPSA, ULAMI
NIKOHDAN AJRATADI.
0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OILA KODEKSINING 39-MODDASIGA KO‘RA, EMING NIKOHDAN
AJRATISH TO‘G‘RISIDA TALAB QO‘YISHINI MAN ETADIGAN HOLLAR QUYIDAGI ASOSLAR MAVJUD
BO'LGANDA, YA'NI XOTININING HOMILA- DORLIK VAQTIDA VA BOLA TUG'ILGANIDAN KEYIN BIR YIL
MOBAYNIDA ER XOTININING ROZILIGISIZ NIKOHDAN AJRATISH TO‘G‘RISIDA ISH QO‘ZG‘ATISHGA
HAQLI EMAS.
0‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OILA KODEKSINING 44-MODDASIGA KO‘RA, NIKOHDAN AJRATISH
TO‘G‘RISIDA HAL QILUV QARORI CHIQARISH VAQTIDA SUD TOMONIDAN HAL ETILADIGAN
MASALALAR BELGILANGAN BO‘LIB, NIKOHDAN SUD TARTIBIDA AJRATILAYOTGANDA ER VA XOTIN
VOYAGA YETMAGAN BOLALARI KIM BILAN YASHASHI, BOLALARGA VA (YOKI) MEHNATGA
LAYOQATSIZ, YORDAMGA MUHTOJ ER YOKI XOTINGA TA’MINOT BERISH UCHUN MABLAG‘ TO‘LASH
TARTIBI, BU MABLAG‘NING MIQDORI YOXUD ER-XOTINNING UMUMIY MOL-MULKINI BO'LISHGA DOIR
KELISHUVNI KO‘RIB CHIQISH UCHUN SUDGA TAQDIM QILISHLARI MUMKIN. AGAR YUQORIDA
KO‘RSATILGAN MASALALAR BO'YICHA ER VA XOTIN O‘RTASIDA KELISHUV BO'LMAGAN TAQ- DIRDA,
SHUNINGDEK, USHBU KELISHUV BOLALAR YOKI ER-XOTINDAN BIRINING MANFAATLARIGA ZID
EKANLIGI ANIQLANGAN TAQDIRDA SUD:
• NIKOHDAN AJRATILGANDAN KEYIN VOYAGA YETMAGAN BOLALAR OTA- ONASINING QAYSI BIRI BILAN
YASHASHINI ANIQLASHI;
• VOYAGA YETMAGAN BOLALARGA TA’MINOT BERISH UCHUN OTA-ONANING QAYSI BIRIDAN VA
QANCHA MIQDORDA ALIMENT UNDIRILISHINI ANIQLASHI;
• ER VA XOTINNING (ULARDAN BIRINING) TALABIGA KO‘RA, ULARNING BIRGALIKDAGI MULKI BO'LGAN
MOL-MULKNI BO‘LISHI;
• ER (XOTIN)DAN TA'MINOT OLISHGA HAQLI BO'LGAN XOTIN (ER)NING TALABIGA KO‘RA ANA SHU
TA'MINOT MIQDORINI BELGILASHI SHART.