Ayrim turdagi (ekstraordinar) bitimlarni huquqiy tartibga solish
Yuklangan vaqt
2025-09-05
Yuklab olishlar soni
1
Sahifalar soni
23
Faytl hajmi
924,0 KB
Ayrim turdagi (ekstraordinar) bitimlarni
huquqiy tartibga solish
Extraordinar bitimlar
Manfaatdorlik mavjud
bo’lgan bitimlar
Yirik bitimlar;
Afillangan shaxslar bilan
tuziladigan bitimlar
Yirik bitim
• Balans qiymati yoki olish qiymati
bitim
tuzish
toʻgʻrisida
qaror
qabul
qilinayotgan
sanada
jamiyat sof aktivlari miqdorining
oʻn
besh
foizidan
ellik
foizigachasini
tashkil
etuvchi
mol-mulk xususida yirik bitim
tuzish toʻgʻrisidagi qaror jamiyat
kuzatuv
kengashining
aʼzolari
tomonidan
bir
ovozdan
qabul
qilinadi,
bunda
kuzatuv
kengashidan
chiqib
ketgan
aʼzolarning
ovozi
inobatga
olinmaydi.
Institutning maqsadi
• Yirik
bitimlar
institutining
maqsadi – tadbirkorlik subyekti
va uning ishtirokchilarini kam
baholangan
narxda
kompaniyaning yirik aktivlarini
sotishdan
himoya
qilish
yoki
ularni
oshirilgan
narxda
sotib
olishning oldini olishdan iborat.
Yirik bitimlar predmeti
• Yirik
bitimlar
kompaniya
tomonidan
oddiy
xoʻjalik
faoliyatida
tuziladigan
bitimlar
emas.
• Yirik bitim predmeti bevosita yoki
bilvosita
kompaniya
tomonidan
mulkni
sotib
olish,
begonalashtirish
yoki
mumkin
boʻlgan
begonalashtirish
bilan
bogʻliq munosabatlardir.
• Boshqacha
qilib
aytganda,
yirik
bitimning
predmeti
mulkdir.
Bunday
holda,
narsalar
nafaqat
mulk
toifasiga,
balki
mulkiy
huquqlarga ham kiradi.
Yirik bitim tushunchasi
Oxirgi hisobot ma’lumotlariga ko’ra jamiyat mol-mulki qiymatining yigirma
besh foizidan (Ajda 15 foizidan) ortiq qiymatga ega bo‘lgan mol-mulkni sotish yoki
sotib olish hamda mulkni begonalashtirish ehtimoli mavjud bo’lgan bitimlar (kafil,
garov, qarz, kredit).
Masalan:
Jamiyat binosi;
Jamiyatga tegishli uskunalar, texnikalar
Odatdagi xo’jalik faoliyati bilan bog’liq bo’lmagan bitimlar;
Yirik bitimni maʼqullash
• Kompaniyaning sof aktivlarining
15 dan
50% gacha boʻlgan narxda tuziladi:
• qaror Kuzatuv Kengashining isteʼfodagi
aʼzolari ovozlarini hisobga olmagan holda
kompaniya
kuzatuv
Kengashi
aʼzolari
tomonidan bir ovozdan qabul qilinadi.
• Kompaniyaning sof aktivlarining 50%+
ortiq narxdagi bitimlar aksiyadorlarning
umumiy
yigʻilishi
tomonidan
qabul
qilinadi (aksiyadorlar umumiy yigʻilishi
tomonidan aksiyadorlar ovozining toʻrtdan
uch qismi tomonidan)
Yirik bitimning bozor qiymati
• Mulkning ochiq bozordagi qiymati;
• Oqilona va ixtiyoriy ravishda harakat qiladigan raqobat sharoitidagi qiymati;
• AJda baholovchi tashkilot tomonidan aniqlanishi lozim.
Kuzatuv kengashining vakolatlari
• Manfaatdorlik
mavjud
bo’lgan
bitimlarning umumiy qiymati jamiyat
mol-mulkining
5
foizidan
ortiq
bo’lmaydigan
summalardagi bitimlarni bir ovozdan
tasdiqlash
• Jamiyat jami mol-mulking 50 fozigacha
bo’lgan yirik bitimlarni bir ovozdan
tasdiqlash
Huquqqa zid tuzilgan yirik bitimlar
• Qonunda
nazarda
tutilgan
talablarni
buzgan
holda
tuzilgan yirik bitim kompaniya
yoki
uning
ishtirokchisi
(aksiyadori)
talabiga
binoan
haqiqiy
emas
deb
topilishi
mumkin.
• Tadbirkorlik
subektlarining
ularni tuzish tartibi boʻyicha
belgilangan talablarni buzgan
holda
amalga
oshiriladigan
yirik bitimlari nizolidir.
Manfaatdor shaxslar bilan tuzilgan
bitimlar
Institutning maqsadi
• Manfaatdor tomonlar bilan tuzilgan
bitimlar
institutining
maqsadi
–
kompaniya va uning ishtirokchilarini
himoya qilishdir.
• Jamiyat
tomonidan
mulkni
begonalashtirish
yoki
sotib
olish,
manfaatlar
toʻqnashuvi
sifatida
belgilangan
vaziyatda
noqulay
shartlarda xizmat koʻrsatish (ishlar
ishlab chiqarish) va boshqa bitimlar.
Manfaatdorlik tushunchasining mohiyati
Direktor yoki jamiyatda muhim boshqaruvga ega bo’lgan
shaxslarning manfaatini cheklash;
Ozchilik huquqlarini himoya qilish;
Umumiy yig’ilish vakolatlarini kengaytirish;
Jamiyat boshqaruv organlarining javobgarligini oshirish
Jamiyatning bitim
tuzishdan
manfaatdorligi
Direktor;
Kuzatuv kengashi;
Afillangan shaxs;
Ularning yaqin qarindoshlari;
Manfaatdor
shaxs
Bitim ta’rafi hisoblansalar;
Yuridik shaxslarda 20 foizdan ortiq
ulushga egalik qilsalar;
Uchinchi shaxslarning manfaatini
ifodalasalar;
Boshqa jamiyatning direktori
bo’lsalar
Manfaatdor shaxslar bilan tuzilgan bitimlar
• Quyidagilar jamiyatning affillangan shaxslari deb eʼtirof etiladi:
• 1) ushbu jamiyatning yigirma foiz va undan ortiq foiz aksiyalariga
egalik qiluvchi yuridik shaxs;
• 2) ushbu jamiyatning yigirma foiz va undan ortiq foiz aksiyalariga
yaqin qarindoshlari bilan birgalikda egalik qiluvchi jismoniy shaxs;
• 3) ushbu jamiyat kuzatuv kengashining aʼzosi, jamiyat direktorining
yoxud
jamiyat
boshqaruvi
aʼzosining
vakolatlarini
amalga
oshirayotgan shaxs;
• 4) ushbu jamiyat qaysi yuridik shaxs ustav fondining (ustav
kapitalining) yigirma foizi va undan ortiq foiziga egalik qilsa, oʻsha
yuridik shaxs;
• 5) ushbu jamiyatning shoʻba xoʻjalik jamiyati boʻlgan yoki ushbu
jamiyat qaysi jamiyatning shoʻba xoʻjalik jamiyati boʻlsa, oʻsha
jamiyatning shoʻba xoʻjalik jamiyati boʻlgan yuridik shaxs;
• 6) ushbu jamiyat ustav fondining (ustav kapitalining) yigirma foizi
va undan ortiq foiziga egalik qiluvchi ayni bir shaxs qaysi yuridik
shaxs ustav fondining (ustav kapitalining) yigirma foizi va undan
ortiq foiziga egalik qilsa, oʻsha yuridik shaxs;