Germaniya va Fransiyada geografiya ta’limi.
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: Talabalarda xorijiy mamlakatlarda geografiya
o‘qitishning yo‘lga qo‘yilishi to‘g‘risidagi bilimlarni rivojlantirish.
№
Bajariladigan topshiriqlar
Amaliy
mashg‘ulot
natijasi
1
Germaniya maktablarida geografiya ta’limining asosiy
xususiyatlarini tahlil qiling.
Yozma tahlil
2
Fransiya
maktablarida geografiya ta’limining asosiy
xususiyatlarini tahlil qiling.
Yozma tahlil
3
Uslubiy ko‘rsatmalar asosida Germaniya va Fransiya
maktablarida geografiya ta’limining o‘ziga xos
xususiyatlarini T-sxemada ko‘rsating
T-sxema
4
Finlandiya maktablarida geografiya ta’limining asosiy
xususiyatlarini tahlil qiling.
Uslubiy ko‘rsatmalar
Germaniya maktablarida geografiya ta’limi bo‘yicha yagona dastur yo‘q. Har bir
(Yer-land) o‘lka o‘z dasturi va darsliklariga ega. Germaniyada turli tipdagi
maktablar mavjud. Ularda boshlang‘ich, asosiy (5-10 sinflar) va gimnaziya (11-13,
13-sinf abiturientlar uchun) birinchi guruh maktab barcha uchun majburiy
hisoblanadi.O‘quvchilar 10 sinfni tugatganlaridan keyin, gimnaziya, xunar texnika
maktablari va oliy o‘quv yurtlariga kirish uchun tayyorgarlik ko‘radilar. (xususiy
maktablar 2%dan oshmaydi)
Germaniya maktablarida dastlabki geografik bilimlar bilan tanishish 3-4
sinfdan boshlanadi. Bu sinflarda mamlakatshunoslik fanlari o‘rganiladi. Bundan
tashqari, geografik bilimlar qisman biologiya va tarix fanlari orqali ham beriladi.
Germaniya maktablarida geografiya fan sifatida 5 - sinfdan boshlanadi. Bu sinfda
asosan o‘lka geografiyasi o‘qitiladi. Vatanga oid bo‘lgan bilimlar to 8 - sinfgacha
beriladi. 5-8 sinflarda geografiyadan haftalik o‘quv soati 2 soatni tashkil etadi. Bu
sinflarda asosan Yevropa va Yevropadan tashqari mamlakatlar geografiyasi
o‘rganiladi. Topografiya va kartografiya asoslari bo‘yicha ham bilimlar beriladi.
O‘qituvchilar diqqatiga bir necha variantdagi darsliklar va o‘quv qo‘llanmalari
tavsiya etiladi. Bular quyidagi ko‘rinishlarida aks etadi. "Mamlaktlar va xalqlar",
Yer va inson", "Yangi geografiya", "Yer bilimi" va xokazo. 9-10 sinflarda
geografiya mustaqil fan sifatida o‘rganilmaydi, desa ham bo‘ladi. Faqat
mamlakatning ayrim "Yer-“Land”lardagina" qiziquvchi o‘quvchilar bilan Yevropa
va Germaniya geografiyasi chuqur o‘rganiladi. Bu kurslarda mamlakatlar iqtisodi,
ekologiyasi, siyosiy va davlat tuzumiga oid bilimlar yetakchi o‘rinni egallaydi.
Darslarda o‘quvchilarga beriladigan topshiriqlar ham birmuncha murakkab,
dasturda o‘quvchilar bajarishi lozim bo‘lgan topshiriqlar tizimi keltirilgan,
masalan:
1. Karta va darsda olingan bilimlar asosida u yoki bu hududda qanday ishlab
chiqarishni joylashtirish mumkin?
2. U yoki bu hududning (so‘rovnoma, kuzatish, statistika materiallar va
geografik adabiyotlar bilan ishlash usullari orqali) tabiatni qo‘riqlash, tabiiy
resurslardan foydalanishdagi muammolarni va kelajakdagi ahvolini yoriting.
Germaniyada maktab geografiyasi o‘quvchilarda quyidagi xislatlarni
shakllantirishni o‘z oldiga asosiy vazifa qilib qo‘ygan: Geografiya tili bilan
tanishish, kuzatish, tahlil qilish, umumlashtirish, tanqidiy qarash, taqqoslash,
aloqalarni o‘rgatish, axborotlarga nisbatan faol qarash, insonga nisbatan mehr -
muhabbat, fikrlash va amaliy faoliyatda mustaqil bo‘lish kabi ko‘nikmalarni hosil
qilishdan iborat va h.k.
Fransiya maktablarida geografiya ta’limi birmuncha yaxshi yo‘lga qo‘yilgan.
Geografiya o‘qitishning maqsad va vazifalari juda aniq qilib belgilab berilgan. 2-
bosqich, 2-1 va bitiruvchi (15-17 yosh) sinflardan iborat. Geografiya ta’limi 6-
sinfdan boshlanadi, bunda "Umumiy geografiya” va Afrika materigi o‘rganiladi, 5-
sinfda Amerika, Osiyo, Avstraliya, Antarktida, 4-sinfda Yevropa (Frantsiyadan