Boshlangʻich sinflarda asosiy miqdorlar va ularni oʻlchov birliklarini oʻrgatish

Time

Yuklangan vaqt

2025-11-08

Downloads

Yuklab olishlar soni

0

Pages

Sahifalar soni

3

File size

Fayl hajmi

19,6 KB


Boshlangʻich sinflarda asosiy miqdorlar va ularni oʻlchov birliklarini
oʻrgatish metodikasi.
Mashgʻulot  maqsadi:  Talabalarning  miqdorlarni  o‘rgatish  metodikasi,
uzunlik va yuza o‘lchov birliklari boʻyicha olgan bilim, ko‘nikma, malaka va
kompetensiyalarini  mustahkamlash,  mavzu  yuzasidan  o‘rganilgan  malaka
talablarini amaliyotga tadbiq etishni o‘rgatish. 
Mashgʻulot  materiallari: “Boshlangʻich  sinflarda  matemalika  o‘qitish
metodikasi” darsligi, 1-2-3-4-sinf matematika darsligi, tarqatma materiallar, AKT
va boshqalar.
 Tayanch  tushunchalar:  asosiy  miqdor,  yuza  o‘lchov  birliklari,  yuza
o‘lchov  birliklari,  o‘lchov  birliklari,  bilim,  ko‘nikma,  malaka,  kompetensiya,
bosqich, santimetr, matematik diktant, og‘zaki hisoblash, yozma hisoblash, metod,
taqqoslash, millimetr, kilometr, detsimetr. 
Amaliy ishlash uchun topshiriqlar: 
1. Boshlang‘ich sinflarda miqdorlarni o‘rgatish metodikasi. 
2. Boshlang‘ich ta’limda uzunlik va yuza o‘lchov birliklarini o‘rgatish metodlari. 
3. Mavzuga doir didaktik topshiriqlar.
 Boshlang‘ich  sinflarda  miqdorlarni  o‘rgatish  metodikasi.  Miqdorlar,  xuddi
raqamlar  kabi  boshlang‘ich  sinflarda  matematika  mashg‘ulotlarining  asosiy
tushunchasi bo‘lib, bolalarda miqdor haqida predmetlar va voqelikka aloqador va
o‘lchov bilan bog‘liq sifat tasavvur uchun foydalaniladi. 1–2-sinflarda o‘quvchilar
uzunlik, massa (og‘irlik), hajm, vaqt haqida va ularning o‘lchov birliklari haqida
tasavvurga ega bo‘ladilar. Misollarni yеchish jarayonida ular baho, qiymat, miqdor,
narx,  tezlik,  masofa,  unumdorlik  tushunchalari  bilan  tanishadilar.  Mavzuni
o‘rganish jarayonida shunga erishish zarurki, o‘quvchilar o‘zaro bog‘liq, ammo
mutlaqo  boshqa-boshqa,  mazmunga  ega  bo‘lgan  «miqdor»  va  «raqam»
Logotip
Boshlangʻich sinflarda asosiy miqdorlar va ularni oʻlchov birliklarini oʻrgatish metodikasi. Mashgʻulot maqsadi: Talabalarning miqdorlarni o‘rgatish metodikasi, uzunlik va yuza o‘lchov birliklari boʻyicha olgan bilim, ko‘nikma, malaka va kompetensiyalarini mustahkamlash, mavzu yuzasidan o‘rganilgan malaka talablarini amaliyotga tadbiq etishni o‘rgatish. Mashgʻulot materiallari: “Boshlangʻich sinflarda matemalika o‘qitish metodikasi” darsligi, 1-2-3-4-sinf matematika darsligi, tarqatma materiallar, AKT va boshqalar. Tayanch tushunchalar: asosiy miqdor, yuza o‘lchov birliklari, yuza o‘lchov birliklari, o‘lchov birliklari, bilim, ko‘nikma, malaka, kompetensiya, bosqich, santimetr, matematik diktant, og‘zaki hisoblash, yozma hisoblash, metod, taqqoslash, millimetr, kilometr, detsimetr. Amaliy ishlash uchun topshiriqlar: 1. Boshlang‘ich sinflarda miqdorlarni o‘rgatish metodikasi. 2. Boshlang‘ich ta’limda uzunlik va yuza o‘lchov birliklarini o‘rgatish metodlari. 3. Mavzuga doir didaktik topshiriqlar. Boshlang‘ich sinflarda miqdorlarni o‘rgatish metodikasi. Miqdorlar, xuddi raqamlar kabi boshlang‘ich sinflarda matematika mashg‘ulotlarining asosiy tushunchasi bo‘lib, bolalarda miqdor haqida predmetlar va voqelikka aloqador va o‘lchov bilan bog‘liq sifat tasavvur uchun foydalaniladi. 1–2-sinflarda o‘quvchilar uzunlik, massa (og‘irlik), hajm, vaqt haqida va ularning o‘lchov birliklari haqida tasavvurga ega bo‘ladilar. Misollarni yеchish jarayonida ular baho, qiymat, miqdor, narx, tezlik, masofa, unumdorlik tushunchalari bilan tanishadilar. Mavzuni o‘rganish jarayonida shunga erishish zarurki, o‘quvchilar o‘zaro bog‘liq, ammo mutlaqo boshqa-boshqa, mazmunga ega bo‘lgan «miqdor» va «raqam»
tushunchalarini  aniq farqiga  bora olishlari  kerak. Masalan,  sim  o‘ramidan bir
bo‘lak kesib olib, o‘lchash birligi detsimetrdan foydalanib, 1 dm , 2 dm, 3 dm, ...20
dm.  kabi  uzunliklarni  belgilab  boramiz.  Ya’ni  mazkur  o‘lcham  birligini  sim
uzunligi bo‘yicha ketma-ket qo‘yish bilan o‘lchaymiz va tegishli nomi bilan - (20
dm) yozib qo‘yamiz.
Miqdorlarni o‘rgatish bo‘yicha metodik sxema. 
1.  Bolalarda  mavjud  mazkur  miqdorlar  haqidagi  tushunchalarni  aniqlash
(bolalarning hayotiy tajribasiga murojaat etish).
2.  Bir  xil  nomli  miqdorlarni  solishtirish  (chamalab  ko‘rinish,  solishtirish,
taqqoslash, o‘lchash va boshqa xil usullar bilan).
 3. Mazkur miqdorning o‘lchov birligi va o‘lchov asboblari bilan tanishtirish. 
4. O‘quvchilarda o‘lchash ko‘nikmalari hosil qilish. 
5.  Bir  xil  nomdagi  miqdorlarni  qo‘shish  va  ayirish.  (Masalalarni  еchish
jarayonida). 
6.  Miqdorlarning  yangi  o‘lchov  birliklari  bilan  tanishtirish,  bir  nomdagi
miqdorlarni boshqa o‘lchov birliklariga aylantirish. Ikki bir xil nomli o‘lchov
birliklarini bitta ikki nomli o‘lchov birligiga aylantirish va aksincha. 
7. Ikki xil nomli miqdorni qo‘shish va ayrish. 
8. Miqdorlarni sonlarga ko‘paytirish va bo‘lish
Mavzuga  doir  didaktik  topshiriqlar. Talabalarni  amaliy  mashg‘ulotda
olgan bilim, ko‘nikma, malaka va kompetensiyalarini mustahkamlash maqsadida
“Yumaloq  qor”  usulidan  foydalaniladi.  Bunda  o‘qituvchi  tomonidan  savollar
yozilgan varaqlar yumaloqlanib, dumaloq shaklga keltirilgan bo‘ladi va bironta
talabaga uloqtiriladi. Talaba qo‘lidagi yumaloqlangan qog‘ozning birinchi qavatini
ochadi va yozilgan savolga javob beradi. So‘ngra boshqa talabaga uloqtiradi va u
ham navbatdagi savolga javob beradi, toki oxirgi varaq qolgunicha o‘yin shu tariqa
davom etadi. Oxirgi varaq ichida sovg‘a yashiringan bo‘lib, so‘ngi ishtirokchi unga
ega  bo‘ladi.  Talabalar  kichik  guruhlarga  boʻlinadi  va  berilgan  topshiriqlarni
bajarishadi. Topshiriqni bajarish uchun ularga 10 daqiqa beriladi, har bir guruh
topshiriqlar boʻyicha taqdimot qilishadi. Bugungi amaliy mashg‘uloti musobaqa
tarzida  olib  boriladi,  har  bir  topshiriqqa  2  balldan  beriladi.  Agar  guruh
Logotip
tushunchalarini aniq farqiga bora olishlari kerak. Masalan, sim o‘ramidan bir bo‘lak kesib olib, o‘lchash birligi detsimetrdan foydalanib, 1 dm , 2 dm, 3 dm, ...20 dm. kabi uzunliklarni belgilab boramiz. Ya’ni mazkur o‘lcham birligini sim uzunligi bo‘yicha ketma-ket qo‘yish bilan o‘lchaymiz va tegishli nomi bilan - (20 dm) yozib qo‘yamiz. Miqdorlarni o‘rgatish bo‘yicha metodik sxema. 1. Bolalarda mavjud mazkur miqdorlar haqidagi tushunchalarni aniqlash (bolalarning hayotiy tajribasiga murojaat etish). 2. Bir xil nomli miqdorlarni solishtirish (chamalab ko‘rinish, solishtirish, taqqoslash, o‘lchash va boshqa xil usullar bilan). 3. Mazkur miqdorning o‘lchov birligi va o‘lchov asboblari bilan tanishtirish. 4. O‘quvchilarda o‘lchash ko‘nikmalari hosil qilish. 5. Bir xil nomdagi miqdorlarni qo‘shish va ayirish. (Masalalarni еchish jarayonida). 6. Miqdorlarning yangi o‘lchov birliklari bilan tanishtirish, bir nomdagi miqdorlarni boshqa o‘lchov birliklariga aylantirish. Ikki bir xil nomli o‘lchov birliklarini bitta ikki nomli o‘lchov birligiga aylantirish va aksincha. 7. Ikki xil nomli miqdorni qo‘shish va ayrish. 8. Miqdorlarni sonlarga ko‘paytirish va bo‘lish Mavzuga doir didaktik topshiriqlar. Talabalarni amaliy mashg‘ulotda olgan bilim, ko‘nikma, malaka va kompetensiyalarini mustahkamlash maqsadida “Yumaloq qor” usulidan foydalaniladi. Bunda o‘qituvchi tomonidan savollar yozilgan varaqlar yumaloqlanib, dumaloq shaklga keltirilgan bo‘ladi va bironta talabaga uloqtiriladi. Talaba qo‘lidagi yumaloqlangan qog‘ozning birinchi qavatini ochadi va yozilgan savolga javob beradi. So‘ngra boshqa talabaga uloqtiradi va u ham navbatdagi savolga javob beradi, toki oxirgi varaq qolgunicha o‘yin shu tariqa davom etadi. Oxirgi varaq ichida sovg‘a yashiringan bo‘lib, so‘ngi ishtirokchi unga ega bo‘ladi. Talabalar kichik guruhlarga boʻlinadi va berilgan topshiriqlarni bajarishadi. Topshiriqni bajarish uchun ularga 10 daqiqa beriladi, har bir guruh topshiriqlar boʻyicha taqdimot qilishadi. Bugungi amaliy mashg‘uloti musobaqa tarzida olib boriladi, har bir topshiriqqa 2 balldan beriladi. Agar guruh