Fibrosement plitalar ishlab chiqarish
Reja
5.1. Fibrosement plitalar xaqida umumiy ma’lumotlar.
5,2. Fibrosement plitalar ishlab chiqarish texnologiyalari.
5.1. Fibrosement plitalar xaqida umumiy ma’lumotlar.
Fibrosement - sement, mineral to‘ldiruvchilar, mustahkamlovchi tolalar va
kimyoviy qo‘shimchalar (qotiruvchilar, plastifikatorlar) dan iborat kompozitsion
qurilish materiali hisoblanadi. Maqsadga qarab, plita yoki panellar shaklida taqdim
etiladigan sun’iy tosh turi - deb ham hisoblash mumkin. Fibrosement mustahkamlik
va egiluvchan-moslashuvchanligi bilan tavsiflanadi. Odatda devor panellari va
plitalari ishlab chiqarish, pardozlash materiallari ishlab chiqarish uchun ishlatiladi.
Undan foydalanish bo‘yicha hech qanday cheklovlar yo‘q.
Fibrosement olish uchun dastlabki harakatlar avstriyalik Lyudvig Gacek tomonidan
XIX asr oxirida temir-sement asosidagi mahsulot olishdan boshlangan
. Fibrosement plitalari fuqarolik, harbiy va sanoat qurilishi sohasida, arxitektura,
mebel ishlab chiqarish, binolarni ichki ta’mirlashda ham qo‘llanib kelinmoqda.
Ushbu materialning qo‘llanish doirasi doimiy ravishda kengayib bormoqda va
hozirgi kunda u nafaqat quruvchi hamda me’morlar, balki dizaynerlar,
haykaltaroshlar, rassomlar tomonidan ham qo‘llanilmoqda.
Har xil qalinlikdagi va o‘lchamdagi (katta va kichik) fibrosement plitalari ichki
bezatish, shu jumladan namligi yuqori bo‘lgan (hammom, suzish havzalari) va
yong‘in xavfi (saunalar) yuqori bo‘lgan
joylarni eng yuqori darajada pardozlash
uchun qoplamalar sifatida ishlatiladi.
Fibrosement plitalari o‘zining “nafas
olish” ko‘rsatkichlari tufayli tibbiyot,
farmatsevtika muassasalari, ta’lim va
madaniy muassasalar binolarining tashqi
va
ichki
devorlarini
bezash
uchun
foydalanishga uchun ruxsat etiladi.
Qurilishda fibrosement plitalaridan havo-
shamollatish tizimlarining fasad qismlarini qoplashda eng ko‘p foydalaniladi.
Fibrosement plitalari zamonaviy ko‘rinishga ega, turli xil ranglar va to‘qimalardan
tashqi hamda ichki pardozlash ishlarida to‘liq foydalanish erkinligini ta’minlaydi.
Fibrosement plitalarining xususiyatlari:
Qalinligi 7 mm dan 20 mm gacha;
1 m2 fibrosement plitalarining og‘irligi 13 kg dan 20 kg gacha;
Ultrabinafsha nurlariga qarshilik;
Foydalanish muddati 20 yildan ortiq;
Suvning shimilish darajasi 10 foizgacha;
Fibrosement plitalari yonmaydi;
Panellarning uzunligi va kengligi 0,45 m dan 3,5 m gacha;
Yuqori va past haroratga chidamlilik: -60S dan + 80℃gacha;
Zichligi: 1650 kg/m3;
Panellarning egilishdagi mustahkamligi: kamida 21,5 MPa;
Iqlim omillarining agressiv ta’siriga chidamlilik: 90 sikl;
Sovuqqa chidamlilik: kamida 150 sikl.
Qalinligi 8 mm, o‘lchamlari 1.2x1.5, 1.5x3, shuningdek 1.5x3.6 bo‘lgan fibrosement
plitalari istemolchilar orasida juda mashxur.
Bugungi kunda respublikamizda fibrosement plitalari ishlab chiqarish va uni sotish
bozori o‘z rivojlanishining dastlabki bosqichida. Mamlakatimizda fibrosement
plitalaridan uy-joy qurilishida foydalanish rivojlangan mamlakatlarga nisbatan
pastligi, ushbu mahsulot bozorining o‘sish ko‘rsatkichlari istiqbolli ekanligini
ko‘rsatadi.
Hozirda mamlakatimizda “Ecoplit” MCHJ (ishlab chiqarish quvvati kuniga 9000
m2 ni tashil etadi) va boshqa bir qator ishlab chiqarish korxonalar tomonidan
fibrosement plitalari ishlab chiqarilmoqda.
5,2. Fibrosement plitalar ishlab chiqarish texnologiyalari.
Fibrosement Yevropa standarti asosida gi texnologik qoidalarga muvofiq ishlab
chiqariladi. Ushbu qurilish materiali tsement, kvarts qumi va yog'och tolasidan
iborat.
1970-yillarga kelib asbestni nafas olish tizimi uchun xavfi ma'lum bo'lganidan
so'ng, Yevropada uni o'rnini bosuvchi material topish uchun keng tadqiqot dasturi
joriy etildi. Birinchi sinovlar va dastlabki ishlab chiqarish 1981 yildan 1989 yilgacha
bo'lgan davrda amalga oshirildi. 1990 yil dan boshlab Yevropadagi ko’plab
fabrikalarda ishlab chiqarilgan barcha qurilish mahsulotlarida asbestdan voz
kechildi. Bundan buyon maqsad yengil va mustaxkam; qurilish materialini ishlab
chiqarish edi. Shunday qilib, ob-havo, korroziya, sovuq, ultrabinafsha nurlanish va
chirishga chidamli tolali tsement yaratildi.
Fibrosement listi 85% sellyuloza tolalari, qum va sementdan iborat. Ushbu tarkibiy
qismlarning barchasi aniq dozalanadi va bir hil aralashma olinmaguncha suv bilan
aralashtiriladi. Oldin, sellyuloza to’plari suvda eritiladi va kerakli darajada
maydalanadi. Ushbu suspenziya sellyuloza va sintetik tolalarga qo'shiladi.
Aralashma katta idishlarda tayyorlanadi, shunda kimyoviy jarayon ingredientlarni
bir-biriga bog'lab turadigan vodorod ko'priklarini hosil qiladi. So’ngra, sement
yuqori quvvatli mikserdaaylanayotgan aralashmaga qo'shiladi. Shunday qilib,
dastlabki tolali tsement qatlami hosil bo'ladi (taxminiy qalinligi 0,2 mm).