ELEKTR MAYDON TENGLAMALARI (Maksvell-Lorens tenglamalarining birinchi jufti, Elektromagnit maydon uchun ta’sir integral)

Yuklangan vaqt

2024-05-12

Yuklab olishlar soni

4

Sahifalar soni

4

Faytl hajmi

35,2 KB


ilmiybaza.uz 
 
 
 
 
 
 
 
ELEKTR MAYDON TENGLAMALARI 
 
 
REJA: 
1. Maksvell-Lorens tenglamalarining birinchi  jufti. 
2. Elektromagnit maydon uchun ta’sir integral. 
 
 
            TAYANCH  SO’Z VA IBORALAR 
Gradient, rotor, divergensiya, yopiq sirt, vektor oqimi, Gauss tenglamasi, Stoks 
teoremasi, maydon sirkulyatsiyasi, ta’sir  integrali, superpozitsiya, variatsiya, betta 
funksiya, uzluksiz funksiya, uzluksizlik tenglamasi, fazoviy cheksizlik, eng kichik 
ta’sir prinsipi, siljish toki, magnit zaryadi, energiya-impuls tenzori. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ilmiybaza.uz ELEKTR MAYDON TENGLAMALARI REJA: 1. Maksvell-Lorens tenglamalarining birinchi jufti. 2. Elektromagnit maydon uchun ta’sir integral. TAYANCH SO’Z VA IBORALAR Gradient, rotor, divergensiya, yopiq sirt, vektor oqimi, Gauss tenglamasi, Stoks teoremasi, maydon sirkulyatsiyasi, ta’sir integrali, superpozitsiya, variatsiya, betta funksiya, uzluksiz funksiya, uzluksizlik tenglamasi, fazoviy cheksizlik, eng kichik ta’sir prinsipi, siljish toki, magnit zaryadi, energiya-impuls tenzori.
ilmiybaza.uz 
 
 
1-savol bayoni:  Maksvell-Lorens tenglamalarining 
birinchi  jufti. 
     Elektromagnit maydon qonunlarini aniqlovchi asosiy tenglamalarni aniqlashga 
kirishamiz. Vektor analiz kursidan ma’lumki birorta vektorning divergensiyasi va 
rotori ma’lum bo’lmasa, u aniqlangan bo’ladi  Elektr va magnit maydonga berilgan 
matematik ta’rifiga ko‘ra  
                     
 
Bu ifodalarning birinchisidan rotor olamiz: 
                             
 
O‘ng tomonidagi  birinchi  had  aynan  nolga tengligini  hisobga olib, elektr 
maydonni aniqlovchi quyidagi tenglamani olamiz: 
                                        
                                                (1) 
Bu yerda 
 ni hisobga oldik. Bu tenglamadan quyidagi xulosa kelib  chiqadi: 
      Vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchi magnit maydon uyurmali elektr maydonni 
yuzaga keltirib chiqaradi. 
     Endi magnit maydon aniqlovchi birinchi tenglamani hosil qilamiz. Buning 
uchun, magnit maydon kuchlanganligidan divergensiya olamiz va 
 
ekanligini hisobga olib, quyidagini hosil qilamiz: 
                                              
                                                  (2)                   
Bu tenglama magnit maydonni hosil qiluvchi manba - magnit zaryadlari 
yo‘qligini ko‘rsatadi. (1) va (2) -Maksvell-Lorens tenglama-larining birinchi 
jufti deyiladi. 
     Bu tenglamalar hali elektr va magnit maydonni to’liq aniqlamaydi. Birinchidan, 
yuqorida ta’kidlaganmiizdek 
 va 
 larni aniqlovchi tenglamalar yo‘q, 
ikkinchidan. (1) tenglamada magnit maydonning vaqt bo‘yicha o‘zgarishi ishtirok  
rot A
H
t
A
c
grad
E








 
,
1

t
A
rot
c
rot grad
rotE







1

t
H
c
rotE






1
rot A
H



rot A  0
div

H  0
div

E
div

H
rot

ilmiybaza.uz 1-savol bayoni: Maksvell-Lorens tenglamalarining birinchi jufti. Elektromagnit maydon qonunlarini aniqlovchi asosiy tenglamalarni aniqlashga kirishamiz. Vektor analiz kursidan ma’lumki birorta vektorning divergensiyasi va rotori ma’lum bo’lmasa, u aniqlangan bo’ladi Elektr va magnit maydonga berilgan matematik ta’rifiga ko‘ra Bu ifodalarning birinchisidan rotor olamiz: O‘ng tomonidagi birinchi had aynan nolga tengligini hisobga olib, elektr maydonni aniqlovchi quyidagi tenglamani olamiz: (1) Bu yerda ni hisobga oldik. Bu tenglamadan quyidagi xulosa kelib chiqadi: Vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchi magnit maydon uyurmali elektr maydonni yuzaga keltirib chiqaradi. Endi magnit maydon aniqlovchi birinchi tenglamani hosil qilamiz. Buning uchun, magnit maydon kuchlanganligidan divergensiya olamiz va ekanligini hisobga olib, quyidagini hosil qilamiz: (2) Bu tenglama magnit maydonni hosil qiluvchi manba - magnit zaryadlari yo‘qligini ko‘rsatadi. (1) va (2) -Maksvell-Lorens tenglama-larining birinchi jufti deyiladi. Bu tenglamalar hali elektr va magnit maydonni to’liq aniqlamaydi. Birinchidan, yuqorida ta’kidlaganmiizdek va larni aniqlovchi tenglamalar yo‘q, ikkinchidan. (1) tenglamada magnit maydonning vaqt bo‘yicha o‘zgarishi ishtirok rot A H t A c grad E           , 1  t A rot c rot grad rotE        1  t H c rotE       1 rot A H    rot A  0 div  H  0 div  E div  H rot 