DOIMIY CHUQUR ZOVURLAR (2,5-3 M) ORASIDAGI MASOFANI XISOBLASH

Yuklangan vaqt

2024-04-05

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

4

Faytl hajmi

57,0 KB


DOIMIY CHUQUR ZOVURLAR (2,5-3 M) ORASIDAGI MASOFANI XISOBLASH. DOIMIY CHUQUR ZOVURLAR (2,5-3 M) ORASIDAGI MASOFANI XISOBLASH. Zovur sizot suvlar rejimini yaxshilash va tuproq-gruntdagi ortiqcha suvlarni olib chiqib ketish uchun qurilgan gidrotexnik inshoat. Zovurning yaxshi ishlashi, ya’ni zovur oqimi modulining talabga javob bErishi uning chuqurligiga va nishabligiga bog‘liq bo‘ladi. Zovurning loyqa bosib to‘lib qolmasligi uchun unda suvning oqish tezligi sekundiga 0,25-0,40 metrdan, zovurning nishabligi esa 0,001-0,002 dan kam bo‘lmasligi kerak. Aksincha zovurning chuqurligi va nishabligi loyha talabiga javob bermasa uni tezda loyqa bosadi va suvning oqib chiqib ketishi sekinlashadi. Bu xol zovur yonlarini upirilib ketishiga, gruntlarda suffoziya boshlanishiga ya’ni zovur qiyaliklarining buzilishiga sabab bo‘ladi. Sho‘rlangan va sho‘rlanishga moyil yerlarida zovurlarning chuqurligiga qo‘yilgan talab minerallashgan ortiqcha sizot suvlarni oqib chiqib ketishini va sizot suvlar sathini kritik chuqurlikda ushlab turishni ta’minlashi kerak. Zovurlarning chuqurligi sizot suvlarning kritik chuqurligi, tuproqning mexanik tarkibi, sho‘rlanish darajasi va uning minerallashganligiga ko‘ra belgilanib, eskidan sug‘oriladigan sho‘rlangan yerlarida aksariyat hollarda 2,0-2,5 metrni, ba’zan esa 3,0 metrni tashqil qiladi. Ochiq gorizontal zovurlarning chuqurligi, orasidagi masofa va nishabligi joyning shart-sharoitini hisobga olgan holda loyihalashtiriladi. Barcha hollarda gorizontal zovurning loyihadagi chuqurligi uning uzunligi bo‘yicha o‘rtasidagi chuqurlikdir. Shunga asoslanib gorizontal zovurning boshidagi chuqurligi quyidagi formula yordamida hisoblanadi: ; 2 b l L i H H    zovurning oxiridagi chuqurligi: 1 ; 2 o L i H H    bu yerda:: Hb – zovurning boshidagi chuqurlik, m; Ho – zovurning oxiridagi chuqurligi, m; H l – zovurning loyihadagi chuqurligi, m; L – zovurning uzunligi, m; Zovur sizot suvlar rejimini yaxshilash va tuproq-gruntdagi ortiqcha suvlarni olib chiqib ketish uchun qurilgan gidrotexnik inshoat. Zovurning yaxshi ishlashi, ya’ni zovur oqimi modulining talabga javob bErishi uning chuqurligiga va nishabligiga bog‘liq bo‘ladi. Zovurning loyqa bosib to‘lib qolmasligi uchun unda suvning oqish tezligi sekundiga 0,25-0,40 metrdan, zovurning nishabligi esa 0,001-0,002 dan kam bo‘lmasligi kerak. Aksincha zovurning chuqurligi va nishabligi loyha talabiga javob bermasa uni tezda loyqa bosadi va suvning oqib chiqib ketishi sekinlashadi. Bu xol zovur yonlarini upirilib ketishiga, gruntlarda suffoziya boshlanishiga ya’ni zovur qiyaliklarining buzilishiga sabab bo‘ladi. Sho‘rlangan va sho‘rlanishga moyil yerlarida zovurlarning chuqurligiga qo‘yilgan talab minerallashgan ortiqcha sizot suvlarni oqib chiqib ketishini va sizot suvlar sathini kritik chuqurlikda ushlab turishni ta’minlashi kerak. Zovurlarning chuqurligi sizot suvlarning kritik chuqurligi, tuproqning mexanik tarkibi, sho‘rlanish darajasi va uning minerallashganligiga ko‘ra belgilanib, eskidan sug‘oriladigan sho‘rlangan yerlarida aksariyat hollarda 2,0-2,5 metrni, ba’zan esa 3,0 metrni tashqil qiladi. Ochiq gorizontal zovurlarning chuqurligi, orasidagi masofa va nishabligi joyning shart-sharoitini hisobga olgan holda loyihalashtiriladi. Barcha hollarda gorizontal zovurning loyihadagi chuqurligi uning uzunligi bo‘yicha o‘rtasidagi chuqurlikdir. Shunga asoslanib gorizontal zovurning boshidagi chuqurligi quyidagi formula yordamida hisoblanadi: ; 2 b l L i H H    zovurning oxiridagi chuqurligi: 1 ; 2 o L i H H    bu yerda:: Hb – zovurning boshidagi chuqurlik, m; Ho – zovurning oxiridagi chuqurligi, m; H l – zovurning loyihadagi chuqurligi, m; L – zovurning uzunligi, m; i – zovurning nishabligi. Topshiriq. Zovurning o‘rtacha chuqurligi 2,4 m, uzunligi 580 m va nishabi 0,0025 ga teng bo‘lsa, uning boshidagi va oxiridagi chuqurliklarini aniqlang. Yechish. Zovurning boshidagi chuqurligi: 1 580 0,0025 2,4 1,67 ; 2 2 b L i H H m        oxiridagi chuqurligi: 1 580 0,0025 2,4 3,13 ; 2 2 b L i H H m        Topshiriq. 23-jadvaldagi ma’lumotlarga ko‘ra zovurning boshi va oxiridagi chuqurliklarini hisoblang. 23-jadval. Zovurning boshi va oxiridagi chuqurligini aniqlash uchun uning o‘rtacha chuqurligi, uzunligi va nishabligi. Masal a № Zovurnin g o‘rtacha chuqurli gi m Zovur uzunligi m Zovur nishabligi Zovurnin g boshidag i chuqurlig i, m Zovurnin g oxiridagi chuqurli gi m Izoh 1 2,7 520 0,0025 1,7 3,1 2 3,2 440 0,0015 3 3,4 470 0,0026 4 4,2 450 0,0036 5 3,0 570 0,0022 6 3,7 500 0,0038 Takrorlash uchun savollar: 1. Zovurlarni loyqa bosmasligi uchun chuqurligi qancha bog‘ladi? 2. Zovurlarning boshlang‘ich chuqurligi va oxirgi chuqurligi qanday formula yordamida aniqlanadi? i – zovurning nishabligi. Topshiriq. Zovurning o‘rtacha chuqurligi 2,4 m, uzunligi 580 m va nishabi 0,0025 ga teng bo‘lsa, uning boshidagi va oxiridagi chuqurliklarini aniqlang. Yechish. Zovurning boshidagi chuqurligi: 1 580 0,0025 2,4 1,67 ; 2 2 b L i H H m        oxiridagi chuqurligi: 1 580 0,0025 2,4 3,13 ; 2 2 b L i H H m        Topshiriq. 23-jadvaldagi ma’lumotlarga ko‘ra zovurning boshi va oxiridagi chuqurliklarini hisoblang. 23-jadval. Zovurning boshi va oxiridagi chuqurligini aniqlash uchun uning o‘rtacha chuqurligi, uzunligi va nishabligi. Masal a № Zovurnin g o‘rtacha chuqurli gi m Zovur uzunligi m Zovur nishabligi Zovurnin g boshidag i chuqurlig i, m Zovurnin g oxiridagi chuqurli gi m Izoh 1 2,7 520 0,0025 1,7 3,1 2 3,2 440 0,0015 3 3,4 470 0,0026 4 4,2 450 0,0036 5 3,0 570 0,0022 6 3,7 500 0,0038 Takrorlash uchun savollar: 1. Zovurlarni loyqa bosmasligi uchun chuqurligi qancha bog‘ladi? 2. Zovurlarning boshlang‘ich chuqurligi va oxirgi chuqurligi qanday formula yordamida aniqlanadi? 3. Zovurlarning og‘rtacha chuqurligi nima? 3. Zovurlarning og‘rtacha chuqurligi nima?