CHO‘ZISH JARAYONI. BIR TEKIS PILTA TAYYORLASH.

Yuklangan vaqt

2025-02-02

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

8

Faytl hajmi

233,0 KB


CHO‘ZISH JARAYONI. BIR TEKIS PILTA TAYYORLASH. Reja 1. Cho‘zish jarayonining maqsadi va mohiyati. 2. Cho‘zish nazariyasi xaqida tushuncha. 3. Cho‘zish turlari. 4. Cho‘zish maydonida tolalar xarakatini nazorati. 5. Umumiy cho‘zishni xususiy cho‘zishlarga ajratish. 6. Cho‘zish juftliklarida razvodka va shablon. Cho‘zish jarayonining maqsadi va mohiyati. Cho‘zish jarayonida mahsulot bir yoki bir necha juftli cho‘zish asbobidan o‘tib ingichkalashadi, ya’ni mahsulot uzunlashadi va ko‘ngdalang kesimi kichiklashadi. Boshqacha aytganda, tolalarning bir biriga nisbatan siljishi natijasida mahsulot uzaysa, tolalar soni o‘zgarishi-kamayishi natijasida mahsulotning ko‘ndalang kesimi kichiklashadi. Cho‘zish natijasida tolalar bir-biriga nisbatan sirpanib xarakatlanib, old va orqa uchlari to‘g‘rilinadi va parallellashadi. Yuqori darajada to‘g‘rilangan va tekislangan tolalar bir tekis, ravon va pishiq ip tayyorlash kafolatini ta’minlaydi. Cho‘zish jarayonining maqsadi tolali mahsulotni ingichkalashtirish va uni tashkil etuvchi tolalarni to‘g‘rilash hamda paralellashtirish. Cho‘zish jarayonining mohiyati cho‘zilayotgan mahsulot tolalarini bir biriga nisbatan siljitib, ularni kattaroq uzunlikda taqsimlash. Cho‘zish nazariyasi haq ida tushuncha. Cho‘zish jarayonini amalga oshirish uchun ikki va undan ortiq juftlikdan iborat cho‘zish asboblari ishlatiladi. CHO‘ZISH JARAYONI. BIR TEKIS PILTA TAYYORLASH. Reja 1. Cho‘zish jarayonining maqsadi va mohiyati. 2. Cho‘zish nazariyasi xaqida tushuncha. 3. Cho‘zish turlari. 4. Cho‘zish maydonida tolalar xarakatini nazorati. 5. Umumiy cho‘zishni xususiy cho‘zishlarga ajratish. 6. Cho‘zish juftliklarida razvodka va shablon. Cho‘zish jarayonining maqsadi va mohiyati. Cho‘zish jarayonida mahsulot bir yoki bir necha juftli cho‘zish asbobidan o‘tib ingichkalashadi, ya’ni mahsulot uzunlashadi va ko‘ngdalang kesimi kichiklashadi. Boshqacha aytganda, tolalarning bir biriga nisbatan siljishi natijasida mahsulot uzaysa, tolalar soni o‘zgarishi-kamayishi natijasida mahsulotning ko‘ndalang kesimi kichiklashadi. Cho‘zish natijasida tolalar bir-biriga nisbatan sirpanib xarakatlanib, old va orqa uchlari to‘g‘rilinadi va parallellashadi. Yuqori darajada to‘g‘rilangan va tekislangan tolalar bir tekis, ravon va pishiq ip tayyorlash kafolatini ta’minlaydi. Cho‘zish jarayonining maqsadi tolali mahsulotni ingichkalashtirish va uni tashkil etuvchi tolalarni to‘g‘rilash hamda paralellashtirish. Cho‘zish jarayonining mohiyati cho‘zilayotgan mahsulot tolalarini bir biriga nisbatan siljitib, ularni kattaroq uzunlikda taqsimlash. Cho‘zish nazariyasi haq ida tushuncha. Cho‘zish jarayonini amalga oshirish uchun ikki va undan ortiq juftlikdan iborat cho‘zish asboblari ishlatiladi. t – cho‘zish uchun sarflangan vaqt; 1 – cho‘zuvchi silindrlar; 2 – ezuvchi valiklar; R1, R2 – yuklovchi kuchlar; 1, 2 – juftliklarning chiziqiy tezligi; l1 – mahsulotning cho‘zishdan oldingi uzunligi; l2 – mahsulotning cho‘zishdan keyingi uzunligi; m1 – mahsulotning cho‘zishdan oldin ko‘ndalang kesimidagi tolalar soni; m2 – mahsulotni cho‘zishdan keyin ko‘ndalang kesimidagi tolalar soni. N1 – mahsulotning cho‘zishdan oldingi nomeri; N2 – mahsulotni cho‘zishdan keyingi nomeri; T1 – mahsulotning cho‘zishdan oldingi chiziqiy zichligi; T2 – mahsulotni cho‘zishdan keyingi chiziqiy zichligi. Mahsulotni qabul qiluvchi juftlik orqa cho‘zish juftligi, mahsulotni chiqaruvchi juftlikka esa oldingi cho‘zish juftligi deb ataladi. Cho‘zish sodir bo‘lishi uchun 2 1 sharti bajarilishi kerak. Cho‘zish miqdorini aniqlash Mahsulot uzunligi cho‘zishdan keyin cho‘zish miqdori E ga teng marotaba uzunlashadi. 𝑙2 𝑙1 = 𝐸 (1) Agar cho‘zish uchun sarflangan t vaqt davomida o‘tayotgan mahsulot uzunligi birinchi juftlikda 𝑙1 = 𝜗1 ⋅ 𝑡 va ikkinchi juftlikda 𝑙2 = 𝜗2 ⋅ 𝑡 ekanligini inobatga olsak, tenglama (1) dan 𝑙2 𝑙1 = 𝜗2⋅𝑡 𝜗1⋅𝑡 = 𝜗2 𝜗1 = Е (2) tenglamasi hosil bo‘ladi. Demak, oldingi silindrning chiziqiy tezligi, orqa silindrnikidan cho‘zish miqdoriga teng marotaba katta bo‘lar ekan. t – cho‘zish uchun sarflangan vaqt; 1 – cho‘zuvchi silindrlar; 2 – ezuvchi valiklar; R1, R2 – yuklovchi kuchlar; 1, 2 – juftliklarning chiziqiy tezligi; l1 – mahsulotning cho‘zishdan oldingi uzunligi; l2 – mahsulotning cho‘zishdan keyingi uzunligi; m1 – mahsulotning cho‘zishdan oldin ko‘ndalang kesimidagi tolalar soni; m2 – mahsulotni cho‘zishdan keyin ko‘ndalang kesimidagi tolalar soni. N1 – mahsulotning cho‘zishdan oldingi nomeri; N2 – mahsulotni cho‘zishdan keyingi nomeri; T1 – mahsulotning cho‘zishdan oldingi chiziqiy zichligi; T2 – mahsulotni cho‘zishdan keyingi chiziqiy zichligi. Mahsulotni qabul qiluvchi juftlik orqa cho‘zish juftligi, mahsulotni chiqaruvchi juftlikka esa oldingi cho‘zish juftligi deb ataladi. Cho‘zish sodir bo‘lishi uchun 2 1 sharti bajarilishi kerak. Cho‘zish miqdorini aniqlash Mahsulot uzunligi cho‘zishdan keyin cho‘zish miqdori E ga teng marotaba uzunlashadi. 𝑙2 𝑙1 = 𝐸 (1) Agar cho‘zish uchun sarflangan t vaqt davomida o‘tayotgan mahsulot uzunligi birinchi juftlikda 𝑙1 = 𝜗1 ⋅ 𝑡 va ikkinchi juftlikda 𝑙2 = 𝜗2 ⋅ 𝑡 ekanligini inobatga olsak, tenglama (1) dan 𝑙2 𝑙1 = 𝜗2⋅𝑡 𝜗1⋅𝑡 = 𝜗2 𝜗1 = Е (2) tenglamasi hosil bo‘ladi. Demak, oldingi silindrning chiziqiy tezligi, orqa silindrnikidan cho‘zish miqdoriga teng marotaba katta bo‘lar ekan. Agar cho‘zish uchun sarflangan t vaqt davomida cho‘zish juftliklaridan o‘tayotgan mahsulot massasi q o‘zgarmasligini hisobga olsak (1) tenglamadan 𝑙2 𝑙1 = 𝑙2/𝑞 𝑙1/𝑞 = 𝑁2 𝑁1 = Е    ёки   Е = Т1 Т2 (3) tenglama hosil bo‘ladi. Demak, cho‘zish paytida mahsulot chiziqiy zichligi ham cho‘zish miqdoriga teng kattalikda o‘zgarar ekan. Agar 𝑚1 = 𝑇1/𝑇𝛵 va 𝑚2 = 𝑇2/𝑇𝛵 tenglamalaridan 𝑇1 = 𝑚1 ⋅ 𝑇𝑇; 𝑇2 = 𝑚2 ⋅ 𝑇𝑇 ekanligini hisobga olsak (TT –tolaning chiziqiy zichligi), yuqoridagi tenglamalarni quyidagicha yozish mumkin. Е = 𝑙2 𝑙1 = 𝜗2 𝜗1 = 𝑁2 𝑁1 = 𝑇1 𝑇2 = 𝑚1⋅𝑇𝑇 𝑚2⋅𝑇𝑇 = 𝑚1 𝑚2 (4) Demak, cho‘zish natijasida mahsulot kundalang kesimidagi tolalar soni ham cho‘zish miqdoriga teng marotaba kamayar ekan. Cho‘zish miqdorini mashinaning kinematik sxemasidan foydalanib, uzatishlar soni orqali ham aniqlash mumkin. d 2 , d1 –silindrlar diametri; n2 , n1 – silindrlar aylanishlar soni. Е = 𝜗1 𝜗2 = 𝜋𝑑1𝑛1 𝜋𝑑2𝑛2 = 𝑑1 𝑑2 ⋅ 𝑖 (5) Agar cho‘zish asbobi uchta juftlikdan iborat bo‘lsa, xususiy cho‘zishlar quyidagicha aniqlanadi. е1 = 𝜗2 𝜗1 ; е1 = 𝜗3 𝜗2 ; Umumiy cho‘zish Agar cho‘zish uchun sarflangan t vaqt davomida cho‘zish juftliklaridan o‘tayotgan mahsulot massasi q o‘zgarmasligini hisobga olsak (1) tenglamadan 𝑙2 𝑙1 = 𝑙2/𝑞 𝑙1/𝑞 = 𝑁2 𝑁1 = Е    ёки   Е = Т1 Т2 (3) tenglama hosil bo‘ladi. Demak, cho‘zish paytida mahsulot chiziqiy zichligi ham cho‘zish miqdoriga teng kattalikda o‘zgarar ekan. Agar 𝑚1 = 𝑇1/𝑇𝛵 va 𝑚2 = 𝑇2/𝑇𝛵 tenglamalaridan 𝑇1 = 𝑚1 ⋅ 𝑇𝑇; 𝑇2 = 𝑚2 ⋅ 𝑇𝑇 ekanligini hisobga olsak (TT –tolaning chiziqiy zichligi), yuqoridagi tenglamalarni quyidagicha yozish mumkin. Е = 𝑙2 𝑙1 = 𝜗2 𝜗1 = 𝑁2 𝑁1 = 𝑇1 𝑇2 = 𝑚1⋅𝑇𝑇 𝑚2⋅𝑇𝑇 = 𝑚1 𝑚2 (4) Demak, cho‘zish natijasida mahsulot kundalang kesimidagi tolalar soni ham cho‘zish miqdoriga teng marotaba kamayar ekan. Cho‘zish miqdorini mashinaning kinematik sxemasidan foydalanib, uzatishlar soni orqali ham aniqlash mumkin. d 2 , d1 –silindrlar diametri; n2 , n1 – silindrlar aylanishlar soni. Е = 𝜗1 𝜗2 = 𝜋𝑑1𝑛1 𝜋𝑑2𝑛2 = 𝑑1 𝑑2 ⋅ 𝑖 (5) Agar cho‘zish asbobi uchta juftlikdan iborat bo‘lsa, xususiy cho‘zishlar quyidagicha aniqlanadi. е1 = 𝜗2 𝜗1 ; е1 = 𝜗3 𝜗2 ; Umumiy cho‘zish Е = 𝜗2 𝜗1 ⋅ 𝜗3 𝜗2 = 𝜗3 𝜗1 (6) tenglamasi orqali hisoblanadi. Cho‘zish turlari Mahsulotni cho‘zib ingichkalash uchun unga ma’lum bir kuch bilan ta’sir etish kerak, bu kuch tolalar o‘rtasidagi ishqalanish va ilashish kuchlarini engishi va bir-biriga nisbatan siljitishi lozim. Agar cho‘zish darajasi juda kichik bo‘lsa, tolalar bir biriga nisbatan siljimaydi, ammo mahsulot bir oz uzayadi, lekin bu uzayish tolalarning to‘g‘irlanishi xisobiga yuz beradi. Birinchi tur cho‘zish deb tolalarning to‘g‘rilanishi va qisman deformatsiyalanishi natijasida mahsulotning uzayishiga aytiladi. Ikkinchi tur cho‘zish deb tolalarning bir-biriga nisbatan siljishi natijasida mahsulotning uzayishiga aytiladi. Cho‘zish usullari. Mahsulotni cho‘zishda mexanik va aerodinamik usullar ishlatiladi. Mexanik usul - cho‘zish asboblarda, aerodinamik usul esa konfuzorlarda, ya’ni tola harakati yo‘nalishida ko‘ndalang kesimi kamayib boruvchi turubkalarda amalga oshiriladi. Cho‘zish maydonida tolalar xarakatini nazorati Tolali mahsulot cho‘zish asbobidan o‘tayotganda tolalar eng avval orqa juft tezligida harakatlanadi, so‘ngra old juft tezligiga o‘tadi. Tolalarning bir tezlikdan ikkinchisiga o‘tishi bir onda yuz beradi. Tolalarning qanday harakat qilishi va qaysi joyda bir tezlikdan ikkinchisiga o‘tishi mahsulotning ravonligiga ta’sir etadi. Mahsulot E marta cho‘zilsa ko‘ndalang kesimdagi tolalar soni ham E marta kamayadi. Tolalar o‘rtasidagi siljish E marta ortadi. Е = 𝜗2 𝜗1 ⋅ 𝜗3 𝜗2 = 𝜗3 𝜗1 (6) tenglamasi orqali hisoblanadi. Cho‘zish turlari Mahsulotni cho‘zib ingichkalash uchun unga ma’lum bir kuch bilan ta’sir etish kerak, bu kuch tolalar o‘rtasidagi ishqalanish va ilashish kuchlarini engishi va bir-biriga nisbatan siljitishi lozim. Agar cho‘zish darajasi juda kichik bo‘lsa, tolalar bir biriga nisbatan siljimaydi, ammo mahsulot bir oz uzayadi, lekin bu uzayish tolalarning to‘g‘irlanishi xisobiga yuz beradi. Birinchi tur cho‘zish deb tolalarning to‘g‘rilanishi va qisman deformatsiyalanishi natijasida mahsulotning uzayishiga aytiladi. Ikkinchi tur cho‘zish deb tolalarning bir-biriga nisbatan siljishi natijasida mahsulotning uzayishiga aytiladi. Cho‘zish usullari. Mahsulotni cho‘zishda mexanik va aerodinamik usullar ishlatiladi. Mexanik usul - cho‘zish asboblarda, aerodinamik usul esa konfuzorlarda, ya’ni tola harakati yo‘nalishida ko‘ndalang kesimi kamayib boruvchi turubkalarda amalga oshiriladi. Cho‘zish maydonida tolalar xarakatini nazorati Tolali mahsulot cho‘zish asbobidan o‘tayotganda tolalar eng avval orqa juft tezligida harakatlanadi, so‘ngra old juft tezligiga o‘tadi. Tolalarning bir tezlikdan ikkinchisiga o‘tishi bir onda yuz beradi. Tolalarning qanday harakat qilishi va qaysi joyda bir tezlikdan ikkinchisiga o‘tishi mahsulotning ravonligiga ta’sir etadi. Mahsulot E marta cho‘zilsa ko‘ndalang kesimdagi tolalar soni ham E marta kamayadi. Tolalar o‘rtasidagi siljish E marta ortadi. Yuqoridagi chizmadan: 𝑎 = 𝜗2 ⋅ 𝑡𝑎1 = 𝜗1 ⋅ 𝑡𝑡 = 𝑎/𝜗2 𝑎1 = 𝜗1 𝜗2 ⋅ 𝑎 = 𝑎 ⋅ 𝐸𝑑𝑒𝑚𝑎𝑘а1 = а ⋅ Е Cho‘zish maydonida tolalar nazoratda va nazoratsiz (suzuvchi) harakatda bo‘lib ikki guruhga ajratiladi. Agar tolaning uzunligi ta’minlovchi va cho‘zuvchi juftliklar orasidagi masofaga teng va undan katta bo‘lsa, bunday tolalar nazoratdagi tolalar deb ataladi. Agar tolaning uzunligi ta’minlovchi va cho‘zuvchi juftliklar orasidagi masofadan kichik bo‘lsa, bunday tolalarga nazoratsiz harakatdagi (suzuvchi) tolalar deb ataladi, chunki ular orqa juftlik ta’siridan chiqgach, oldingi juftlik ta’siriga etguncha ma’lum bir vaqt o‘tib, bu vaqtda suzib harakatlanadi. YA’ni, ular boshqa tolalarga ilashishi hisobiga yo orqa yo oldingi juftlik tezligi bilan harakatlanadi. Bunday harakat o‘zgaruvchan bo‘lib mahsulotni notekis bo‘lishiga olib keladi. Shuning uchun harakati nazoratda bo‘lmagan tolalar miqdorini kamaytirishga katta e’tibor beriladi. Umumiy cho‘zishni xususiy cho‘zishlarga ajratish Prof. N.A.Vasilev cho‘zish jarayoni bir maromda o‘tishi uchun mashinadagi umumiy cho‘zishni bir necha xususiy cho‘zishlarga ajratishni tavsiya etadi. 𝐸 = 𝑒1 ⋅ 𝑒2 ⋅ 𝑒3. . . . 𝑒𝑛 bu erda: e - umumiy cho‘zish; 𝑒1 ⋅ 𝑒2 ⋅ 𝑒3. . . . 𝑒𝑛 - xususiy cho‘zishlar; Yuqoridagi chizmadan: 𝑎 = 𝜗2 ⋅ 𝑡𝑎1 = 𝜗1 ⋅ 𝑡𝑡 = 𝑎/𝜗2 𝑎1 = 𝜗1 𝜗2 ⋅ 𝑎 = 𝑎 ⋅ 𝐸𝑑𝑒𝑚𝑎𝑘а1 = а ⋅ Е Cho‘zish maydonida tolalar nazoratda va nazoratsiz (suzuvchi) harakatda bo‘lib ikki guruhga ajratiladi. Agar tolaning uzunligi ta’minlovchi va cho‘zuvchi juftliklar orasidagi masofaga teng va undan katta bo‘lsa, bunday tolalar nazoratdagi tolalar deb ataladi. Agar tolaning uzunligi ta’minlovchi va cho‘zuvchi juftliklar orasidagi masofadan kichik bo‘lsa, bunday tolalarga nazoratsiz harakatdagi (suzuvchi) tolalar deb ataladi, chunki ular orqa juftlik ta’siridan chiqgach, oldingi juftlik ta’siriga etguncha ma’lum bir vaqt o‘tib, bu vaqtda suzib harakatlanadi. YA’ni, ular boshqa tolalarga ilashishi hisobiga yo orqa yo oldingi juftlik tezligi bilan harakatlanadi. Bunday harakat o‘zgaruvchan bo‘lib mahsulotni notekis bo‘lishiga olib keladi. Shuning uchun harakati nazoratda bo‘lmagan tolalar miqdorini kamaytirishga katta e’tibor beriladi. Umumiy cho‘zishni xususiy cho‘zishlarga ajratish Prof. N.A.Vasilev cho‘zish jarayoni bir maromda o‘tishi uchun mashinadagi umumiy cho‘zishni bir necha xususiy cho‘zishlarga ajratishni tavsiya etadi. 𝐸 = 𝑒1 ⋅ 𝑒2 ⋅ 𝑒3. . . . 𝑒𝑛 bu erda: e - umumiy cho‘zish; 𝑒1 ⋅ 𝑒2 ⋅ 𝑒3. . . . 𝑒𝑛 - xususiy cho‘zishlar; n - xususiy cho‘zishlar soni. Agar cho‘zish asbobi uch silindrli bo‘lsa, E=e1  e2 ; е1 = 2𝐸 𝐸+1 ; е2 = 𝐸+1 2 ; Agar cho‘zish asbobi to‘rt silindrli bo‘lsa 𝐸 = 𝑒1 ⋅ 𝑒2 ⋅ 𝑒3 ; е1 = 3𝐸 2𝐸+1 ; е2 = 2𝐸+1 𝐸+2 ; е3 = 𝐸+1 3 ; Cho‘zish juftliklarida razvodka va shablon. a) b) Razvodkani o‘rnatish a) va shablon b) sxemalari. Ikki cho‘zish juftliklari o‘qlari orasidagi masofaga razvodka deyilib R harfi bilan belgilanadi. Amalda uni o‘lchash qiyinligi bois silindr, valiklar sirtlari orasidagi masofa shablon deb ataluvchi plastinkasimon asbob bilan o‘lchanadi. Razvodkani tanlashda tolaning uzunligi lsht ga tuzatma a qo‘shilishi yoki shablon bilan ikki yondosh silindrlar diametrlari inobatga olinib quyidagi formulalardan foydalaniladi. 𝑅 = ℓ𝑠ℎ𝑡 + а yoki 𝑅 = 𝑆ℎ + 𝑑1+𝑑2 2 ; bu erdan 𝑆ℎ = 𝑅 − 𝑑1+𝑑2 2 lsht – tolaning shtapel uzunligi, mm. a – tuzatish koeffitsienti (uning kattaligi cho‘zish asbobining tuzilishiga bog‘liq bo‘ladi). Sh –cho‘zish juftlari orasidagi shablon. d1 va d2 – birinchi va ikkinchi silindr diametrlari n - xususiy cho‘zishlar soni. Agar cho‘zish asbobi uch silindrli bo‘lsa, E=e1  e2 ; е1 = 2𝐸 𝐸+1 ; е2 = 𝐸+1 2 ; Agar cho‘zish asbobi to‘rt silindrli bo‘lsa 𝐸 = 𝑒1 ⋅ 𝑒2 ⋅ 𝑒3 ; е1 = 3𝐸 2𝐸+1 ; е2 = 2𝐸+1 𝐸+2 ; е3 = 𝐸+1 3 ; Cho‘zish juftliklarida razvodka va shablon. a) b) Razvodkani o‘rnatish a) va shablon b) sxemalari. Ikki cho‘zish juftliklari o‘qlari orasidagi masofaga razvodka deyilib R harfi bilan belgilanadi. Amalda uni o‘lchash qiyinligi bois silindr, valiklar sirtlari orasidagi masofa shablon deb ataluvchi plastinkasimon asbob bilan o‘lchanadi. Razvodkani tanlashda tolaning uzunligi lsht ga tuzatma a qo‘shilishi yoki shablon bilan ikki yondosh silindrlar diametrlari inobatga olinib quyidagi formulalardan foydalaniladi. 𝑅 = ℓ𝑠ℎ𝑡 + а yoki 𝑅 = 𝑆ℎ + 𝑑1+𝑑2 2 ; bu erdan 𝑆ℎ = 𝑅 − 𝑑1+𝑑2 2 lsht – tolaning shtapel uzunligi, mm. a – tuzatish koeffitsienti (uning kattaligi cho‘zish asbobining tuzilishiga bog‘liq bo‘ladi). Sh –cho‘zish juftlari orasidagi shablon. d1 va d2 – birinchi va ikkinchi silindr diametrlari Bir tekis pilta olish shartlari 𝐸 = 𝜗2 𝜗1 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡, ya’ni o‘zgarmas bo‘lishi asosiy shart hisoblanadi. Cho‘zish juftlarining chiziqiy tezligi nisbati doimiyligini ta’minlash uchun kichik modulli tishli uzatmalarni qo‘llash kerak. Bir tekis pilta olishda quyidagi omillar katta ahamiyatga ega. 1. Mahsulotni cho‘zishga yaxshilab tayyorlash 2. Cho‘zish asbobi detallarini tayyorlash aniqligini oshirish. Birinchi omil tadbirlari: - cho‘zish bir me’yorda o‘tishi uchun uzunroq va ingichkaroq tola ishlatilishi kerak; - tolalarning titiganlik va ajralganlik darajasi yuqori bo‘lishi kerak; - tolali aralashma yaxshi tozalangan bo‘lishi kerak; - tolalar bir tekis aralashtirilishi zarur; - cho‘zishgacha tolalar kerakli miqdorda to‘g‘rilanib tekislanishi shart; Ikkinchi omil tadbirlari: - nazoratsiz tolalar sonining kam bo‘lishini ta’minlash; - silindr va valiklarning chayqalib aylanmasligini ta’minlash; - cho‘zish juftliklarida razvodkani to‘g‘ri tanlash (kam bo‘lsa, «kraks» katta - bo‘lsa, tolalar to‘p-to‘p bo‘lib qoladi); - juftliklarni kerakli miqdorda yuklash; - cho‘zish miqdorining ma’lum qonuniyat asosida taqsimlanishini ta’minlash; - mahsulot cheklovchilarini va zichlagichlarini joriy qilish; - bosuvchi valik qoplamalari sifatini oshirish. Nazorat savollari 1. Cho‘zish jarayonining maqsad va mohiyati nimalardan iborat? 2. Cho‘zish jarayonini amalga oshirish uchun qanday shartlarga rioya qilish kerak? Bir tekis pilta olish shartlari 𝐸 = 𝜗2 𝜗1 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡, ya’ni o‘zgarmas bo‘lishi asosiy shart hisoblanadi. Cho‘zish juftlarining chiziqiy tezligi nisbati doimiyligini ta’minlash uchun kichik modulli tishli uzatmalarni qo‘llash kerak. Bir tekis pilta olishda quyidagi omillar katta ahamiyatga ega. 1. Mahsulotni cho‘zishga yaxshilab tayyorlash 2. Cho‘zish asbobi detallarini tayyorlash aniqligini oshirish. Birinchi omil tadbirlari: - cho‘zish bir me’yorda o‘tishi uchun uzunroq va ingichkaroq tola ishlatilishi kerak; - tolalarning titiganlik va ajralganlik darajasi yuqori bo‘lishi kerak; - tolali aralashma yaxshi tozalangan bo‘lishi kerak; - tolalar bir tekis aralashtirilishi zarur; - cho‘zishgacha tolalar kerakli miqdorda to‘g‘rilanib tekislanishi shart; Ikkinchi omil tadbirlari: - nazoratsiz tolalar sonining kam bo‘lishini ta’minlash; - silindr va valiklarning chayqalib aylanmasligini ta’minlash; - cho‘zish juftliklarida razvodkani to‘g‘ri tanlash (kam bo‘lsa, «kraks» katta - bo‘lsa, tolalar to‘p-to‘p bo‘lib qoladi); - juftliklarni kerakli miqdorda yuklash; - cho‘zish miqdorining ma’lum qonuniyat asosida taqsimlanishini ta’minlash; - mahsulot cheklovchilarini va zichlagichlarini joriy qilish; - bosuvchi valik qoplamalari sifatini oshirish. Nazorat savollari 1. Cho‘zish jarayonining maqsad va mohiyati nimalardan iborat? 2. Cho‘zish jarayonini amalga oshirish uchun qanday shartlarga rioya qilish kerak? 3. Cho‘zish kattaligi qanday tenglamalar bilan aniqlanadi? 4. Cho‘zish asbobining parametrlarini izohlang? 5. Bir zonali cho‘zish asbobini ishlashini izohlang? 6. Tolali mahsulotlarni cho‘zishning qanday usullar ishlatiladi 7. Cho‘zish maydonida tolalar harakati turlarini izohlang? 8. Birinchi va ikkinchi cho‘zish turlarini izohlang? 9. Harakati nazorat qilinadigan va qilinmaydigan tolalarni izohlang? 10. Umumiy cho‘zish hususiy cho‘zishlarga qanday ajratiladi? 3. Cho‘zish kattaligi qanday tenglamalar bilan aniqlanadi? 4. Cho‘zish asbobining parametrlarini izohlang? 5. Bir zonali cho‘zish asbobini ishlashini izohlang? 6. Tolali mahsulotlarni cho‘zishning qanday usullar ishlatiladi 7. Cho‘zish maydonida tolalar harakati turlarini izohlang? 8. Birinchi va ikkinchi cho‘zish turlarini izohlang? 9. Harakati nazorat qilinadigan va qilinmaydigan tolalarni izohlang? 10. Umumiy cho‘zish hususiy cho‘zishlarga qanday ajratiladi?