“Ilk qadam” davlat o’quv dasturi asosida faoliyat markazlarida maktabgacha
yoshdagi bolalarni ekologik tarbiyasini tashkil etish
Mavzu rejasi:
1.MTT da tabiat nurchaklari.
2.Bolalarni tabiat burchaklaridagi faoliyatlari.
Maktabgacha ta'lim muassasasining davlat o'quv dasturi "O'zbekiston
Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlantirish borasidagi
Davlat talablari"ga muvofiq ishlab chiqilgan me'yoriy-huquqiy hujjat bo'lib, unda
maktabgacha ta’lim muassasasining maqsad va vazifalari, o'quv-tarbi- yaviy
faoliyatning asosiy g'oyalari, maktabgacha yoshdagi bolalarni ta'limning keyingi
bosqichiga o'tishidagi asosiy kompe- tensiyalari belgilab berilgan1.
O'zbekiston Respublikasida faoliyat ko'rsatayotgan barcha maktabgacha ta'lim
muassasalari uchun (davlat, nodavlat, maxsus va boshqalar) ushbu dastur asosiy
manba bo'lib xizmat qiladi
O'zbekiston Respublikasi hududida joylashgan quyidagi ta'lim muassasalarida:
davlat maktabgacha ta’lim muassasalari;
maktabgacha ta’lim sohasida xizmat ko'rsatuvchi nodavlat muassasalari;
maktabgacha guruhlarga ega bo'lgan «Mehribonlik» bolalar uylari;
maktabgacha va boshlang'ich ta'limni nazorat qiluvchi boshqaruv organlarida -
ushbu davlat o'quv dasturini qo'llash majburiydur.
Davlat o'quv dasturi VII bobdan iborat bo'lib, I bobda MTT davlat o'quv dasturini
qo'llash va MTMning maqsad va vazifalari aks ettirilgan.
Davlat o'quv dasturi variativ o'quv dasturlarini yaratishda majburiy tayanch hujjat
hisoblanadi.
Ta'lim muassasalari Maktabgacha ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan variativ
o'quv dasturlaridan foydalanish huquqiga ega.
Ta'lim muassasasi Davlat o'quv dasturi asosida o'zining MTT ishchi o'quv
dasturini ishlab chiqish huquqiga ega. Ta’lim muassasasining ishchi o'quv dasturi
muassasa pedagoglari tomonidan ota-onalarni jalb etgan holda tuziladi va amaldagi
qo- nunchilik tartibida tasdiqlanadi.
Davlat o'quv dasturida MTTning quyidagi maqsad va vazi- falari belgilab
berilgan:
bolaning individual ehtiyojlarini hisobga olgan holda ilk va maktabgacha
yoshdagi bolalarni rivojlanishiga oid Davlat talablari asosida hamda Davlat o'quv
dasturiga muvofiq uning har tomonlama va barkamol rivojlanishi uchun qulay shart-
sharoitlar yaratish;
maktabgacha yoshdagi bolalarning o'quv-tarbiyaviy faoli- yatini tashkil qilish va
amalga oshirish;
bolalarning ilk rivojlanishi masalalarida ota-onalar va jami- yatga tegishli bilimlar
berishni tashkil etish va amalga oshirish;
bolalarning ilk rivojlanishi masalalarida oila va jamiyat bilan o'zaro hamkorlikni
tashkil qilish va amalga oshirish.
II bob - MTT ta'lim jarayonining maqsad va tamoyillari deb nomlanib, u
quyidagilarni:
- MTTta’lim jarayonining maqsadlari
- MTTda ta'lim jarayonini tashkil qilish tamoyillari
- Qo'shimcha ta’lim xizmatlarini tashkil qilish
- Alohida ehtiyojga ega bo'Igan bolalar uchun mo'ljallangan ta'lim faoliyati
- Ota-onalar bilan hamkorlikni o'z ichiga oladi.
Davlat dasturida MTT ta'lim jarayonining maqsad va tamoyillari aks ettirilgan
bo'lib:
- O'quv-tarbiyaviy jarayonning maqsadi bolalarda umumiy kompetensiyalar va
rivojlanish sohalari kompetensiyalarini shakllantirish uchun tegishli sharoitlar
yaratishdan iboratdir.
MTTda ta'lim jarayonini tashkil qilish tamoyillari: bola huquqlari, o'ziga xos
rivojlanish xususiyat va salohiyat- larini hisobga olish;
ta'lim jarayonida barcha turdagi rivojlanish sohalarining o'zaro bog'liqligi;
bola salomatligini asrash va mustahkamlash, uning ehtiyoj- lari, shu jumladan,
uning harakatlanish ehtiyojlarini qondirish; bolaning ijodiy qobiliyatlarini qo'llab-
quvvatlash; o'yin orqali ta’lim berish va rivojlantirish; bolaning rivojlanishi va
ijtimoiy moslashishi uchun qulay muhit yaratish;
bola uchun xavfsiz muhitni ta'minlash;
MTTning oila, mahalla va maktab bilan hamkorligi; milliy madaniy an'analar
qadriyatini oshirish va boshqa mil- latlar madaniyatiga hurmat, boshqa millatlar
madaniyatining o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olish;
Alohida ehtiyojga ega bo'lgan bolalar uchun mo'ljallangan ta'lim faoliyati.
Maktabgacha ta'lim muassasasida alohida ehtiyojga ega bo'lgan bolalarni qo'llab-
quvvatlash jamoaviy ish hisoblanadi va uni amalga oshirish uchun maktabgacha
ta'lim muassasasi rahbari javobgar bo'ladi.
Zarurat tug'ilganda, pedagoglar tarkibi va maktabgacha ta’lim muassasasi
rahbariyati, tor ixtisosdagi mutaxassislar- ni jalb etgan holda, bola (uning
rivojlanishi) uchun o'quv-tarbi- yaviy faoliyatning individual rejasini tuzadi.
Ota-onalar bilan hamkorlik
Bolaning har tomonlama rivojlanishini ta'minlash uchun maktabgacha ta’lim
muassasasi ota-onalar bilan o'zaro ham- korlikning quyidagi shakllarini tashkil
qilishi mumkin:
ota-onalarning maktabgacha ta'lim muassasasi borasidagi fikrlarini hisobga olish;
ilk rivojlanish masalalarida ota-onalarga bilim berish; ota-onalarni o'quv-
tarbiyaviy jarayonda faol qatnashisTiga jalb etish;
ota-onalarning muassasa hayotida ishtirok etish borasidagi tashabbuslarini
qo'llab-quvvatlash.
Ill bob - Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta'lim berishda kompetensiyaviy
yondashuv deb nomlanib, dastur majburiy 5 ta ta’lim sohasini o'z ichiga oladi.
«Jismoniy rivojlanish va sog'lom turmush tarzini shakllanti- rish» sohasi
kompetensiyalari
«Ijtimoiy-hissiy rivojlanish» sohasi kompetensiyalari
«Nutq, muioqot, o'qish va yozish malakalari» sohasi kompetensiyalari
«Bilish jarayonining rivojlanishi» sohasi kompetensiyalari
«Ijodiy rivojlanish» sohasi kompetensiyalari
Maktabgacha yoshdagi (6-7 yosh) bolaning umumiy muhim kompetensiyalari
- Kompetensiya bolaning bilim, ko'nikma, malaka va qa- driyatlari majmuidir.
Boshlang'ich kompetensiyalar, rivojlanish sohasidan qat'iy nazar, bola shaxsi
shakllanishi uchun asos boiib xizmat qiladi.
- Kommunikativ kompetensiya - muioqot vositalaridan turli vaziyatlarda
foydalana bilish ko'nikmasi.
- O'yin kompetensiyasi - bolaning o'yin jarayoni va uni tashkil qilishda tajriba,
bilim va ko'nikmalardan ijodiy foydalani- shi. O'quv-tarbiyaviy faoliyat uchun asos
hisoblanadi.
- Ijtimoiy kompetensiya - hayotiy vaziyatlarda kattalar va tengdoshlar bilan
muloqotda axloq qoidalari va me'yorlariga rioya qilgan holda o'zini tutish mahorati.
- Bilish kompetensiyasi - atrofdagi olamni ongli ravishda idrok qilish va olingan
bilim, ko'nikma, malaka va qadriyatlar- dan o'quv va amaliy vazifalarni hal qilish
uchun foydalanish.
VI - O'quv-tarbiyaviy faoliyat bobida O'zbekiston Respub- likasidagi barcha
MTTlarda tashkil etiladigan o'quv va tarbiyaviy ishlarni tashkil etish masalalarini
o'z ichiga oladi.
Bunda MTTlarda o'quv-tarbiyaviy faoliyatni rejalashtirish turlari yillik mavzuviy
va haftalik ish rejalari va tarbiyachi tomonidan rejalashtirishni amalga oshirish
yoritib beriladi.
O'quv-tarbiyaviy faoliyat «O'zbekiston Respublikasining ilk va maktab yoshidagi
bolalarni rivojlantirishga oid davlat talablari» asosida amalga oshiriladi.
V bob Bolaning rivojlanish sohalari bo'yicha yutuqlari MTT pedagoglari
tomonidan bolaning rivojlanishini kuzatib borish xaritasi yiliga uch marta to'ldiriladi
(3 dan 7 yoshgacha bo'lgan davrni o'z ichiga olgan) shuningdek, 6-7 yoshdagi
bolaning maktabga tayyorlik xaritasi ham to'ldiriladi. Bu xarita Davlat dasturiga
muvofiq bolar rivojlanishning beshta sohasi kompe- tensiyalari bo'yicha
kutilayotgan natijalar ifodalanadi,
VI - Rivojlantiruvchi muhitni tashkil qilish bobida Maktabgacha ta'lim
muassasasida quyidagi mazmunda:
- ko'rgazmali-rivojlantiruvchi,
