INNOVATSION TA’LIMIY SIYOSATNI AMALGA OSHIRISHGA ASOSLANGAN TA’LIMIY MUHITNI LOYIHALASH Reja: 1. O‘qituvchining uzluksiz innovatsion faoliyati; 2. Integrativ mahorat; 3. Umumiy o‘rta ta’limga yangicha yondashuvlar; 4. Innovatsion faoliyat: 5. Ta’lim muassasasining innovatsion faoliyatini shakllantirish; Zamonaviy maktablarda o‘qitvuchi uzluksiz innovatsion izlanishda bo‘lishi, fikrlashi, psixologik munosabatlarini o‘zgartirishi, shuningdek, boshqalarda ham innovatik g‘oyalarni shakllantirishi asosida faoliyat ko‘rsatishi zarur. O‘qituvchi bunday faoliyatga alohida tayyorgarlik ko‘rishi kerak bo‘lib, bu o‘z navbatida ta’lim muassasasi rahbarlarining asosiy funksiyalaridan biri bo‘lgan ta’limni rivojlantirishning uzoq muddatli strategik rejalarini tuzishda asosiy e’tiborni o‘qituvchilarning u yoki bu asosda faoliyat yuritishlari uchun tushuntirish ishlariga qaratishi lozim. Bu o‘z navbatida o‘qituvchining kasbiy qiziqishlari ko‘lamini kengaytirishga, ya’ni ularning metodik adabiyotlarni o‘qib o‘rganishdan to nazariy psixologik-pedagogik va fundamental tadqiqotlar olib borishiga ham imkoniyatlar yaratadi. Yaxshi ilmiy pedagogik tayyorgarlik innovatsion faoliyatning samaradorligini ta’minlaydi. Bunday pedagoglar bilan ishlash, ya’ni jamoani o‘ziga ergashtira oladigan xodimlarni boshqarish va ularning faoliyatini tashkil etish o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Shuning uchun ta’lim muassasasi rahbarlari yangilik yaratish va ularni tadbiq etish, ixtirochilar salohiyatidan samarali foydalanish, ular tajribasini targ‘ibot qilish, ommalashtirish, innovatsion faoliyatlari natijalarini baholash bo‘yicha zaruriy bilim, ko‘nikma va malakalarga ega bo‘lishi zarur bo‘lib, bu ularning integrativ mahoratlarini belgilaydi. Integrativ mahorat – bu umumlashtirilgan mahorat bo‘lib, ta’lim muassasalari boshqaruv faoliyatida ijobiy natijalarga erishish, ta’lim-tarbiya jarayonini rivojlantirishga yo‘naltirilgan maktab ichki boshqaruvining maqsadini tizimli rejalashtirish va amalga oshirishda zarur hisoblanadi. Mazkur ko‘nikmaga ega bo‘lmasdan maqsadga erishishning yo‘llari, vositalari va erishish muddatini aniq belgilash mumkul. Umumiy o‘rta ta’limga yangicha yondashuvlarni joriy etish, birinchi navbatda, ta’lim mazmunini yangilash, ilg‘or pedagogik texnologiyalar va o‘qitishning zamonaviy metodlarini tadbiq etish, ta’lim jarayonini ilmiy asosda tashkil etish va uni boshqarishning zamonaviy ijtimoiy-iqtisodiy shart- sharoitlarining talablariga mos o‘zgarishi ta’lim muassasalarining barcha turlariga xos innovatsion faoliyatning strukturaviy komponentlariga asoslanishiga bog‘liq. Ta’lim muassasasining innovatsion faoliyati jarayonini tashkil etishning pedagogik shart-sharoitlari sifatida quyidagilar belgilanadi: 1. Innovatsion faoliyatning o‘ziga xos xususiyatlarini aks ettiruvchi nazariy- pedagogik qoidalar majmuasini ishlab chiqish.Bu o‘z navbatida innovatsion faoliyatning asoslari bilan belgilanib, innovatsion faoliyatning maqsadi, vazifasi, mazmuni hamda uni tashkil etish tamoyillarini o‘z ichiga oladi. O‘quv muassasasini innovatsion faoliyatga jalb etuvchi omillar innovatsion faoliyatni motivlashtirishga sabab bo‘ladi. Mazkur maqsadlarga erishishda qator vazifalarni bajarish zarur: - Ta’lim mazmunini yangilash; - Yuqori sinf o‘quvchilarini kasbga yo‘naltirish jarayoniga innovatsion yondashuvlarni joriy etish (ta’lim dasturlarini yangilash), bunda innovatsion yondashuvlar quyidagilarni nazarda tutadi:  Birinchidan, o‘quv darsliklarining mazmunini turli mafkuralardan tozalash, raqobatni vujudga keltiruvchi fikrlar bilan to‘ldirish;  Ikkinchidan, DTSlariga mos ravishda, harakatdagi dasturlarga yangi rivojlantiriuvchi ayrim o‘zgartirishlarni kiritish;  Uchinchidan, o‘quv rejasining fakultativ va maktab ixtiyoridagi soatlar bloklariga yangi fanlarni kiritish - Yangilangan texnologik va dasturiy metodik mahsulotlarni yaratish nazariy ishlab chiqilgan uzluksiz ta’lim g‘oyalarini amalga oshirishning dolzarb vazifalarini ifodalaydi. Mazkur g‘oya ta’lim-tarbiyaning zamonaviy texnologiyalarini izlash muammalarini vujudga keltiradi va bular sub’ekt-sub’ekt, o‘quvchi va o‘qituvchi munosabatlariga asoslanadi. Bu munosabatlar shaxsning qiziqishlari, qobiliyatlari va sifatlarini anglashga yo‘naltirilgan umumiy rivojlanish shartlarini belgilovchi asos hisoblanadi; - Ko‘proq samarali hisoblangan o‘qitish vositalarini tanlash; 2. Ta’lim muassasasining ilmiy-tadqiqot salohiyatini shakllantirish. Bunda u o‘qituvchi va o‘quvchining hamkorligiga asosida rivojlanadi. 3. Innovatsion faoliyatni tashkil etishni ta’minlashning asosiy shartlari boshqaruv jihatlari, ya’ni mazkur sohani tashkil etishga yo‘naltirilgan, yangilangan boshqaruv strukturasini shakllantirish hisoblanadi. Innovatsion faoliyatni ilmiy asosda tashkil etish munosabati bilan ta’lim jarayoniga innovatsiyalarni kiritishda barqarorlik vujudga keladi. Bunda eng muhimi, ped. jamoaning inovatsion faoliyatga tayyorgarligi va ehtiyojlarini inobatga olib yangiliklarni tanlash hisoblanadi. Shuningdek, maktab rivojlanishini boshqarishning yangilangan strukturasini amaliyotga tadbiq etish jarayoni quyidagilarni nazarda tutadi: 1. Sub’ekt – direktor, turli masalar bo‘yicha o‘rinbosarlari, o‘qituvchi va o‘quvchilarning o‘z-o‘zini boshqarish tashkilotlari faoliyatini tatbiq etish. 2. Tatbiq etish jarayonining elementlari innovatsion modelning mustahkam harakatlanishini qo‘llab-quvvatlovchi choralar sifatida shakl, metod va vositalarni o‘z ichiga oladi. Tatbiq etishning asosiy shakli tajriba-sinov ishlari hisoblanadi va bunda tahlil etish, natijalarning baholash, boshqaruv sub’ekti faoliyatining mazmunini takomillashtirish, boshqaruv aloqalarini, munosabatlarini huquq va mas’uliyatlarini belgilash ishlari amalga oshiriladi. 3. Samarali tatbiq etish shartlarining majmuasi. Bu – tashkiliy-pedagogik va psixologik-pedagogik sharoitlar bo‘lib, boshqaruv strukturasining qulayligi, boshqaruvning demokratik xususiyatlari, jamoada ijodiy muhitni yaratish, unigng mustahkamligini kuchaytirish, boshqaruv su’ektlarini o‘z faoliyatlaridan qoniqishlarini oshirishni o‘z ichiga oladi. Umumiy o‘rta ta’lim muasasalari pedagoglarining innovatsion faoliyatini tashkil etish va boshvhqarishda maktab rahbarlarini innovatsion faoliyatga undavchi va mazkur yo‘nalishdagi harakatlarni ta’minlovchi asoslar to‘rtta asosiy guruhga ajratiladi: - Birinchidan, bu yangilik kiritish natijasida vujudga keladigan hurmat-e’tibor, hokimiyat, vakolat va mavqe bilan to‘g‘ri-dan-to‘g‘ri bog‘liq bo‘lgan shaxsiy moddiy qiziqishlar; - Ikkinchidan, tashkiliy tizimning samarali rivojanishiga mos ravishda o‘zini- o‘zi kasbiy rivojlanishga intilish; - Uchinchidan, jamoaning ma’naviy-psixologik muhitida innovatsion jarayonlarning ahamiyatini anglash; - To‘rtinchidan, tezkor boshqaruvning mazmun-mohiyatini tushunish va mantiqan zaruriyatini qabul qilish. Bu jarayonda quyidagi qator vazifalar ta’lim jarayonini takomillashtirish, yangiliklar kiritishni amalga oshirishda ta’lim muassasasi rahbarlarining asosiy vazifalari hisoblanadi:  Maktab jamoasi uchun yangilik kiritishning dolzarbligi:  Ta’minlangan innovatsion vositalarning mazkur maktabning imkoniyatlariga moslash;  Innovatsiyaning to‘la ilmiy asoslanganligi;  Innovatsion jarayonlarning ahamiyatliligi va tizimligi;  Yangilik yaratuvchi va undan foydalanuvchilarning shaxsiy professional xususiyatlarini hisobga;  Boshqaruv funksiyalari va mexanizmlarida, ta’lim jarayonining mazmunida, ped texnologiyalarda, ta’lim muasasasi dasturi va konsepsiyasida o‘zgartirishlar hamda rivojlanish tamoyillarining o‘z ifodasini topishi;  Rahbarning boshqaruv faoliyati metodologiyasining innovatsion jarayonlari boshqarish shartlari va tamoyillariga mos kelishi. Foydalanilagan adabiyotlar: R.X.Djuraev, S.T.Turg‘unov Ta’lim menejmenti, T.: 2006. Sh.Qurbonov, E.Seytxalilov Ta’lim sifatini boshqarish, T.: 2006.