Reja:
1
2
3
Fuqarolik
protsessual
huquqi
tushunchasi
Fuqarolik
protsessual
huquqi tizimi
Fuqarolik
protsessual
huquqi manbalari
1
Alohida
huquq
sohasi
boʻlib,
sud
tomonidan fuqarolik ishlarini koʻrish va hal
qilish, shuningdek, sudlar va boshqa ayrim
organlar qarorlarining ijro etilishi tartibini
belgilaydi.
Fuqarolik protsessual huquqi huquqning
boshqa
sohalari,
chunonchi,
jinoyat
protsessual huquqi bilan bogʻliq.
Fuqarolik protsessual huquqining asosiy
manbai
Oʻzbekiston
Respublikasining
Fuqarolik protsessual kodeksidir.
Fuqarolik
protsessual
huquqi
tushunchasi
Sh.Sh.Shoraxmetovning fikricha, fuqarolik
protsessual huquqi deb,
fuqarolik ishlarini ko‘rishda sudning odil
sudlovni amalga oshirish bilan
bog‘liq ijtimoiy munosabatlarini
ifodalaydigan fuqarolik protsessi
ishtirokchilarining harakatlarini qonun
asosida tartibga soladigan,
shuningdek sud qarorlarining ijro etilishi
tartibini belgilaydigan huquq
me’yorlarining majmuiga aytiladi.
M.S.Shakaryan fuqarolik protsessual
huquqiga fuqarolik ishlarini
qo‘zg‘atish, mazmunan ko‘rish va hal
etish, sud qarorlarini qayta
ko‘rish, shuningdek sud qarorlarini ijro
etish tartibini, umuman fuqarolik
ishlari bo‘yicha odil sudlovni amalga
oshirish tartibini belgilaydigan
huquq normalarining majmui, deb
ta’rif beradi.
Fuqarolik
protsessual
huquqi
normalari bilan fuqarolik ishlarida
ishtirok etuvchi har bir shaxs uchun
protsessual huquq va majburiyatlar
belgilanadi.
Fuqarolik protsessual huquq normalari
sud protsessini olib borish
tartibini belgilaydi, mazkur tartibni
buzuvchi fuqarolik protsessual
munosabatning har bir subyekti uchun
muayyan choralarni nazarda tutadi.
fuqarolik huquqi
to‘g‘risidagi
kelishmovchilikka doir
ishlar;
boshqaruv organlari yoki
mansabdor shaxslarning o‘z
vakolatlarini fuqarolarning
huquqlarini cheklab sodir
yetgan harakatlari bo‘yicha
shikoyatlarga doir ishlar;
yuridik
ahamiyatga ega
bo‘lgan faktlarni
aniqlash to‘g‘risidagi
ishlar va maxsus
yuritiladigan boshqa
ishlar.
Boshqa guruhdagi olimlar
esa fuqarolik protsessi
deganda, uchta tarkibiy
qism: protsessual faoliyat,
protsessual munosabatlar
va protsessual
shaklning birligini
tushunadilar.
2
Fuqarolik
protsessual
huquqi tizimi
Fuqarolik protsessual huquqining barcha
qoidalari bir biri bilan uzviy
bog‘liq bo‘lib, uning yaxlit tizimini tashkil
qiladi. Ushbu tizimda umumiy
va maxsus ahamiyat kasb etuvchi normalar
majud bo‘lib, ular birgalikda
fuqarolik protsessual huquqining tizimini
hosil qiladi.Protsessual normalar
sud ishlarini yuritish turlari hamda fuqarolik
protsessining barcha
bosqichlari
uchun
umumiy
bo‘lgan
normalarga ajratiladi.
Fuqarolik, uy-joy,
mehnat, oila va boshqa huquqiy
munosabatlarni tartibga soluvchi
kodekslarda moddiy-huquqiy
munosabatlardan kelib chiqadigan
ishlarni
sudda ko‘rishning protsessual
xususiyatlarini nazarda tutuvchi maxsus
normalar o‘z ifodasini topadi.
O‘zbekiston Respublikasi Mehnat
kodeksining 277-moddasida
xodimlar mehnatga doir huquqiy
munosabatlardan kelib chiqadigan
talablar bo‘yicha sudga murojaat
qilganlarida sud xarajatlarini
to‘lashdan ozod etilishi
belgilangan.
Fuqarolik
sud ishlarini yuritish vazifalarini
aniqlaydi, fuqarolik protsessi
prinsiplarini
mustahkamlaydi, fuqarolik
ishlarida ishtirok etuvchi shaxslar
doirasini,
dalillar, protsessual muddatlar,
sud xabarnomalari, chaqiruvlari
va
hokazolarni belgilaydi.
Protsessual normalar
biʼrinchi instansiya sudida,
apellatsiya va kassatsiya tartibida
ish yuritish,
qonuniy kuchga kirgan sud
qarorlarini nazorat tartibida qayta
ko‘rish, sud
qarorlarini ijro etish bosqichlarini
o‘zida qamrab oladi.
Umumiy
qism
fuqarolik sud ishlarini yuritishning prinsiplari, sud tartibi,
sudyani va protsessning boshqa ishtirokchilarini rad qilish,
sudga
taalluqlilik va sudga tegishlilik, fuqarolik sud ishlarini
yuritish
ishtirokchilari, sudda vakillik, dalillar, da’voni ta’minlash,
ish yuritishni to‘xtatib turish,
arizani ko‘rmasdan qoldirish, ish yuritishni
tugatish, sud
xarajatlari, protsessual majburlov choralari,
protsessual muddatlar, sud xabarnomalari va
chaqiruvlari, kelishuv bitimini tuzish kabi institutlar
nazarda tutilgan.
bosqichlarini (birinchi instansiya
sudida ish yuritish, sud qarorlari
ustidan shikoyat berish va ularni
qayta ko‘rish, sud hujjatlarini
ijroga qaytarish)
tartibga soluvchi
fuqarolik protsessida chet el
fuqarolari va tashkilotlari,
fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar
ishtiroki masalasini nazarda
tutuvchi normalar yig‘indisidan
iborat.
Maxsus qism
3
Fuqarolik
protsessual
huquqi manbalari
Fuqarolik protsessual huquqining
manbalari fuqarolik sud ishlarini
yuritish tartibini belgilovchi
fuqarolik protsessual
normalardan iborat bo‘lgan
O‘zbekiston Respublikasining
qonun hujjatlari hamda
O‘zbekiston
Respublikasi ishtirokidagi xalqaro
shartnomalar hisoblanadi.
