BOSHLANG’ICH TA’LIMDA ONA TILI O‘QITISHDA INNOVATSION YONDASHUV. REJA: 1. Ona tili fanini o‘qitishda yangi asr o‘qituvchisining vazifalari 2. Innovatsion yondashuv 3. Muammoli ta’lim texnologiyasi. ( amaliy jarayon) sifatida. 1. Yangi asr o‘qituvchisi o‘quvchilarning bilimi, ko‘nikma va malakalarini rivojlantirishda darslarda innovatsion texnologiyalaridan foydalanish davr talabidir. Innovatsion texnologiyalarni boshlang‘ich sinflarning ona tili darslarida joriy etishning eng ahamiyatli jihatlaridan biri - bu o‘quvchilarning o‘z fikr va g‘oyalarini bayon qilishga yonaltirilgan harakatlarning rag‘batlantirilib borilishidir. Masalan, boshlang‘ich sinflarda ona tili darslarida aniq fan bo‘lganligi uchun o‘qituvchilarda fikr va g‘oyalar muamoli vaziyatlar orqali turmushda uchraydigan muommoli holatlar va undan chiqib ketishning maqbul yo‘llarini topishga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. Kundalik hayotdagi istimoliy munosabatlarni, tabiat va tabiy hodisalarning o‘rtasidagi aloqalarni badiy ko‘rinishi tarzda yoritish asosida vujudga keltirilgan muomolarni hamkorlikda, ro‘lli o‘yinlar orqali hal etishi mumkin. Bunday syujetli- ro‘lli o‘yinlarni jamiyat yoki tabiatga bog‘liq darslikdagi maqsadlardan va mashqlardan oladi. Ayniqsa, ona tili darslarida mashqlar va matnlar bilan ishlashda o‘quvchilarning ijodiy izlanishi, mustaqilligi, mantiqiy fikrlashini rivojlantirishda, qo‘shimcha bilim olishga bo‘lgan ehtiyojlarni qondirishida ijodiy o‘yinlar muhim rol o‘ynaydi. Innovatsion texnologiya talim tizimining ratsional yo‘llarini ishlab chiqaruvchi jarayon bo‘lib, unda o‘qituvchi asosiy ma’sul shaxs hisoblanadi, chunki uning asosiy vazifasi axborotni o‘quvchilarga tez, aniq, tushunarli tarzda yetkazib berishdan iboratdir. Bugungi globallashuv jarayoniga yangicha yondashuv asosida o‘qitishning yangidan-yangi usullari qo‘llanishni boshladi. Ulardan biri o‘quvchilarni faol fikrlashga o‘rgatishdir.Bu qiyin ish emas albatta, buning uchun darslarda innovatsion texnologiyalaridan foydalanishi muhim hisoblanadi. Shu o‘rinda shuni ta’kidlash joizki, innovatsion texnologiyalaridan biri “Interfaol texnologiyalar” juda yaxshi samara beradi. O‘qitish jarayonida jarayonida qarama- qarshilik paydo bo‘lgan vaziyatni S. I. Rabinshteyn muommoli vaziyat deb atadi. O‘quvchi o‘qish jarayonida qarama- qarshiliklarga duch kelsa, uning bilishga bo‘lgan qiziqishi yanada ortadi, ya'ni motivatsiya paydo bo‘ladi. Masalan, o‘quvchilarga punktuatsiya bo‘limini o‘tishda finish belgilarini qo‘llashlari bo‘yicha quydagicha tavsiyani berib o‘tamiz. Muommoni kelib chiqish sababi: 1.O‘quvchilarning yozma ishlarida uchraydigan punktuatsion xatolar. Uni yechish yo‘llarini aniqlash: 1. O‘quvchilar bilan punktuatsion belgilarga oid bo‘lgan mashqlarni korib chiqish. Muommoning yechimi: 1. O‘qituvchining tez-tez nazorat qilishi va xatolarni bartaraf qilishga komaklashishi O‘quvchilar bilan o‘qituvchi keng muloqotda bo‘lishi uchun, o‘qitish jarayoni mavzuga doir bo‘lgan muammoni qo‘yishi va shu asnoda uni bartaraf etishi yo‘llarini ishlab chiqishi lozim dep hisoblaymiz. Ma'lumki, innovatsion texnogiyalarning maqsadi “ilmiy bilish” bilimlar tizimini natijalarini o‘zgartirishi emas, balki natijalarga erishish yo‘lini ham yangiliklar bilan o‘zlashtirishdir. U o‘quvchilarni o‘quv materialini to‘la o‘zlashtirishlariga aqliy izlanishi, yangiliklar yaratishi, ijodiy faolliklariga xizmat qiladi [3]. O‘qituvchi innovatsion texnologiyalardan foydalanganda quydagilarni rejalashtirishi zarur: - o‘rganilayotgan mavzuning maqsad va vazifalari ,shu mavzuga oid bo‘lgan muommoni hal etishini shakllantrish; - mavzuni o‘rganish bo‘yicha o‘quvchilarga beriladigan texnalogiya va topshiriqlar mazmuni ; - o‘quvchilarning muommoli topshiriqlarini yechishga xizmat qiluvchi, avvalgi o‘rgangan bilimlar zaxiralari; - muammoli topshiriqlarini hal etishga yordam beruvchi o‘quvchilarning ko‘nikma va malakalari; - topshiriqlarni yechishga qanday ko‘rgazmali qurollar,vositalarini tanlay olishi; - muammoli topshiriqlarni yechish natijasida bilish va malakalarining taxminiy hajmi; - bajarilgan ishlar va ularning natijalariga tog‘ri va yangi xulosalar chiqarish va natijalash. Innovatsion texnologiyalarning mohiyati shundaki, o‘quvchilar o‘zlari dars davomida mustaqil fikrlashlari bilan bir qatorda yangi ijodiy fikrlarni hali yuzaga keltirishlari tabiiy holdir. Shu sababli ham, o‘quvchilar uchun materiallar va topshiriqlar tizimi shundaytuzilishi kerakki, ular asosan, mustaqil fikr bilan bir qatorda yani g‘oyalar yaratishga qaratilgan maqsadga muvofiq bo‘ladi. O‘quvchilarni yanada faollashtirish uchun quydagi savollardan foydalanishi mumkin:"Uni bilib olish uchun “Nima qilishi kerak?" "Ushbu muommoni yechimi qanday?" Aynan shu tufayli o‘quv materialiga muommo shaklida berilishi talab etiladi O‘qituvchi o‘quvchilarni shu jarayonga jalb etsagina, o‘quvchilarning mustaqil ijodiy faoliyati rag‘batlantiradi. O‘quvchilarning muammo yechimini jarayoniga qatnashuv darajasiga ko‘ra, ta’limning turli darajada shu holda tashkil etilganda farqlanadi. Eng asosiysi o‘quvchilarni ushbu texnologiya orqali mustaqil fikrlashga yo‘naltriladi.