Globallashuv sharoitida milliy ma’naviyatimizga tahdidlar

Yuklangan vaqt

2024-03-08

Yuklab olishlar soni

2

Sahifalar soni

27

Faytl hajmi

4,2 MB


Mavzu: Globallashuv sharoitida milliy ma’naviyatimizga tahdidlar 11-sinf. Fan:Ma’naviyat asoslari Mavzu: Globallashuv sharoitida milliy ma’naviyatimizga tahdidlar 11-sinf. Fan:Ma’naviyat asoslari “Har bir inson har kuni qiladi-gan ishini xuddi birinchi marta qilayotgandek qilishi kerak. Shundagina ishda rivojlanish bo’ladi.” Sh.M.Mirziyoyev “Har bir inson har kuni qiladi-gan ishini xuddi birinchi marta qilayotgandek qilishi kerak. Shundagina ishda rivojlanish bo’ladi.” Sh.M.Mirziyoyev REJA: 1.Globallashuv jarayoni 2. Barqaror olamda beqarorlik bo’lmaydi 3. Ma’naviyatga tahdid- o’zligimizga va kelajagimizga tahdid 4.Fikrga qarshi fikr, g’oyaga qarshi g’oya 5.Tugal xulosa. REJA: 1.Globallashuv jarayoni 2. Barqaror olamda beqarorlik bo’lmaydi 3. Ma’naviyatga tahdid- o’zligimizga va kelajagimizga tahdid 4.Fikrga qarshi fikr, g’oyaga qarshi g’oya 5.Tugal xulosa. SHAKLLANTIRILGAN KOMPETENSIYALAR O’zini-o’zi rivojlantirish kompetensiyasi:doimiy ravishda o’zini-o’zi jismoniy, ma’naviy, ruhiy hayot davomida mustaqil o’qib o’rganishga va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish nazarda tutiladi. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: jamiyatda yuz berayotgan voqea,hodisa va jarayonlarga daxildorlikni his etish va ularga faol ishtirok etish. SHAKLLANTIRILGAN KOMPETENSIYALAR O’zini-o’zi rivojlantirish kompetensiyasi:doimiy ravishda o’zini-o’zi jismoniy, ma’naviy, ruhiy hayot davomida mustaqil o’qib o’rganishga va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib borish nazarda tutiladi. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: jamiyatda yuz berayotgan voqea,hodisa va jarayonlarga daxildorlikni his etish va ularga faol ishtirok etish. Darsning turi. Yangi materiallarni o’rganuvchi dars. Darsning metodi. Suxbat, Aqliy hujum, Klaster usuli, video tahlili. Darsning usuli. Noan’anaviy. Darsning jihozi. Darslik, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, O’zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksi, ko’rgazmali qurollar. Didaktik jihoz. Prezentatsiya,video namoyish, mavzuga oid turli rasmlar. Texnik jihozlar. Kompyuter,proyektor. Darsning turi. Yangi materiallarni o’rganuvchi dars. Darsning metodi. Suxbat, Aqliy hujum, Klaster usuli, video tahlili. Darsning usuli. Noan’anaviy. Darsning jihozi. Darslik, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, O’zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksi, ko’rgazmali qurollar. Didaktik jihoz. Prezentatsiya,video namoyish, mavzuga oid turli rasmlar. Texnik jihozlar. Kompyuter,proyektor. Darsning texnik chizmasi Darsning borishi vaqt Tashkiliy qism 2 daqiqa Uyga vazifani so’rash 10 daqiqa Yangi mavzuni yoritish 10 daqiqa Yangi mavzuni mustahkamlash 17 daqiqa Dars yakunlarini chiqarish 4 daqiqa Uyga vazifa berish 2 daqiqa Darsning texnik chizmasi Darsning borishi vaqt Tashkiliy qism 2 daqiqa Uyga vazifani so’rash 10 daqiqa Yangi mavzuni yoritish 10 daqiqa Yangi mavzuni mustahkamlash 17 daqiqa Dars yakunlarini chiqarish 4 daqiqa Uyga vazifa berish 2 daqiqa Tayanch nuqtalar: 1.Ma’naviyat bu---- 2.Globallashuv jarayoni--- 3.Ma’naviy tahdidlar---- 4.Ma’naviy tahdidlarning bartaraf etish yo’llari---- Tayanch nuqtalar: 1.Ma’naviyat bu---- 2.Globallashuv jarayoni--- 3.Ma’naviy tahdidlar---- 4.Ma’naviy tahdidlarning bartaraf etish yo’llari---- Ma’naviyat----- , Ma’naviy tahdid----- Ma’naviyat insonni ruhan poklanish ,qalban ulg’a yishga chorlaydigan, odamning ichki dunyosi irodasini baquvvat, qiladigan uning barcha qarashlarining mezonidir. Ma’naviy tahdid deganda, tili,dini, e’tiqodidan qat’iy nazar, xar qaysi odam ning tom ma’nodagi erkin inson bo’lib yashashiga qarshi qaratilgan, uning aynan ruhiy dunyosini izdan chiqarishni ko’zda tutadigan mafkuraviy hurujlarni nazarda tutish lozim. Ma’naviyat----- , Ma’naviy tahdid----- Ma’naviyat insonni ruhan poklanish ,qalban ulg’a yishga chorlaydigan, odamning ichki dunyosi irodasini baquvvat, qiladigan uning barcha qarashlarining mezonidir. Ma’naviy tahdid deganda, tili,dini, e’tiqodidan qat’iy nazar, xar qaysi odam ning tom ma’nodagi erkin inson bo’lib yashashiga qarshi qaratilgan, uning aynan ruhiy dunyosini izdan chiqarishni ko’zda tutadigan mafkuraviy hurujlarni nazarda tutish lozim. Globallashuv jarayoni--- Yuksak tehnologiya davri Tafakkur asri Axborotlashuv davri Globallashuv jarayoni--- Yuksak tehnologiya davri Tafakkur asri Axborotlashuv davri Globallashuv jarayonining ijobiy tomonlari:  Globallashuv jarayonining ijobiy oqibatlari haqida so‘z borganda, tabiiyki, quyidagi jihatlar e’tirof qilinadi:  xalqaro integratsiya,  xorijiy investitsiyalarning jalb etilishi,  kapital va tovarlar almashinuvi,  zamonaviy kommunikatsiya,  axborot texnologiyalari,  qadriyatlar uyg‘unlashuvi,  sivilizatsiyalararo muloqot, Globallashuv jarayonining ijobiy tomonlari:  Globallashuv jarayonining ijobiy oqibatlari haqida so‘z borganda, tabiiyki, quyidagi jihatlar e’tirof qilinadi:  xalqaro integratsiya,  xorijiy investitsiyalarning jalb etilishi,  kapital va tovarlar almashinuvi,  zamonaviy kommunikatsiya,  axborot texnologiyalari,  qadriyatlar uyg‘unlashuvi,  sivilizatsiyalararo muloqot, Globallashuv jarayonining salbiy tomonlari: mafkuraviy tazyiq, ma’naviy tahdid, mafkuraviy xuruj,  ma’naviy bo‘shliq, xatarli tahdidlar, axborot xurujlari, axloqiy buzuqlik, «ommaviy madaniyat», egotsentrizm, ma’naviy negizlarga bepisandlik,  zo‘ravonlik Globallashuv jarayonining salbiy tomonlari: mafkuraviy tazyiq, ma’naviy tahdid, mafkuraviy xuruj,  ma’naviy bo‘shliq, xatarli tahdidlar, axborot xurujlari, axloqiy buzuqlik, «ommaviy madaniyat», egotsentrizm, ma’naviy negizlarga bepisandlik,  zo‘ravonlik Beqaror olamda barqarorlik bo’lmaydi: Globallashuv deb atalmish shiddatli jarayonda, poyoni ko‘rinmayotgan iqtisodiy va moliyaviy inqiroz davom etib turgan, uzoq va yaqin mintaqalarda jilovlab bo‘lmayotgan turli miqyosdagi mojarolar kuchayib borayotgan, dunyoning boshqa hududlarida esa «yovvoyi madaniyat ekspansiya»si urchib, insoniy munosabatlarni, qadriyatlarni oyoqosti qilib turgan bir kezda har jihatdan barkamol avlodni kamol toptirish mamlakatimizda umummilliy vazifaga aylanganini alohida ta’kidlash kerak. Beqaror olamda barqarorlik bo’lmaydi: Globallashuv deb atalmish shiddatli jarayonda, poyoni ko‘rinmayotgan iqtisodiy va moliyaviy inqiroz davom etib turgan, uzoq va yaqin mintaqalarda jilovlab bo‘lmayotgan turli miqyosdagi mojarolar kuchayib borayotgan, dunyoning boshqa hududlarida esa «yovvoyi madaniyat ekspansiya»si urchib, insoniy munosabatlarni, qadriyatlarni oyoqosti qilib turgan bir kezda har jihatdan barkamol avlodni kamol toptirish mamlakatimizda umummilliy vazifaga aylanganini alohida ta’kidlash kerak. Yoshlar bu bizning tayanchimiz: Davlatimiz rahbarining har bir ma’ruzasida yoshlar mavzusi alohida tilga olinayotganining sababi ham shu. Darhaqiqat, mamlakatimizning buyuk kelajagi ham, ertangi kunimiz, erkin va farovon hayotimiz ham, O‘zbekistonning XXI asrda jahon hamjamiyatidan qanday o‘rin egallashi ham — bularning barcha-barchasi, avvalambor, yangi avlod, unib-o‘sib kelayotgan yoshlarning qanday insonlar bo‘lib voyaga yetishiga bog‘liqdir. Yoshlar bu bizning tayanchimiz: Davlatimiz rahbarining har bir ma’ruzasida yoshlar mavzusi alohida tilga olinayotganining sababi ham shu. Darhaqiqat, mamlakatimizning buyuk kelajagi ham, ertangi kunimiz, erkin va farovon hayotimiz ham, O‘zbekistonning XXI asrda jahon hamjamiyatidan qanday o‘rin egallashi ham — bularning barcha-barchasi, avvalambor, yangi avlod, unib-o‘sib kelayotgan yoshlarning qanday insonlar bo‘lib voyaga yetishiga bog‘liqdir. Eng dolzarb masala: Ko‘rinib turibdiki, dunyo miqyosida bolalar va o‘smirlar tarbiyasi nihoyatda dolzarb masalaga aylanmoqda. Ma’lumotlarga qaraganda, xorijiy mamlakatlarda bolalarning psixo-nevrologik holat asoratida o‘z joniga va o‘zgalar hayotiga suiqasd qilish hollari ko‘paymoqda. Demak, bunday tahdidlarni oldini olish yaxlit huquqiy mexanizmni shakllantirishni talab etadi. Eng dolzarb masala: Ko‘rinib turibdiki, dunyo miqyosida bolalar va o‘smirlar tarbiyasi nihoyatda dolzarb masalaga aylanmoqda. Ma’lumotlarga qaraganda, xorijiy mamlakatlarda bolalarning psixo-nevrologik holat asoratida o‘z joniga va o‘zgalar hayotiga suiqasd qilish hollari ko‘paymoqda. Demak, bunday tahdidlarni oldini olish yaxlit huquqiy mexanizmni shakllantirishni talab etadi. Qonun doirasidagi sa’y-harakatlar: Shu paytgacha turli yosh toifasidagi bolalar uchun mo‘ljallangan bosma, audio-vizual va elektron mahsulotlar mazmun-mohiyatiga ega bo‘lgan talab va mezonlar huquqiy jihatdan tartibga solinmagan edi. Endilikda ushbu masala mamlakatimiz qonun ijodkorlari tomonidan chuqur o‘rganilayotgani quvonarli holdir. Bu sa’y- harakatlarni axborotga cheklov o‘rnatish emas, balki salbiy ahamiyatga ega bo‘lgan axborotlarning ayanchli oqibatlari oldini olishga e’tibor qaratilayapti, deb tushunish o‘rinli bo‘lardi. Qonun doirasidagi sa’y-harakatlar: Shu paytgacha turli yosh toifasidagi bolalar uchun mo‘ljallangan bosma, audio-vizual va elektron mahsulotlar mazmun-mohiyatiga ega bo‘lgan talab va mezonlar huquqiy jihatdan tartibga solinmagan edi. Endilikda ushbu masala mamlakatimiz qonun ijodkorlari tomonidan chuqur o‘rganilayotgani quvonarli holdir. Bu sa’y- harakatlarni axborotga cheklov o‘rnatish emas, balki salbiy ahamiyatga ega bo‘lgan axborotlarning ayanchli oqibatlari oldini olishga e’tibor qaratilayapti, deb tushunish o‘rinli bo‘lardi. Mafkuraviy ta’sirning qurollari:  Globallashuv jarayoni mafkuraviy ta’sir o‘tkazishning g‘oyat o‘tkir quroli sifatida turli siyosiy kuch va markazlarning manfaatlariga xizmat qilishi sir emas. Bugungi kunda radio-televidenie, matbuot, Internet tarmoqlari kabi vositalar turli-tuman axborot va ma’lumotlardan xabardor bo‘lish imkoniyatlarini kengaytirmoqda. Mafkuraviy ta’sirning qurollari:  Globallashuv jarayoni mafkuraviy ta’sir o‘tkazishning g‘oyat o‘tkir quroli sifatida turli siyosiy kuch va markazlarning manfaatlariga xizmat qilishi sir emas. Bugungi kunda radio-televidenie, matbuot, Internet tarmoqlari kabi vositalar turli-tuman axborot va ma’lumotlardan xabardor bo‘lish imkoniyatlarini kengaytirmoqda. Tazyiqlarga qarshi qurollar: Mustahkam iroda Mustaqil fikr Milliy qadryat S Sog’lom dunyoqarash Ogohlik Hushyorlik Tazyiqlarga qarshi qurollar: Mustahkam iroda Mustaqil fikr Milliy qadryat S Sog’lom dunyoqarash Ogohlik Hushyorlik Eng ojiz va zaif ma’daniyat:  «Barchamizga ayon bo‘lishi kerakki, – deb yozadi Prezidentimiz, – qayerdaki beparvolik va loqaydlik hukm sursa, eng dolzarb masalalar o‘zi bo‘larchilikka tashlab qo‘yilsa, o‘sha yerda ma’naviyat eng ojiz va zaif nuqtaga aylanadi. Eng ojiz va zaif ma’daniyat:  «Barchamizga ayon bo‘lishi kerakki, – deb yozadi Prezidentimiz, – qayerdaki beparvolik va loqaydlik hukm sursa, eng dolzarb masalalar o‘zi bo‘larchilikka tashlab qo‘yilsa, o‘sha yerda ma’naviyat eng ojiz va zaif nuqtaga aylanadi. Yuksak ma’naviyat:  Va aksincha – qaerda hushyorlik va jonkuyarlik, yuksak aql-idrok va tafakkur hukmron bo‘lsa, o‘sha yerda ma’naviyat qudratli kuchga aylanadi Yuksak ma’naviyat:  Va aksincha – qaerda hushyorlik va jonkuyarlik, yuksak aql-idrok va tafakkur hukmron bo‘lsa, o‘sha yerda ma’naviyat qudratli kuchga aylanadi Ommaviy madaniyat: Hozirgi sharoitda yuksak axloqiy fazilatlar shiori ostida axloqsizlikni targ‘ib qilayotgan «ommaviy madaniyat» namunalaridir. «Ommaviy madaniyat» — bu axloqiy buzuqlik va zo‘ravonlik, individualizm (xudbinlik), geotsentrizm («faqat men bo‘lsam») g‘oyalarni tarqatish ma’naviy asoslarni buzishga qaratilgan ma’naviy illatning ommaviy ko‘rinishi sanaladi. Ommaviy madaniyat: Hozirgi sharoitda yuksak axloqiy fazilatlar shiori ostida axloqsizlikni targ‘ib qilayotgan «ommaviy madaniyat» namunalaridir. «Ommaviy madaniyat» — bu axloqiy buzuqlik va zo‘ravonlik, individualizm (xudbinlik), geotsentrizm («faqat men bo‘lsam») g‘oyalarni tarqatish ma’naviy asoslarni buzishga qaratilgan ma’naviy illatning ommaviy ko‘rinishi sanaladi. Inson ongini zaharlovchi omillar: ZO’RAVONLIK  SHAVQATSIZLIK AXBOROT AUDIO_VIZUAL MAHSULOTLAR ELEKTRON KOMPYUTER O’YINLAR Inson ongini zaharlovchi omillar: ZO’RAVONLIK  SHAVQATSIZLIK AXBOROT AUDIO_VIZUAL MAHSULOTLAR ELEKTRON KOMPYUTER O’YINLAR Ommaviy madaniyatning oqibatlari: “Ommaviy madaniyat”ga taqlid qilgan holda turli ajnabiy kiyimlarni kiyishga, tatuirovkaga ruju qo'yishga, qizlarimizning o'zbеk ayollariga xos bo'lmagan odatlarga, ichish-chеkishga mukkasidan kеtishiga, tungi klublarga tap tortmasdan borib, ota-onaga bеhurmatlik bilan munosabatda bo'lishiga va shu kabi axloqqa zid bo'lgan qoidalarni o'zlashtirib olishiga, ongi rivojlanmagan bolalarning pornografiyaga ishqiboz bo'lib qolishiga olib kеlmoqda. Ommaviy madaniyatning oqibatlari: “Ommaviy madaniyat”ga taqlid qilgan holda turli ajnabiy kiyimlarni kiyishga, tatuirovkaga ruju qo'yishga, qizlarimizning o'zbеk ayollariga xos bo'lmagan odatlarga, ichish-chеkishga mukkasidan kеtishiga, tungi klublarga tap tortmasdan borib, ota-onaga bеhurmatlik bilan munosabatda bo'lishiga va shu kabi axloqqa zid bo'lgan qoidalarni o'zlashtirib olishiga, ongi rivojlanmagan bolalarning pornografiyaga ishqiboz bo'lib qolishiga olib kеlmoqda. Fikrga qarshi fikr, g’oyaga qarshi g’oya:  Fikrga qarshi fikr, g’oyaga qarshi g’oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish xar qachongidan ko’ra muhim ahamiyat kasb etmoqda hozirgi vaqtda ko’z o’ngimizda dunyoning geopolitik, iqtisodiy va ijtimoiy, axborot kommunikatsiya manzarasida chuqur o’zgarishlar ro’y berayotganda yoshlarimizni ona vatanga muhabbat, boy tarihimizga, ota- bobolarimizning muqaddas diniga sadoqat ruhida tarbiyalash uchun,avvalo, ularning qalbi va ongida mafkuraviy immunitetni kuchaytirishimiz zarur. Fikrga qarshi fikr, g’oyaga qarshi g’oya:  Fikrga qarshi fikr, g’oyaga qarshi g’oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish xar qachongidan ko’ra muhim ahamiyat kasb etmoqda hozirgi vaqtda ko’z o’ngimizda dunyoning geopolitik, iqtisodiy va ijtimoiy, axborot kommunikatsiya manzarasida chuqur o’zgarishlar ro’y berayotganda yoshlarimizni ona vatanga muhabbat, boy tarihimizga, ota- bobolarimizning muqaddas diniga sadoqat ruhida tarbiyalash uchun,avvalo, ularning qalbi va ongida mafkuraviy immunitetni kuchaytirishimiz zarur. O’tgan yillarning ma’naviy tazyiqlari: Bizning eng katta yutuqlarimizdan yana biri — hushyorlikni qo‘ldan boy bermay, ogoh bo‘layotganimiz, turli holatlarda xalqimizga xos bosiqlik, bag‘rikenglik, uzoqni ko‘ra olishlik kabi fazilatlar bilan ish tutganimiz hamda qisqa vaqt ichida mustaqil fikrlashga qodir, o‘tmish tariximizdan, ma’naviy merosimizdan yaxshi xabardor, ozod Vatani, donishmand xalqi bilan faxrlanadigan, zamonaviy bilimlarni chuqur egallagan yoshlarni tarbiyalayotganimiz bo‘ldi, deyish mumkin. O’tgan yillarning ma’naviy tazyiqlari: Bizning eng katta yutuqlarimizdan yana biri — hushyorlikni qo‘ldan boy bermay, ogoh bo‘layotganimiz, turli holatlarda xalqimizga xos bosiqlik, bag‘rikenglik, uzoqni ko‘ra olishlik kabi fazilatlar bilan ish tutganimiz hamda qisqa vaqt ichida mustaqil fikrlashga qodir, o‘tmish tariximizdan, ma’naviy merosimizdan yaxshi xabardor, ozod Vatani, donishmand xalqi bilan faxrlanadigan, zamonaviy bilimlarni chuqur egallagan yoshlarni tarbiyalayotganimiz bo‘ldi, deyish mumkin. Mavzuning xulosalari: Ma’naviyatga, milliy qadriyatlarga qarshi qaratilgan har qanday tahdid mamlakatning yalpi xavfsizligiga, shu zaminda yashayotgan millat va elatlarning hayotiga nisbatan oshkora tahdid ekanini ularning ongiga singdira bilsak, aniqki, qalb ko‘zlari ochiladi. Chunki ma’naviy olami zaiflashgan odam o‘zligini tez unutadi, kuchsiz va irodasiz bo‘lib qoladi. Mavzuning xulosalari: Ma’naviyatga, milliy qadriyatlarga qarshi qaratilgan har qanday tahdid mamlakatning yalpi xavfsizligiga, shu zaminda yashayotgan millat va elatlarning hayotiga nisbatan oshkora tahdid ekanini ularning ongiga singdira bilsak, aniqki, qalb ko‘zlari ochiladi. Chunki ma’naviy olami zaiflashgan odam o‘zligini tez unutadi, kuchsiz va irodasiz bo‘lib qoladi.  Yuqoridagi fikrlarga asoslanib mulohaza qiladigan bo‘lsak, bugungi tahlikali vaziyatlarda xalqimizning yuksak fazilatlari yoshlar ongi va qalbini musaffo ma’naviyat nuri bilan to‘ldirishda, ma’naviy tarbiyani izchil amalga oshirishda bebaho xazina bo‘lib xizmat qilishi, tabiiy.  Yuqoridagi fikrlarga asoslanib mulohaza qiladigan bo‘lsak, bugungi tahlikali vaziyatlarda xalqimizning yuksak fazilatlari yoshlar ongi va qalbini musaffo ma’naviyat nuri bilan to‘ldirishda, ma’naviy tarbiyani izchil amalga oshirishda bebaho xazina bo‘lib xizmat qilishi, tabiiy.