INNOVATSION JARAYONLAR (FAOLIYAT) SUBYEKTLARI VA TASHKILIY TUZILMALARI

Yuklangan vaqt

2024-05-13

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

17

Faytl hajmi

32,3 KB


Ilmiybaza.uz INNOVATSION JARAYONLAR (FAOLIYAT) SUBYEKTLARI VA TASHKILIY TUZILMALARI 1.Davlat innovatsion siyosati (innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish). Kadrlar ishida innovatsiyalarni boshqarish sohasidagi davlatning ustuvor yo‘nalishlari. 2. Korxonalar va tashkilotlarda innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish bo‘yicha tashkiliy tuzilmalarning turlari va shakllari. 3. Innovatsion faoliyat subyektlari. Kadrlar elitasi. Ilmiybaza.uz INNOVATSION JARAYONLAR (FAOLIYAT) SUBYEKTLARI VA TASHKILIY TUZILMALARI 1.Davlat innovatsion siyosati (innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish). Kadrlar ishida innovatsiyalarni boshqarish sohasidagi davlatning ustuvor yo‘nalishlari. 2. Korxonalar va tashkilotlarda innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish bo‘yicha tashkiliy tuzilmalarning turlari va shakllari. 3. Innovatsion faoliyat subyektlari. Kadrlar elitasi. Ilmiybaza.uz 3.1. Davlat innovatsion siyosati (innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish). Kadrlar ishida innovatsiyalarni boshqarish sohasidagi davlatning ustuvor yo‘nalishlari Innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solishning quyidagi turlari mavjud1:  tashkiliy tartibga solish: milliy va hududiy innovatsion dasturlarga kiritilgan innovatsion loyihalarni qo‘llab-quvvatlash; davlatning innovatsion infratuzilmani rivojlantirishga ko‘magi; innovatsion faoliyatni kadrlar bilan ta'minlash; innovatsiyani rag‘batlantirish; Axborot ta’minoti; ushbu sohadagi xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga ko‘maklashish; xalqaro tashkilotlarda milliy innovatsion faoliyat subyektlarining manfaatlarini himoya qilish;  iqtisodiy tartibga solish: bozor munosabatlarini rivojlantirish; tadbirkorlikni rivojlantirish; g‘irrom raqobatni oldini olish; innovatsion bozorda taklifni o‘sishiga hissa qo‘shadigan soliq siyosati va narx siyosatini amalga oshirish; innovatsion faoliyatni o‘tkazish uchun qulay sharoitlar yaratish; mahalliy innovatsion mahsulotlarni xalqaro bozorda qo‘llab-quvvatlash;  moliyaviy tartibga solish: innovatsiyalarni moliyalashtirishni ta’minlaydigan budjet siyosatini yuritish, davlat resurslarini innovatsion sohaga yo‘naltirish, ijtimoiy rivojlanish uchun muhim, ammo xususiy investorlar uchun jozibador bo‘lmagan innovatsion dasturlar va loyihalarni amalga oshirish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri davlat investitsiyalarini ajratish; innovatsion sohada qulay investitsiya muhitini yaratish;  huquqiy tartibga solish – innovatsiya subyektlari munosabatlarining huquqiy asoslarini yaratish; ularning huquqlari va manfaatlari, shu jumladan intellektual mulk huquqlarini himoya qilish kafolati. Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasida 2020-yil 24-iyuldagi “Innovatsion faoliyat to‘g‘risida”gi O‘RQ-630-sonli Qonuni amalda. Ushbu 1 Кузнецова А.Г. Инновационный менеджмент. Учебно-методический комплект. – Хабаровск, 2003. Ilmiybaza.uz 3.1. Davlat innovatsion siyosati (innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish). Kadrlar ishida innovatsiyalarni boshqarish sohasidagi davlatning ustuvor yo‘nalishlari Innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solishning quyidagi turlari mavjud1:  tashkiliy tartibga solish: milliy va hududiy innovatsion dasturlarga kiritilgan innovatsion loyihalarni qo‘llab-quvvatlash; davlatning innovatsion infratuzilmani rivojlantirishga ko‘magi; innovatsion faoliyatni kadrlar bilan ta'minlash; innovatsiyani rag‘batlantirish; Axborot ta’minoti; ushbu sohadagi xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga ko‘maklashish; xalqaro tashkilotlarda milliy innovatsion faoliyat subyektlarining manfaatlarini himoya qilish;  iqtisodiy tartibga solish: bozor munosabatlarini rivojlantirish; tadbirkorlikni rivojlantirish; g‘irrom raqobatni oldini olish; innovatsion bozorda taklifni o‘sishiga hissa qo‘shadigan soliq siyosati va narx siyosatini amalga oshirish; innovatsion faoliyatni o‘tkazish uchun qulay sharoitlar yaratish; mahalliy innovatsion mahsulotlarni xalqaro bozorda qo‘llab-quvvatlash;  moliyaviy tartibga solish: innovatsiyalarni moliyalashtirishni ta’minlaydigan budjet siyosatini yuritish, davlat resurslarini innovatsion sohaga yo‘naltirish, ijtimoiy rivojlanish uchun muhim, ammo xususiy investorlar uchun jozibador bo‘lmagan innovatsion dasturlar va loyihalarni amalga oshirish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri davlat investitsiyalarini ajratish; innovatsion sohada qulay investitsiya muhitini yaratish;  huquqiy tartibga solish – innovatsiya subyektlari munosabatlarining huquqiy asoslarini yaratish; ularning huquqlari va manfaatlari, shu jumladan intellektual mulk huquqlarini himoya qilish kafolati. Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasida 2020-yil 24-iyuldagi “Innovatsion faoliyat to‘g‘risida”gi O‘RQ-630-sonli Qonuni amalda. Ushbu 1 Кузнецова А.Г. Инновационный менеджмент. Учебно-методический комплект. – Хабаровск, 2003. Ilmiybaza.uz Qonunning maqsadi innovatsion faoliyat sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iboratdir. Ushbu qonunda "innovatsion faoliyat", "innovatsion loyiha", “texnologiyalar transferi” kabi muhim tushunchalarni amaliyotga kiritildi. Innovatsion faoliyat sohasidagi siyosat davlat tomonidan tartibga solish tizimining elementi sifatida aniq belgilangan maqsadlarni o‘z ichiga oladi; belgilangan maqsadlarga erishishni ta'minlaydigan funksiyalarni amalga oshiradigan boshqaruv organlari; boshqariladigan funksiyani amalga oshirish uchun yetarli bo‘lgan, tartibga solinadigan obyektning axborot qiyofasini shakllantiradigan axborot tizimi; tartibga solish va qo‘llab-quvvatlash vositalari, ularning yordamida davlat organlari o‘z funksiyalarini bajarish jarayonida korxonalar va atrof-muhitga ta'sir ko‘rsatadilar. Innovatsion faoliyatning asosiy prinsiplari quyidagilardan iborat:  innovatsion faoliyatning erkinligi;  innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashdan teng foydalanilishini ta’minlash;  innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning oshkoraligi va aniq yo‘naltirilganligi;  raqobatni rivojlantirishga ko‘maklashish;  axborotni erkin almashish;  innovatsion faoliyat natijasida yaratilgan intellektual mulk obyektlarini huquqiy muhofaza qilish;  fuqarolarning hayoti va sog‘lig‘iga, atrof-muhitga zarar yetkazmaslik. Innovatsion faoliyat sohasidagi davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlari:  innovatsion rivojlantirishning huquqiy jihatdan tartibga solinishini ta’minlash;  innovatsion faoliyat sohasidagi ustuvor yo‘nalishlarni belgilash, shu jumladan texnologik taraqqiyotni prognozlashtirish asosida belgilash;  innovatsion faoliyatni amalga oshirish uchun zarur shart-sharoitlar va infratuzilmani yaratish; Ilmiybaza.uz Qonunning maqsadi innovatsion faoliyat sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iboratdir. Ushbu qonunda "innovatsion faoliyat", "innovatsion loyiha", “texnologiyalar transferi” kabi muhim tushunchalarni amaliyotga kiritildi. Innovatsion faoliyat sohasidagi siyosat davlat tomonidan tartibga solish tizimining elementi sifatida aniq belgilangan maqsadlarni o‘z ichiga oladi; belgilangan maqsadlarga erishishni ta'minlaydigan funksiyalarni amalga oshiradigan boshqaruv organlari; boshqariladigan funksiyani amalga oshirish uchun yetarli bo‘lgan, tartibga solinadigan obyektning axborot qiyofasini shakllantiradigan axborot tizimi; tartibga solish va qo‘llab-quvvatlash vositalari, ularning yordamida davlat organlari o‘z funksiyalarini bajarish jarayonida korxonalar va atrof-muhitga ta'sir ko‘rsatadilar. Innovatsion faoliyatning asosiy prinsiplari quyidagilardan iborat:  innovatsion faoliyatning erkinligi;  innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashdan teng foydalanilishini ta’minlash;  innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning oshkoraligi va aniq yo‘naltirilganligi;  raqobatni rivojlantirishga ko‘maklashish;  axborotni erkin almashish;  innovatsion faoliyat natijasida yaratilgan intellektual mulk obyektlarini huquqiy muhofaza qilish;  fuqarolarning hayoti va sog‘lig‘iga, atrof-muhitga zarar yetkazmaslik. Innovatsion faoliyat sohasidagi davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlari:  innovatsion rivojlantirishning huquqiy jihatdan tartibga solinishini ta’minlash;  innovatsion faoliyat sohasidagi ustuvor yo‘nalishlarni belgilash, shu jumladan texnologik taraqqiyotni prognozlashtirish asosida belgilash;  innovatsion faoliyatni amalga oshirish uchun zarur shart-sharoitlar va infratuzilmani yaratish; Ilmiybaza.uz  innovatsion faoliyat subyektlarini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish;  innovatsion faoliyat sohasidagi respublika, tarmoq va hududiy davlat dasturlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirish;  innovatsion faoliyatga investitsiyalarni jalb etishga ko‘maklashish;  innovatsion faoliyat sohasida davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish;  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashni, qayta tayyorlashni va ularning malakasini oshirishni tashkil etish;  innovatsion faoliyat sohasida xalqaro hamkorlikni rivojlantirish. O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi innovatsion faoliyat sohasidagi vakolatli davlat organidir. Vakolatli davlat organi:  innovatsion faoliyat sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshiradi;  davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlarining innovatsion faoliyat sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtiradi;  innovatsion rivojlantirish strategiyalarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi;  innovatsion faoliyat sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqadi;  innovatsion faoliyat xavflarini baholash bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi;  mamlakatning innovatsion rivojlanish holati tahlilini amalga oshiradi;  innovatsion faoliyat subyektlari o‘rtasidagi hamkorlikni ta’minlashga doir chora-tadbirlarni amalga oshiradi;  innovatsion loyihalarning davlat ekspertizasi tashkil etilishini ta’minlaydi;  yagona davlat buyurtmachisi sifatida innovatsion loyihalarni shakllantiradi, tasdiqlaydi va moliyalashtiradi;  innovatsiyalar yaratish uchun davlat buyurtmasi doirasida innovatsion loyihalarning bajarilishini monitoring qiladi va bajarilish samaradorligini baholashni amalga oshiradi;  O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti mablag‘lari hisobidan xarid qilinadigan texnologiyalar transferiga oid shartnomalarni ro‘yxatdan o‘tkazadi; Ilmiybaza.uz  innovatsion faoliyat subyektlarini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish;  innovatsion faoliyat sohasidagi respublika, tarmoq va hududiy davlat dasturlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirish;  innovatsion faoliyatga investitsiyalarni jalb etishga ko‘maklashish;  innovatsion faoliyat sohasida davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish;  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashni, qayta tayyorlashni va ularning malakasini oshirishni tashkil etish;  innovatsion faoliyat sohasida xalqaro hamkorlikni rivojlantirish. O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi innovatsion faoliyat sohasidagi vakolatli davlat organidir. Vakolatli davlat organi:  innovatsion faoliyat sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshiradi;  davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlarining innovatsion faoliyat sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtiradi;  innovatsion rivojlantirish strategiyalarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi;  innovatsion faoliyat sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqadi;  innovatsion faoliyat xavflarini baholash bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi;  mamlakatning innovatsion rivojlanish holati tahlilini amalga oshiradi;  innovatsion faoliyat subyektlari o‘rtasidagi hamkorlikni ta’minlashga doir chora-tadbirlarni amalga oshiradi;  innovatsion loyihalarning davlat ekspertizasi tashkil etilishini ta’minlaydi;  yagona davlat buyurtmachisi sifatida innovatsion loyihalarni shakllantiradi, tasdiqlaydi va moliyalashtiradi;  innovatsiyalar yaratish uchun davlat buyurtmasi doirasida innovatsion loyihalarning bajarilishini monitoring qiladi va bajarilish samaradorligini baholashni amalga oshiradi;  O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti mablag‘lari hisobidan xarid qilinadigan texnologiyalar transferiga oid shartnomalarni ro‘yxatdan o‘tkazadi; Ilmiybaza.uz  davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlariga, mahalliy davlat hokimiyati organlariga va boshqa tashkilotlarga moliyalashtirish uchun yangi ishlanmalarni tavsiya qiladi;  yangi ishlanmalarni tijoratlashtirishni moliyalashtiradi va texnologiyalar transferiga ko‘maklashadi;  innovatsion faoliyat subyektlarini tashkil etish va rivojlantirishga ko‘maklashadi, innovatsion faoliyat natijalarini joriy etishga doir samarali mexanizmlarni shakllantiradi;  innovatsion faoliyat subyektlari uchun kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini tashkil qilishda ishtirok etadi;  innovatsion faoliyat sohasida xalqaro hamkorlikni amalga oshiradi.  vakolatli davlat organi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishi mumkin. Innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish innovatsion faoliyatni amalga oshiruvchi subyektlar uchun zarur huquqiy, iqtisodiy va tashkiliy shart-sharoitlar yaratish, innovatsion loyihalar hamda yangi ishlanmalarni moliyalashtirish maqsadida amalga oshiriladi. Davlat innovatsion faoliyatni qo‘llab-quvvatlashni quyidagi yo‘llar bilan amalga oshiradi:  innovatsion rivojlantirish strategiyalarini qabul qilish va amalga oshirish;  innovatsion faoliyat sohasidagi normativ-huquqiy bazani takomillashtirish;  innovatsion faoliyat subyektlariga soliq, bojxona imtiyozlari va preferensiyalar berish;  O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti mablag‘lari va qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan innovatsiyalarni yaratishga oid davlat buyurtmasini bajarish;  innovatsion faoliyatni moliyalashtirishga xo‘jalik yurituvchi subyektlar mablag‘larini jalb qilish uchun shart-sharoit yaratish; Ilmiybaza.uz  davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlariga, mahalliy davlat hokimiyati organlariga va boshqa tashkilotlarga moliyalashtirish uchun yangi ishlanmalarni tavsiya qiladi;  yangi ishlanmalarni tijoratlashtirishni moliyalashtiradi va texnologiyalar transferiga ko‘maklashadi;  innovatsion faoliyat subyektlarini tashkil etish va rivojlantirishga ko‘maklashadi, innovatsion faoliyat natijalarini joriy etishga doir samarali mexanizmlarni shakllantiradi;  innovatsion faoliyat subyektlari uchun kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini tashkil qilishda ishtirok etadi;  innovatsion faoliyat sohasida xalqaro hamkorlikni amalga oshiradi.  vakolatli davlat organi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishi mumkin. Innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish innovatsion faoliyatni amalga oshiruvchi subyektlar uchun zarur huquqiy, iqtisodiy va tashkiliy shart-sharoitlar yaratish, innovatsion loyihalar hamda yangi ishlanmalarni moliyalashtirish maqsadida amalga oshiriladi. Davlat innovatsion faoliyatni qo‘llab-quvvatlashni quyidagi yo‘llar bilan amalga oshiradi:  innovatsion rivojlantirish strategiyalarini qabul qilish va amalga oshirish;  innovatsion faoliyat sohasidagi normativ-huquqiy bazani takomillashtirish;  innovatsion faoliyat subyektlariga soliq, bojxona imtiyozlari va preferensiyalar berish;  O‘zbekiston Respublikasining Davlat budjeti mablag‘lari va qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan innovatsiyalarni yaratishga oid davlat buyurtmasini bajarish;  innovatsion faoliyatni moliyalashtirishga xo‘jalik yurituvchi subyektlar mablag‘larini jalb qilish uchun shart-sharoit yaratish; Ilmiybaza.uz  ilm-fan yutuqlariga asoslangan mahsulotning va ilg‘or texnologiyalarning kafolatlangan tarzda tatbiq etilishini ta’minlash maqsadida ularning davlat xaridlarini tashkil etish;  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashga, qayta tayyorlashga va ularning malakasini oshirishga ko‘maklashish. Davlat innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqishga hamda amalga oshirishga:  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashga doir davlat buyurtmalarini shakllantirish;  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashga, qayta tayyorlashga hamda ularning malakasini oshirishga doir davlat talablari va standartlarini ishlab chiqish;  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashni, qayta tayyorlashni va ularning malakasini oshirishni amalga oshiruvchi nodavlat ta’lim tashkilotlari, kasb- hunar ta’limi markazlari faoliyatini qo‘llab-quvvatlash;  ilm-fan va texnika yutuqlarini targ‘ib qilish;  yoshlarning texnik ijodkorligini qo‘llab-quvvatlash va ularni kasb-hunarga yo‘naltirish orqali ko‘maklashadi. Davlat innovatsion tadbirkorlik sohasida kadrlarni tayyorlashga ixtisoslashgan davlat ta’lim tashkilotlari faoliyatiga moliyaviy yordam ko‘rsatadi. Bugungi kunda kadrlar sohasidagi innovatsion siyosat umumiy kadrlar siyosatining kam rivojlangan jihatlaridan biridir. Kadrlar sohasidagi innovatsion siyosat - siyosiy faoliyat shakllaridan biri bo‘lib, shu bilan kadrlar menejmenti va kadrlar rivojlanishidan farq qiladi. Har qanday darajada va har qanday ijtimoiy- iqtisodiy tizimda ushbu siyosat har doim boshqaruv tizimi amalga oshirishga mo‘ljallangan asosiy me'yoriy belgilar yig‘indisida ifodalanadi. Kadrlar sohasida innovatsion siyosatni ishlab chiqish maxsus va murakkab yo‘nalish bo‘lib, uning vazifalari kadrlar sohasidagi hisobga olinishi kerak bo‘lgan kadrlar sohasidagi boshqaruv faoliyatidan farq qiladi. Kadrlar rivojlanishini Ilmiybaza.uz  ilm-fan yutuqlariga asoslangan mahsulotning va ilg‘or texnologiyalarning kafolatlangan tarzda tatbiq etilishini ta’minlash maqsadida ularning davlat xaridlarini tashkil etish;  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashga, qayta tayyorlashga va ularning malakasini oshirishga ko‘maklashish. Davlat innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqishga hamda amalga oshirishga:  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashga doir davlat buyurtmalarini shakllantirish;  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashga, qayta tayyorlashga hamda ularning malakasini oshirishga doir davlat talablari va standartlarini ishlab chiqish;  innovatsion faoliyat sohasida kadrlarni tayyorlashni, qayta tayyorlashni va ularning malakasini oshirishni amalga oshiruvchi nodavlat ta’lim tashkilotlari, kasb- hunar ta’limi markazlari faoliyatini qo‘llab-quvvatlash;  ilm-fan va texnika yutuqlarini targ‘ib qilish;  yoshlarning texnik ijodkorligini qo‘llab-quvvatlash va ularni kasb-hunarga yo‘naltirish orqali ko‘maklashadi. Davlat innovatsion tadbirkorlik sohasida kadrlarni tayyorlashga ixtisoslashgan davlat ta’lim tashkilotlari faoliyatiga moliyaviy yordam ko‘rsatadi. Bugungi kunda kadrlar sohasidagi innovatsion siyosat umumiy kadrlar siyosatining kam rivojlangan jihatlaridan biridir. Kadrlar sohasidagi innovatsion siyosat - siyosiy faoliyat shakllaridan biri bo‘lib, shu bilan kadrlar menejmenti va kadrlar rivojlanishidan farq qiladi. Har qanday darajada va har qanday ijtimoiy- iqtisodiy tizimda ushbu siyosat har doim boshqaruv tizimi amalga oshirishga mo‘ljallangan asosiy me'yoriy belgilar yig‘indisida ifodalanadi. Kadrlar sohasida innovatsion siyosatni ishlab chiqish maxsus va murakkab yo‘nalish bo‘lib, uning vazifalari kadrlar sohasidagi hisobga olinishi kerak bo‘lgan kadrlar sohasidagi boshqaruv faoliyatidan farq qiladi. Kadrlar rivojlanishini Ilmiybaza.uz boshqarishdan oldin, kadrlar menejmentidan oldinroq bo‘lgan, shunga qaramay, u bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan tegishli innovatsion kadrlar siyosati bo‘lishi kerak. Kadrlar ishidagi innovatsion siyosat kadrlarni rivojlantirishning strategik va taktik maqsadlarini, ushbu rivojlanish tamoyillari va ustuvor yo‘nalishlarini, inson resurslarini yangilashning asosiy muammolari, yo‘nalishlari, shakllari va usullari bo‘yicha o‘ziga xos tartibga solish va siyosiy munosabatlar tizimini o‘z ichiga oladi. 3.2 Korxonalar va tashkilotlarda innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish bo‘yicha tashkiliy tuzilmalarning turlari va shakllari Innovatsion siyosat – bu mavjud resurslar va qo‘yilgan vazifalarga qarab yangiliklarni joriy etishni ustuvor yo‘naltiradigan dastur. Innovatsion siyosatning maqsadi innovatsion faoliyatning barcha elementlarining sifat va miqdoriy aloqalarining uyg‘unligini ta’minlashdan iboratdir. Korxona doirasida innovatsion jarayonlarni boshqarishning bir qator tashkiliy shakllarini uchratish mumkin: 1. Innovatsion siyosatni ishlab chiqish bo‘yicha ixtisoslashgan bo‘linmalar (kengashlar, qo‘mitalar, ishchi guruhlar) — vazifasi bo‘lib, innovatsion jarayonning muhim yo‘nalishlarini aniqlash va innovatsion jarayonning strategik yo‘nalishlari bo‘yicha boshqaruv qarorlarini qabul qilish bo‘yicha aniq takliflarni tayyorlashdan iborat bo‘lgan yirik tashkilotlar jamoasi (doimiy yoki vaqtinchalik); 2. Innovatsion faoliyatni muvofiqlashtiradigan yangiliklarni rivojlantirish bo‘yicha markaziy xizmatlar va bo‘linmalar texnik rivojlanishning maqsadlari va yo‘nalishlarini kelishadi, ishlab chiqarish va amalga oshirish jarayonini nazorat qiladi. Quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin: a) innovatsiyalar menejmenti bo‘limi – tashkilotning innovatsiyalar bo‘yicha maqsadlari va texnik-iqtisodiy resurslar holati asosida barcha ijrochilarning mehnat vazifalarini o‘z vaqtida optimallashtiradi va innovatsiyalarni ishlab chiqish va joriy Ilmiybaza.uz boshqarishdan oldin, kadrlar menejmentidan oldinroq bo‘lgan, shunga qaramay, u bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan tegishli innovatsion kadrlar siyosati bo‘lishi kerak. Kadrlar ishidagi innovatsion siyosat kadrlarni rivojlantirishning strategik va taktik maqsadlarini, ushbu rivojlanish tamoyillari va ustuvor yo‘nalishlarini, inson resurslarini yangilashning asosiy muammolari, yo‘nalishlari, shakllari va usullari bo‘yicha o‘ziga xos tartibga solish va siyosiy munosabatlar tizimini o‘z ichiga oladi. 3.2 Korxonalar va tashkilotlarda innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish bo‘yicha tashkiliy tuzilmalarning turlari va shakllari Innovatsion siyosat – bu mavjud resurslar va qo‘yilgan vazifalarga qarab yangiliklarni joriy etishni ustuvor yo‘naltiradigan dastur. Innovatsion siyosatning maqsadi innovatsion faoliyatning barcha elementlarining sifat va miqdoriy aloqalarining uyg‘unligini ta’minlashdan iboratdir. Korxona doirasida innovatsion jarayonlarni boshqarishning bir qator tashkiliy shakllarini uchratish mumkin: 1. Innovatsion siyosatni ishlab chiqish bo‘yicha ixtisoslashgan bo‘linmalar (kengashlar, qo‘mitalar, ishchi guruhlar) — vazifasi bo‘lib, innovatsion jarayonning muhim yo‘nalishlarini aniqlash va innovatsion jarayonning strategik yo‘nalishlari bo‘yicha boshqaruv qarorlarini qabul qilish bo‘yicha aniq takliflarni tayyorlashdan iborat bo‘lgan yirik tashkilotlar jamoasi (doimiy yoki vaqtinchalik); 2. Innovatsion faoliyatni muvofiqlashtiradigan yangiliklarni rivojlantirish bo‘yicha markaziy xizmatlar va bo‘linmalar texnik rivojlanishning maqsadlari va yo‘nalishlarini kelishadi, ishlab chiqarish va amalga oshirish jarayonini nazorat qiladi. Quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin: a) innovatsiyalar menejmenti bo‘limi – tashkilotning innovatsiyalar bo‘yicha maqsadlari va texnik-iqtisodiy resurslar holati asosida barcha ijrochilarning mehnat vazifalarini o‘z vaqtida optimallashtiradi va innovatsiyalarni ishlab chiqish va joriy Ilmiybaza.uz etish bo‘yicha ish rejasi (dasturi) loyihasini yuqori turuvchi boshqarmaga yo‘naltiradi. b) innovatsiyalarni muvofiqlashtirish xizmatlari - bu tashkilot ichidagi yangiliklarni boshqaradigan va muvofiqlashtiradigan, tashkiliy-texnik rivojlanish maqsadlari va yo‘nalishlari bo‘yicha kelishadigan, innovatsiyalar bo‘yicha rejalar va dasturlarni ishlab chiqadigan, yangiliklarning rivojlanishi va ularning amalga oshirilishini nazorat qiladigan, innovatsiyalarni yaratish dasturlarini ko‘rib chiqadigan mustaqil bo‘linmalardir. 3. Ilmiy tadqiqotlarni amalga oshiradigan maqsadli guruhlar. Ular mustaqil bo‘linmalar sifatida tuziladi va korxona yuqori boshqaruviga bo‘ysunadi. Odatda, bunday guruhlar vaqtincha faoliyat yuritadi, ammo doimiy guruhlar ham mavjud. Chet el tajribasiga ko‘ra, aynan maqsadli guruhlar innovatsion jarayonni tashkil etishning asosiy shakli hisoblanadi; Innovatsion loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha mas’ul ishchi guruhlar mavjud funksional bo‘linmalar tomonidan hal qilinadigan muammolardan farq qiladigan yangi vazifalarni hal qiladi. Ishchi guruh va butun tashkilot o‘rtasida mustahkam aloqa mavjud bo‘ladi, chunki loyihani amalga oshirish mavjud bo‘limlar bilan hamkorlikda amalga oshirilishi va natijada mavjud tuzilmaga integratsiyalashuvi lozim. Ishchi guruhning har bir a'zosi ikkita yetakchiga ega bo‘ladi (guruh rahbari va funktsional bo‘lim rahbari). Ta’kidlash lozimki, loyihani boshqaruvchi ishni tashkil etishda hal qiluvchi ahamiyatga ega, shuning uchun uning shaxsiy fazilatlari, qobiliyatlari va kuchlariga ko‘ra, u funksional bo‘limlar rahbarlari oldida vakolatlarga ega bo‘lishi kerak. Loyiha guruhining tuzilishi hozirgi holatga bog‘liq. Agarda keskin yangiliklar nazarda tutilsa, guruh tarkibida quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin: texnik rahbar, xodimlar qachon va nima qilishlari kerakligini hal qiladi; ish sifati uchun javob beradigan ilmiy (“professional”) menejer; xodimlarning shaxsiy manfaatlarini ta'minlaydigan menejer-tashkilotchi (ish haqi va boshqalar). Ilmiybaza.uz etish bo‘yicha ish rejasi (dasturi) loyihasini yuqori turuvchi boshqarmaga yo‘naltiradi. b) innovatsiyalarni muvofiqlashtirish xizmatlari - bu tashkilot ichidagi yangiliklarni boshqaradigan va muvofiqlashtiradigan, tashkiliy-texnik rivojlanish maqsadlari va yo‘nalishlari bo‘yicha kelishadigan, innovatsiyalar bo‘yicha rejalar va dasturlarni ishlab chiqadigan, yangiliklarning rivojlanishi va ularning amalga oshirilishini nazorat qiladigan, innovatsiyalarni yaratish dasturlarini ko‘rib chiqadigan mustaqil bo‘linmalardir. 3. Ilmiy tadqiqotlarni amalga oshiradigan maqsadli guruhlar. Ular mustaqil bo‘linmalar sifatida tuziladi va korxona yuqori boshqaruviga bo‘ysunadi. Odatda, bunday guruhlar vaqtincha faoliyat yuritadi, ammo doimiy guruhlar ham mavjud. Chet el tajribasiga ko‘ra, aynan maqsadli guruhlar innovatsion jarayonni tashkil etishning asosiy shakli hisoblanadi; Innovatsion loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha mas’ul ishchi guruhlar mavjud funksional bo‘linmalar tomonidan hal qilinadigan muammolardan farq qiladigan yangi vazifalarni hal qiladi. Ishchi guruh va butun tashkilot o‘rtasida mustahkam aloqa mavjud bo‘ladi, chunki loyihani amalga oshirish mavjud bo‘limlar bilan hamkorlikda amalga oshirilishi va natijada mavjud tuzilmaga integratsiyalashuvi lozim. Ishchi guruhning har bir a'zosi ikkita yetakchiga ega bo‘ladi (guruh rahbari va funktsional bo‘lim rahbari). Ta’kidlash lozimki, loyihani boshqaruvchi ishni tashkil etishda hal qiluvchi ahamiyatga ega, shuning uchun uning shaxsiy fazilatlari, qobiliyatlari va kuchlariga ko‘ra, u funksional bo‘limlar rahbarlari oldida vakolatlarga ega bo‘lishi kerak. Loyiha guruhining tuzilishi hozirgi holatga bog‘liq. Agarda keskin yangiliklar nazarda tutilsa, guruh tarkibida quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin: texnik rahbar, xodimlar qachon va nima qilishlari kerakligini hal qiladi; ish sifati uchun javob beradigan ilmiy (“professional”) menejer; xodimlarning shaxsiy manfaatlarini ta'minlaydigan menejer-tashkilotchi (ish haqi va boshqalar). Ilmiybaza.uz Ishchi guruhlar loyihaning taqsimlangan qismini amalga oshirish uchun javobgardir; rejalashtirish va nazorat qilish, muvofiqlashtiruvchi guruhga va rahbariyatga hisobot berish. Ishchi guruhga nomzodlarni tanlashda ular quyidagi mezonlarga asoslanadi: kompetensiya va tajriba; muammoli sohada maxsus bilimlarning mavjudligi; ishga jalb qilish imkoniyati; tashkilotdagi obro‘y va vakolat; ziddiyatli vaziyatlarni hal qilish qobiliyati; biznesga munosabat; shaxsiy qiziqish va motivatsiya. 4. Ilmiy tadqiqot va rivojlantirish bo‘limlari - yangi mahsulotlarni yaratadigan an'anaviy bo‘limlar. So‘nggi paytlarda yangi istiqbolli g‘oyalarni ishlab chiqish va rivojlanish bosqichiga olib chiqish tufayli ularning o‘rni oshdi. 5. Rivojlanish markazlari ularning vazifasi bozor mavqeiga ega bo‘lishdan iborat. Korporativ tuzilmalarni innovatsion rivojlantirish markazlari faoliyati innovatsion jarayonlarni boshqarishni tashkil etish, korporativ tuzilmani rivojlantirish asosida innovatsion rivojlanish yo‘liga samarali o‘tkazishni ta'minlash masalalarini hal qilishga yo‘naltirilgan mustaqil tashkilotlar sifatida namoyish etiladi. yangi texnologiyalar va yangiliklarni joriy etish. 6. Venchur tuzilmalari ko‘pincha yirik korporatsiyalarning sho‘ba korxonalari yoki mustaqil korxonalar sifatida faoliyat yuritadi. Ular tijorat xavfining ortishi bilan bog‘liq bo‘lgan ilmiy va texnik g‘oyalarni ishlab chiqadilar va amalga oshiradilar, agarda muvaffaqiyatli bo‘lsa, katta foyda bilan qoplanadi. 7. Innovatsiyalarni rag‘batlantirish uchun foyda hisobidan yaratilgan maxsus innovatsion fondlar. Ko‘pincha bunday mablag‘lar venchur fondlari sifatida ishlaydi, ularning mablag‘lari kompaniya manfaatdor bo‘lgan venchur kompaniyalariga (o‘zlari yoki mustaqil ravishda) sarmoya kiritiladi. 8. Menejerlar, tadqiqotchilar va funksional bo‘lim xodimlarini o‘z ichiga olgan tahliliy guruhlar. Ular texnologiyaning rivojlanishini istiqbollashtiradi, tadqiqot mavzularini, istiqbolli g‘oyalarni va boshqalarni tahlil qiladilar. 9. Innovatsion loyihalarni baholash bo‘yicha ekspert guruhlari loyihaning ilmiy-texnik darajasini, uni amalga oshirish imkoniyatlarini va samaradorligini Ilmiybaza.uz Ishchi guruhlar loyihaning taqsimlangan qismini amalga oshirish uchun javobgardir; rejalashtirish va nazorat qilish, muvofiqlashtiruvchi guruhga va rahbariyatga hisobot berish. Ishchi guruhga nomzodlarni tanlashda ular quyidagi mezonlarga asoslanadi: kompetensiya va tajriba; muammoli sohada maxsus bilimlarning mavjudligi; ishga jalb qilish imkoniyati; tashkilotdagi obro‘y va vakolat; ziddiyatli vaziyatlarni hal qilish qobiliyati; biznesga munosabat; shaxsiy qiziqish va motivatsiya. 4. Ilmiy tadqiqot va rivojlantirish bo‘limlari - yangi mahsulotlarni yaratadigan an'anaviy bo‘limlar. So‘nggi paytlarda yangi istiqbolli g‘oyalarni ishlab chiqish va rivojlanish bosqichiga olib chiqish tufayli ularning o‘rni oshdi. 5. Rivojlanish markazlari ularning vazifasi bozor mavqeiga ega bo‘lishdan iborat. Korporativ tuzilmalarni innovatsion rivojlantirish markazlari faoliyati innovatsion jarayonlarni boshqarishni tashkil etish, korporativ tuzilmani rivojlantirish asosida innovatsion rivojlanish yo‘liga samarali o‘tkazishni ta'minlash masalalarini hal qilishga yo‘naltirilgan mustaqil tashkilotlar sifatida namoyish etiladi. yangi texnologiyalar va yangiliklarni joriy etish. 6. Venchur tuzilmalari ko‘pincha yirik korporatsiyalarning sho‘ba korxonalari yoki mustaqil korxonalar sifatida faoliyat yuritadi. Ular tijorat xavfining ortishi bilan bog‘liq bo‘lgan ilmiy va texnik g‘oyalarni ishlab chiqadilar va amalga oshiradilar, agarda muvaffaqiyatli bo‘lsa, katta foyda bilan qoplanadi. 7. Innovatsiyalarni rag‘batlantirish uchun foyda hisobidan yaratilgan maxsus innovatsion fondlar. Ko‘pincha bunday mablag‘lar venchur fondlari sifatida ishlaydi, ularning mablag‘lari kompaniya manfaatdor bo‘lgan venchur kompaniyalariga (o‘zlari yoki mustaqil ravishda) sarmoya kiritiladi. 8. Menejerlar, tadqiqotchilar va funksional bo‘lim xodimlarini o‘z ichiga olgan tahliliy guruhlar. Ular texnologiyaning rivojlanishini istiqbollashtiradi, tadqiqot mavzularini, istiqbolli g‘oyalarni va boshqalarni tahlil qiladilar. 9. Innovatsion loyihalarni baholash bo‘yicha ekspert guruhlari loyihaning ilmiy-texnik darajasini, uni amalga oshirish imkoniyatlarini va samaradorligini Ilmiybaza.uz baholaydilar. Ekspertiza asosida moliyalashtirishning maqsadga muvofiqligi va miqdori to‘g‘risida qarorlar qabul qilinadi. Loyihalar ekspertizasida tadqiqot yoki ishlanmalar natijalarining ijtimoiy, iqtisodiy va ekologik muhitga ta'sirini hisobga olish kerak. Ekspertiza nafaqat loyihalarni miqdoriy, balki sifat jihatidan baholashni ham o‘z ichiga oladi. Loyihaning ilmiy mazmuni va muallifning (yoki mualliflar jamoasining) ilmiy salohiyatini tahlil qilish asosida ekspert bahosi beriladi. Innovatsion faoliyatni rivojlantirishning o‘ziga xos tendentsiyasi bu korxonalar tomonidan bir-biri bilan integratsion aloqalarni mustahkamlashdir. Buning sababi moliyaviy resurslarning yetishmasligi, kreditlarning yuqori narxi, ilmiy tadqiqotlarning murakkablashishi va narxining ko‘tarilishi, turli texnologiyalardan kompleks foydalanishga bo‘lgan ehtiyojdir. Shu sababli, innovatsion faoliyatni amalga oshirish bo‘yicha korxonalar o‘rtasidagi hamkorlik ko‘pincha uning ichki tuzilmasidan ko‘ra samaraliroq bo‘ladi. Bunday hamkorlik quyidagi doirada bo‘lishi mumkin:  ulush asosida kompaniyalar tomonidan tashkil etiladigan tarmoq institutlari;  universitetlar va kompaniyalar birlashmasidan paydo bo‘lgan innovatsion markazlar va o‘z navbatida kichik ixtisoslashgan firma bosh tashkilot vazifasini bajaradi;  moliyaviy-sanoat guruhlari (MSG), xoldinglar va boshqa yirik uyushmalar. Zamonaviy sharoitda muvaffaqiyatli ilmiy va texnologik taraqqiyotga gorizontal (sektoral), vertikal (tarmoqlararo), aralash (gorizontal va vertikal) va diversifikatsiya (qo‘shilish asosida) asosida quriladigan aloqalarga ega bo‘lgan korxonalarni moliyaviy-sanoat guruhlariga, xolding tuzilmalariga integratsiyasi xizmat qiladi. Ma’lumki, jadal rivojlanayotgan MSGlarga tadqiqot va rivojlantirish texnologiyalari markazlari va laboratoriyalari kabi ixtisoslashgan innovatsion tuzilmalar kiradi. Yetakchi strategiyani amalga oshiradigan MSGlarga venchur tuzilmalari kiradi. Ushbu tuzilmalar tufayli ular an'anaviy faoliyat bilan Ilmiybaza.uz baholaydilar. Ekspertiza asosida moliyalashtirishning maqsadga muvofiqligi va miqdori to‘g‘risida qarorlar qabul qilinadi. Loyihalar ekspertizasida tadqiqot yoki ishlanmalar natijalarining ijtimoiy, iqtisodiy va ekologik muhitga ta'sirini hisobga olish kerak. Ekspertiza nafaqat loyihalarni miqdoriy, balki sifat jihatidan baholashni ham o‘z ichiga oladi. Loyihaning ilmiy mazmuni va muallifning (yoki mualliflar jamoasining) ilmiy salohiyatini tahlil qilish asosida ekspert bahosi beriladi. Innovatsion faoliyatni rivojlantirishning o‘ziga xos tendentsiyasi bu korxonalar tomonidan bir-biri bilan integratsion aloqalarni mustahkamlashdir. Buning sababi moliyaviy resurslarning yetishmasligi, kreditlarning yuqori narxi, ilmiy tadqiqotlarning murakkablashishi va narxining ko‘tarilishi, turli texnologiyalardan kompleks foydalanishga bo‘lgan ehtiyojdir. Shu sababli, innovatsion faoliyatni amalga oshirish bo‘yicha korxonalar o‘rtasidagi hamkorlik ko‘pincha uning ichki tuzilmasidan ko‘ra samaraliroq bo‘ladi. Bunday hamkorlik quyidagi doirada bo‘lishi mumkin:  ulush asosida kompaniyalar tomonidan tashkil etiladigan tarmoq institutlari;  universitetlar va kompaniyalar birlashmasidan paydo bo‘lgan innovatsion markazlar va o‘z navbatida kichik ixtisoslashgan firma bosh tashkilot vazifasini bajaradi;  moliyaviy-sanoat guruhlari (MSG), xoldinglar va boshqa yirik uyushmalar. Zamonaviy sharoitda muvaffaqiyatli ilmiy va texnologik taraqqiyotga gorizontal (sektoral), vertikal (tarmoqlararo), aralash (gorizontal va vertikal) va diversifikatsiya (qo‘shilish asosida) asosida quriladigan aloqalarga ega bo‘lgan korxonalarni moliyaviy-sanoat guruhlariga, xolding tuzilmalariga integratsiyasi xizmat qiladi. Ma’lumki, jadal rivojlanayotgan MSGlarga tadqiqot va rivojlantirish texnologiyalari markazlari va laboratoriyalari kabi ixtisoslashgan innovatsion tuzilmalar kiradi. Yetakchi strategiyani amalga oshiradigan MSGlarga venchur tuzilmalari kiradi. Ushbu tuzilmalar tufayli ular an'anaviy faoliyat bilan Ilmiybaza.uz shug‘ullanadigan ishtirok etuvchi korxonalarning barqaror ishlashi bilan butun MSGning dinamik rivojlanishini ta'minlaydi. Kadrlar innovatsiyalarini tashkil etish – kadrlarni boshqarish tizimiga doimiy yoki vaqtincha kiritilgan tarkibiy tuzilmalar, guruhlar va shaxslar to‘plami, shuningdek, kadrlar yangiliklarini ishlab chiqish va amalga oshirishda ularning o‘zaro ta'siri usullari va me'yorlari. Kadrlar innovatsiyasi loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirishni tashkil etish shakllari to‘g‘risida savolni ko‘rib chiqayotganda, “kadrlar innovatsiyalarini rivojlantirish – kadrlar yangiliklarini joriy etish” tizimida aloqa muammosini hal qiladigan aniq tashkiliy shakllarni ajratib ko‘rsatish kerak: 1) aloqa guruhi – bu jarayonda va kadrlar tadqiqotlari tugagach, kadrlar innovatsiyasining ma’lum bir loyihasini ishlab chiqishning ijobiy natijalarini aniqlash (baholash) uchun mo‘ljallangan; 2) kelajakdagi kadrlar innovatsiyalari loyihalari bilan bevosita tanishish va ularni keyinchalik muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun kadrlar bo‘limidan kadrlar innovatsiyasini rivojlantiruvchi bo‘limga o‘tkazish; 3) muammo guruhi - kadrlar innovatsiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish o‘rtasidagi farqni bartaraf etish uchun yaratilgan turli bo‘limlarning vaqtinchalik ko‘p funksiyali mutaxassislari guruhi. Maqsadli mutaxassislar guruhlari (vaqtinchalik ijodiy jamoalar) sifat doiralaridan farq qiladiki, ular oldindan tuzilgan topshiriq asosida ish olib boradilar va doimo vaqtinchalik bo‘lishadi. Ular turli davrlar uchun yaratilishi mumkin: 2-3 yoshdan yoki undan ko‘proq vaqtgacha. Maqsadli guruhlar oldida yanada qiyin maqsadlar mavjud2. 4) sifat birlashmasi – bitta ishlab chiqarish maydonchasida birgalikda ishlaydigan yoki bitta vazifani bajaradigan ishchilar yoki mutaxassislarning kichik guruhi (taxminan 10 kishi). Birlashma ixtiyoriy asosda tuziladi va oyiga 2-4 marta 2 Инновационный менеджмент. Организационно-экономические аспекты инновационной деятельности // www.mibif.ru Ilmiybaza.uz shug‘ullanadigan ishtirok etuvchi korxonalarning barqaror ishlashi bilan butun MSGning dinamik rivojlanishini ta'minlaydi. Kadrlar innovatsiyalarini tashkil etish – kadrlarni boshqarish tizimiga doimiy yoki vaqtincha kiritilgan tarkibiy tuzilmalar, guruhlar va shaxslar to‘plami, shuningdek, kadrlar yangiliklarini ishlab chiqish va amalga oshirishda ularning o‘zaro ta'siri usullari va me'yorlari. Kadrlar innovatsiyasi loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirishni tashkil etish shakllari to‘g‘risida savolni ko‘rib chiqayotganda, “kadrlar innovatsiyalarini rivojlantirish – kadrlar yangiliklarini joriy etish” tizimida aloqa muammosini hal qiladigan aniq tashkiliy shakllarni ajratib ko‘rsatish kerak: 1) aloqa guruhi – bu jarayonda va kadrlar tadqiqotlari tugagach, kadrlar innovatsiyasining ma’lum bir loyihasini ishlab chiqishning ijobiy natijalarini aniqlash (baholash) uchun mo‘ljallangan; 2) kelajakdagi kadrlar innovatsiyalari loyihalari bilan bevosita tanishish va ularni keyinchalik muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun kadrlar bo‘limidan kadrlar innovatsiyasini rivojlantiruvchi bo‘limga o‘tkazish; 3) muammo guruhi - kadrlar innovatsiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish o‘rtasidagi farqni bartaraf etish uchun yaratilgan turli bo‘limlarning vaqtinchalik ko‘p funksiyali mutaxassislari guruhi. Maqsadli mutaxassislar guruhlari (vaqtinchalik ijodiy jamoalar) sifat doiralaridan farq qiladiki, ular oldindan tuzilgan topshiriq asosida ish olib boradilar va doimo vaqtinchalik bo‘lishadi. Ular turli davrlar uchun yaratilishi mumkin: 2-3 yoshdan yoki undan ko‘proq vaqtgacha. Maqsadli guruhlar oldida yanada qiyin maqsadlar mavjud2. 4) sifat birlashmasi – bitta ishlab chiqarish maydonchasida birgalikda ishlaydigan yoki bitta vazifani bajaradigan ishchilar yoki mutaxassislarning kichik guruhi (taxminan 10 kishi). Birlashma ixtiyoriy asosda tuziladi va oyiga 2-4 marta 2 Инновационный менеджмент. Организационно-экономические аспекты инновационной деятельности // www.mibif.ru Ilmiybaza.uz tashkilotni takomillashtirish, ish unumdorligi va ish sifatini oshirish yo‘llari muhokama qilinadi; Korxonalarda innovatsion rivojlanishga ijodiy xodimlar yuqori hissa qo‘shish imkoniga egadir. Ijodiy xodimlar xodimlarning bilimi va qobiliyatini o‘stirishga asosiy urg‘u beruvchi jamoalarda rivojlanadi. Novator ijodkorning (intraprener)ning 5 asosiy turiga ajratiladi: a) konservativ asoslarni o‘zgartiruvchi intraprener - faol bo‘lmagan (zaxira) imkoniyatlar va resurslardan (shu jumladan, inson resurslaridan) foydalangan holda ishbilarmonlik faoliyatining yangi shakllarini rivojlantiradi; b) g‘oyalarni yaratuvchi intraprener – ilgari bozorda sotib olingan mahsulot va xizmatlarni (shu jumladan, yangi kadrlar tayyorlashni) o‘zimizda ishlab chiqarish imkoniyatlarini rivojlantiradi; d) mustaqil va inqirozdan chiqaruvchi intraprener – mustaqil kontragent sifatida ochiq bozor operatsiyalari orqali yangi yo‘nalishda ishni olib boradi; e) korporativ madaniyatning ijodkori (intarprener) (shu jumladan kadrlar ijodkori) – ijodkorlik va innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlash uchun tashkiliy madaniyatni takomillashtiradi; f) loyihalashtiruvchi intraprener – firmaning asosiy biznes faoliyatini yanada samarali rivojlantirish uchun yangilik yaratadi. Innovatsion faoliyatni tashkil etish va boshqarish shakllari va usullari korporativ tuzilmalar darajasi hamda o‘ziga xos imkoniyatlariga mos kelishi kerak. Shuni ham ta'kidlash kerakki, korporativ tuzilmalardagi innovatsiyalarni tashkil etish va boshqarish samaradorligiga faqat innovatsion rivojlanish alohida iqtisodiy subyektlarning alohida funksional vazifalari emas, balki butun korporativ strukturaning umumiy strategik maqsadiga aylangandagina erishish mumkin. Korporativ tuzilmalarning o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda, innovatsion faoliyatni strategik boshqarish barcha ishtirokchilar manfaatlarining maqbul muvozanatini ta’minlaydigan markazlashgan va muvofiqlashtirilgan holda Ilmiybaza.uz tashkilotni takomillashtirish, ish unumdorligi va ish sifatini oshirish yo‘llari muhokama qilinadi; Korxonalarda innovatsion rivojlanishga ijodiy xodimlar yuqori hissa qo‘shish imkoniga egadir. Ijodiy xodimlar xodimlarning bilimi va qobiliyatini o‘stirishga asosiy urg‘u beruvchi jamoalarda rivojlanadi. Novator ijodkorning (intraprener)ning 5 asosiy turiga ajratiladi: a) konservativ asoslarni o‘zgartiruvchi intraprener - faol bo‘lmagan (zaxira) imkoniyatlar va resurslardan (shu jumladan, inson resurslaridan) foydalangan holda ishbilarmonlik faoliyatining yangi shakllarini rivojlantiradi; b) g‘oyalarni yaratuvchi intraprener – ilgari bozorda sotib olingan mahsulot va xizmatlarni (shu jumladan, yangi kadrlar tayyorlashni) o‘zimizda ishlab chiqarish imkoniyatlarini rivojlantiradi; d) mustaqil va inqirozdan chiqaruvchi intraprener – mustaqil kontragent sifatida ochiq bozor operatsiyalari orqali yangi yo‘nalishda ishni olib boradi; e) korporativ madaniyatning ijodkori (intarprener) (shu jumladan kadrlar ijodkori) – ijodkorlik va innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlash uchun tashkiliy madaniyatni takomillashtiradi; f) loyihalashtiruvchi intraprener – firmaning asosiy biznes faoliyatini yanada samarali rivojlantirish uchun yangilik yaratadi. Innovatsion faoliyatni tashkil etish va boshqarish shakllari va usullari korporativ tuzilmalar darajasi hamda o‘ziga xos imkoniyatlariga mos kelishi kerak. Shuni ham ta'kidlash kerakki, korporativ tuzilmalardagi innovatsiyalarni tashkil etish va boshqarish samaradorligiga faqat innovatsion rivojlanish alohida iqtisodiy subyektlarning alohida funksional vazifalari emas, balki butun korporativ strukturaning umumiy strategik maqsadiga aylangandagina erishish mumkin. Korporativ tuzilmalarning o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda, innovatsion faoliyatni strategik boshqarish barcha ishtirokchilar manfaatlarining maqbul muvozanatini ta’minlaydigan markazlashgan va muvofiqlashtirilgan holda Ilmiybaza.uz amalga oshirilishi kerak va strategik rejani ishlab chiqish va amalga oshirishga javobgarlik yuqori boshqaruv darajasida bo‘lishi lozim.3 3.3. Innovatsion faoliyat subyektlari. Kadrlar elitasi Zamonaviy innovatsion jarayonlar ancha murakkab va ularning rivojlanish qonuniyatlarini tahlil qilishni talab qiladi. Buning uchun innovatsiyalarning turli tashkiliy va iqtisodiy jihatlari bilan shug‘ullanadigan mutaxassislar – innovatsion menejerlar talab qilinadi4. Ular ilmiy, texnik va iqtisodiy va psixologik salohiyatga ega bo‘lishi, muhandislik va iqtisodiy bilimlarga ega bo‘lishi kerak. Innovatsion menejerlar turli xil tashkiliy tuzilmalarda (fanlar akademiyasi, universitetlar, ilmiy birlashmalar, ilmiy tadqiqot muassasalari konstruktorlik byurolari va boshqalar) ijodiy jamoalarni yaratish, yangiliklarni izlash va tarqatish, ilmiy tadqiqotlar va ishlanmalarga buyurtmalar portfelini shakllantirish funksiyalarini bajarishi mumkin. Ular innovatsion jarayonning rivojlanishiga hissa qo‘shadilar, yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolarni va ularni bartaraf etish yo‘llarini bashorat qilishga harakat qiladilar. Innovatsion menejerlar tadqiqot guruhlarini boshqaradilar, ilmiy tadqiqotlarni muvofiqlashtiradilar va an’anaviy menejer va ilmiy tadqiqotchining fazilatlariga ega bo‘lishlari, shuningdek, innovatsiyalar samaradorligini baholay oladigan malakali iqtisodchilar bo‘lishlari kerak. Innovatsion menejerning asosiy maqsadi kompaniya hayotidagi xavfni kamaytirish va xodimlar uchun qulay ish sharoitlarini yaratishdir. Innovatsion menejer – bu beqaror dunyoda ajralib turadigan, mustahkam poydevor topa oladigan malakali kadrdir5. Ijodkorlik – bu sifat jihatidan yangi narsalarni yaratadigan va o‘ziga xosligi bilan ajralib turadigan faoliyatdir. Bunday faoliyat ijodkorni faoliyat subyekti 3 Крюкова Е. Роль HR-служб в управлении компанией // http://www.mainjob.ru/publications/?view=4811 4 Инновационный менеджмент. Учебник / Под ред. С. Д. Ильенковой, - М.: Юнити, 1997 5 Инновационный менеджмент. Формирование списка задач, решаемых менеджером инновационного предприятия. Инновационный менеджер // www.mibif.ru Ilmiybaza.uz amalga oshirilishi kerak va strategik rejani ishlab chiqish va amalga oshirishga javobgarlik yuqori boshqaruv darajasida bo‘lishi lozim.3 3.3. Innovatsion faoliyat subyektlari. Kadrlar elitasi Zamonaviy innovatsion jarayonlar ancha murakkab va ularning rivojlanish qonuniyatlarini tahlil qilishni talab qiladi. Buning uchun innovatsiyalarning turli tashkiliy va iqtisodiy jihatlari bilan shug‘ullanadigan mutaxassislar – innovatsion menejerlar talab qilinadi4. Ular ilmiy, texnik va iqtisodiy va psixologik salohiyatga ega bo‘lishi, muhandislik va iqtisodiy bilimlarga ega bo‘lishi kerak. Innovatsion menejerlar turli xil tashkiliy tuzilmalarda (fanlar akademiyasi, universitetlar, ilmiy birlashmalar, ilmiy tadqiqot muassasalari konstruktorlik byurolari va boshqalar) ijodiy jamoalarni yaratish, yangiliklarni izlash va tarqatish, ilmiy tadqiqotlar va ishlanmalarga buyurtmalar portfelini shakllantirish funksiyalarini bajarishi mumkin. Ular innovatsion jarayonning rivojlanishiga hissa qo‘shadilar, yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolarni va ularni bartaraf etish yo‘llarini bashorat qilishga harakat qiladilar. Innovatsion menejerlar tadqiqot guruhlarini boshqaradilar, ilmiy tadqiqotlarni muvofiqlashtiradilar va an’anaviy menejer va ilmiy tadqiqotchining fazilatlariga ega bo‘lishlari, shuningdek, innovatsiyalar samaradorligini baholay oladigan malakali iqtisodchilar bo‘lishlari kerak. Innovatsion menejerning asosiy maqsadi kompaniya hayotidagi xavfni kamaytirish va xodimlar uchun qulay ish sharoitlarini yaratishdir. Innovatsion menejer – bu beqaror dunyoda ajralib turadigan, mustahkam poydevor topa oladigan malakali kadrdir5. Ijodkorlik – bu sifat jihatidan yangi narsalarni yaratadigan va o‘ziga xosligi bilan ajralib turadigan faoliyatdir. Bunday faoliyat ijodkorni faoliyat subyekti 3 Крюкова Е. Роль HR-служб в управлении компанией // http://www.mainjob.ru/publications/?view=4811 4 Инновационный менеджмент. Учебник / Под ред. С. Д. Ильенковой, - М.: Юнити, 1997 5 Инновационный менеджмент. Формирование списка задач, решаемых менеджером инновационного предприятия. Инновационный менеджер // www.mibif.ru Ilmiybaza.uz sifatida taxmin qiladi. Har qanday yangilik ijodiy g‘oyadan boshlanadi. Ijodiy jarayonni rejalashtirish murakkab, ammo innovatsion menejer quyidagilarni ta’minlashi kerak: 1) tashkilotda barcha darajada ijodkorlikning yetarliligi; 2) barcha xodimlarning ijodiy salohiyatini baholash; 3) har bir faoliyat ijod uchun qanday imkoniyatlar ochishini tahlil qilish; 4) vazifalar va ular uchun mas’ul mutaxassislarning imkon qadar muvofiqligi; 5) ijodiy g‘oyalar ochiq qabul qilinadigan va darhol rad etilmaydigan muhitni yaratish, davom etayotgan loyihalarda ijodiy yechimlar rag‘batlantiriladi. Innovatsion jarayonning barcha subyektlarini (innovatsiya, innovatsion faoliyat) quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: innovatorlar; tez qabul qiluvchilar; faollar va ortda qoluvchilar. Innovatorlar ilmiy va texnik bilimlar generatoridir. Bular individual ixtirochilar, tadqiqot tashkilotlari bo‘lishi mumkin. Innovatsiyalar mualliflari – bu innovatsion faoliyatni amalga oshirishda yetakchi rol o‘ynaydigan shaxslar. Barcha darajadagi axborot-maslahat xizmati xodimlari, innovatsion faoliyatni amalga oshirishda yoki innovatsion to‘plamni tanlashda, innovatsiyalar mualliflari manfaatlari bilan to‘qnashadi. Innovatsion loyiha davlat mulki bo‘lsa ham, intellektual mulk mualliflari o‘z huquqlarini yo‘qotmaydilar va agarda axborot- maslahat xizmati xodimlari amaldagi qonunda belgilangan tartib-qoidalarga rioya qilmasa, bu holat nizoli vaziyatlarga olib kelishi mumkin. Tez qabul qiluvchilar sifatida yangiliklarni birinchilardan bo‘lib o‘zlashtirganlar namoyon bo‘ladi hamda yangiliklarni imkon qadar tez joriy etishga harakat qiladi. Faollar – yangilikni birinchi bo‘lib kiritgan korxona va tashkilotlar. Ortda qoluvchi firmalar firmalar yangiliklarni joriy etish kechiktirishi yangiliklarning ma’nan eskirishiga olib keladigan vaziyatga duch keladi. Birinchisidan tashqari barcha guruhlar taqlidchilarga tegishli. Innovatsiya jarayonida kamida ikkita ishtirokchi mavjud: yangilik ishlab chiqaruvchi (yaratuvchi) va iste’molchi (foydalanuvchi). Ko‘rinib turibdiki, Ilmiybaza.uz sifatida taxmin qiladi. Har qanday yangilik ijodiy g‘oyadan boshlanadi. Ijodiy jarayonni rejalashtirish murakkab, ammo innovatsion menejer quyidagilarni ta’minlashi kerak: 1) tashkilotda barcha darajada ijodkorlikning yetarliligi; 2) barcha xodimlarning ijodiy salohiyatini baholash; 3) har bir faoliyat ijod uchun qanday imkoniyatlar ochishini tahlil qilish; 4) vazifalar va ular uchun mas’ul mutaxassislarning imkon qadar muvofiqligi; 5) ijodiy g‘oyalar ochiq qabul qilinadigan va darhol rad etilmaydigan muhitni yaratish, davom etayotgan loyihalarda ijodiy yechimlar rag‘batlantiriladi. Innovatsion jarayonning barcha subyektlarini (innovatsiya, innovatsion faoliyat) quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: innovatorlar; tez qabul qiluvchilar; faollar va ortda qoluvchilar. Innovatorlar ilmiy va texnik bilimlar generatoridir. Bular individual ixtirochilar, tadqiqot tashkilotlari bo‘lishi mumkin. Innovatsiyalar mualliflari – bu innovatsion faoliyatni amalga oshirishda yetakchi rol o‘ynaydigan shaxslar. Barcha darajadagi axborot-maslahat xizmati xodimlari, innovatsion faoliyatni amalga oshirishda yoki innovatsion to‘plamni tanlashda, innovatsiyalar mualliflari manfaatlari bilan to‘qnashadi. Innovatsion loyiha davlat mulki bo‘lsa ham, intellektual mulk mualliflari o‘z huquqlarini yo‘qotmaydilar va agarda axborot- maslahat xizmati xodimlari amaldagi qonunda belgilangan tartib-qoidalarga rioya qilmasa, bu holat nizoli vaziyatlarga olib kelishi mumkin. Tez qabul qiluvchilar sifatida yangiliklarni birinchilardan bo‘lib o‘zlashtirganlar namoyon bo‘ladi hamda yangiliklarni imkon qadar tez joriy etishga harakat qiladi. Faollar – yangilikni birinchi bo‘lib kiritgan korxona va tashkilotlar. Ortda qoluvchi firmalar firmalar yangiliklarni joriy etish kechiktirishi yangiliklarning ma’nan eskirishiga olib keladigan vaziyatga duch keladi. Birinchisidan tashqari barcha guruhlar taqlidchilarga tegishli. Innovatsiya jarayonida kamida ikkita ishtirokchi mavjud: yangilik ishlab chiqaruvchi (yaratuvchi) va iste’molchi (foydalanuvchi). Ko‘rinib turibdiki, Ilmiybaza.uz tashkilot xodimlari aniq iste'molchilar, yangiliklardan foydalanuvchi va kadrlar xizmati xodimlari ushbu yangiliklarni amalda qo‘llaydilar. Rahbarlar (menejerlar) boshqaruvga mas’ul sifatida vaziyatni tahlil qilishlari, strategiyani istiqbollashtirishi va uni amalga oshirish uchun tezkor boshqaruvni tashkil qilishlari kerak. Ijrochilar (tashkilot xodimlari) menejment obyekti sifatida rahbar tomonidan qabul qilingan boshqaruv qarorini amalga oshirishi shart. Innovatsion faoliyatga turli xil bilim sohalari rahbarlari va mutaxassislari, turli funksiyalarni bajaruvchilar jalb qilingan. Xodimlarning quyidagi guruhlarini ajratish mumkin - innovatsion faoliyat ishtirokchilari: 1. “Erkin xodim” - ish holatiga ko‘ra, yangilik bilan shug‘ullanishi kerak bo‘lgan xodim. 2. “Золотые вортнички” – bu kasbiy bilimlaridan foydalanishda tadbirkorlik yondashuvlari mavjud bo‘lgan yuqori malakali olimlar va mutaxassislar. Ular asosan korporatsiyalarda, universitetlarda, konsalting kompaniyalarida ishlaydi. Ba'zi mutaxassislar ish faoliyatini tadbirkorlik faoliyati bilan birga olib boradi. Ayrim hollarda shartnoma asosida bir necha firmada faoliyat yuritadi. 3. “Научно-технические привратники”, yoki “axborot yulduzlari”, ilmiy tadqiqot laboratoriyalarining asosiy mutaxassislari toifasiga kiradigan va tashqi ma’lumot manbalariga yo‘naltirilganligi bilan hamkasblaridan farq qiladi. 4. “Muqobil xodimlar” – bu xodimlarning sezilarli darajada qisqarishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun ichki xodimlar yetishmovchiligi bo‘lganida qabul qilinadigan vaqtinchalik ishchilar. Elita (frans. élite – eng zo‘r, saralangan, lot. eligo – tanlayman) bu jamiyatning yoki uning biron bir qismining eng yaxshi vakillari; bu yuqori sinf deb ataladigan shaxslar; jamiyatda yoki tashkilotda boshqaruvni amalga oshiradigan shaxslar guruhi (masalan, hukmron elita). Elita - tanlangan qism, jamiyatning yuqori qismi, qolgan odamlardan ustun turadi (vaziyatga qarab)6: a) o‘z faoliyat sohasida eng yuqori e’tirof olgan odamlar; 6 Большая советская энциклопедия. Элита // www.yandex.ru Ilmiybaza.uz tashkilot xodimlari aniq iste'molchilar, yangiliklardan foydalanuvchi va kadrlar xizmati xodimlari ushbu yangiliklarni amalda qo‘llaydilar. Rahbarlar (menejerlar) boshqaruvga mas’ul sifatida vaziyatni tahlil qilishlari, strategiyani istiqbollashtirishi va uni amalga oshirish uchun tezkor boshqaruvni tashkil qilishlari kerak. Ijrochilar (tashkilot xodimlari) menejment obyekti sifatida rahbar tomonidan qabul qilingan boshqaruv qarorini amalga oshirishi shart. Innovatsion faoliyatga turli xil bilim sohalari rahbarlari va mutaxassislari, turli funksiyalarni bajaruvchilar jalb qilingan. Xodimlarning quyidagi guruhlarini ajratish mumkin - innovatsion faoliyat ishtirokchilari: 1. “Erkin xodim” - ish holatiga ko‘ra, yangilik bilan shug‘ullanishi kerak bo‘lgan xodim. 2. “Золотые вортнички” – bu kasbiy bilimlaridan foydalanishda tadbirkorlik yondashuvlari mavjud bo‘lgan yuqori malakali olimlar va mutaxassislar. Ular asosan korporatsiyalarda, universitetlarda, konsalting kompaniyalarida ishlaydi. Ba'zi mutaxassislar ish faoliyatini tadbirkorlik faoliyati bilan birga olib boradi. Ayrim hollarda shartnoma asosida bir necha firmada faoliyat yuritadi. 3. “Научно-технические привратники”, yoki “axborot yulduzlari”, ilmiy tadqiqot laboratoriyalarining asosiy mutaxassislari toifasiga kiradigan va tashqi ma’lumot manbalariga yo‘naltirilganligi bilan hamkasblaridan farq qiladi. 4. “Muqobil xodimlar” – bu xodimlarning sezilarli darajada qisqarishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun ichki xodimlar yetishmovchiligi bo‘lganida qabul qilinadigan vaqtinchalik ishchilar. Elita (frans. élite – eng zo‘r, saralangan, lot. eligo – tanlayman) bu jamiyatning yoki uning biron bir qismining eng yaxshi vakillari; bu yuqori sinf deb ataladigan shaxslar; jamiyatda yoki tashkilotda boshqaruvni amalga oshiradigan shaxslar guruhi (masalan, hukmron elita). Elita - tanlangan qism, jamiyatning yuqori qismi, qolgan odamlardan ustun turadi (vaziyatga qarab)6: a) o‘z faoliyat sohasida eng yuqori e’tirof olgan odamlar; 6 Большая советская энциклопедия. Элита // www.yandex.ru Ilmiybaza.uz b) ijtimoiy hayotni belgilaydigan tashkilotlar va muassasalarda rasmiy kuchga ega odamlar; v) ilhomlantiruvchi, xarizmatik shaxslar; g) jamiyatning ijodkor qismi; d) jamiyatda eng yuqori mavqega ega bo‘lgan, ko‘pchilikka nisbatan intellektual ustunlikka ega bo‘lgan odamlar. Kadrlar elitasi yuqori lavozimdagi top-menejerlardir. Ushbu konsepsiya, shuningdek, yuqori darajadagi intellektual, innovatsion, ijodiy, ilmiy, ma’muriy qobiliyatlari bilan ajralib turadigan tashkilot jamoasining eng ko‘zga ko‘ringan va taniqli vakillarining qatlamini ifodalovchi “superkadrlar” tushunchasi bilan ham bog‘liqdir.7 Nazorat uchun savollar: 1. Davlat innovatsion siyosati konsepsiyasi va innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish. 2. O‘zbekiston Respublikasi davlat innovatsion siyosasining asosiy tamoyillarini yoritib bering. 3. Innovatsion faoliyatni tartibga solish bo‘yicha davlat organlarining qaysi funksiyalari asosiy hisoblanadi? 4. “Innovatsion siyosat” tushunchasiga ta'rif bering. 5. Korxonalar va tashkilotlarda innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish bo‘yicha tashkiliy tuzilmalarning turlari va shakllari. 6. Innovatsion faoliyatni amalga oshirish bo‘yicha korxonalar o‘rtasidagi hamkorlik turlari. 7. Xodimlarning asosiy guruhlari – innovatsion faoliyat ishtirokchilari va menejerlarning innovatsion faoliyatida ishtirok etish shakllari qanday? 7 Инновационная политика в кадровой работе. Организация кадровых нововведений Управление персоналом. Кадровые нововведения. Кадры // www.glossary.ru Ilmiybaza.uz b) ijtimoiy hayotni belgilaydigan tashkilotlar va muassasalarda rasmiy kuchga ega odamlar; v) ilhomlantiruvchi, xarizmatik shaxslar; g) jamiyatning ijodkor qismi; d) jamiyatda eng yuqori mavqega ega bo‘lgan, ko‘pchilikka nisbatan intellektual ustunlikka ega bo‘lgan odamlar. Kadrlar elitasi yuqori lavozimdagi top-menejerlardir. Ushbu konsepsiya, shuningdek, yuqori darajadagi intellektual, innovatsion, ijodiy, ilmiy, ma’muriy qobiliyatlari bilan ajralib turadigan tashkilot jamoasining eng ko‘zga ko‘ringan va taniqli vakillarining qatlamini ifodalovchi “superkadrlar” tushunchasi bilan ham bog‘liqdir.7 Nazorat uchun savollar: 1. Davlat innovatsion siyosati konsepsiyasi va innovatsion jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish. 2. O‘zbekiston Respublikasi davlat innovatsion siyosasining asosiy tamoyillarini yoritib bering. 3. Innovatsion faoliyatni tartibga solish bo‘yicha davlat organlarining qaysi funksiyalari asosiy hisoblanadi? 4. “Innovatsion siyosat” tushunchasiga ta'rif bering. 5. Korxonalar va tashkilotlarda innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish bo‘yicha tashkiliy tuzilmalarning turlari va shakllari. 6. Innovatsion faoliyatni amalga oshirish bo‘yicha korxonalar o‘rtasidagi hamkorlik turlari. 7. Xodimlarning asosiy guruhlari – innovatsion faoliyat ishtirokchilari va menejerlarning innovatsion faoliyatida ishtirok etish shakllari qanday? 7 Инновационная политика в кадровой работе. Организация кадровых нововведений Управление персоналом. Кадровые нововведения. Кадры // www.glossary.ru Ilmiybaza.uz 8. “Kadrlar innovatsiyalarini rivojlantirish - kadrlar innovatsiyalarini joriy etish” tizimida kadrlar innovatsiyalari loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirishni tashkil etish shakllari 9. “Intraprenestvo” tushunchasini ta’riflang. Uning turlarini ajratib ko‘rsatish. Innovatsion jarayon subyektlari (innovatsion, innovatsion faoliyat) qanday bo‘linadi? Ilmiybaza.uz 8. “Kadrlar innovatsiyalarini rivojlantirish - kadrlar innovatsiyalarini joriy etish” tizimida kadrlar innovatsiyalari loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirishni tashkil etish shakllari 9. “Intraprenestvo” tushunchasini ta’riflang. Uning turlarini ajratib ko‘rsatish. Innovatsion jarayon subyektlari (innovatsion, innovatsion faoliyat) qanday bo‘linadi?