Bergman yadrosi

Yuklangan vaqt

2024-04-05

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

4

Faytl hajmi

152,4 KB


Bergman yadrosi 
 
-nolni o’z ichiga oluvchi chegaralangan soha.  esa ,  ni o’ziga akslantiruvchi golomorf akslantirish 
gruppasi, 
0
 -uning nolni saqlovchi qism gruppasi. Ma’lumki, 
0
 uning hadlari orqali chiziqli ifodalandi ya’ni 
ni o’ziga akslantirish: 
                          
1
2
1
1
( )
...
1
2
1
...
2
...
n
n
n
n
m
m
m
i
i
ij
j
m
m
n
j
m
m
w
u z
a
z z
z

 





           (1.1) 
1
(
)n
uij
 matritsa ma’lum bo’lsa yoyilma to’liq aniqlanadi. Xuddi shunday, 
0
 kompakt. Umumiylikka ziyon 
yetkazmaslik uchun 
1
(
)n
iju
U
unitar matritsa deb olamiz.  
   
0
\
  faktor guruhni qaraymiz. Bitta sinfga kiruvchi barcha almashtirishlar barchasi a nuqtani nolga 
o’tkazadi. Bunday  a nuqtalar  jamlanmasi da to’plamni hosil qiladi. Nolni saqlovchi bunday to’plam   
ga nisbatan tranzitiv  to’plam deyiladi. Shunday qilib,  dagi istalgan element  dagi a  element va 
0
  dagi 
1
(
)n
iju
U
 unitar matritsa orqali yagona ko’rinishda aniqlanadi.  
    ning elementlari orqali aniqlangan akslantirishlarni quyidagicha yozish mumkin: 
                                                          
( , ,
  f z a U)
, 
0
,
a
 U
                (1.2) 
                                                          
0
( , , ),
,
z
f x b V
b
V


                   (1.3)  
boshqa biror akslantirish bo’lsin va  
                                                        
( ( , , ), , )
( , ,
)
f f x b V
a V
f x c W
 

   (1.4) 
(1.2) va (1.3) ning ko’paytmasi. 
  0
desak, darhol  
                                                             
( , ,
)
a
 f c b V
             (1.5)  
ni olamiz. (1.4) ni differensiallab, quyidagiga ega bo’lamiz: 
                                             
1
( , ,
)
( , ,
)
( , , )
n
i
i
k
k
j
k
j
f x c W
f z a U
f
x b V
x
z
x










     (1.6) 
(1.2) ning Yakobianini  
                                                 
( , ,
)
( , ,
)
(
),
i
ij
ij
j
f z a U
J z a U
a
a
x




 
orqali belgilaymiz. 
 Agar (1.4) da x
 c
 bo’lsa, u holda z
 a
 . Demak, 
                                        ( , ,
)
( , ,
)
( , ,
)
J c c W
J a a U
J c b V


 
Belgilashni o’zgartirib,  
                                                 ( , ,
)
( , ,
)
( , , )
J x x W
J z z U
J x b V


      (1.7) 
ni olamiz. O’z navbatida, bu formula dagi x  va z  uchun quyidagi munosabatni qanoatlantiradi: 
                                                              
( , ,
)
z
 f x b V
              (1.8) 
Agar biz boshqa  
( , , 0
)
u
 f x b V
 akslantirishga ega bo’lsak, bu akslantirish nolni saqlaydi,demak  
Bergman yadrosi -nolni o’z ichiga oluvchi chegaralangan soha.  esa ,  ni o’ziga akslantiruvchi golomorf akslantirish gruppasi, 0  -uning nolni saqlovchi qism gruppasi. Ma’lumki, 0  uning hadlari orqali chiziqli ifodalandi ya’ni ni o’ziga akslantirish: 1 2 1 1 ( ) ... 1 2 1 ... 2 ... n n n n m m m i i ij j m m n j m m w u z a z z z         (1.1) 1 ( )n uij matritsa ma’lum bo’lsa yoyilma to’liq aniqlanadi. Xuddi shunday, 0  kompakt. Umumiylikka ziyon yetkazmaslik uchun 1 ( )n iju U unitar matritsa deb olamiz. 0 \   faktor guruhni qaraymiz. Bitta sinfga kiruvchi barcha almashtirishlar barchasi a nuqtani nolga o’tkazadi. Bunday a nuqtalar jamlanmasi da to’plamni hosil qiladi. Nolni saqlovchi bunday to’plam  ga nisbatan tranzitiv to’plam deyiladi. Shunday qilib,  dagi istalgan element  dagi a element va 0  dagi 1 ( )n iju U unitar matritsa orqali yagona ko’rinishda aniqlanadi.  ning elementlari orqali aniqlangan akslantirishlarni quyidagicha yozish mumkin: ( , ,   f z a U) , 0 , a  U  (1.2) 0 ( , , ), , z f x b V b V    (1.3) boshqa biror akslantirish bo’lsin va ( ( , , ), , ) ( , , ) f f x b V a V f x c W    (1.4) (1.2) va (1.3) ning ko’paytmasi.   0 desak, darhol ( , , ) a  f c b V (1.5) ni olamiz. (1.4) ni differensiallab, quyidagiga ega bo’lamiz: 1 ( , , ) ( , , ) ( , , ) n i i k k j k j f x c W f z a U f x b V x z x           (1.6) (1.2) ning Yakobianini ( , , ) ( , , ) ( ), i ij ij j f z a U J z a U a a x     orqali belgilaymiz. Agar (1.4) da x  c bo’lsa, u holda z  a . Demak, ( , , ) ( , , ) ( , , ) J c c W J a a U J c b V   Belgilashni o’zgartirib, ( , , ) ( , , ) ( , , ) J x x W J z z U J x b V   (1.7) ni olamiz. O’z navbatida, bu formula dagi x va z uchun quyidagi munosabatni qanoatlantiradi: ( , , ) z  f x b V (1.8) Agar biz boshqa ( , , 0 ) u  f x b V akslantirishga ega bo’lsak, bu akslantirish nolni saqlaydi,demak                                                            
0
0
z
z
U
u

 

 
  

- unitar matritsa 
Bu yerdan  kelib chiqadiki,  
                                                 



0
0
( , , )
( , ,
)
x b
x b
z
z
J x b V
J x b V
u



 




  

  
Xullas, biz     
                                                            
0
0
( , , )
( , ,
)
J b b V
U J b b V
      (1.9)  
ga ega bo’ldik. 
        
0
U  -
0
  dagi matritsa. Xuddi shunday,  
                                            
0
0
( , , )'
( , , )
( , ,
)'
( , ,
)
J z z V
J z z V
J z z V
J z z V



 (1.10) 
Bu shuni ko’rsatadiki, 
'
J J  -
0
\
  qo’shni sinfga bog’liq, ammo undagi akslantirishning tanlanishiga bog’liq 
emas. Demak biz 
                                                             
det ( , , ) 2
( , )
J z z V
 Q z z
 
ni yozishimiz mumkin. da yotadigan va (1.8) ni qanoatlantiradigan z  va x  lar uchun (1.7) dan quyidagiga 
egamiz:   
                                  
2
( , )
( , ) det ( , , )
Q x x
Q z z
J x b V

        (1.11) 
Bergman isbotlaganidek, Bergman yadrosi  
                                                        




( , )
( , )
,
,
K x x
K z z
Q x x
Q z z

      (1.12) 
 qonuniyatga bo’ysunadi. 
Teorema. -chegaralangan doiraviy soha bo’lsa, u holda da yotuvchi z lar uchun quyidagi o’rinli 
                                                          
1
( , )
( , )
K z z
Q z z

 
 
Bu yerda,  -  ning to’la hajmi. 
                               2-§. 
,
,
,
I
II
III
IV
 

  sohalarda Bergman yadrosi 
1. 
I
  sohada Bergman yadrosi.  
I
   uchun  avtomorfizmlar gruppasidagi avtomorfizmlar quyidagi ko’rinishda bo’ladi: 
                                          



1
Z1
AZ
B
CZ
D




       
Bu yerda, 







,
,
,
A m m B m n C n m D n n




 lar quyidagi shartlarni qanoatlantiradi: 
      
(
)
'
'
m
AA
BB
I


,  
'
'
AC
 BD
,
( )
'
'
n
CC
DD
I

 
 , m
 n
 uchun qaraymiz va  
                                                    det
1
A
B
C
D

  




      
0 0 z z U u           - unitar matritsa Bu yerdan kelib chiqadiki,     0 0 ( , , ) ( , , ) x b x b z z J x b V J x b V u              Xullas, biz 0 0 ( , , ) ( , , ) J b b V U J b b V (1.9) ga ega bo’ldik. 0 U - 0  dagi matritsa. Xuddi shunday, 0 0 ( , , )' ( , , ) ( , , )' ( , , ) J z z V J z z V J z z V J z z V    (1.10) Bu shuni ko’rsatadiki, ' J J - 0 \   qo’shni sinfga bog’liq, ammo undagi akslantirishning tanlanishiga bog’liq emas. Demak biz det ( , , ) 2 ( , ) J z z V  Q z z ni yozishimiz mumkin. da yotadigan va (1.8) ni qanoatlantiradigan z va x lar uchun (1.7) dan quyidagiga egamiz: 2 ( , ) ( , ) det ( , , ) Q x x Q z z J x b V  (1.11) Bergman isbotlaganidek, Bergman yadrosi     ( , ) ( , ) , , K x x K z z Q x x Q z z  (1.12) qonuniyatga bo’ysunadi. Teorema. -chegaralangan doiraviy soha bo’lsa, u holda da yotuvchi z lar uchun quyidagi o’rinli 1 ( , ) ( , ) K z z Q z z    Bu yerda,  -  ning to’la hajmi. 2-§. , , , I II III IV     sohalarda Bergman yadrosi 1. I  sohada Bergman yadrosi. I  uchun  avtomorfizmlar gruppasidagi avtomorfizmlar quyidagi ko’rinishda bo’ladi:    1 Z1 AZ B CZ D     Bu yerda,         , , , A m m B m n C n m D n n     lar quyidagi shartlarni qanoatlantiradi: ( ) ' ' m AA BB I   , ' ' AC  BD , ( ) ' ' n CC DD I    , m  n uchun qaraymiz va det 1 A B C D         deb faraz qilamiz. 
 
Teorema. 
I
   uchun Bergman yadrosi 
                                                  




(
)
1
det
(
)
m n
I
I
Z Z
V




 
Bu yerda  


1! 2! ... (
1)!1! 2! ... (
1)!
1! 2! ... (
1)!
mn
I
m
n
V
m
n





 











 
2. 
II
  sohada Bergman yadrosi.  
II
   uchun  avtomorfizmlar gruppasidagi avtomorfizmlar quyidagi ko’rinishda bo’ladi: 
                                         
1
1
(
)(
)
Z
AZ
B BZ
A 



           
Bu yerda , 
'
' ,
A B
 B A
 
'
'
AA
BB
I


 
Teorema. 
II
   uchun Bergman yadrosi 
                                                  




(
1)
1
det
(
)
n
II
I
ZZ
V




 
Bu yerda, 


(
1)
2
2! 4! ... (2
2)!
! (
1)! ... (2
1)!
n n
II
n
V
n
n
n














 
3. 
III
  sohada Bergman yadrosi.  
III
  uchun  avtomorfizmlar gruppasidagi avtomorfizmlar quyidagi ko’rinishda bo’ladi:  
                                                    



1
Z1
AZ
B
BZ
A





 
Bu yerda, 
'
'
A B
 B A
,
'
'
A A
B B
I


 
 
Teorema. 
III
  uchun Bergman yadrosi 
                                                  




1
1
det
(
)
n
III
I
Z Z
V
 


 
Bu yerda, 


(
1)
2
2! 4! ... (2
4)!
(
1)! ... (2
3)!
n n
II
n
V
n
n













 
 
3. 
IV
  sohada Bergman yadrosi.  
IV
  uchun  avtomorfizmlar gruppasidagi avtomorfizmlar quyidagi ko’rinishda bo’ladi:  
           
1
1
1
1
1
1
(
' 1),
(
' 1)) '
'
(
' 1),
(
' 1)
'
'
2
2
2
2
w
zz
zz
A
zB
zz
zz
C
zD
i




  















 



  




 
deb faraz qilamiz. Teorema. I  uchun Bergman yadrosi     ( ) 1 det ( ) m n I I Z Z V     Bu yerda   1! 2! ... ( 1)!1! 2! ... ( 1)! 1! 2! ... ( 1)! mn I m n V m n                   2. II  sohada Bergman yadrosi. II  uchun  avtomorfizmlar gruppasidagi avtomorfizmlar quyidagi ko’rinishda bo’ladi: 1 1 ( )( ) Z AZ B BZ A     Bu yerda , ' ' , A B  B A ' ' AA BB I   Teorema. II  uchun Bergman yadrosi     ( 1) 1 det ( ) n II I ZZ V     Bu yerda,   ( 1) 2 2! 4! ... (2 2)! ! ( 1)! ... (2 1)! n n II n V n n n               3. III  sohada Bergman yadrosi. III uchun  avtomorfizmlar gruppasidagi avtomorfizmlar quyidagi ko’rinishda bo’ladi:    1 Z1 AZ B BZ A      Bu yerda, ' ' A B  B A , ' ' A A B B I   Teorema. III uchun Bergman yadrosi     1 1 det ( ) n III I Z Z V     Bu yerda,   ( 1) 2 2! 4! ... (2 4)! ( 1)! ... (2 3)! n n II n V n n              3. IV  sohada Bergman yadrosi. IV uchun  avtomorfizmlar gruppasidagi avtomorfizmlar quyidagi ko’rinishda bo’ladi: 1 1 1 1 1 1 ( ' 1), ( ' 1)) ' ' ( ' 1), ( ' 1) ' ' 2 2 2 2 w zz zz A zB zz zz C zD i                                   Bu yerda, 







2 2 ,
2
,
2 ,
A
B
n C n
D n n




 matritsalar quyidagi shartlarni qanoatlantiradi: 
                                        
(2)
(2)
( )
(2)
0
0
'
0
0
n
A
B
A
B
I
I
C
D
C
D
I
I







 


















 
                                                                 det
1
A
B
C
D

  




 
 
Teorema. 
IV
  uchun Bergman yadrosi 
                                                  


2
1
1
'
2
'
(
)
n
IV
zz
zz
V




 
Bu yerda, 


2 1
!
n
IV
n
V
n





 
 
 
 
 
 
          
Bu yerda,         2 2 , 2 , 2 , A B n C n D n n     matritsalar quyidagi shartlarni qanoatlantiradi: (2) (2) ( ) (2) 0 0 ' 0 0 n A B A B I I C D C D I I                            det 1 A B C D         Teorema. IV uchun Bergman yadrosi   2 1 1 ' 2 ' ( ) n IV zz zz V     Bu yerda,   2 1 ! n IV n V n     