1 Homiladorlik va tugʻruq davrida gipertenziv buzilishlar. (Surunkali gipertenziya, gestatsion gipertenziya). Tashxislash. Differentsial diagnostika. UASH taktikasi. 1 Nazariy qism. Tasnifi: I. Surunkali arterial gipertenziya (20 xaftagacha bulgan) II. xomiladorlik gestatsion gipertenziyasi yengil va ogir darajasi. 1. engil preeklampsiya 2. ogir preeklampsiya 3. eklampsiya III. Surunkali arterial gipertenziya preeklampsiya yoki eklampsiya bilan kushilib kelishi. Diastolik AKB xomiladorlik va tugrukni olib borish uchun indikator xisoblanadi. • Diastolik AKB perifirik karshilikni kursatadi va ayelni emoional xolatiga boglik xolda uzgarmaydi. • Agar DAKB 4 soatlik interval bilan 2 marta ulchanganda 90 mm.sim.ust. va undan yukori bulsa, bu gipertenziya xisoblanadi. • Agar gipertenziya 20 xaftadan sung, tugruk paytida yeki tugrukdan keyin 48 soat davomida rivojlansa bu XIG xisoblanadi. • Agar DAKB 20 xaftagacha 90-100 mm.sim.ust. bulsa, proteinuriya 2 gacha (1g/l) bulsa, bunda surunkali gipertenziyayengil preeklampsiya bilan kushilib kelgan buladi. Surunkali arterial gipertenziya (SAG) 2 SAG to‘grisida gapirilganda shuni aytish kerakki, diagnoz risolaga ko‘ra xomiladorlikdan tashќari vaќtda ќo‘yilishi lozim. • Aksariyat xollarda SAG: - birlamchi (90-95%) yoki essensial - ќolgan xollarda ikkilamchi yoki simptomatik arterial gipertenziya xisoblanadi. • Agar SAG va XIG o‘rtasida farќ ќiluvchi ma’lumotlar yetarli bo‘lmasa ќuyidagilarga asoslanish mumkin: - Gipertenziya xomiladorlikning 20 xaftasigacha yuzaga keladi - Davo o‘tkazilmagan taќdirda gipertenziya tugruќdan keyin 6 ћaftagacha cho‘zilishi mumkin - Xar bir xomiladorlikda ќaytalanuvchi gipertenziya SAG deb ќabul ќilinishi lozim SAG bulgan xomiladorlar UASh tomonidan ambulator sharoitda olib boriladi: • Kushimcha dam tvfsya kiling • KB pasayishi buyrak va yuldosh perfuziyasini kiskarishiga olib keladi. Shu sababli KBni xomiladorlikdan oldingi kursatkichlaridan pasaytirmastlik kerak. • Ayol antigipotenziv vositalarni xomiladorlikdan oldin kullayotgan bulsa, davom ettirilsin! • Agar DKB 110 mm.sm.ust. va yukori, SKB 160 va yukori bulsa antigipertenziv vositalarni boshlang • Agar oksil kuzatilsa, preeklampsiyani kushilib kelishi bulib, preeklampsiyaning darajasiga karab olib boriladi. • Xomila usishi va xolati nazorat kilinadi • Agar asoratlar kuzatilmasa – tugruk uz muddatida • Agar xomila yurak urishi 1 dakikada <100 yoki >180 zarb bulsa – xomilada disstres! • Agar ogir XROKS kuzatisa muddatdan oldin tugdirib olinadi. • Xomiladorlikning kech muddatlarida UTTda xomiladorlik muddati anik kursatmaydi! I. Xomiladorlik gestatsion gipertenziyasi. 3 XIG deb arterial ќon bosimining xomiladorlikning 20 – xaftasidan keyin, tuѓruќ vaќtida va/yoki tugruќdan keyin 48 soat ichida ko‘tarilishiga aytiladi. Arterial ќon bosimining xomiladorlik davrida ko‘tarilishi xomilador ќon tomir o‘zanlarining xar xil soxalarida (Xayot uchun zarur a’zolar) ќon bilan to‘lishishning bir xilda emasligiga moslashish reaksiyasi xisoblanadi. Xomiladorlig davridagi gipertenziyaning mezonlari: - Yengil darajadagi gestatsion gipertenziya DAD 90 - 105 mm rt. st. - 20 xaf keyin. Ogir darajadagi gestatsionn gipertenziya • DAD 110 mm.rt.st va undan yukori • SAD 160 mm.rt.st. va undan yukori • Otsutsviye proteinurii ili belok v sutochnoy moche nije 0,3 g/l - Agar 4 soatlik interval bilan 2 marta ulchanganda u oshsa, xaќiќiy arterial bosimning ko‘tarilishi xisoblanadi. Moyillik omillari: 1.Kon tomirlar ichi xajmining yetarli darajada oshmaganligini ko‘rsatuvchi belgilar (Gipovolemiya) 2.Xomiladorlikning ikkinchi trimestrida diastolik arterial bosimning fiziologik kamayishining yo‘ќligi; 3.Sistolik arterial bosimning boshlanѓich ќon bosimiga ko‘ra 30 mm smb. Ust.ga ko‘tarilishi,biroќ 140 mm.smb. ust.dan oshmasligi; 4.Diastolik ќon bosimining boshlanѓich ќon bosimidan 15 mm.smb. ust.ga ko‘tarilishi, biroќ 90 mm.smb. ust.dan oshmasligi. 5.Xomilaning ona ќornida rivojlanishdan orќada ќolishi. II.A. Proteinuriyasiz arterial gipertenziya – xomiladorlik gipertenziyasi (gestatsion gipertenziya) Patofiziologiyasi. Arterial bosimning ortishi birinchi bor xomiladorlikning ikkinchi yarmida kuzatiladi va ќon tomirlar periferik ќarshiligiga javob reaksiyasi xisoblanadi. Bu reaksiya - xomiladorning xam, xomilaning xam xayot uchun zarur a’zolari (miya, jigar, buyrak va boshќa)ga ќon borishi uchun moslashish reaksiyasi xisoblanadi. 4 Shunisi ќiziќki, antigipertenziv preparatlar bilan ќon bosimining pasaytirilishi yuќorida aytilgan a’zolarning ќon bilan ta’minlanishini buzilishiga, va shuning bilan bir ќatorda xomila axvolining yomonlashuviga olib keladi. Xomiladorlar gestatsion gipertenziyasi bo‘lgan ayollarni boshќarish. Xomiladorlar gestatsion gipertenziyasi bulganda UASh anamnez tuplashi, shikoyatlarini eshitib miya ќon aylanish buzilish belgilari bor yoki yo‘ќligini aniќlashi, siydikda proteinuriya mavjudligini bilish uchun labortoriyaga yullanma berishi lozim. UASh xomilador bilan suxbat utkazib, AЌBni xech bo‘lmaganda xaftasiga 2 marotaba o‘lchash muximligini, ko‘ngil aynashi, bosh ogrigi, epigastriy soxasida ogriќ, nafas olish ogirlashishi, burun bitishi, ko‘rish faoliyatining buzilishi yoki siydik ajralishi kamayishi belgilari paydo bo‘lishi bilan zudlik bilan vrachga murojat kilishini va AЌBini ulchash lozimligini tushuntiradi. UASh taktikasi – xomiladorni kuzatish va uning xolati to‘grisida ogoxlantirish. Agar DAЌB 110 mm.rt.st.dan ortsa, xomiladorga antigipertenziv vositalar buyurish: -gidralazin (apressin); -dopegit ; -nifedipin (korinfar, adolat) 5 mg til ostiga, 10 min.dan keyin yana 5 mg til ostiga va so‘ng yuќori gipertenziya sababini aniќlash uchun statsionarga yuborish. Profilaktikasi: 1. Qabul qilinadigan oziq-ovqatlar kalorajini, suyuqlik yoki tuzni cheklash xomiladorlar gestatsion gipertenziyasi rivojlanishini oldini olaolmaydi, balki xomila uchun zararli bo‘lishi xam mumkin. 2. Xomiladorlar gestatsion gipertenziyasining oldini olishda aspirina, kalsiy va boshqa qator preparatlarning ijobiy ta’siri qayd qilinmagan 3. Xatar omillari bo‘lgan ayollarni ajratish va ularga o‘z vaqtida yordamni tashkil qilish Xomiladorlar gestatsion gipertenziyasini davolashda va tutqanoqning oldini olishda xal qiluvchi axamiyatga ega. Bunday ayollarni muntazam kuzatish va o‘z shifokorlariga yana qaytadan qachon murojaat qilishlari to‘ѓrisida aniq ko‘rsatmalar berish lozim. Oila a’zolarining o‘qitilishi xomiladorlar gestatsion gipertenziyasi avj 5 olish belgilarini o‘z vaќtida aniqlashda axamiyatga ega bo‘lib qolmay, balki ayolni gospitalizatsiya qilganda yoki ish tartibi o‘zgartirilganda ijtimoiy qo‘llab – quvvatlash uchun xam muxim axamiyatga ega. KVP/ShVPda o‘tkaziladigan tadbirlar: 1. Arterial bosim, peshob (proteinuriyaga) va xomilaning axvolini xaftasiga bir marta tekshiring; 2. agar arterial bosim ko‘tarilsa uni yengil preeklampsiya xolatidagi kabi boshqaring (quyida keltirilgan); 3. Xomila ning rivojlanishdan orqada qolishi oѓir belgilari paydo bo‘lsa yoki xomilaning axvoli yomonlashsa kerakli yordamni ko‘rsatish uchun yoki balki, zudlik bilan tuѓdirish uchun statsionarga yuboring; 4. Ayolni va oila a’zolarini preeklampsiya va eklampsiyaning xavfli belgilaridan ogox ќiling; 5. Agar barcha kuzatuv natijalari turѓun bo‘lsa, normal va tabiiy tuѓruq o‘tkazishga ruxsat bering; III.V. Surunkali arterial gipertenziya preeklampsiya yoki eklampsiya bilan kushilib kelishi Patofiziologiyasi. Xomilador ayol organizmining xayot uchun zarur a’zolarning perfuziyasini yaxshilovchi kompesator-moslashuv reaksiyasi. Bu moslashuv arterial gipertenziyani kuzatilishi: • Generalizlashgan vazospazm, bu periferik kon tomir karshiligini kutarilishiga olib kelishi va keyin xayot uchun muxum a’zolarda (bosh miya, jigar, buyrak, yuldosh) perfuziyani pasayishiga olib keladi: kotorыy v svoyu ochered, privodit k snijeniyu: - yuldosh perfuziyasini pasayishi xomilani usishdan orkada kolishiga olib kelishi, perinatal kasallik va ulimi sababchisi buladi. Bachadon-yuldosh kon aylanishini 50-60% pasayishi gipertenziv buzilishni namoyon bulishidan 3-4 xafta oldin kuzatiladi - buyrakda kon aylanishini va glomerulyar filtratsiyani pasayish sabablari: 6 1. Klubochkalar gipoksiyasi natijasida: proteinuriya, suv ushlanishi natijasida shishlar rivojlanadi 2. Kon zardobida mochevina va kreatenin konsentratsiyasini kupayishi (ogir xolatlarda). 3. Kon kuyilishida kon tomirlar utkizuvchanligi yukoriligi natijasida kontomir ichi suyukligini kamayishi (gipovolemiya) kuzatiladi. • Tomirlar endoteliyasini jaroxati (perekisli oksidlanish maxsulot xisobiga, bu esa xomila tukimasiga reaksiya natijasi) keltiradi: - koagulyatsion mexanizamlarni kuzgatilishi, trombotsitlarni agregatsiyasini kutarilishi bilan ifodalanadi. - prostasiklin/tromboksan – prostaglandinlar xosil bulishi va parchalinishini buzilishi. Tug‘ruqdan keyin reabilitatsiya - ayollar maslaxat xonasida boshqa turdagi mutaxassislar bilan birga homiladorlikdan tashqari sog‘lomlashtirish va keyingi homiladorlikni rejalashtirishtirish maqsadida dispanser kuzatuv - qarshi ko‘rsatmalarni xisobga olgan xolda kontratsepsiya usullarini tanlash. 4.2 Tahliliy qism. MAUni ko‘llab vaziyatli masalalarni tahlil qilishni 1 kuni ( o‘kituvchi uchun tarqatma material) I. Pedagogik annotatsiya O’quv fani: «Akusherlik va ginekologiya» Mavzu: Xomiladorlikda va Tug‘ruqdagi gipertenziv xolatlar (surunkali gipertenziya. xomiladorlik bilan indutsirlangan gipertenziya, Og‘ir preeklampsiya, eklampsiya) Tashxislash. Olib borish taktikasi. Maqsad: Xomiladorlikda va Tug‘ruqdagi gipertenziv xolatlarni baholash va tahlil qilish xususiyatini rivojlantirish. Isbotlangan tibbiyot ma’lumotlarini qo‘llagan holda birlamchi bo‘g‘in darajasida bemorlarni olib borish, tashxislash, asoratlar bulganda 7 xomiladorlarni olib borish, shoshilinch yordam ko‘rsatish va bemorlarni ratsional transportirovka qilish taktikasini to‘g‘ri tanlash ko‘nikmalarini yaratish. Tug‘ruqdan keyingi ayollar reabilitatsiyasi, dispanser xisobiga olish, reproduktiv salomatlikni saqlash va kontratsepsiya usullarini o‘rgatish. Rejalashtirilgan o‘quv natijalari – ish natijasida talabalar quyidagi ko‘nikmalarga ega bo‘lishadi: ✓ Isbotlangan tibbiyot saytlarida ma’lumotlarni to‘g‘ri izlash va tanlash ✓ PICO abbreviaturasini qo‘llab, savollar tuzish ✓ Xomiladorlikda va Tug‘ruqdagi gipertenziv xolatlar bilan kelganda muammoli holatni baholash va tahlil qilish ✓ Tashxis qo‘yish uchun muammoli holatni hal qilish algoritmini ishlab chiqish. ✓ ShVP va QVP sharoitida olib borish taktikasi bo‘yicha to‘g‘ri qaror qabul qilish va tanlash ✓ Asoratlar bulganda xomiladorlarni olib borish, shoshilinch yordam ko‘rsatish ✓ Malakali poststatsionar reabilitatsiya o‘tkazishni bilish. Muvaffaqiyatli qaror uchun talaba bilishi lozim: • Xomiladorlikda va Tug‘ruqdagi gipertenziv xolatlar tasnifi; • Surunkali arterial, xomiladorlik bilan indutsirlangan gipertenziyada, preeklampsiya va eklampsiya bilan xomiladorlikni olib borish; • Og‘ir preeklampsiya va eklampsiya xolatlarida shoshilinch yordam ko‘rsatishni bosqichlarini; • QVP va MRK miqyosida tekshirish rejasini tuzish va asoslab berish, tashxislash usullarini sanab berish • Isbotlangan tibbiyot asosida ma’lumotlarni to‘g‘ri izlash • Keyingi kuzatuv shartligi darajasini aniqlash (medikamentoz va nomedikamentoz davo) • Tug‘ruqdan keyin reabilitatsiya asoslari o‘tkazish. UASh bajara olishi lozim: • Gipertenziv o‘zgarish kuzatilayotgan ayol xolatini baxolash va olib borish taktikasini aniklash; 8 • Xomila bachadon ichi xolatini baxolash (BTB aniklash va xomila yurak urishini eshitish UTT, KTG, doplerometriya); • Gipertenziv o‘zgarish kuzatilayotgan xomilador ayollarga ambulator va uy sharoitida nazoratni ta’minlash; • Tug‘ruqdan keyingi davrida kontratsepsiya vositalari bo‘yicha maslaxatlash o‘tqazish Ushbu muammo birlamchi bo‘g‘in sharoitida real holatni aks etadi Ma’lumot manbalari: 1. Effektivnaya perinatalnaya pomoщ i uxod. Rekomendatsii VOZ/YuNISYeF, 2013 2. Okazaniye pomoщi pri oslojnennom techenii beremennosti i rodov. VOZ, 2013. 3. Neotlojnaya pomoщ v akusherskoy praktike. Standartы VOZ, 2013. Internet: www.medi.ru, www.medlinks.ru, www.obgyn.net. PubMed , Cochrane Library MedMir.com – proyekt amerikanskoy nekommercheskoy organizatsii International Medical Information Technologies (Obzor mirovыx meditsinskix jurnalov na russkom yazыke) http://www.medmir.com Mejregionalnoye obщestvo spetsialistov DM (OSDM) http://www.osdm.org Zdorove Yevrazii (Infoset) http://www.eurasiahealth.org/rus Moskovskoye otdeleniye OSDM http://osdm.msk.ru Mejdunarodnыy jurnal meditsinskoy praktiki http://www.mediasphera.ru/journals/practik Meditsinskaya biblioteka servera Medlinks.ru http://www.medlinks.ru/topics.php II. Vaziyat Mutaxassislik, qo‘llanilish sohasi: UASh, terapiya, akusherlik–ginekologiya, jarrohlik Mavzu: Xomiladorlikda va Tug‘ruqdagi gipertenziv xolatlar (surunkali gipertenziya. xomiladorlik bilan indutsirlangan gipertenziya, Og‘ir preeklampsiya, eklampsiya) Tashxislash. Olib borish taktikasi. 9 Muammo: ShVP va QVP sharoitida xomiladorlikda va Tug‘ruqdagi gipertenziv xolatlarni olib borish taktikasi tanlash, shoshilinch yordam ko‘rsatish bosqichlarini va gospitalizatsiya qilish muhimligini aniqlash. Klinik holatning qisqacha izohi: 27 yoshli F. ismli xomilador KVP ga bosh og‘rig‘i, epigastriy soxasida og‘riq bo‘lishiga, kechadan beri ikki marta qusishga shikoyat qilib keldi. So‘ngi bir hafta davomida butun tanasida shishilar paydo bo‘lgan va arterial qon bosimi 140/90 mm sim.ustgacha ko‘tarilgan. Davolanmagan. Zararli odatlari yo‘k. Uy bekasi. Akusherlik anamnezi: Xomiladorligi uchinchisi, 36-37 xafta. 2 tug‘ruq asoratsiz kechgan. Ob’ektiv: ko‘rik vaqtida umumiy axvoli Og‘ir, yuzi qizargan, butun tanasida shishlar bor. AQB 160/110; 170/110 mm sim.ust., pulsi 92 zarba bir daqiqada, taranglashgan. Akusherlik ko‘rigi: Bachadoni normotonusda, bachadon tubi xanjarsimon usiqdan 2 ko‘ndalang barmoq pastda, I pozitsiya, oldingi ko‘rinish, boshi bilan oldinda kelgan, BTB-33sm, QA-86sm, xomilaning yurak urishi kindikdan pastda va chapda eshitiladi 140 zarba bir daqiqada, bo‘g‘ik, ritmik. Maqsad – birlamchi bo‘g‘in sharoitida xomiladorlikda va Tug‘ruqda gipertenziv o‘zgariщlar bilan kelgan bemorni olib borish taktikasini aniqlash Vazifalar: • Surunkali arterial, xomiladorlik bilan indutsirlangan gipertenziyada, preeklampsiya va eklampsiya bilan xomiladorlikni tashxislashni va olib borishni o‘rgatish; • QVP va MRK miqyosida tekshirish rejasini tuzish va asoslab berish, tashxislash usullarini o‘rgatish • Og‘ir preeklampsiya va eklampsiya xolatlarida shoshilinch yordam ko‘rsatishni bosqichlarini ko‘rsatish; • Keyingi kuzatuv shartligi darajasini aniqlash (medikamentoz va nomedikamentoz davo) • Tug‘ruqdan keyin reabilitatsiya asoslari o‘tkazish. Trigger savollar: 10 • Xomiladorlikda, tug‘ruqda va tug‘ruqdan keyingi davrdagi gipertenziv buzilishlar tasnifi; • QVP va MRK miqyosida tekshirish rejasini tuzish va asoslab berish, tashxislash usullari • Xomiladorlikda arterial gipertenziya me’zonlariga nimalar kiradi; • Xomiladorlik bilan indutsirlangan gipertenziya rivojlanishiga olib keluvchi «xavf» omillariga nimalar kiradi; • Og‘ir preeklampsiyada qaysi a’zolarda o‘zgarishlar kuzatiladi; • Og‘ir preeklampsiyada xomila tomonidan kuzatiladigan o‘zgarishlar; • Tutqanoqqa qarshi davo vositalari; • Xomiladorlikni gipertenziv buzilishlar bilan o‘tkazgan ayollarda tug‘ruqdan keyingi davrda reabilitatsiya choralarini o‘tkazish. Kursning boshqa bo‘limlari bilan aloqasi: • Anatomiya va fiziologiya • Umumiy jarrohlik • Terapiya • Akusherlik va ginekologiya • Shoshilinch holatlar III. Vaziyatni hal qilish variantlari O’qituvchi uchun holatni umulashtirish: 27 yoshli F. ismli xomilador QVP ga bosh og‘rig‘i, epigastriy soxasida bo‘lishika, kechadan beri ikki marta qusishga shikoyat qilib keldi. So‘ngi bir xafta davomida butun tanasida shishlar paydo bo‘lgan va arterial qon bosimi 140/90 mm sim.ustgacha ko‘tarilgan. Davolanmagan. Zararli odatlari yuk. Uy bekasi. Akusherlik anamnezi: Xomiladorligi uchinchisi, 36-37 xafta. 2 tug‘ruq asoratsiz kechgan. Ob’ektiv: ko‘rik vaqtida umumiy axvoli Og‘ir, yuzi qizargan, butun tanasida shishlar bor. AQB 160/110; 170/110 mm sim.ust., pulsi 92 zarba bir daqiqada, taranglashgan. 11 Akusherlik ko‘rigi: Bachadoni normotonusda, bachadon tubi xanjarsimon o‘sikdan 2 ko‘ndalang barmok pastda, I pozitsiya, oldingi ko‘rinish, boshi bilan oldinda kelgan, BTB-33sm, QA-86sm, xomilaning yurak urishi kindikdan pastda va chapda eshitiladi 140 zarba bir daqiqada, bo‘g‘ik, ritmik. Qo‘shimcha ma’lumotlar: Yo‘ldosh tibbiy/jarrohlik anamnezi: • Boshidan o‘tkazgan kasalliklari – tez-tez shamollab turishi (piyelonefritni aniqlash); • 7 yoshida gepatit bilan kasallangan; • Hayzi 13 yoshdan, jinsiy hayoti 20 yoshdan, 1 turmushi. • Dukkakli o‘simliklarga allergiyasi bor. • Oilaviy/ijtimoiy anamnezi: turmushga chiqqan, ikkita bolasi bor, uy bekasi, chekmaydi va spirtli ichimliklar ichmaydi. Epid.anamnezi • Infeksion kasalliklar bilan muloqotda bo‘lmagan • Qon vositalari qabul qilmagan • In’eksion davo olmagan • Ginekolog va stomatolog ko‘rigida bo‘lmagan Akusherlik anamnez: Xomiladorligi uchinchisi, 36-37 xafta. 2 tug‘ruq asoratsiz kechgan. Ob’ektiv: ko‘rik vaqtida umumiy axvoli og‘ir yuzi qizargan, butun tanasida shishlar bor. AQB 160/110; 170/110 mm sim.ust., pulsi 92 zarba bir daqiqada, taranglashgan. Akusherlik kurigi: Bachadoni normotonusda, bachadon tubi xanjarsimon o‘sikdan 2 ko‘ndalang barmoq pastda, I pozitsiya, oldingi ko‘rinish, boshi bilan oldinda kelgan, BTB-33sm, QA-86sm, xomilaning yurak urishi kindikdan pastda va chapda eshitiladi 140 zarba bir daqiqada, bo‘g‘ik, ritmik. Umumiy qon taxlili: Gemoglobin – 84 g/l; Eritrotsit –2.6-4x10*12/l; Leykotsit – 4,0x10*9/l; tayokcha yadroli – 1%; - segmentoyadroli – 58%;- eozinofillar – 2%;- bazofillar – ( - ); -monotsitlar – 4%; EChT–7 mm/soat 12 Umumiy peshob taxlili: Mikdori – 150 ml; Rangi – och sarik; Nisbiy zichligi – 1015 Tinkligi – tinik; Reaksiyasi – kislotali; Oksil – 1,127; O’t pigmentlari – manfiy; Epiteliy – ko‘rish maydonida 2-3ta; Leykotsitlar – ko‘rish maydonida 5-6 ta. № Tekshiruv Norma Natija 1 Protrombin indeksi 70-100 % 89 % 2 Fibrinogen 200 – 400 mg % 524 mg % 3 Etanol testi Manfiy manfiy 4 Trombotest V st V st 5 Gematokrit soni 38-42% 40% Kuz tubi: Arteriya va arteriolalar toraygan, devorlari biroz kalinlashgan; venalar arteriiolalar xisobiga bosilgan, venalar egilgan va kengaygan (talaba bosqichini aniqlaydi). Gipertonik angiopatiyaning ikkinchi bosqichiga xos. Bachadonni UTT: Exogrammada 1 xomila, boshi bachadon tubida, BPR – 89 mm, yo‘ldosh bachadon tubida joylashgan, 3 darajali yetilgan, qalinligi 40 mm, shishgan. Xomilaoldi suvi yetarli mikdorda. Xulosa: fetoplatsentar yetishmovchilikka xos belgilar. Tashxis: Asosiy: Xomiladorlik III, 36-37 xafta. Og‘ir preeklampsiya. Asoratlari: Surunkali DVS-sindrom. Tashxislash (ginekologik patologiyani yo‘qligini aniqlash uchun) 1. 27 yoshli F ismli xomilador ayol kechadan beri bosh og‘rishi, epigastriy soxasida bo‘lishi va ikki marta qusishga shikoyat qilib keldi. • P – 27 yoshli F ismli xomilador ayol kechadan beri bosh og‘rishi, epigastriy soxasida bo‘lishi va ikki marta qusishga shikoyat qiladi • I – shikoyatlari, anamnez morbi (qachon, gestatsiya muddati) • C – proteinuriyaga peshob topshirish, sistolik yoki diastolik AQBni o‘lchash 13 • O – XIG, SAG, Og‘ir preeklampsiya, eklampsiya Shunday qilib, PICO bo‘yicha savollar shakllandi: Gipertenziv xolatlarda tashxis qo‘yish uchun qanday tashxislash usullari (shikoyati, anamnez morbi, proteinuriyaga peshob topshirish, sistolik yoki diastolik AQBni o‘lchash) qo‘llaniladi? 2. Og‘ir preeklampsiya xolatlarida tashxis qo‘yish uchun qanday tashxislash usullari qo‘llaniladi? ⚫ P – 27 yoshli F ismli xomilador ayol qon bosimi 140/90 mm rt.st.ga ko‘tarilishiga shikoyat qiladi? ⚫ I – shikoyatlari (bosh og‘rishi, epigastriy soxasida bo‘lishi, ikki marta qusish), AQB ⚫ C – proteinuriyaga peshob topshirish ⚫ O – Og‘ir preeklampsiya. Savol PICO: QVP, ShVP sharoitida tashxis ko‘yish uchun qanday tekshirish usullari ko‘llaniladi? 3. 27 yoshli F ismli xomilador ayol kechadan beri bosh og‘rishi, epigastriy soxasida bo‘lishi va ikki marta qusishga shikoyat qilib keldi. AQB 160/110; 170/110 mm sim.ust., pulsi 92 ta zarba/daqiqada, taranglashgan. ⚫ P – 27 yoshli F ismli xomilador ayol kechadan beri bosh og‘rishi, epigastriy soxasida bo‘lishi va ikki marta qusishga shikoyat qilib keldi. AKB 160/110; 170/110 mm sim.ust., pulsi 92 ta zarba/daqiqada, taranglashgan. ⚫ I – shoshilinch yordam ⚫ C – kuzatuv ⚫ O – oqibat Savol PICO: 27 yoshli F ismli xomilador ayol kechadan beri bosh og‘rishi, epigastriy soxasida bo‘lishi va ikki marta qusishga shikoyat qilib keldi. AQB 160/110; 170/110 mm sim.ust., pulsi 92 ta zarba/daqiqada, taranglashgan bemorda qanday taktikada oqibati yaxshi bo‘ladi? 14 4. Xomilador III, 36-37 xafta. Og‘ir preeklampsiya. Surunkali DVS-sindrom. Shoshilinch yordamda bemorning xolati? ⚫ P – Xomilador III, 36-37 xafta. Og‘ir preeklampsiya. Chap yoniga yotqizish lozim ⚫ I – Chap yoniga ⚫ C – O’ng yoniga ⚫ O – Oqibat Shoshilinch yordamda Og‘ir preeklampsiya bilan bemorning xolati kanday bo‘ladi? 5. Xomilador III, 36-37 xafta. Og‘ir preeklampsiya. Shoshilinch medikamentoz yordam? ⚫ P – Xomilador III, 36-37 xafta. Og‘ir preeklampsiya. ⚫ I – magnesia sulfatis 25% ⚫ C – nifedipin, korinfar ⚫ O – oqibati. Tashxis: Asosiy: Xomiladorlik III, 36-37 xafta. Og‘ir preeklampsiya. Asoratlari: Surunkali DVS-sindrom. Isbotlangan tibbiyot saytida izlanishlar natijalari: 1. PubMed - indexed for MEDLINE The effects of exposure to particulate matter and neighbourhood deprivation on gestational hypertension. Vinikoor-Imler LC, Gray SC, Edwards SE, Miranda ML. Elucidation of some of the mechanisms responsible for blood pressure elevation in pregnancy has permitted therapy to be based on more rational principles. The decreased arterial reactivity encountered in normotensive pregnancy is most likely mediated by prostaglandins; preventive therapy using low dose aspirin is an option to prevent development of proteinuria in pre-existing hypertension and provide prophylaxis against pregnancy-induced hypertension. 2. Antihypertensive therapy utilizing sympathetic inhibition with either methyldopa or alpha- and beta- adrenoceptor blockade yields the most promising results. Vasodilation with hydralazine, calcium entry blockers (nifedipine), intravenous labetalol or diazoxide is 15 primarily used in severely hypertensive patients. The use of orally administered nifedipine in severely hypertensive women is associated with encouraging results. 3. It is clear that women with blood pressure levels greater than 170/110 mm Hg need antihypertensive therapy for maternal safety; it remains to be proven to what extent foetal growth and welfare can be improved in women with diastolic pressure levels 85-110 mm Hg when adrenoceptor blocking agents are used for blood pressure control. Initial studies are suggestive of improved foetal growth, prevention of proteinuria and the respiratory distress syndrome but more long-term controlled studies are required. 4. In a recent study, at our institution, of foetal growth during long term antihypertensive therapy, treatment with pindolol yielded better foetal growth than therapy with atenolol. It is as yet unclear whether the ISA or beta 2- mediated vasodilation associated with pindolol was responsible for the improved foetal growth. Further controlled studies are indicated in hypertension in pregnancy to confirm the suggested benefits of beta-adrenoceptor blocker therapy. Dalneysheye qontroliruyemoye issledovaniye ukazalo, chto pri gipertenzii vo vremya beremennosti dlya podtverjdeniya predpologayemыx preimuщestvennыm vыborom yavlyutsya beta-adrenoblokatorы. 2 Screening at 11-13+6 weeks' gestation. Sonek JD, Nicolaides KH, Janku Department of Maternal Fetal Medicine, Wright State University, Dayton, Ohio, USA. jdsonek@mvh.org Ultrasound examination of the conceptus and the uterine blood supply between 11 and 13 weeks' gestation provides important information about the state of the pregnancy at that point in time and about its future progress. Nuchal translucency measurement in conjunction with maternal serum markers (free-beta-human chorionic gonadotropin andpregnancy-associated plasma protein-A), has been shown to be a highly effective method for screening for aneuploidy. This is further improved by the addition of other more recently discovered first trimester ultrasound markers resulting in detection rates that exceed 90% with a false positive rate of 2.5%. Many fetal structural anomalies can be detected at this gestational age. Recently described first trimester evaluation of the posterior brain (intracranial translucency (IT)) 16 provides an effective screening tool for the presence of open neural tube defects. Doppler measurement of the pulsatility index in the uterinearteries in conjunction with maternal history and examination as well as maternal serum biochemistries helps to accurately establish the risk of developing preeclampsia. Doplerometricheskiye izmeneniya pulsatsii indeksa v matochnoy arterii v sochetanii s materinskim anamnezom i issledovaniya, a takje issledovaniya materinskoy sыvorotki pomogayut tochno ustanovit risk razvitiya preeklampsii. 8. Adabiyotlar: 1. Effektivnaya perinatalnaya pomoщ i uxod. Rekomendatsii VOZ/YuNISYeF, 2013 2. Okazaniye pomoщi pri oslojnennom techenii beremennosti i rodov. VOZ, 2013. 3. Osnovnaya dorodovaya perinatalnaya i postnatalnaya pomoщ. VOZ, 2013 4. Okazaniye pomoщi pri oslojnennom techenii beremennosti i rodov. VOZ, 2013. 5. Neotlojnaya pomoщ v akusherskoy praktike. VOZ, 2013. 6. «Akusherstvo» - Aylamazyan E.K., Sankt-Peterburg, 2001 Internet: www.medi.ru, www.medlinks.ru, www.obgyn.net. PubMed , Cochrane Library Russkoyazыchnыe istochniki MedMir.com – proyekt amerikanskoy nekommercheskoy organizatsii International Medical Information Technologies (Obzor mirovыx meditsinskix jurnalov na russkom yazыke) http://www.medmir.com Mejregionalnoye obщestvo spetsialistov DM (OSDM) http://www.osdm.org Zdorove Yevrazii (Infoset) http://www.eurasiahealth.org/rus Mejdunarodnыy jurnal meditsinskoy praktiki http://www.mediasphera.ru/journals/practik Meditsinskaya biblioteka servera Medlinks.ru http://www.medlinks.ru/topics.php