ILMIY-OMMABOP ASARLARNI O‘RGANISH DARSI

Yuklangan vaqt

2025-02-02

Yuklab olishlar soni

2

Sahifalar soni

4

Faytl hajmi

26,3 KB


ILMIY-OMMABOP ASARLARNI O‘RGANISH DARSI NAMUNASI Mavzu. Bahor shabadasi. O‘quv materiali. ,,Bahor ta’rifida" (Yusuf Xos Hojib). Darsning maqsadi: 1. O‘quvchilarga Yusuf Xos Hojib hayoti va ijodi haqida ma’lumot berish, bahorning uyg‘onish fasli ekanligi, o‘quvchilarning tabiatdagi o‘zgarishlar haqidagi bilimlarini boyitish. 2. Bahor faslini qadrlash va sevish hissini tarbiyalash. 3. O‘quvchilarning o‘qish malakalarini yanada rivojlantirish, o‘quvchilar lug‘atini nasim, turdosh, chin, sabo, haw so‘zlari bilan boyitish, iboralarning ma’nosini izohlash, savol-topshiriqlar ustida ishlash. Dars turi: yangi bilim beruvchi, ilmiy-ommabop asarlarni o‘qish darsi. Darsning metodi: izohli o‘qish, suhbat, tarmoqlash metodi. Darsning jihozi: bahor fasli, tabiati tasvirlangan rasmlar, predmet rasmlari: qushlar, gullar, hayvonlar rasmi. Darsning borishi I. O‘quvchilarni yangi o‘rganiladigan mavzuga tayyorlash. Quyidagi topishmoq aytiladi, o‘quvchilar uning nima haqida eka-nini va javobini topadi: lion izli yorug‘ nur Bulutlarni quchadi. Jarangdor ovozidan Yer-u osmon ko‘chadi. (Chaqmoq) Savollar beriladi: — Topishmoqni topishda sizga qaysi so‘zlar yordam berdi? — Bu so‘zlar qaysi fasl ta’rifida aytiladi? 1. Aqliy hujum. — Bahor faslini qanday so‘zlar bilan ta’riflash mumkin? O‘quvchilar javobi tarmoqlash usulida har xil ranglar bilan kar-tonga yozib boriladi. 2. Bahor faslidagi tarixiy sanalar haqida suhbat. ILMIY-OMMABOP ASARLARNI O‘RGANISH DARSI NAMUNASI Mavzu. Bahor shabadasi. O‘quv materiali. ,,Bahor ta’rifida" (Yusuf Xos Hojib). Darsning maqsadi: 1. O‘quvchilarga Yusuf Xos Hojib hayoti va ijodi haqida ma’lumot berish, bahorning uyg‘onish fasli ekanligi, o‘quvchilarning tabiatdagi o‘zgarishlar haqidagi bilimlarini boyitish. 2. Bahor faslini qadrlash va sevish hissini tarbiyalash. 3. O‘quvchilarning o‘qish malakalarini yanada rivojlantirish, o‘quvchilar lug‘atini nasim, turdosh, chin, sabo, haw so‘zlari bilan boyitish, iboralarning ma’nosini izohlash, savol-topshiriqlar ustida ishlash. Dars turi: yangi bilim beruvchi, ilmiy-ommabop asarlarni o‘qish darsi. Darsning metodi: izohli o‘qish, suhbat, tarmoqlash metodi. Darsning jihozi: bahor fasli, tabiati tasvirlangan rasmlar, predmet rasmlari: qushlar, gullar, hayvonlar rasmi. Darsning borishi I. O‘quvchilarni yangi o‘rganiladigan mavzuga tayyorlash. Quyidagi topishmoq aytiladi, o‘quvchilar uning nima haqida eka-nini va javobini topadi: lion izli yorug‘ nur Bulutlarni quchadi. Jarangdor ovozidan Yer-u osmon ko‘chadi. (Chaqmoq) Savollar beriladi: — Topishmoqni topishda sizga qaysi so‘zlar yordam berdi? — Bu so‘zlar qaysi fasl ta’rifida aytiladi? 1. Aqliy hujum. — Bahor faslini qanday so‘zlar bilan ta’riflash mumkin? O‘quvchilar javobi tarmoqlash usulida har xil ranglar bilan kar-tonga yozib boriladi. 2. Bahor faslidagi tarixiy sanalar haqida suhbat. — Bahor faslida qaysi bayramlar nishonlanadi? — Siz qaysi bayramni juda yaxshi ko‘rasiz? 3. O‘quvchilarning bahor haqida yod olingan she’rlaridan ayttiriladi. O‘qituvchi o‘quvchi bilan bo‘lgan suhbatni umumlashtiradi: Bahor — yaxshi kayfiyat, mehnat qilishga ishtiyoq uyg‘otadigan fasl. Shuning uchun qadimdan shoir va yozuvchilarimiz bahorni madh etib she’rlar bitgan, hikoyalar yozgan. Shunday yozuvchilarimizdan biri Yusuf Xos Hojibdir. Siz bu yozuvchi haqida oldingi darslarimizda eshitgansiz. — Eslang. Yozuvchining qaysi asaridan parcha o‘qigansiz? O‘sha parcha nima deb .nomlangan edi? Unda nima haqida hikoya qilingan edi? (Yaxshilik va yomonlik, bilimdonlik va nodonlik haqida). — Yusuf Xos Hojibning ,,Qutadg‘u bilig" asaridan yana bir parcha o‘qiymiz. O‘ylang. Bu parcha qaysi mavzuda bo‘lishi mumkin? Xat-taxtaga mavzu va o‘quv materiali nomi yoziladi: Mavzu. Bahor shabadasi. O‘quv materiali. ,,Bahor ta’rifida" (Yusuf Xos Hojib). 1. Asar bilan tanishtirish. Matnni o‘qituvchi o‘qib beradi. So‘ngra topshiriq bejiladi: — Asarni diqqat bilan tinglang. Yozuvchi bahorni qanday ta’riflagan? 2. Kirish suhbati: — Asar nima haqida ekan? — Unda nimalarning ta’rifi berilgan? 3. Topshiriq asosida ichida o‘qish. — Asarni o‘qing. O‘zingizga ma’nosi notanish so‘zlarni belgilang. 4. Lug‘at ishi. Nasim — shabada, shamol chechaklar — gullar Firdavs — bog‘, jannat bog‘i ifor — yoqimli hid Chin — Xitoy Mitsqffb — toza, pokiza Mushk-anbar — xushbo‘y hid Navo — kuy Sabo eli — shamol nafasi 5. Asarni qismlarga bo‘lib o‘qitish. — Bahor faslida qaysi bayramlar nishonlanadi? — Siz qaysi bayramni juda yaxshi ko‘rasiz? 3. O‘quvchilarning bahor haqida yod olingan she’rlaridan ayttiriladi. O‘qituvchi o‘quvchi bilan bo‘lgan suhbatni umumlashtiradi: Bahor — yaxshi kayfiyat, mehnat qilishga ishtiyoq uyg‘otadigan fasl. Shuning uchun qadimdan shoir va yozuvchilarimiz bahorni madh etib she’rlar bitgan, hikoyalar yozgan. Shunday yozuvchilarimizdan biri Yusuf Xos Hojibdir. Siz bu yozuvchi haqida oldingi darslarimizda eshitgansiz. — Eslang. Yozuvchining qaysi asaridan parcha o‘qigansiz? O‘sha parcha nima deb .nomlangan edi? Unda nima haqida hikoya qilingan edi? (Yaxshilik va yomonlik, bilimdonlik va nodonlik haqida). — Yusuf Xos Hojibning ,,Qutadg‘u bilig" asaridan yana bir parcha o‘qiymiz. O‘ylang. Bu parcha qaysi mavzuda bo‘lishi mumkin? Xat-taxtaga mavzu va o‘quv materiali nomi yoziladi: Mavzu. Bahor shabadasi. O‘quv materiali. ,,Bahor ta’rifida" (Yusuf Xos Hojib). 1. Asar bilan tanishtirish. Matnni o‘qituvchi o‘qib beradi. So‘ngra topshiriq bejiladi: — Asarni diqqat bilan tinglang. Yozuvchi bahorni qanday ta’riflagan? 2. Kirish suhbati: — Asar nima haqida ekan? — Unda nimalarning ta’rifi berilgan? 3. Topshiriq asosida ichida o‘qish. — Asarni o‘qing. O‘zingizga ma’nosi notanish so‘zlarni belgilang. 4. Lug‘at ishi. Nasim — shabada, shamol chechaklar — gullar Firdavs — bog‘, jannat bog‘i ifor — yoqimli hid Chin — Xitoy Mitsqffb — toza, pokiza Mushk-anbar — xushbo‘y hid Navo — kuy Sabo eli — shamol nafasi 5. Asarni qismlarga bo‘lib o‘qitish. Asar 3 qismga bo‘linadi va 3 o‘quvchiga o‘qitiladi. 2-qayta o‘qitilayotganda quyidagi savol-topshiriqlar beriladi: 1-qism yuzasidan: — Yozuvchi bahorni ta’riflashda qaysi so‘zlardan foydalangan? — Nasim, firdavs, oq rang, bo‘i yer, alvon rang, musaffo, yashil to ‘n, oq, sariq, ko ‘k, qiiil rangli harir yaproqchalar, yashil parda, xitoy karvoni, chechaklar, ifor kabi so‘zlarning rna’nosini aytib bering. 2-qism yuzasidan: — Yozuvchi qaysi qushlarni va parrandalarni tilga oladi? — G‘oz, o‘rdak, oqqush, qil quyruq, turna, kaklik, qora qarg‘a, bulbul. — Shu qush va parrandalarni rasmlar ichidan ko‘rsating. 3-qism yuzasidan. — Yozuvchi qaysi hayvonlarning nomini tilga olgan? (Bug‘u, jayron). 6. Tanlab o‘qish. Topshiriqlar beriladi: — Bahor faslida daraxtlarning harakatga kelishi tasvirlangan o‘rinni topib o‘qing. — Kaklik tasviri berilgan qismni topib o‘qing. — Qora qarg‘aning ovozi nimaga o‘xshatiladi? Shu misralarni topib o‘qing. — Yozuvchi yerni o‘tlar bilan qoplanishini nimaga o‘xshatadi? Shu qismni topib o‘qing. — Turnalarning uchishi nimaga o‘xshatilgan? Shu o‘rinni topib o‘qing. — Asardan jonsiz narsa jonlantirilgan o‘rinni topib o‘qing. (Gullar yuz ochib, qahqaha urib kulmoqda). — Zerikarli qishni bahor qanday haydadi? (Bahor nafasi bilan haydadi). — Daraxtlarning barg yoyishi nimaga o‘xshatilgan? Matndan topib o‘qing (... daraxtlar yana yashil to‘n kiydi). O‘qituvchi: - Demak, yozuvchi Yusuf Xos Hojib bahorni ta’riflashda juda ko‘p rang bildiruvchi so‘zlardan, o‘xshatishlardan, jonlantirishlardan foydalangan. Siz ham uyda „Bahor — go‘zal fasl" mavzusida kichik hikoya tuzing. Unda shunday so‘zlardan, iboralardan foydalanishga harakat qiling. Bunda quyidagi rejadan foydalaning: Reja: ; Asar 3 qismga bo‘linadi va 3 o‘quvchiga o‘qitiladi. 2-qayta o‘qitilayotganda quyidagi savol-topshiriqlar beriladi: 1-qism yuzasidan: — Yozuvchi bahorni ta’riflashda qaysi so‘zlardan foydalangan? — Nasim, firdavs, oq rang, bo‘i yer, alvon rang, musaffo, yashil to ‘n, oq, sariq, ko ‘k, qiiil rangli harir yaproqchalar, yashil parda, xitoy karvoni, chechaklar, ifor kabi so‘zlarning rna’nosini aytib bering. 2-qism yuzasidan: — Yozuvchi qaysi qushlarni va parrandalarni tilga oladi? — G‘oz, o‘rdak, oqqush, qil quyruq, turna, kaklik, qora qarg‘a, bulbul. — Shu qush va parrandalarni rasmlar ichidan ko‘rsating. 3-qism yuzasidan. — Yozuvchi qaysi hayvonlarning nomini tilga olgan? (Bug‘u, jayron). 6. Tanlab o‘qish. Topshiriqlar beriladi: — Bahor faslida daraxtlarning harakatga kelishi tasvirlangan o‘rinni topib o‘qing. — Kaklik tasviri berilgan qismni topib o‘qing. — Qora qarg‘aning ovozi nimaga o‘xshatiladi? Shu misralarni topib o‘qing. — Yozuvchi yerni o‘tlar bilan qoplanishini nimaga o‘xshatadi? Shu qismni topib o‘qing. — Turnalarning uchishi nimaga o‘xshatilgan? Shu o‘rinni topib o‘qing. — Asardan jonsiz narsa jonlantirilgan o‘rinni topib o‘qing. (Gullar yuz ochib, qahqaha urib kulmoqda). — Zerikarli qishni bahor qanday haydadi? (Bahor nafasi bilan haydadi). — Daraxtlarning barg yoyishi nimaga o‘xshatilgan? Matndan topib o‘qing (... daraxtlar yana yashil to‘n kiydi). O‘qituvchi: - Demak, yozuvchi Yusuf Xos Hojib bahorni ta’riflashda juda ko‘p rang bildiruvchi so‘zlardan, o‘xshatishlardan, jonlantirishlardan foydalangan. Siz ham uyda „Bahor — go‘zal fasl" mavzusida kichik hikoya tuzing. Unda shunday so‘zlardan, iboralardan foydalanishga harakat qiling. Bunda quyidagi rejadan foydalaning: Reja: ; 1. Bulut suzgan osmon. 2. Gullarga burkangan olam. 3. Qushlar navosi (chug‘uri). — Asarni bir necha marta o‘qing. Hikoyangizda asardagi so‘zlardan ko‘proq foydalanishga harakat qiling. 7. Darslikdagi savol-topshiriqlar ustida ishlash. 8. Darsda o‘rganilganlarni umumlashtirish va tarbiyaviy xulosa chiqarish. — Siz bugungi o‘qigan asarimiz orqali nimalarni bilib oldingiz? — Bahor faslida tabiatda qanday o‘zgarishlar sodir bo‘ladi? U kishilarga qanday kayfiyat bag‘ishlaydi? — Bahor fasli tuhfalariga qanday munosabatda bo‘lyapsiz? 9. O‘quvchilar faoliyatini baholash va rag‘batlantirish. 1. Bulut suzgan osmon. 2. Gullarga burkangan olam. 3. Qushlar navosi (chug‘uri). — Asarni bir necha marta o‘qing. Hikoyangizda asardagi so‘zlardan ko‘proq foydalanishga harakat qiling. 7. Darslikdagi savol-topshiriqlar ustida ishlash. 8. Darsda o‘rganilganlarni umumlashtirish va tarbiyaviy xulosa chiqarish. — Siz bugungi o‘qigan asarimiz orqali nimalarni bilib oldingiz? — Bahor faslida tabiatda qanday o‘zgarishlar sodir bo‘ladi? U kishilarga qanday kayfiyat bag‘ishlaydi? — Bahor fasli tuhfalariga qanday munosabatda bo‘lyapsiz? 9. O‘quvchilar faoliyatini baholash va rag‘batlantirish.