INSON RIVOJLANISHI INNOVATSION RIVOJLANISHNING ASOSIY MAQSADI SIFATIDA

Yuklangan vaqt

2024-05-13

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

4

Faytl hajmi

49,0 KB


INSON RIVOJLANISHI INNOVATSION RIVOJLANISHNING ASOSIY MAQSADI SIFATIDA 1. Inson taraqqiyoti konsepsiyasining mohiyati, mazmuni va evolyusiyasi. Ma’lumki, mamlakatning samarali taraqqiyoti ko‘p jihatdan jamiyat tanlagan uzoq muddatli rivojlanish strategiyasiga bog‘liq. Jamiyatning rivojlanish strategiyasi – bosh ustuvor vazifalarni, ijtimoiy- iqtisodiy dasturlarni amalga oshirishning izchilligini aniqlash, iqtisodiy resurslar va ishchi kuchlarining optimal taqsimlanishiga erishish imkonini beruvchi omildir Uzoq davrlar davomida dunyoda iqtisodiy rivojlanish konsepsiyasi yakka hukmron bo‘lib kelgan. Qisqacha aytganda, ushbu konsepsiyaning mazmuni nihoyatda sodda va tushunarli: iqtisodiyotning va mehnat samaradorligining o‘sishi sur’ati yuqori bo‘lgan, yalpi ichki mahsuloti (YaIM) va aholi jon boshiga o‘rtacha daromadi yuqori bo‘lgan mamlakat farovon hisoblanadi. Turli siyosiy, iqtisodiy tizimlarga ega davlatlar iqtisodiy rivojlanish sur’atlariga ko‘ra o‘zaro raqbotlashar edi. Bu konsepsiya sodda va tushunarli bo‘lganligi tufayli hamon insonlar tafakkuriga o‘z ta’sirini o‘tkazib kelmoqda. Ammo hozirgi kunga kelib iqtisodiy o‘sishning o‘zi asosiy maqsad emasligi ma’lum bo‘lib qoldi. Jamiyatning daromadlari faqat vosita, xolos: ular kam ta’minlangan aholi qatlamlarini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash dasturlariga ham, qurollanishga ham sarflanishi mumkin. Shu sababli, turli mamlakatlardagi turmush sifati har doim ham o‘rtacha daromadlar darajasiga mos kelavermaydi. Bundan tashqari, YaIM notekis taqsimlanishi mumkin. Demak, YaIM darajasi ham, o‘sish INSON RIVOJLANISHI INNOVATSION RIVOJLANISHNING ASOSIY MAQSADI SIFATIDA 1. Inson taraqqiyoti konsepsiyasining mohiyati, mazmuni va evolyusiyasi. Ma’lumki, mamlakatning samarali taraqqiyoti ko‘p jihatdan jamiyat tanlagan uzoq muddatli rivojlanish strategiyasiga bog‘liq. Jamiyatning rivojlanish strategiyasi – bosh ustuvor vazifalarni, ijtimoiy- iqtisodiy dasturlarni amalga oshirishning izchilligini aniqlash, iqtisodiy resurslar va ishchi kuchlarining optimal taqsimlanishiga erishish imkonini beruvchi omildir Uzoq davrlar davomida dunyoda iqtisodiy rivojlanish konsepsiyasi yakka hukmron bo‘lib kelgan. Qisqacha aytganda, ushbu konsepsiyaning mazmuni nihoyatda sodda va tushunarli: iqtisodiyotning va mehnat samaradorligining o‘sishi sur’ati yuqori bo‘lgan, yalpi ichki mahsuloti (YaIM) va aholi jon boshiga o‘rtacha daromadi yuqori bo‘lgan mamlakat farovon hisoblanadi. Turli siyosiy, iqtisodiy tizimlarga ega davlatlar iqtisodiy rivojlanish sur’atlariga ko‘ra o‘zaro raqbotlashar edi. Bu konsepsiya sodda va tushunarli bo‘lganligi tufayli hamon insonlar tafakkuriga o‘z ta’sirini o‘tkazib kelmoqda. Ammo hozirgi kunga kelib iqtisodiy o‘sishning o‘zi asosiy maqsad emasligi ma’lum bo‘lib qoldi. Jamiyatning daromadlari faqat vosita, xolos: ular kam ta’minlangan aholi qatlamlarini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash dasturlariga ham, qurollanishga ham sarflanishi mumkin. Shu sababli, turli mamlakatlardagi turmush sifati har doim ham o‘rtacha daromadlar darajasiga mos kelavermaydi. Bundan tashqari, YaIM notekis taqsimlanishi mumkin. Demak, YaIM darajasi ham, o‘sish
sur’ati ham taraqqiyot va muvaffaqiyatning asosiy mezoni bo‘la olmaydi. Bu haqiqatni anglash yangicha yondashuvni – inson taraqqiyoti konsepsiyasini (ITK) shakllantirish imkonini berdi. Inson taraqqiyoti – insonlar uzoq va sog‘lom yashashi uchun, ularning ma’lumotli bo‘lishlari va munosib hayot kechirishlari uchun mablag‘larga ega bo‘lishlarida imkoniyatlarining kengaytirilishi Inson taraqqiyotining asosiy maqsadlari: . 1Ommaviy boshlang‘ich ta’lim; 2. Birlamchi tibbiy yordam va bolalarni vaksinasiya qilish; 3. Tuyib ovqatlanmaslik holatlarini bartaraf qilish 4. Oilani rejalashtirish bo‘yicha xizmatlar 5. Xavfsiz suv bilan ta’minlash; 6. Ishchi o‘rinlari bilan ta’minlash Inson taraqqiyoti konsepsiyasi elementlari: Unumdorlik (samaradorlik). Inson o‘z faoliyati samaradorligini oshirishi, daromadlari shakllanishida to‘laqonli ishtirok etish va o‘z mehnatlari uchun pul mukofotlarini olish imkoniyatlariga ega bo‘lishlari zarur. Shu sababli inson taraqqiyoti uchun iqtisodiy o‘sish va bandlik dinamikasi va ish haqining o‘sishi juda zarurdir Tenglik. Barcha insonlarga keng imkoniyatlar berilishi zarur Barqarorlik. Imkoniyatlarga erisha olishni nafaqat hozirgi, balki kelajak avlodlarga ham ta’minlash zarur. Bu yerda avlodlar o‘rtasidagi va har bir avdod ichida rivojlanish imkoniyatlarining adolatli taqsimlanishi nazarda tutiladi Imkoniyatlarni kengaytirish. Bu insonlarning o‘z oilasi, mamlakati va umuman insoniyat taqdiri uchun ularda javobgarlik hissining oshirilishini anglatadi. 2. Inson taraqqiyoti konsepsiyasining o‘ziga xos xususiyatlari, tamoyillari, inson taraqqiyoti va iqtisodiy o‘sishning o‘zaro bog‘liqligi. sur’ati ham taraqqiyot va muvaffaqiyatning asosiy mezoni bo‘la olmaydi. Bu haqiqatni anglash yangicha yondashuvni – inson taraqqiyoti konsepsiyasini (ITK) shakllantirish imkonini berdi. Inson taraqqiyoti – insonlar uzoq va sog‘lom yashashi uchun, ularning ma’lumotli bo‘lishlari va munosib hayot kechirishlari uchun mablag‘larga ega bo‘lishlarida imkoniyatlarining kengaytirilishi Inson taraqqiyotining asosiy maqsadlari: . 1Ommaviy boshlang‘ich ta’lim; 2. Birlamchi tibbiy yordam va bolalarni vaksinasiya qilish; 3. Tuyib ovqatlanmaslik holatlarini bartaraf qilish 4. Oilani rejalashtirish bo‘yicha xizmatlar 5. Xavfsiz suv bilan ta’minlash; 6. Ishchi o‘rinlari bilan ta’minlash Inson taraqqiyoti konsepsiyasi elementlari: Unumdorlik (samaradorlik). Inson o‘z faoliyati samaradorligini oshirishi, daromadlari shakllanishida to‘laqonli ishtirok etish va o‘z mehnatlari uchun pul mukofotlarini olish imkoniyatlariga ega bo‘lishlari zarur. Shu sababli inson taraqqiyoti uchun iqtisodiy o‘sish va bandlik dinamikasi va ish haqining o‘sishi juda zarurdir Tenglik. Barcha insonlarga keng imkoniyatlar berilishi zarur Barqarorlik. Imkoniyatlarga erisha olishni nafaqat hozirgi, balki kelajak avlodlarga ham ta’minlash zarur. Bu yerda avlodlar o‘rtasidagi va har bir avdod ichida rivojlanish imkoniyatlarining adolatli taqsimlanishi nazarda tutiladi Imkoniyatlarni kengaytirish. Bu insonlarning o‘z oilasi, mamlakati va umuman insoniyat taqdiri uchun ularda javobgarlik hissining oshirilishini anglatadi. 2. Inson taraqqiyoti konsepsiyasining o‘ziga xos xususiyatlari, tamoyillari, inson taraqqiyoti va iqtisodiy o‘sishning o‘zaro bog‘liqligi.