“Geografiya o‘qitish metodikasi” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari. Reja 1. Geografiya o‘qitish metodikasi fanining predmeti, tadqiqot ob’ekti, maqsadi va vazifalari. 2. Geografiya o‘qitish metodikasi fanining boshqa fanlar bilan aloqasi. 3. Maktabda geografiya o‘qitishning ta’limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlari. 4. Maktab geografiyasining mazmuni Tayanch iboralar Didaktika, tadqiqot ob’ekti, tadqiqot metodlari, xususiy metodika, umumiy metodika, ta’lim metodlari, ta’lim vositalari, o‘qitishning ta’limiy maqsadi, o‘qitishning tarbiyaviy maqsadi, o‘qitishning rivojlantiruvchi maqsadi, maktab geografiyasining mazmuni 1. Geografiya o‘qitish metodikasi fanining predmeti, tadqiqot ob’ekti, maqsadi va vazifalari. Jamiyat taraqqiyotini har tomonlama etuk o‘qituvchilarsiz tasavvur etish qiyin. Malakali pedagog mutaxassislar tayyorlash esa ko‘p jihatdan ularning metodik tayyorgarligiga bog‘liq. Ayniqsa, hozirgi murakkab axborotlarni, geografik hodisa va sabab oqibatlarini, tabiiy va iqtisodiy geografiya tushunchalarini o‘quvchilar ongiga yetkazish va shakllantirish nihoyatda murakkab jarayon hisoblanadi. Maktab dasturi o‘quvchilarga faqat geografiyaga oid bilim berish bilan cheklanmaydi, balki ularda zarur ko‘nikma va malaka hosil qilishni ham o‘z zimmasiga oladi. Har bir o‘quvchi darsda olgan ko‘nikma va malakalar asosida bilimlarni mustaqil egallashi zarur bo‘ladi. Mamlakatimizda kadrlar tayyorlash milliy dasturiga muvofiq umumiy o‘rta ta’limning barcha bo‘g‘inlarida o‘quvchilarning muntazam bilim olishi, ularda bilim olish ehiyojini rivojlantirishni, o‘quvchilarda mehnat ko‘nikmalari, mustaqil ijodiy fikrlash, kasb tanlashga va atrof muhitga ongli munosabatni hosil qilishni, milliy va umumbashariy qadriyatlarini hurmat qilishni, o‘z vataniga, xalqiga sadoqat, mehr-muhabbat ruhida tarbiyalash vazifalari belgilandi. Bu vazifalarni bajarishda geografiya ta’limi alohida salmoqga ega. Ayniqsa tabiiy va iqtisodiy geografiya kurslarini o‘qitish borasida milliy dasturda qo‘yilgan vazifalarni bajarish cheksiz imkoniyatlarga ega ekanligini tajribalar isbotlamoqda. Bularning barchasi geografiya o‘qituvchisidan pedagogik faoliyatdagi yutuq kamchiliklarini tahlil qila olishni, o‘z ish tajribasini tahlil qilib, umumlashtira bilishni, boshqa o‘qituvchilarni tajribasini umumlashtirish va samarali ta’lim shakllari va metodlardan o‘z ishida oqilona foydalanishni talab qiladi. Geografiya ta’lim metodikasi pedagogika fanining tarkibiy qismidir. U maktabda geografiya o‘qitishning maqsad va vazifalarini, umumiy geografik bilimlar mazmunini, o‘quvchilarda ilmiy dunyoqarashini shakllantirish g‘oyalarini ilgari suradi va ishlab chiqadi. Geografiya o‘qitish metodikasi pedagogika fanlari tizimiga kiradi. Geografiya metodikasining asosini maktab geografiyasi, xususan tabiiy va iqtisodiy geografiya hamda ular bilan uzviy aloqada bo‘lgan kartografiya, geologiya, iqtisod, biologiya, aholishunoslik va boshqa ko‘plab fanlar tashkil qiladi. Ta’lim tarbiyaning umumiy qonuniyatlarini didaktika tahlil qiladi. Boshqacha qilib aytganda, didaktikaning mohiyati ta’lim-tarbiya jarayoni hisoblanib, u aniq o‘quv fanlari uchun ta’lim va tarbiya jarayoni bilan shug‘ullanmaydi. Geografiya o‘qitish metodikasi ilmiy pedagogik fan bo‘lib, u o‘quvchilarga geografiyadan puxta bilim berish, ularni har tomonlama etuk dunyoqarashga ega bo‘lgan shaxs qilib tarbiyalash va o‘qitiladigan geografiya fanining maqsadini, ta’lim vazifalarini, mazmunini, metodlarini hamda geografiya o‘qitishning eng muhim vositalarini belgilab beradi. Bilish nazariyasi geografiya o‘qitish metodikasining metodologik asosini tashkil qiladi. Geografiya o‘qitish metodikasi tadqiq qiladigan metodologik va nazariy muammolarga chet ellarda va O‘zbekistonda geografiya ta’limi, geografiya va uning alohida kurslari bo‘yicha o‘qitish mazmuni, maqsadi va vazifalari, geografik bilimlarni egallashda ta’lim bilan tarbiyaning birligi, o‘quvchilarda geografik bilim, ko‘nikma va malakalar hamda dunyoqarashini shakllantirish, geografiya ta’limi jarayonining umumiy qonuniyatlari kiradi. Geografiya o‘qitish jarayonining tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat: - geografiya ta’limining maqsadi - geografiya ta’limining mazmuni - geografiya o‘qitish metodlari - geografiya fanini o‘qitish va o‘rganishni tashkil etish (ta’lim shakllari) - o‘quvchilarning yosh xususiyatlari va bilish imkoniyatlari - geografiya ta’limining natijalari va boshqalar. Yuqoridagi tarkibiy qismlar o‘rtasida mustahkam aloqa mavjud. Masalan, o‘rganiladigan mavzuning maqsadi, ta’lim-tarbiya vazifalari mazmuniga mos keladigan ta’lim shakllari, o‘qitish usullari hamda vositalaridan maqsadga muvofiq tarzda foydalana bilishni taqozo qiladi. Geografiya ta’limi metodikasining nazariy metodologik masalalari ko‘pgina metodist-geograf olimlar A.E.Bibik, A.V.Darinskiy, G.P.Gerasimova, M.K.Kovalevskaya, I.S.Matrusov, L.M.Pancheshnikova, M.V.Rijakov, O.A.Mo‘minov, X.X.Xasanov, P.G.Musaev va boshqalar asarlarida o‘z ifodasini topgan. Geografiya ta’limi metodikasi fani umumiy metodika, metodikaning nazariy masalalari, tabiiy va iqtisodiy geografiyani o‘qitish metodikasi kabi qismlardan iborat. O‘z navbatida ularning har biri xususiy metodikalar (maktab geografiya kurslarini alohida-alohida o‘rganish metodikalarini) o‘z ichiga oladi.  Umumiy metodika maktab geografiyasi kurslari uchun o‘qitish qonuniyatlarini ya’ni o‘qitishning umumiy mazmuni va maqsadini tashkil etilishini, ta’lim metodlari, ta’lim vositalari, sinfdan tashqari ishlar va boshqalarni o‘rganadi. A.V.Darinskiy umumiy metodikani geografiya didaktikasi deb aytgan edi. Xususiy metodika maktab geografiya kurslarining maqsadi, mazmuni, tarkibi, geografik bilim, ko‘nikma malakalar shakllantirish, har bir kurs bo‘yicha o‘quvchilarning mustaqil ishlarini tashkil etish va kabilar bilan shug‘ullanadi.  Geografiya ta’limi metodikasi - maktab geografiyasining ta’limiy va tarbiyaviy maqsadlari, geografiya ta’limining mazmuni, geografiya o‘qitishning shakl va usullari, ta’lim jarayonida geografiya o‘qitish vositalari (dasturlar, darsliklar, atlas haritalar, o‘quvchi va o‘qituvchilar uchun ilmiy metodik qo‘llanmalar va boshqalarni yaratish), o‘quvchilarning o‘quv materiallarini o‘zlashtirishlari, ta’lim jarayonida o‘quvchilar fikrlashining rivojlanishi va boshqalar bilan bog‘liq vazifalarni hal qiladi. Rus pedagog-geografi A.Pancheщnikova ta’biri bilan aytganda, geografiya ta’limi metodikasi fani quyidagi muammolarni, ya’ni o‘qitish maqsadi «geografiyani nima uchun o‘qitamiz?» geografiya ta’limi mazmunini (nimani o‘qitamiz?), geografiya ta’limi vositalarini (nimalar yordamida o‘qitamiz?) o‘qitishning shakl va usullarini (qanday o‘qitamiz?) tadqiq qiladi. Geografiya o‘qitish metodikasi fanining vazifalari: - maktab geografiya kurslarining sinflar bo‘yicha maqsadi, mazmuni va ahamiyatini belgilash va mazmunini takomillashtirish, o‘quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda geografiya fanidagi asosiy g‘oya, fakt tushuncha va qonuniyatlarni ajratib olish; - o‘quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda tanlab olingan bilmlarni o‘zlashtirishga imkon beradigan ta’lim usullarni aniqlash; - geografiyaga oid ma’lumotlar asosida o‘quvchilarda voqea va hodisalarga nisbatan dunyoqarash shakllantirish ularni milliy qadriyatlar va vatanparvarlik ruhida tarbiyalash yo‘llarini ko‘rsatib berish; - o‘quvchilarga amaliy ko‘nikma va malakalarni singdirish imkoniyatlarini aniqlash; - ta’lim jarayonida o‘quvchilar faolligini oshiradigan va bilimlarini mustaqil egallashga yordam beradigan samarali metodlarni aniqlash; - geografiya darslarida o‘quvchilarga mehnat, kasb, ekologik, iqtisodiy, ahloqiy, estetik, milliylik tarbiya berish vazifalarini ochib berish; - ta’limni tashkil etishning zamonaviy shakllarini, ularning samaradorligini ishlab chiqish va takomillashtirish; - sinalgan o‘qitish metodlarini takomillashtirish; - geografiya darslarida pedagogik texnologiya elementlarini qo‘llashni takomillashtirish; - kurslar bo‘yicha o‘quvchilarning yoshiga mos keladigan o‘quv qurollariga bo‘lgan talablarini ishlab chiqish va ulardan foydalanish metodikasini yaratish; - o‘quvchilarni o‘lkashunoslik va sinfdan tashqari ishlarini mazmuni turlari va metodikasi bilan tanishtirish; - geografiyaga oid ilmiy - ommabop adabiyotlarni yaratish; Demak yuqoridagilardan xulosa qilib geografiya o‘qitish metodikasi vazifalarini 3 ta guruhga ajratish mumkin: 1. Geografiya metodikasi o‘quvchiga geografiyadan qanday bilimlar berishi zarurligi va har bir kursda beriladigan bilim, ko‘nikma malakalarini shakllantirish yo‘llarini aniqlashi; 2. Ta’lim jarayonini uyushtirish va tashkil etish shakllarini aniqlashni va har bir shaklga mos keladigan metod, o‘quv jihozlari, sinfdan tashqari ishlar va boshqlarni belgilashi; 3. O‘quvchilarning o‘quv materiallarini o‘zlashtirish, jarayonida ularning tarbiyalanishi, ta’lim jarayonida fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishi kabilardan iborat bo‘ladi. 2. Geografiya o‘qitish metodikasi fanining boshqa fanlar bilan aloqasi. Geografiya ta’limi metodikasi geografiya fani bilan uzviy bog‘liq bo‘lib, u geografiya metodikasi uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Geografiya fanlari bilan aloqadorlik, maktab geografiyasi mazmunini shakllantirishda katta ahamiyatga ega. Maktab geografiyasi mazmuni uzluksiz takomillashib borishi tufayli keyingi yillarda maktab geografiya kurslarida tabiiy, hududiy ishlab chiqarish komplekslari, bozor iqtisodi kabi tushunchalarning kiritilishi, tabiiy sharoit va resurslardan oqilona foydalanish zaruriyatini tug‘dirdi. O‘quvchilarning TTK (TXM) va bozor iqtisodiga oid tushunchalar haqida puxta bilimga ega bo‘lishi ularga ekologik, iqtisodiy tarbiya elementlarini singdirish imkoniyatlarini ham vujudga keltiradi. Demak geografiya o‘qitish metodikasi ekologiya kartografiya, geologiya, iqtisod, fizika, biologiya va boshqa fanlar bilan mustahkam aloqaga ega. Hozirgi kunda eng muhim muammolaridan biri geografiya darslarida jamiyat bilan tabiat, inson bilan tabiat o‘rtasidagi murakkab aloqadorlikni o‘rganish masalasi hisoblanadi. Shu tufayli ham maktab geografiya kurslariga geografik bilimlardan tashqari ekologik va iqtisodiy tushunchalar ham kiritila boshlandi. Geografiyaga yaqin bo‘lgan fanlar o‘qitish metodlari va vositalarini tanlashga ham o‘z ta’sirini ko‘rsatmasdan qolmadi. Buni geografiya ta’limiga kartografik, statistik, kuzatish, taqqoslash metodlarining kiritilish va ishlatilishidan bilsa ham bo‘ladi. Chunonchi maktab geografiyasi kurslarini kartasiz, ko‘rgazmali qurollarsiz, texnika vositalarisiz va zamonaviy kompyuterlarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Geografiya o‘qitish metodikasi geografiya fanining ba’zi bir tekshirish metodlaridan foydalanar ekan, o‘quvchilarning bilimlarini yaxshiroq o‘zlashtirishini va ularni geografiya fanining ba’zi tadqiqot usullari bilan tanishtirishni ko‘zda to‘tadi. Geografiya o‘qitish metodikasi pedagogika fani tarmoqlariga kiruvchi didaktika, psixologiya fanlari bilan ham chambarchas bog‘liq. Geografiya metodikasi didaktikaning asosiy koidalarini geografiya o‘qitish jarayoniga tadbiq etishda uning mazmuniga xos xususiyatlarni ham e’tiborga oladi. Didaktika geografiya o‘qitish jarayonining tarkibiy qismlari o‘rtasidagi qonuniyat va munosabatlarni oydinlashtiradi va shu asosida o‘qitishning maqsadi, mazmuni, usullari hamda o‘qitish jarayonini jihozlashga doir talablarni belgilab beradi. Demak, didaktika barcha fanlar uchun ta’limning umumiy qonuniyatlari va nazariyalarini yaratsa, metodika didaktikaning fanlarni o‘qitish haqidagi umumiy nazariyasini ma’lum bir o‘quv fani, ya’ni geografiyani o‘qitish jarayoniga tadbiq etish bilan uni yanada aniqlashtiradi va to‘ldiradi. SHunga asosan, didaktika va geografiya o‘qitish metodikasi fanlari bir-birlarini to‘ldirib turadi deyishga to‘la asos bor. Geografiya o‘qitishda o‘quvchilarning yoshi, bilimi, fikrlash qobiliyati va umuman ruhiy faoliyatini e’tiborga olmasdan turib, ularning o‘quv faoliyatiga samarali ta’sir yetib bo‘lmaydi. Shu tufayli geografiya metodikasi psixologiya fani bilan ham uzviy bog‘liqdir. Psixologiya fanining hozirgi bosqichdagi taraqqiyoti maktabda fanlarni o‘qitish jarayonini ilmiy asosda har tomonlama chuqur tadqiq etish va uni o‘qitishni yanada takomillashtirish uchun zarur imkoniyatlarni yaratib beradi. Geografiya o‘qitish metodikasi ham geografiya o‘qitish jarayonini o‘rganishda psixologiya faniga tayanadi. Psixologiya o‘quvchilardagi ruhiy faoliyatning umumiy qonuniyatlarini o‘rgansa, metodika esa, o‘quvchilarning ruhiy faoliyatini ularning geografiya ob’ekti va hodisalarini o‘zlashtirishlari bilan bog‘liq bo‘lgan tomonlarnigina tadqiq qiladi. Metodika bilan psixologiyaning eng muhim bog‘liqlik tomoni shundaki, bunda geografiya o‘qitishning mazmuni va metodlari bilan ruhiy faoliyat orqali erishiladigan natijalar o‘rtasidagi qonuniyatli bog‘lanishlar tadqiq qilinadi. Turli geografik ob’ektlarning kartadagi joylashishini fazoviy tasavvurlarsiz egallab bo‘lmaydi. Bunda albatta psixologiya fani bilimlariga tayaniladi. Demak, geografiya ta’limi metodikasi o‘qitishda yaxshi natijalarga erishish uchun o‘quvchilarning geografiya materialini puxta o‘zlashtirishi bilan o‘quvchilarning ruhiy faoliyati o‘rtasidagi qonuniyatli bog‘lanishlarni ham o‘rganadi, o‘quvchilarga ta’lim-tarbiya berishda psixologiya faniga tayanadi va psixologik tekshirish metodlaridan ham foydalanish yo‘llarini ko‘rsatib beradi. SHunday qilib geografiya o‘qitish metodikasi pedagogika fanining mustaqil tarmog‘i bo‘lib, u o‘zining mustaqil tekshirish predmetiga ega bo‘lib, boshqa fanlarga tayangan holda mazmunan boyib, takomillashib boradi. 2. Maktabda geografiya o‘qitishning ta’limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlari. O‘qitish maqsadlarini aniqlash didaktika va geografiya o‘qitish metodikasining eng muhim muammosidir. O‘qitish maqsadi geografiya nima uchun o‘qitiladi, degan savol bilan chambarchas bog‘liq. O‘qitish maqsadi maktab geografiyasining mazmunini, tuzilishini, o‘qitish usullari va yo‘nalishini belgilashda katta ahamiyatga ega. Barcha fanlar uchun o‘qitish maqsadlarini aniqlashda avvalo didaktik tadqiqotlar amalga oshiriladi. “Ta’lim to‘g‘risida”gi, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” va boshqa qonunlarda o‘qitish maqsadini aniq belgilashga katta e’tibor berilgan.O‘qitish maqsadini aniqlashda milliy qadriyatlar va jamiyatning o‘ziga xos xususiyatlari, qiziqishi albatta e’tiborga olinadi, ya’ni o‘quvchilar o‘zi yashayotgan jamiyat uchun kurashadigan va qayg‘uradigan bo‘lishi zarur. Shu tufayli umumgeografik ta’limga o‘quvchilar tarbiyasi va rivojlanishiga ta’sir qilishi nuqtai nazardan qarash kerak. Hozirgi zamon ishlab chiqarish tarmoqlari yirik sanoat, transport, agrosanoat komplekslari tarmoqlaridan iborat, ular tabiat kompleksi va uning komponentlariga keskin ta’sir qilib qolmasdan, balki atrof muhitning ifloslanishiga, tabiatdagi ekologik aloqalarning buzilishiga olib keladi. Ayniqsa hozirgi kunda Orol inqirozi davom etayotgan bir vaqtda tabiat va uning boyliklariga oqilona yondashish muammolari ko‘ndalang bo‘lib qoldi. Tabiiy va iqtisodiy geografiyaning asosiy vazifasi jamiyat bilan tabiat o‘rtasidagi murakkab aloqadorlikni ochib berishdan iborat. Bu aloqadorlikni chuqur tahlillar o‘tkazmasdan amalga oshirish mumkin emas. Bunda quyidagilarni e’tiborga olish kerak: a) jamiyat ishlab chiqarishi faoliyatining atrof muhitga ta’sirini o‘rganish va bu o‘rganishlar oqibatlarini oldindan aytish, uni ilmiy jihatdan asoslash; b) tabiiy resurslarni izlash, ularga iqtisodiy jihatdan baho berish va samarali foydalanish; v) tabiiy resurslar bilan atrof muhitni qo‘riqlash o‘rtasidagi aloqadorlikni ochish; g) hozirgi zamon ilmiy texnika inkilobiga tayanib, inson yashashi uchun qulay bo‘lgan muhitni qo‘riqlash yo‘llarini tadqiq etish. Iqtisodiy geografiya ishlab chiqarishning geografik joylashishini o‘rganadi. Bunda ishlab chiqaruvchi kuchlar bilan ishlab chiqarish munosabatlarini birgalikda tadqiq qilinadi. Uning tadqiqot predmetiga sanoat, qishloq xo‘jaligi va transportni ijtimoiy, tabiiy, iqtisodiy omillarni e’tiborga olgan holda joylashtirishning qonuni va koidlarini o‘rganish kiradi. Bularning barchasi ishlab chiqarishni hududiy joylashishi, mehnat manbalari, tabiiy sharoit va boyliklarni birgalikda o‘rganishni takoza qiladi, iqtisodiy geografiya ijtimoiy masalalar bilan ham chambarchas bog‘liq. Iqtisodiy geografiya iqtisodiy rayonlashtirish, iqtisodiy rayon, HICHMlar, iqtisodiy geografik o‘rin, ishlab chiqarishni joylashtirishning umumiy masalalari, aholi joylashishi va boshqa masalalarni ham tadqiq qiladi. Ayniqsa "Inson va atrof muhit" muammosining jamiyat oldida ko‘ndalang bo‘lib turishi, iqtisodiy geografiya oldiga talay vaziflarni qo‘yadi. Har bir geografiya o‘qituvchisi geografiya ta’limi va uning alohida kurslari maqsadlarini bilishi shart. Agar o‘qituvchi o‘qitiladigan fan maqsadini bilmasa, yirik mavzular va alohida darsliklarning maqsadini umuman to‘g‘ri aniqlay olmaydi. Geografiya fani deyarli barcha sinflarda o‘qitilganligi tufayli uning maqsadi ham ko‘p qirralidir. Geografiya ta’limi maqsadlarini uch guruhga ajratish mumkin: 1. Geografiya o‘qitishning ta’limiy maqsadlari: - o‘quvchilarga tabiiy, iqtisodiy, kartografik va boshqa geografiya fanlarining asoslarini o‘rgatish. Zero, tabiatni qo‘riqlash va undan oqilona foydalanishning tabiiy-ilmiy va texnik-iqtisodiy tomonlarining ochilishi, bu jamiyat hayoti va ishlab chiqarishni rivojlantirish uchun imkon yaratsin; - o‘quvchilarni iqtisodiy, ekologik ta’lim bilan qurollantirish; -o‘quvchilarni tabiiy geografik va iqtisodiy geografik ob’ekt va hodisalarni o‘rganish usullari bilan qurollantirish; -o‘quvchilarda geografik madaniyatni shakllantirish; -o‘quvchilarni kartalar, ma’lumotnomalar bilan ishlay olishga, kundalik matbuot materiallarini o‘qishda geografik bilimlarni qo‘llay olishga o‘rgatish; -o‘quvchilarni geografiya va unga aloqador bo‘lgan fanlar sohasida o‘z bilimlarini oshirish qobiliyatlari shakllantirish; -o‘z respublikasining tabiiy va Iqtisodiy geografiyasiga oid bo‘lgan bilimlarni chuqur bilish va boshqalar. 2. Geografiya o‘qitishning tarbiyaviy maqsadlar: -o‘quvchilarda tabiatga, xo‘jalikka, tabiat bilan xo‘jalik o‘rtasidagi aloqalarga nisbatan to‘g‘ri ilmiy dunyoqarashni shakllantirish; -o‘quvchilarda vatanparvarlik, milliy g‘urur xislatlarni shakllantirish; -o‘quvchilarga turli mamlakatlarning xo‘jalik yuritish usullari, tabiat boyliklaridan unumli foydalanishi, aholini ish bilan ta’minlash kabi masalalar mohiyatini ochib berish; -zamonaviy fan va texnika taraqqiyoti davrida o‘quvchilarning mehnat tarbiyasi, kasb tanlashi, umuman hayotda o‘z o‘rnini topishishiga ko‘maklashish. -o‘quvchilarda o‘z mamlakati iqtisodiyoti yutuqlari bilan g‘ururlanish, o‘zi yashab turgan jamiyatning haqiqiy egasi deb xis qilishi kabi xislatlarni shakllantirish. 3. O‘quvchilarning bilish faoliyatlarini rivojlantirish maqsalari. -o‘quvchilarda kuzatuvchanlik, fikrlash, esda saqlab qolish, nutq kabi xislatlarni shakllantirish va rivojlantirish; -o‘quvchilarni kuchi etadigan darajada geografik muammolarni echishga o‘rgatish; -geografik narsa va hodisalarga nisbatan atroflicha yondashish,o‘z fikr va mulohazalarini bevosita kartaga bog‘lay olish qobiliyatlarin rivojlantirishga ko‘maklashish. Ta’lim maqsadi geografiya fani mazmuni bilan chambarchas bog‘liq. Demak, ta’lim maqsadini yuqori pogonaga kutarish uchun, geografiya ta’limi ilmiy