KURS ISHI
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
MAVZU: HEYSEY DAVRI NASRINING AN'ANALARI
Bajardi:
Ilmiy rahbar:
1
ANNOTATSIYA
Mazkur kurs ishida yapon tilida yozilgan qadimgi asarlarni oʻrgatishda
adabiyotlardan foydalanish va ularning oʻrni va undan keng foydalanish to’g’risida fikr
yuritiladi. Yapon tillarining o’ziga hos tabiatidan va urf-odatlaridan kelib chiqqan
holda ularning o’ziga xos xususiyatlari asosida yapon tilidagi buyuk asarlarni
o’qitishning asosiy metod va uslublari, ayni vaqtda O’zbekiston sharoitida yapon tilini
o’qitishga qaratilgan e’tibor, yapon tiliga bo’lgan davr talablari haqida foydali
ma’lumotlar keltirilgan.
2
MUNDARIJA
KIRISH ......................................................................................................................... 4
I BOB. Yapon mamlakatining Heysey davri haqida.
1.1. Heysey davri haqida ............................................................................................... 6
1.2. Heysey davrida bo’lgan voqealar ........................................................................... 9
II BOB. Heysey davri nasrining an'analari
2.1. Heysey davridagi ma’daniyat….. . .. .................................................................... 14
2.2. Heysey davridagi adabiyot rivoji. ........................................................................ 17
XULOSA .................................................................................................................... 22
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI ............................................. 23
3
KIRISH
Til o’rganish jarayonida esa, madaniyatlar to’qnashuvi katta muammo sifatida
ko’tariladi. Bunga sabab til egasining “o’zimniki” va “begonaniki” degan
diskriminatsiya xosil bo’lishida. “Gohida bir tilda so’zlashayotgan insonlar ham bir-
birini tushuna olmaydi, bunga sabab ularning madaniyatlari turlichaligidadir,” – deb
aytgan Sherba. Bu ikki madaniyat namoyondalari suhbat qurganda madaniyatlarning
to’qnashuvi ro’y beradi deganidir. Bu suhbatdoshlarning salomlashishlaridanoq
boshlanadi Qadimgi asarlarni o’rganish jarayonida biz asarlarni, realiyalar,
leksikalarning ekvivalentsizlik holatlarini yaponlab o’ta olmas ekanmiz, tilning bu
jihatlarini ham chuqurroq o’rganishga majbur bo’lamiz. Bugungi kunda davlat
rahbarimiz biz yoshlarni zamonaviy ta’lim olishimiz, XXI asr talablariga to’laqonli
javob beradigan kadrlarni yetishtirib chiqarish uchun barcha shart-sharoitlarni yaratib
bermoqda. Birinchi prezidentimiz Sh. Mirziyoyev barkamol yoshlarni tarbiyalash va
oliy ma`lumotli bo`lishi to`g`risida bir qancha qaror farmonlar qabul qilgan.
Mamlakatimizda kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirish doirasida yapon
tillarga o’qitishning kompleks tizimi, ya’ni uyg’un kamol topgan, o’qimishli,
zamonaviy
fikrlovchi
yosh
avlodni
shakllantirishga,
respublikaning
jahon
hamjamiyatiga yanada integratsiyalashuviga yo’naltirilgan tizim yaratildi.
1
O’zbekistonda ta'lim mazmunini modernizatsiya qilish hozirgi bosqich jamiyat
taraqqiyoti yapon tillarini o‘qitishni tashkil etishdagi innovatsion jarayonlar bilan ham
bog‘liq. Zamonaviy maktabni rivojlantirishning ustuvor yo'nalishi ta'limning
insonparvarlik yo'nalishi bo'lib, unda etakchi o'rinni egallaydi. Shuni eslatib o’tish
kerakki, til o’rganish hozirgi umummiliy tushunchalardan biriga aylanmoqda, yapon
tili esa yangi o’rganilayotgan qirralari to’liq ochilmagan tildir.
Mavzuning dolzarbligi. Hozirgi kunda chet tili o`rganish davr talabidir. Unga
qiziqishi bor bo`lgan insonlarga chet tili o`rganishda kerak bo`ladigan asosiy davrdagi
yozma asarlarni o’rganish, yapon madaniyatini o’rganish haqida so’z boradi.
1 Sh.Mirziyoyev Erkin va faravon demokratik o’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz - T.: “Ma’naviyat”, 2008,
- 137 b.
4
Mavzuning o’rganilganlik darajasi. Yapon tilidagi asosiy davirga tegishli tarixiy
asarlar serqirra hodisa hisoblanadi. Bu masala xususida yapon va jahon tilshunoslari
ko’plab izlanishlar olib borishgan. Mashhur yaponshunoslar qadimiy asar turli xil
jihatlarini o’rganib chiqishgan.
Kurs ishining maqsadi. Kurs ishining asosiy maqsadi Yapon buyuk davrlarini
o’rganishda yapon tilida yozilgan asarlar orqali bilib olishimiz mumkin.
Ishning maqsad va vazifalari. Ishning maqsadi yapon davrining asarlari yapon tiliga
qiziquvchilar va talaba, yoshlar uchun qay tartibda oson va qulay tarzda o’rgatish
haqidagi metodlarni tadqiq etish.
Kurs ishining predmeti. Ushbu kurs ishining predmeti sifatida yapon tili darsliklari
metodik qo’llanmalar kiradi.
Kurs ishining o’rganish obyekti. Ushbu kurs ishida yaponlarning eng yaxshi
davridagi asarlarga va nutqning ahamiyatiga alohida e’tibor qaratilinadi. O’rganilish
obyekti sifatida Heysey davri va nutqiy qoidalarni kiritamiz.
Kurs ishining tarkibiy tuzulishi. Kurs ishi ikki bob, kirish, xulosa va foydalanilgan
adabiyotlar ro’yxatidan iborat.
5
I BOB. Yapon mamlakatining Heysey davri haqida.
1.1. Heysey davri haqida
Heian davri (794-1185) Yapon adabiyotining oltin davri sifatida tanilgan, ayniqsa
she'riy an'analari bilan. Biroq, Heian davrida ham davom etgan muhim Nasr an'analari
rivojlandi Kamakura davri (1185-1333). Heian davrining eng muhim nasriy
janrlaridan biri monogatari yoki "ertak."Ushbu asarlar ko'pincha romantik, sarguzasht
va odobli hayot elementlarini birlashtirgan xayoliy rivoyatlar edi. Eng mashhur
monogatari ba'zi Murasaki Shikibu tomonidan "Genji Tale" va "Heike Tale o'z ichiga
oladi," qaysi samuray sinf yuksalishi va qulashi solnomasidir. Heian davrining yana
bir muhim nasriy janri nikki yoki " kundalik."Ushbu asarlar ko'pincha ayollar
tomonidan yozilgan va kundalik hayot, odobli voqealar va munosabatlar haqida
shaxsiy ma'lumotlar berilgan. Ba'zi diqqatga sazovor misollar" yostiq kitobi
"tomonidan Sei Shonagon va" Sarashina kundaligi " xonim Sarashina tomonidan.
Heian davrida ham o'sha davr voqealarini aks ettirgan tarixiy yozuvning rivojlanishi
kuzatildi. Davrning eng muhim tarixiy asarlaridan ba'zilari" Kojiki "va" Nihon Shoki,
" bu Yapon mifologiyasi va tarixining dastlabki yilnomalari. Umuman olganda, Heian
davridagi nasriy an'analar shaxsiy tajriba, odobli hayot va inson va g'ayritabiiy
olamlarning kesishishiga e'tibor qaratildi. Ushbu an'analar asrlar davomida Yapon
adabiyotiga ta'sir ko'rsatishda davom etdi. Imperator Akixito hukmronligiga mos
keladigan Heisei (so'zma-so'z "tinchlikka erishish") tinchlik davri edi, ammo baribir
iqtisodiy turg'unlik va tabiiy ofatlarga guvoh bo'ldi. Madaniy sohada Heisei davrida
yangi san'at muzeylari tashkil etildi va Yapon rassomlari orasida yangi ifoda vositalari
qabul qilindi, garchi har doim yaqin yoki uzoqroq o'tmish bilan muloqotda bo'lsa.
Manga va anime bu davrda mashhurligi va ta'sirida portladi, garchi ikkalasi ham
chuqur tarixga ega. Mangga komikslar odatda anglatadi va uning ildizlari o'rta asr
hikoya rasm o'rama qaytib harken. Anime, albatta, 20-asrning boshlariga borib
taqaladigan va Yaponiyada ikkinchi Jahon urushi paytida uni targ'ibot vositasi sifatida
ishlatishning munozarali tarixini o'z ichiga olgan animatsiyaga ishora qiladi. 1990-
yillarda anime sanoati 1970-yillarning mashhur spektakllarining jonlanishi va davomi
hamda yangi janrlar orqali o'sdi. Mahalliy va xalqaro miqyosda mashhur bo'lgan anime
6
va manga "yoqimli" deb tarjima qilingan kavayi printsipi bilan chambarchas
bog'liq."Bu" xushmuomalalik " madaniyati ko'pincha shakli sifatida tushunilgan
qochish urushdan keyingi davrdagi og'ir haqiqatlardan va ko'pincha halokatli tabiiy
ofatlar bilan tahdid qiladigan mamlakatdan. Rassomlar yoqadi Yoshitomo Nara va
Murakami Takashi kavayining quyuq pastki qismini o'rganish uchun manga va anime
elementlaridan foydalaning. Murakami Takashi kabi rassomlar o'z asarlarida nafaqat
zamonaviy manga va anime madaniyatiga, balki yapon san'ati tarixining eski nasablari
va nasabnomalariga ham murojaat qilishadi. Murakami-bu Edo davridagi "eksantrik"
rassomlarning shaxsiy va ko'pincha provokatsion talqinlari bilan bog'liq bo'lib,
ularning asarlari baribir yapon tasviriy san'ati kanonining ajralmas qismiga aylandi.
Yoqdi endi Uorxol yoki yaqinda Jeff Kuns, Murakami rasm, haykaltaroshlik va
montajdagi asarlarini uning kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar va
nashrlar bilan to'ldiradi, Kaikai Kiki. Zamonaviy Yapon rassomlari o'z qarashlarini
ifoda etish yoki vositaning mukammalligi va qayta ixtirosiga e'tibor qaratish uchun
turli
xil
vositalardan
foydalanadilar.
Masalan,
Sugimoto
Xiroshi
dengiz
manzaralarining tafakkurli fotosuratlari hamda saytga xos haykaltaroshlik va me'moriy
asarlari uchun xalqaro miqyosda e'tirofga sazovor bo'ldi. Mariko Mori ko'p tarmoqli
rassomni aks ettiradi, uning o'ziga xoslik tuyg'usini o'rganadi va fotografiya, video,
haykaltaroshlik, montaj va ijro orqali syurreal tasvirlarini rivojlantiradi. Sugimoto va
boshqalar kabi rassomlardan ajralib turadigan ko'plab zamonaviy yapon keramistlari
o'zlarini faqat keramika san'ati materiallari va amaliyotiga bag'ishlaydilar; va
Murakami kabi rassomlarga o'xshab, ular an'analarni sharaflaydigan va tanqid
qiladigan yangi asarlar yaratadilar. 1 yil 2019 maydan boshlab imperator Akixitoning
o'g'li Naruxito taxtga o'tirganda, biz Yaponiya uchun yangi davrga, ya'ni Reyva
("chiroyli uyg'unlik"ga tarjima qilinadigan) ga kirdik. Yaponiyada boshqa joylarda
bo'lgani kabi, bugungi san'at ham o'tmish bilan rezonanslashishda davom etmoqda.
Etimologically,
so'z
"
qo'msash "yunon associationstos kelgan," qaytish uy, va associationclothinglgos,"og'r
iq". 17-asrda g'arbiy Evropada Vatanni sog'inish uchun tibbiy atama sifatida kiritilgan
nostalji birinchi bo'lib kengroq ta'sir ko'rsatdi frantsuz adabiyoti 19-asr, qachon
7
mualliflar yoqadi Balzak va Bodler uni tarqoq turini belgilang sog'inch. Garchi u
"nostalji" deb nomlanmagan bo'lsa ham, bu hissiy ruhiy holat yapon adabiyotining
boshidanoq she'riyat va nasrda uy shahri yoki bolalik tushunchalariga nisbatan muhim
rol o'ynagan. Ushbu maqola Yapon adabiyoti va madaniyatidagi nostalji haqidagi
zamonaviy
tushunchalarga
bag'ishlangan
va
nima
uchun
o'tmish
uchun
sentimentallikka ehtiyoj borligini so'raydi. Yilda Heisei adabiyoti" o'tmish " ko'pincha
ga ishora qiladi Shxvva yoki Taishxotinchilik davri, holbuki Meiji va Taishxotinchilik
adabiyoti ko'pincha Edo yoki Xeyan o'tmishni yaratishda davr. Vaqtinchalik farqlarga
qaramay, o'tmishni qurish strategiyalaridagi o'xshashliklar saqlanib qolmoqda. Heisei
davridagi badiiy matnlarni yaqin o'qish orqali ushbu maqola nostaljiyaning turli
shakllari va funktsiyalarini tahlil qiladi (natsukashisa yoki nosutargiya) va o'tmish
sog'inchiga ishora qiluvchi retro-tendentsiyalar. Unda nostalji qaysi davrlar, ob'ektlar,
voqealar
va
mavzular
bilan
bog'liqligi
va
"o'tmish"uchun
ma'lum
bir
figura/tushuncha/xayoliy/sog'inchni qurish uchun qaysi rivoyat texnikasi qo'llanilishi
haqida batafsil ma'lumot berilgan. Shuningdek, qog'ozda qurilgan o'tmish adabiy
tasvirlangan "hozirgi"bilan qanday bog'liqligi tahlil qilinadi. Shu bilan u boshqalar
qatorida adabiyotga e'tibor qaratadi Kavakami xiromi va Yoshimoto banan. Va nihoyat,
maqolada 1980-yillardan beri Yaponiyada sentimental adabiyot uchun madaniy va
sotsiologik tushuntirishlar keltirilgan.
___________________
Matchanov E. , Gulyamov . Yapon tili - 1 . O’quv qo’llanma . -T .: 2O13 . 320 b
8
1.2. Heysey davrida bo’lgan voqealar.
1989 yil Yaponiya tarixidagi eng tez iqtisodiy o'sish sur'atlaridan birining avj
nuqtasi bo'ldi. 1985 Plazma kelishuvidan keyin keskin mustahkamlangan yen bilan
Yaponiya banki foiz stavkalarini past darajada ushlab turdi va shu yil ichida Tokio
mulk qadriyatlarini 60 foizga oshirgan investitsiya portlashini keltirib chiqardi. Yangi
yil kunidan sal oldin Tokio Fond bozori indeksi Nikkei 225 rekord darajadagi 38 957
ga etdi. 1992 yilga kelib, u 15000 ga tushib, Yaponiyaning mashhur "qabariq
iqtisodiyoti"tugaganligini anglatadi. Keyinchalik, Yaponiya "yo'qotilgan o'n yillikni"
boshdan kechirdi, bu aslida o'n yildan ortiq narx deflyatsiyasidan va asosan turg'un
YaIMdan iborat edi, chunki Yaponiya banklari yomon qarzlarini hal qilish uchun
kurashdilar va boshqa sohalardagi kompaniyalar qayta qurish uchun kurashdilar.1988
yildagi yollash mojarosi allaqachon 38 yil davomida Yaponiya hukumatini nazorat
qilgan Liberal-demokratik partiyaga (LDP) bo'lgan jamoatchilik ishonchini
pasaytirgan edi. 1993 yilda LDP boshchiligidagi koalitsiya tomonidan quvib chiqarildi
Morixiro Xosokava. Biroq, koalitsiya partiyalar faqat LDPNI ag'darish uchun
yig'ilganligi sababli qulab tushdi va deyarli har bir ijtimoiy masalada yagona
pozitsiyaga ega emas edi. LDP 1994 yilda hukumatga qaytib keldi, u Yaponiya
Sotsialistik (keyinchalik sotsial-demokrat) Tomiichi Murayamani bosh vazir etib
saylashga yordam berdi. 1990-yillarda anime va anime konventsiyalarining
mashhurligi oshishi bilan ajralib turadigan "anime boom" davri bo'lgan. Bir necha
anime media franchises bunday Pokokatxmon sifatida global mashhurlik qozongan,
Salom Kitty, Sailor Moon, Sankt-Seiya, Gundam, Shimoliy Yulduz musht, Dragon
Ball, yu-Gi-Oh va Evangelion. 1995 yilda Kobe shahrida katta 6,8 zilzila sodir bo'ldi,
Hykatekspo va sarin gaz terroristik hujumlari Tokio metrosida qiyomat kulti Aum
Shinrikyo tomonidan amalga oshirildi. Yaponiya hukumatining ushbu voqealarga
zudlik bilan munosabat bildirmasligi, shu vaqtdan beri Yaponiya siyosatida tobora
muhim rol o'ynab kelayotgan nodavlat tashkilotlarning shakllanishiga olib keldi. 11 yil
1997 dekabrda issiqxona gazlari chiqindilarini tartibga solish bo'yicha Kioto protokoli
deb nomlangan xalqaro shartnoma Yaponiyaning Kioto shahrida 192 tomon tomonidan
qabul qilindi. Bu davrda Yaponiya harbiy kuch sifatida qayta tiklandi. 1991 yilda
9
Yaponiya 10 milliard dollarlik moliyaviy hissa qo'shdi va Fors ko'rfazi urushi uchun
harbiy texnika yubordi biroq, Konstitutsiyaning 9-moddasi haqiqiy urushda
qatnashishga to'sqinlik qildi va Eronni Yaponiyani shunchaki pul va'da qilgani uchun
tanqid qilishga undadi va Yaponiyaning Fors ko'rfazi urushida hamkorlik qilish usulini
qadrlamadi. Biroq, urushdan so'ng, 26 yil 1991 apreldan oktyabrgacha oltita JMSDF
mina tashuvchi kemalari yuborildi va olib tashlandi 34 dengiz minalari fors ko'rfazida
kemalar xavfsizligini yaxshilash uchun. Iroq urushidan so'ng, 2003 yilda, Bosh vazir
Junichir Koyzumining kabineti 1000 ga yaqin askarlarni yuborish rejasini tasdiqladi
Yaponiya o'zini o'zi himoya qilish kuchlari Iroqni qayta qurishda yordam berish uchun,
beri eng katta chet el qo'shinlarini joylashtirish ikkinchi jahon urushi BMT
sanktsiyasisiz. Missiya 2009 yil fevralgacha davom etdi. The 2002 yil FIFA Jahon
chempionati Osiyoda bo'lib o'tgan birinchi FIFA Jahon chempionati bo'lib, birinchi
bo'lib Amerika yoki Evropadan tashqarida bo'lib o'tdi, shuningdek, bir nechta millat
birgalikda mezbonlik qildi. Futbol bo'yicha erkaklar terma jamoalari o'rtasidagi ushbu
jahon chempionati o'zaro munosabatlarni yaxshilash uchun Yaponiya va Janubiy
Koreya tomonidan birgalikda o'tkazildi. 23 yil 2004 oktyabrda Heisei 16 zilzila va
zilzilalar Niigata prefekturasidagi Hokuriku mintaqasini larzaga keltirdi, 52 kishini
o'ldirdi va yuzlab odamlarni yaraladi. 2005 yil noyabr oyida Yaponiya aerokosmik
tadqiqotlar agentligi (JAXA) robot kosmik kemasi Hayabusa asteroidga qo'ndi va 13
yil 2010 iyunda kosmik kemada yerga qaytarilgan asteroid materialning mayda
donalari shaklida namunalar yig'di. Bu tarixda ataylab asteroidga qo'nish va keyin yana
uchish uchun mo'ljallangan birinchi kosmik kema edi. Hayabusa missiyasi birinchi
bo'lib asteroid namunasini tahlil qilish uchun yerga qaytardi. Saylovdagi
mag'lubiyatdan so'ng, Bosh vazir Shinzekatsx Abe to'satdan iste'foga chiqdi va 2007
yil kuzida Yasuo Fukuda Bosh vazir bo'ldi. Fukuda o'z navbatida 2008 yil sentyabr
oyida siyosiy xatolarga asoslanib iste'foga chiqdi va tar-Rik uning partiyasi tomonidan
tanlangan. 2008 yilda Buyuk Tokio dunyodagi eng yirik metropoliten iqtisodiyotiga
ega bo'lib, umumiy YAIM (nominal) taxminan 2 trillion dollarni tashkil etadi (165
trillion). Greater Tokio ham taxmin bilan dunyodagi eng yirik metropolitan aholiga ega
35 million. 2009 yil avgust oyida birinchi marta Yaponiya demokratik partiyasi (DPJ)
10
quyi palata saylovlarida 308 o'rinni qo'lga kiritdi va bu LDP tomonidan 50 yillik
siyosiy hukmronlikni yakunladi. Saylov natijasida, Dpj Prezidenti Yukio Hatoyama 16
sentyabr 2009 da Bosh vazir bo'ldi. Biroq, tez orada DPJ partiyalarni moliyalashtirish
mojarolari botqog'iga botdi, ayniqsa yaqin yordamchilar ishtirokida. Naoto Kan dpj
tomonidan navbatdagi Bosh vazir sifatida tanlangan, ammo tez orada u maslahatchilar
palatasi saylovlarida ishchi ko'pchilikni yo'qotgan va 2010 yil Senkaku qayiq
to'qnashuvi hodisasi Yaponiya va Xitoy o'rtasida keskinlikni kuchaytirdi. 2009-2010
Toyota avtomobil ham bu vaqt davomida bo'lib o'tdi eslaydi. 128 yilda Yaponiya
aholisi 2010 millionga yetdi. Bu Yaponiyaning tarixdagi eng katta aholisi edi.
Quyidagi yillarda tug'ilish darajasi pastligi tufayli kamaydi. 2010 yil iyul oyida
JSDFNING urushdan keyingi birinchi xorijdagi bazasi tashkil etildi Jibuti, Somali.
2010 yil dekabr oyida Yaponiyaning 2010 yilgi Milliy Mudofaa dasturi ko'rsatmalari
mudofaa siyosatini avvalgisiga qaratishdan o'zgartirdi Sovet Ittifoqi ga Xitoy. 2011
yilda Xitoy iqtisodiyoti dunyoda ikkinchi o'rinni egalladi. Yaponiya iqtisodiyoti
nominal YAIM bo'yicha dunyoda uchinchi o'ringa tushdi. 2011 yilda sumo turniri
so'nggi 65 yil ichida birinchi marta o'yinni tuzatish mojarosi tufayli bekor qilindi. 2011
yil mart oyida Tokio Skytree 634,0 metr (2080 fut) dunyodagi eng baland minoraga
aylandi va Burj Xalifa keyin dunyoda ikkinchi baland tuzilishi. 11 mart 2011 kuni soat
2:46 da Yaponiya 9.0 magnitudali shkalasi bo'yicha Txoku, Chubu va Kantoning uchta
mintaqasidagi joylarga ta'sir ko'rsatadigan eng kuchli zilzila bo'lgan Txoku zilzilasi
bilan urildi qadar to'lqinlar bilan bir tsunami 10 metr (32,5 fut) qirg'oqdan suv ostida
ichki hududlar bir necha kilometr, muhim yong'in, bir qator sabab. Zilzila epitsentri
qirg'oq qishloqlari va shaharlariga shunchalik yaqin joylashganki, tsunami haqida
ogohlantirish tizimiga qaramay minglab odamlar o'z vaqtida qochib qutula olmadilar,
shuningdek, Fukusima Daiichi atom elektr stantsiyasi va boshqa uchta atom elektr
stantsiyalari sovutish tizimlarida jiddiy muammolar yuzaga keldi, oxir-oqibat eng
yuqori darajaga olib keldi. Chernobil fojiasidan beri radioaktiv ifloslanishning jiddiy
holati (qarang Fukusima Daiichi yadroviy falokati), shuningdek, elektr energiyasining
doimiy tanqisligi. Zilziladan so'ng, imperator birinchi marta oldindan yozib olingan
televizion ko'rsatuvda xalqqa murojaat qildi. 2011 yil avgust oyida Naoto Kan iste'foga
11
chiqdi va Yoshihiko Noda Bosh vazir bo'ldi. O'sha yili Olympus korporatsiyasi
buxgalteriya hisobining asosiy qoidabuzarliklarini tan oldi. (Qarang Tobashi sxemasi.)
Noda Yaponiya trans-Pacific strategik iqtisodiy hamkorlik qo'shilish ko'rib chiqish
uchun surib, lekin Shinz D. Abe bilan almashtirildi qilinmoqda, 2012 yilda saylovda
mag'lub bo'ldi. 2012 yil dekabr oyida abenomics siyosati yo'qolgan o'n yillik va
Yaponiyaning qarishi oqibatlarini bartaraf etish uchun qabul qilindi demografik
inqiroz. 2014 yilning birinchi yarmida Toyota 5.1 iyun 30, o'tgan yilning shu davriga
3014% ortish so'nggi olti oy ichida 3.8 million vositalari sotish dunyodagi eng yirik
avtomobil bo'ldi. Volksvagen AG 5,07 million avtomobil sotilishini qayd etdi. Bosh
vazir Shinzo Abe deflyatsiyani tugatishga intildi, ammo Yaponiya 2014 yilda asosan
savdo solig'ining 8% gacha ko'tarilishi tufayli yana retsessiyaga kirdi. Abe dekabr
oyida saylovni chaqirdi va 2018-ga keyingi savdo soliqlarini kechiktirishni va'da qildi.
U saylovda g'alaba qozondi. 18 yil 2015 sentyabrda Milliy parhez 2015 yilni qabul
qildi Yaponiya harbiy qonunchiligi bu Yaponiya o'zini o'zi himoya qilish kuchlariga
1947 yil Konstitutsiyasiga binoan birinchi marta jangda ittifoqchilarni jamoaviy o'zini
himoya qilishga imkon beradi. 2015 yil oktyabr oyida Yaponiya o'zini o'zi himoya
qilish kuchlari Credit Suisse hisobotida an'anaviy qobiliyatlari bo'yicha dunyodagi
to'rtinchi eng kuchli harbiy deb topildi. Birlashgan Millatlar tashkilotining hisobotida
Buyuk Tokio 38,140,000-da jami 2016 aholisi bilan dunyodagi eng zich joylashgan
metropoliten maydoni ekanligini tasdiqladi. 2018 yilda Pokokatekspont 90 milliard
dollarlik daromad bilan barcha davrlarning eng ko'p daromad keltirgan media
franshizasiga aylandi. Pokokatekspon 2 Hello Kitty (80 milliard dollar) va 5 Yulduzli
urushlar (65 milliard dollar) raqamidan oshib ketdi. Rekord soni 31,191,929 xorijiy
sayyohlar Yaponiya tashrif buyurdi 2018. Bu 33% ustidan oshirish 2015 (19.73
million). Yaponiya Milliy sayyohlik tashkiloti ma'lumotlariga ko'ra, 2017 yilda 3 chet
ellik sayyohdan 4 tasi Janubiy Koreya, Xitoy, Tayvan va Gonkongdan kelgan.
Yaponiya amfibiyani faollashtirdi tez tarqatish brigadasi, ikkinchi jahon urushidan beri
birinchi dengiz bo'limi, 7 yil 2018 aprelda. Ular bosqinchilarga Yaponiya orollarini
egallashiga qarshi turish uchun o'qitilgan. Yaponiya 1990 yildan beri va 22 yil
davomida dunyodagi eng yirik kreditor davlat edi. 2018 tomonidan Yaponiya tejash va
12
investitsiyalarning asosiy manbai sifatida etakchi mavqega ega bo'ldi. Yaponiya 328
trillion, Germaniya (262 trillion), Xitoy (205 trillion) aniq global aktivlarini egalik
qildi. 2018 yil sentyabr oyida Naomi Osaka A musobaqasini o'tkazgan birinchi Yapon
ayol bo'ldi katta Dubulg'a yakkalik final va birinchi Yapon katta Dubulg'a yakkalik
chempioni. Naomi Osaka 2018 AQSh ochiq ayollar yakkalik g'olibi bo'ldi. 2018 yilda
g'arbiy Yaponiyada favqulodda kuchli yog'ingarchilik Xirosima va Okayamada ko'plab
o'limlarga olib keldi. Shuningdek, zilzila xokkaydoni urib, 41 kishini o'ldirdi va
mintaqa bo'ylab qorong'ilikka sabab bo'ldi. Birlashgan Millatlar tashkiloti tomonidan
boshqarilmagan tinchlikparvar operatsiyaga birinchi JSDF jo'natmasi 2019 yil aprel
oyida tasdiqlangan. Ikki JGSDF xodimi 19 apreldan 30 noyabr 2019gacha Sinay
yarimorolidagi ko'p millatli kuchlar va kuzatuvchilar qo'mondonligida Isroil va Misr
o'rtasidagi sulhni kuzatish uchun jo'natildi.
______________________
Nuriddinov E. “Yangi tarix” 1-qism T. Moliya-Iqtisod. 2009 y. 290 b
II BOB. Heysey davri nasrining an'analari
2.1. Heysey davridagi ma’daniyat
13
1989 yil yanvar oyida Yaponiyaning 1926 yilda boshlangan shot-Diva davri
imperator Xiroxitoning o'limi bilan yopildi. Xuddi shu kuni Xirohitoning o'g'li sifatida
Heisei davri boshlandi Akixito taxtga o'tirdi. Kanji belgilaridan tashkil topgan "Heisei"
atamasi hei (Xey), ya'ni tinchlik va naru (Xey), "bo'lish", ehtimol Shxayva vakili
bo'lgan barcha narsalar bilan amalga oshiriladigan so'zsiz istakni ochib berdi.
Xirohitoning hukmronligi (64 yil davom etgan) Osiyodagi urush, Pearl Harbor, ikkita
atom portlashi, ikkinchi Jahon urushidagi taslim bo'lishning xo'rlanishi va butun
avlodlarni qo'rqitgan keyingi qiyinchiliklar bilan o'tdi. Boshqa tomondan, ShK-Diva
davri bizga qabariq iqtisodiyotini va "Yaponiya birinchi raqamli" hodisani berdi. Bu
kinorejissyorlar Kurosava Akira va Ozu Yasujir kabi madaniy gigantlarni tug'dirdi.
Kavabata Yasunari adabiyot 1968 Nobel mukofotiga sazovor esa Tezuka Osamu,
Yaponiya Mangga hurmatli arbobi bo'ldi. Tokio mezbonlik qildi 1964 yilgi Olimpiada
Yaponiyaning mag'lubiyatidan atigi 19 yil o'tgach va Mishima Yukio milliy belgiga
aylandi seppuku 1970 yilda Bosh qarorgohida o'z-o'zini himoya qilish kuchlari Sharqiy
korpus Tokioda. Sh rakkabva shafqatsiz xatolar va ko'pincha barokko zo'ravonligi,
dahshatli haddan tashqari va ajoyib g'alati davr edi. Va keyin Heisei davri (1989-2019)
boshlandi va bir kechada ishlar yumshoq bo'lib tuyuldi. Shunday bo'lsa—da, so'nggi
30 yilga nazar tashlasangiz, Heisei qanday qilib qo'pol bo'lganini ko'rasiz-bir yelkada
20 yillik retsessiya va boshqa tomondan qarish, tobora ko'payib borayotgan aholi. ShK-
Dkva qizarib ketish va katta gapirish bilan bog'liq bo'lsa-da, Heisei qisqartirish edi.
Heisei-ning boshqa madaniy piktogrammalariga roman yozuvchisi kiradi Murakami
Xaruki, bir necha yil ishlagan, ammo u erga etib bormagan Nobel mukofotiga nomzod
sifatida tilga olingan. Komediyachi Matayoshi Naoki Monolog bilan chiqdi og'ir
Hibanakutagava mukofotiga sazovor bo'lgan va Netflix seriyasiga moslashtirilgan.
Kitano Takeshi bir hurmat media arbobi bir slapstick komediyachi bo'lishdan ketdi, bir
mototsikl voqea sodir bo'lgan o'zini busted, xalqaro Shuhrat bir kinorejissyor bo'ldi
(1997 ning Venetsiya Film Festival g'olibi Hana-bi, mushakbozlik sifatida xalqaro
ozod, aqlga kelgan), keyin uning ichiga hal oldin o'zini bir necha marta qaytadan kashf.
o'z qulay truba. Rejissyorlar Koreeda Xirokazu va Kavase Naomi Ozu va Kurosavani
xalqaro filmlar davrasida Yapon da'vogarlari sifatida almashtirdilar. Yagira Yxkxya
14
2004 yilda Kann kinofestivalida 13 yoshida Koreedaning Dare mo shiranaydagi ijrosi
uchun eng yaxshi aktyor mukofotini qo'lga kiritgan eng yosh aktyorga aylandi (hech
kim bilmaydi). Bosma va ekranda Heisei sarlavhali belgi kabi o'g'il bolalar tomonidan
sarlavha qo'yilgan Konan televizion anime seriyasidan Meitantei Konan (ish yopiq) va
maymun D. Luffy ning manga bitta parcha, bu Ginnesning rekordlar kitobi bitta
sarlavhaning eng ko'p nashr etilgan seriyasi sifatida. 2019 yil mart oyidan boshlab One
Piece dunyo bo'ylab 450 milliondan ortiq nusxada sotilgan. O'tgan yili, shu bilan birga,
Meitantei Konan: nol no Shikk rakkhnnin (Detective Conan: nol Enforcer), bola
tergovchining o'zginasi uchun yigirma ikkinchi teatr so'nggi, box ofisida 9,2 milliard
to'plangan-7 yoshli sleuth ulkan mashhurlik attestatsiya. Heisei bolasining
muhokamasi uning video o'yinlarga bo'lgan chuqur sevgisiga tegishi kerak.
Nintendoning Game Boy, 1989 yil aprel oyida Heisei tongida chiqarilgan, tarixdagi
eng mashhur o'yin tizimlari seriyasiga aylandi, faqat uning vorisi Nintendo DS
tomonidan ortda qoldi. Ammo bu super duet ham Sony PlayStation seriyasiga mos kela
olmadi. Original PlayStation yilda boshlangan 1994 va ustidan sotilgan 100 million
pristavkalari, faqat tepasida bo'lishi 150 million PlayStation 2 geymerlari oxir-oqibat
sotib birliklari. Ko'p jihatdan video o'yinlar Heisei bolasining shaxsiyatini
shakllantirdi. U katta va kichik ekranlarda miltillovchi dunyoga qaraganda,
odamlarning haqiqiy o'zaro ta'siriga unchalik qiziqmaydi. Ajablanarli emas, Heisei
tug'ilish sur'atlarini keskin kamayib ketgan va yakkalik stavkalari chiqish bir davr
bo'ldi, erkaklar orasida ikkinchi taniqli. 2035 yilga kelib, Yaponiya aholisining 50%
yagona bo'lishi rejalashtirilgan—lekin yo'lakay Tetris va Seriya amal unvonlar uchun
rahmat, va Mario va Street Fighter uyda, ular, ehtimol, yolg'iz bo'lmaydi. 2005 yilda,
Heisei davrining 17—yilida, Akimoto o'zining shioriga ko'ra, AKB48 - "siz shaxsan
uchrashishingiz mumkin" butlar guruhi bilan yana eski antikalariga qarshi edi.
Akimoto akihabarada faqat AKB48 spektakllariga bag'ishlangan teatr qurdi. Xuddi
onyanko singari, AKBning 48 a'zosi sahnada Markaziy o'rin uchun o'zaro
raqobatlashishga da'vat etildi. Katta farq qulaylik edi-ularning muxlislari har bir
namoyishdan keyin ular bilan "uchrashishlari" va yaxshi kunlarda qo'llarini silkitishlari
kerak edi. Qolganlari tarix. AKB48 franshizasi hozirda Yaponiyada 134 a'zoga ega va
15
shu kabi guruhlarni Yaponiya va butun Osiyoda tug'dirgan. Eng yangi bu yil
Hindistonda boshlanadi. Heisei davrining birinchi yillarida (1989-2019) qabariq
iqtisodiyotining portlashi Yaponiyaning yelkanlaridan shamolni olib chiqdi va o'nlab
yillar davomida sust o'sishni boshladi. Iqtisodiy obro'sini yo'qotganiga qaramay,
mamlakat katta madaniy jozibasini saqlab qoldi va chet eldagi adabiyotiga har
qachongidan ham ko'proq qiziqish uyg'otdi. O'sha davr yozuvchilarining aksariyati ish
xavfsizligi va aholining qarishi, shuningdek, millatni larzaga keltirgan yirik tabiiy
ofatlar
kabi
masalalar
bilan
shug'ullangan.So'nggi
badiiy
tendentsiyalarni
umumlashtirish har doim ham qiyin va bu tarjima tenglamaga kirganda ham ko'proq
bo'ladi; boshqa tillardagi asarlar dastlab asl nusxadan yillar yoki hatto o'nlab yillar
o'tgach paydo bo'lishi mumkin. Ushbu sharh Heisei davrining yozilishiga asosan
Yapon nuqtai nazarini olishga qaratilgan bo'lsa-da, hozirda ingliz tilida qanday kitoblar
mavjudligi ham ta'sir qiladi.
2.1.Heysey davridagi adabiyot rivoji
16
Yapon nasri turli xil mafkuraviy va badiiy tendentsiyalar bilan ajralib turadi,
ijtimoiy-iqtisodiy omillarning o'zaro ta'sirining murakkab manzarasini, yangilanib
turadigan madaniy an'ana va ayrim ijodkorlarning mustaqil izlanishlarini namoyish
etadi. Milliy badiiy an'analarning ming yillik rivojlanishining samarasi bo'lib, u
zamonaviy jahon adabiy oqimining muhim tarkibiy qismini ham tashkil etadi.
Yaponiyaning dastlabki yozma yodgorliklari XX asrlarga to'g'ri keladi.2 Mil Bular
Taihoryo qonunlar kodeksi, Kojiki tarixiy va mifologik kodeksi, nihongi tarixiy
xronikasi va o'sha paytdagi Yaponiya provintsiyalarining Fudoki tarixiy-geografik
tavsiflari. Shuni ta'kidlash kerakki, ulardagi afsonalar, afsonalar va qo'shiqlardagi
"Kojiki" va "Nihongi" qadimiy og'zaki nasrning mavjudligiga oid ko'plab dalillarni
beradi, bu esa milliy yozuv tizimi mavjud emasligi sababli xitoycha belgilar qarz
olguncha yozilgan. 19-asr oxiri - 20-asr boshlari - yapon madaniyati tarixidagi
eng notinch va qiyin davrlardan biri. Meiji qayta tiklangandan so'ng, ijtimoiy
tuzumdagi o'zgarishlar va mamlakatga Evropa san'ati va adabiyotining tez kirib
borishi ta'sirida badiiy qarashning yangi turlari va shakllarini shakllantirish jarayoni
boshlandi. Birinchilardan bo'lib davr talablariga javob beradigan yangi adabiyotni
yaratishni talab qilganlardan biri Tsubouchi Shoyo bo'lib, u "Romanning mohiyati"
(1865) risolasida o'z qarashlarini tushuntirib berdi. O'sha davrning eng ajralib
turadigan rassomlari orasida yozuvchi Higuchi Ichiyo ham bor, u o'zining hikoyalari
sahifalarida realistik obrazlarni yaratgan.
XX asrning o'ninchi - yigirmanchi yillari nasridagi hukmron tendentsiya.
naturalizm (shizenshugi) kursiga aylandi. Uning eng yaxshi vakillari - Futabatei
Shimei, Tokutomi Roka, Natsume Soseki, Kunikida Doppo, Shimazaki Toson va
boshqalarning asarlari tanqidiy realizm xususiyatlarini aks ettirgan. Egomaniak
(watakushi shosetsu - "o'zi haqidagi roman") janri keng tarqaldi, uning asoschisi
Tayama Katay hisoblanadi.
XX asrning ikkinchi o'n yilligida nasrda tabiatshunoslik tamoyillaridan
uzoqlashishini ko'rsatadigan bir qator yangi tendentsiyalar paydo bo'ladi. Neo-
2 Pinus E.M “Yaponiya adabiyoti”1974 yil.
17
romantizm oqimi tug'ildi, uning vakillari - Nagai Tatsuo, Tanizaki Junichiro,
Kinoshita Mokutaro va boshqalar ham o'zlarini "estetlar guruhi" (tambiha) deb
atashdi. "Shirakaba" ("Oq qayin") adabiy jurnali va jamiyatiga asos solgan neo-
gumanistik oqimga (shinjinshugi) tegishli bo'lgan yozuvchilar - Arishima Takeo,
Musyanokoji Saneatsu, Shiga Naoya va boshqalar ham adabiy hayotda sezilarli rol
o'ynay boshladilar. Neosensualizm (shinkankakuha) harakati Kavabata Yasunari,
Yokomitsu Riichi, Sato Haruo va boshqalar singari mashhur yozuvchilarni ilgari
surdi, ular go'zallik idealini inson munosabatlarining soddaligi va tabiiyligidan,
insonning tabiat bilan birlashuvidan ko'rdilar. Ushbu davrning eng buyuk
yozuvchilardan biri - zamonaviy jamiyatga xos bo'lgan qarama-qarshiliklarni yaxshi
biladigan, yorqin stilist va chuqur psixolog Akutagava Ryunosuke. Yana bir taniqli
yozuvchi Dazai Osamu ijodi ham zamonaviy hayot fojiasi, shaxsning ma'naviy
ikkiliklari bilan to'ldirilgan. Bunday sharoitda yapon adabiyoti tarixiga bolalar
yozuvchisi sifatida kirgan Miyadzava Kenji o'zi uchun atipik ijodiy yo'lni tanladi.
Uning asarlari hazil va optimizmga, shuningdek, yerga va qishloq mehnatkashlariga
bo'lgan muhabbatga singib ketgan.
Birinchi Jahon urushi tugaganidan va Rossiyadagi bolshevik putchdan keyin
Yaponiyada so'lchilar harakati ko'tarilgandan so'ng, "proletar adabiyoti harakati"
deb nomlangan adabiy harakat mamlakat madaniy hayotida muhim rol o'ynay
boshladi. Uning eng yirik vakillari - Kobayashi Takiji, Tokunaga Sunao, Nakano
Shigeharu va boshqalar o'zlarining ijodiy faoliyatlarini jamiyatning chap qanoti
kurashining bir qismi sifatida ko'rib chiqdilar. 30-yillarning boshlanishi bilan bu
harakat bostirildi. O'sha yillarda ko'plab yozuvchilar avvalgi qarashlaridan voz
kechishga majbur bo'ldilar va millatchilik tashviqoti ta'siriga tushdilar. Nafaqat
chap, balki bir qator mualliflarning ham siyosatdan yiroq asarlarini nashr etishga
taqiq qo'yildi. Adabiy jarayonning tez tiklanishi Ikkinchi Jahon urushi tugaganidan
keyin sodir bo'ldi. "Proletar adabiyoti harakati" faxriylari tomonidan yangi asarlar
taqdim etildi. Miyamoto Yuriko "Ikki uy" (1947) va "Milestones" (1947-1949)
romanlarini birin-ketin nashr etdi, Tokunaga Sunao "Tinchlikda uxla, xotin!" (1946
- 1948), Nakano Shigeharu - "Beshta shaku vinolari" hikoyasi (1947). Shu bilan
18
birga, boshqa bir guruh yozuvchilar "urushdan keyingi" (sengoha) deb nomlangan
"Kindai Bungaku" jurnali atrofida birlashdilar. Uning tarkibiga o'rta avlod
yozuvchilari - Noma Xiroshi, Ooka Shohei, Shiina Rinzo, Nakamura Shinichiro,
Umezaki Haruo, Kato Shuichi, Takeda Taijun va boshqalar kiradi. Ushbu
yozuvchilar ijodining asosiy pafoslari zamonaviy inson huquqlari uchun kurash,
militarizmni qoralash edi. Shunday qilib, urushga, inson shaxsiyatining erkin
rivojlanishidagi to'siqlarga qarshi norozilik Noma Xiroshining "Bo'shliq zonasi",
Ooka Shoxeyning "Tekislikdagi chiroqlar", "Viperning oxiri" kabi asarlarida
yangradi. Takeda Taijun va boshqalar. Nogami Yaekoning "Labirint" dostoni
urushdan oldingi va urush yillaridagi yoshlar taqdiriga bag'ishlangan edi. Urushga
qarshi mavzu Gomikava Junpei asarida asosiy o'rinni egalladi, "Inson mavjud bo'lish
shartlari" romanining muallifi. Ibuse Masujining "Qora yomg'ir" romani,
Xirosimaning atom fojiasi haqidagi hujjatli hikoyasi, jamiyatda keng javob oldi.
Ishikava Tatsuzo "Shamoldagi qamish" va "Inson devori" romanlarida muhim
ijtimoiy muammolarni ko'targan. Yuqori badiiy mahorat Endo Shusaku tomonidan
"Dengiz va zahar" va "Oltin shohligi" hikoyalarida namoyish etildi. Qadimgi tan
olingan ustalar ham bosma nashrlarda paydo bo'lishdi. Nagai Kafu tomonidan nashr
etilgan bir nechta asarlar, shu jumladan "Kafu kundaligi" va "Falokat kundaligi",
unda yozuvchi urushga keskin salbiy munosabatini bildirgan. U "mafkuraning
etishmasligi" sababli bosimi urushdan oldin ham to'xtatilgan "Kichkina qor"
romanini va Tanizaki Junichiro ni nashr etdi. Tanizaki keyingi "Kalit" va "Telba
cholning kundaligi" romanlarida, butun hayoti davomida uni kuchi ostiga
tushganlarga o'lim keltiradigan halokatli kuchlar sifatida egallab olgan go'zallik va
muhabbat mavzusiga murojaat qildi. Urushdan keyingi davr Kavabata Yasunari
uchun ham samarali bo'ldi, u bu vaqtda bir qator ajoyib asarlarni yaratdi, ular uchun
u 1968 yil Nobel mukofotiga sazovor bo'ldi.
1950-yillarda yapon jamiyatida urushdan keyingi qadriyat yo'nalishlaridan
uzoqlashish boshlandi va ijodiy ziyolilarning bir qismi orasida millatchilik hissi
kuchayib ketdi. 3 Ular Mishima Yukio - yozuvchi, dramaturg, kinorejissyor va
3 Bibliothèque nationale de France BNF identifikatori (FR): Ochiq ma'lumotlar platformasi- 2011 yil.
19
aktyor, "Niqobni e'tirof etish", "Sevgi uchun tashnalik", "Oltin pavilon", "Ziyofatdan
keyin", "Bahorgi qor", "Tongda ma'bad", "Patriot" trilogiyasi, Xrizantema.
"Yiqilgan qahramon ovozi" va "mo'l-ko'l dengiz". Xuddi shu yillarda sahnada
"uchinchi yangi" (daisan - shinjin yo'q) deb nomlangan avlod paydo bo'ldi - Yasuoka
Shotaro, Yoshiyuki Junnosuke, Shono Xunzo, Kojima Nobuo va boshqalar.
Ijtimoiy-siyosiy masalalar o'zlarining ishlarida oddiy odamning kundalik hayotini
tasvirlashga, uning ichki dunyosini, zamonaviy hayotda duch keladigan axloqiy
to'qnashuvlarni tahlil qilishga imkon beradi. O'zlarining "shaxsiy tajribalarini"
tavsiflashga qiziqishlari sababli, bu yozuvchilarni "ichkariga qaragan" yoki
"ichkariga kirgan avlod" (niko sendai) deb ham atashadi. Zamonaviy yapon
nasridagi katta yutuqlar Abe Kobo, Kaiko Ken va Oe Kenzaburo ismlari bilan
bog'liq. Abe Kobo tomonidan yaratilgan "Qumdagi ayol", "Chet ellik yuz", "Erkak
- Quti" va boshqa asarlarida yozuvchi odam dunyoning allegorik rasmini chizadi,
unda odam o'zini boshqarish imkoniyatidan mahrum bo'ladi. obro'li mavjudot. Shaxs
va jamiyat o'rtasidagi ziddiyatning yangi qirralari uning Kaiko Ken ("Yaponiya
Treepenny Opera", "Yozgi zulmat" va boshqa romanlari) asarida aks etgan. Oe
Kenzaburoning "Kechikkan yoshlik", "Suvlar meni jonimga quchoqladi",
"Zamonaviylar o'yinlari", "Yoqimli eslangan yilga maktub", "Tinch hayot", "So'nggi
roman " va boshqalar, insoniyatning eng muhim falsafiy va axloqiy-axloqiy
muammolari ko'tarilgan. 1994 yilda Oe Kendzaburo Nobel mukofotini oldi. Yapon
adabiyotida mashhur bo’lgan yirik-yirik asarlar mavjud, men shulardan bir
nechtasini aytib o’tmoqchiman:
Taketori Monagatari. Bir kuni keksa o'tinsoz bambuk tanasida kichkina qizaloqni
topdi: uning bolalari yo'q edi, shuning uchun uni mamnuniyat bilan o'zi bilan birga
olib ketdi va Kaguya-xime ismini berdi.4 Taketori pog'onada o'sib borayotgan bolani
har tomonlama himoya qiladi - parallel ravishda qariya doimo qizning kelajak hayoti
uchun chetga qo'ygan oltin tanga va boshqa xazinalarni topadi. Ayni paytda, qiz uni
ko'rgan har bir yigit sevib qolgan haqiqiy go'zallikka aylanadi. Gap shundaki,
imperator oilasining vakili unga qiziqadi. Biroq, Kaguya turmush qurishni
4 V. Markova "Taketori cholning ertagi"
20
xohlamaydi, chunki u haqiqiy dunyoda hayot uchun yaratilmaganligini biladi - u
yomon harakat uchun Oydan yerga surgun qilingan. Va shuningdek, u tuklardan
yasalgan ajoyib kiyimga ega, unga yer yuzida sodir bo'lgan hamma narsani unutishi
mumkin. Sentimental voqea bir vaqtning o'zida ertak va romanga o'xshaydi - u 10-
asrda yaratilgan va klassik yapon adabiyotining shakllanish davrini aks ettiradi.5
Aytgancha, "Takrorchi cholning ertagi" mashhur yapon animatori Isao Takahata
tomonidan suratga olingan - rasm "Malika Kaguya haqidagi ertak" nomi ostida
chiqarildi.6
Murasaki Shikibu tomonidan “Genji haqida ertak”. "Genji ertagi" ning barcha yapon
adabiyoti uchun ahamiyatini baholash qiyin - bu uning asosidir. Chiqayotgan
Quyosh mamlakati aholisining o'zi ham bugungi kunda ulkan matnni asl nusxada
o'qiy olmaydi va shuning uchun u zamonaviy yapon tiliga tarjimada nashr etiladi.
Uning yaratuvchisi sud xonimi Murasaki Shikibu bo'lib, u o'zining murakkab va
ravon ishlarida Genjini - nafis, nafis, jasur, zukko va muhabbat san'atida
mukammallikka erishgan ideal odamni maqtaydi. Asar jamoatchilikni shu qadar
hayratda qoldirdiki, Genji Yaponiyaning an'anaviy xudolari bilan bir qatorda deyarli
mifologik xarakterga aylandi va odamlar shunchaki bunday kitobni odam yozishi
mumkinligiga ishonishmadi. Matn, albatta, o'qishga arziydi, ammo tayyor bo'ling, u
sizdan juda katta kuch talab qiladi, masalan, Gomerning "Illiadasi" ni o'qish.
XULOSA
5 Yaponiya / Adabiyot // Buyuk rus ensiklopediyasi : [35 jildda] / ch. tahrir. Yu.S. Osipov . - M .: Buyuk rus
ensiklopediyasi, 2004-2017y
6 Xoriuchi, Xideaki; Akiyama Ken. Shin Nihon Koten Bungaku Taikei 17: Taketori Monogatari, Ise Monogatari
Tokio : Iwanami Shoten , 1997y
21
Xulosa qilib aytganda, Heian davri Yaponiya tarixida madaniy, badiiy va adabiy
yutuqlar bilan ajralib turadigan muhim davr edi. Bu davrda Kioto zodagonlari she'riyat,
musiqa, rasm va adabiyot bilan ajralib turadigan nozik va murakkab madaniyatni
rivojlantirdilar. Bu davrda Yaponiyaning eng taniqli adabiy asarlari, shu jumladan
jahon adabiyotining durdonasi sifatida keng tan olingan "Genji haqidagi ertak"
yaratildi. Heian davrida ham muhim nasriy janrlarning rivojlanishi kuzatildi
monogatari va nikki, bugungi kunda Yapon adabiyotiga ta'sir ko'rsatishda davom
etmoqda. Umuman olganda, Heian davri Yaponiya tarixida boy va maftunkor davr
bo'lib qolmoqda va uning merosi Yapon madaniyati va jamiyatida sezilishda davom
etmoqda.
22
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1. Mirziyoyev SH.M. Tanqidiy tahlil , qat’iy tartib - intizom va shaxsiy javobgarlik
- har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak . - T .: « Oʻzbekiston « ,
2O17 . 189 b
2. Islom Karimov.Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch.-T.Ma’naviyat.-2OO8. 190 b
3. Boltayeva G. O’zbek tilining nazariy grammatikasi. – T: Navoiy 2OO9. 230 b
4. J. Jalolov. “Chet til o’qitish metodikasi. T.» O’qituvchi“ 2O12. 300 b
5. Matchanov E. , Gulyamov . Yapon tili - 1 . O’quv qo’llanma . -T .: 2O13 . 320 b
6. Nuriddinov E. “Yangi tarix” 1-qism T. Moliya-Iqtisod. 2009 y. 290 b
7. Sh. Shoabduraxmonov, M.Asqarova, A.Xojiyev, I. Rasulov, , X. Doniyorov Hozirgi
o’zbek adabiy tili. 1-qot .T., «O’qituvchi” 198O. 250 b.
8. S. Sugano R. , Xalmurzayeva N. Yapon tili -2 . O’quv qo’llanma . Toshkent . 2O13 .
340 b.
9. Sugano Reyko . Yapon tili -3 . Darslik . Toshkent . 2O13 . 278 b.
10. Xalmurzayeva N .Yapon tili -4 . Darslik . Toshkent . 2O13. 320 b.
Internet saytlar:
1. www.ZiyoNet.uz
2. www.edu.Uz
3. www.Yandex.ru
4. www.Wikipediya.ru
23
5. www.Google.ru
6. www.baidu.Com
7. Tianjin - Wikipedia