Egilishga ko‘ndalang kuch va eguvchi momentlarni laboratoriya yordamida aniqlash. Ishdan ko‘zda tutilgan maqsad: ko‘ndalang egilishda balka ko’ndalang kesimida hosil bo‘ladigan ko‘ndalang kuch va eguvchi momentlarni laboratoriya yo‘li bilan aniqlash va nazariy yo‘l bilan olingan qiymatlar bilan taqqoslash. Nazariy ma‘lumotlar: Egilishga ishlayotgan balkalarni mustahkamlikka hisoblash uchun ularning ko‘ndalang kesimda hosil bo‘ladigan ichki kuch faktorlarini aniqlash lozim bo‘ladi. Ularni kesish usulidan foydalanib topiladi. Ko’ndalang kuch va eguvchi momentlarni laboratoriya yo‘li bilan aniqlash kerak bo‘lgan kesim erkinlik darajasi ikkiga teng bo‘lgan sharnir yordamida aniqlangan. Laboratoriyada ishlatiladigan uskunalar: 7.3-rasm. WP-960 laboratoriya uskunasi (Mx –eguvchi moment epyurasi. Balka uzunligi – 1000 mm) Uskuna kesimlari nomlanishi 1. Uzunligi 1000 mm ga teng bo‘lgan balka (chap tarafdan 366 mm masofada 2. maxsus sahrnir o‘rnatilgan). 3. Eguvchi momentni aniqlovchi asbob (O‘lchash chegarasi 0 – 100 Nm gacha). 4. Ko’ndalang kuchni aniqlovchi asbob (O‘lchash chegarasi 0 – 50 N gacha). 5. Rolikli tayanchlar. 6. Yuklarni joylashtirishda ishlatiladigan sterjen (Og‘irligi 1 N). 7. Yuklarni osishda ishlatiladigan sterjen 8. 1N ga teng yuk. 9. 5 N teng yuk. 10. Metalldan yasalgan rama. 11. Vintli moslama. Laboratoriya o‘tkazishdan oldin nazariy yo‘l bilan balkada hosil bo‘ladigan ko‘ndalang kuch va eguvchi momentlar epyuralarini qurish zarur. Quyidagi ikkita tayanchda yotgan P kuch ta‘siridagi ko’ndalang kuch va eguvchi momentlar epyuralarini ko‘ramiz. 1. Tayanch reaksiya kuchlarini aniqlaymiz. Buning uchun A nuqtaga nisbatan momentlar yig‘ndisini 0 ga tenglaymiz va noma‘lum RB tayanch reaksiya kuchini topamiz. 2. 0 A M  0 2 2 2 B B l R l p l p R p l        B nuqtaga nisbatan momentlar yig‘indisini 0 ga tenglaymiz va noma‘lum RA tayanch reaksiya kuchini topamiz. 0 A M  0 2 B l R l   p   2 2 B l p R p l    3. Topilgan tayanch reaksiya kuchlarining to‘g‘riligini tekshiramiz. Y o‘qiga nisbatan kuchlarning proyeksiyalari 0 ga teng bo‘lishi kerak. 0 0 A B y R p R      2 2 A l p R p l    4. Sterjenni qisimlarga ajratib har bir qisimlarga uchun ko‘ndalang kuch qiymatini aniqlaymiz. 1 1 2 2 3 2 I A II B p Q R p Q R l z da p Q ga         teng 5. Har bir qisimlar uchun eguvchi momentning qiymatini aniqlaymiz.     1 1 1 1 0 2 0 0 / 2 2 2 4 I A I I l z M R z M z p l p l M z l            1 / 3 3 6 I p l p l M z l l             Xuddi shuningdek ikkita simmetrik kuch ta‘siridagi balkani ham ko‘rib o‘tamiz. 1. Tayanch reaksiya kuchlarini aniqlaymiz. Buning uchun A nuqtaga nisbatan momentlar yig’indisini 0 ga tenglaymiz va noma‘lum RB tayanch reaksiya kuchini topamiz. 0 A M  3 0 4 4 B l l R l p p       RB  p B nuqtaga nisbatan momentlar yig‘indisini 0 ga tenglaymiz va noma‘lum RA tayanch reaksiya kuchini topamiz. 0 B M  3 0 4 4 A l l R l p p      RA  p 0  0 2. Topilgan tayanch reaksiya kuchlarining to‘g‘riligini tekshiramiz. Y o‘qiga nisbatan kuchlarning proyeksiyalari 0 ga teng bo‘lishi kerak. y  0 0 A B R p p R     0 p p p p     0  0 3. Sterjenni qisimlarga ajratib har bir qisimlar uchun ko‘ndalang kuch qiymatini ajratamiz. I A Q R p   II B Q R p     0 QIII  4. Eguvchi momentning qiymatini aniqlaymiz. I qisim uchun: 1 0 4 l  z  1 I A M R z    1 0 0 MI z     1 /4 4 4 I z l l p l M p     