Ishtirokchilar va aksiyadorlarning korporativ huquq va majburiyatlari Adabiyotlar: • : / . . , . . Корпоративное право учебник Е Г Афанасьева В Ю , . . .; . . . . . 2- Бакшинскас Е П Губин и др отв ред И С Шиткина ., . . : е изд перераб и доп М КНОРУС, 2015. . С 451-547 • Paul L. Davies, Sarah Worthington. Gower’s Principles of Modern Company Law 10th ed (eBook). Sweet & Maxwell Ltd. 2016. • R. Romano. Foundations of Corporate Law. New York: Oxford Univ. Press, 1993. • Carsten Gerner-Beuerle, Michael Anderson Schillig. Comparative Company Law. OUP Oxford. 2019. Normativ-huquqiy hujjatlar • Oʻzbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi • “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlar huquqilarini himoya qilish toʻgʻrisida”gi Qonun • “Masʼuliyati cheklangan jamiyat va qoʻshimcha masʼuliyatli jamiyatlar toʻgʻrisida”gi Qonun Korporativ huquqlar  Korporativ huquqlar - ashyoviy va majburiyat huquqlaridan farq qiluvchi maxsus xarakterdagi subyektiv huquqlardir.  Biroq, aksiyalarning egasi bo lgan aksiyador ʻ aksiyadorlik jamiyati bilan shartnoma tuzmaydi, balki murakkab bo lgan ʻ korporativ munosabatlar ishtirokchisiga aylanadi. Aksiyadorlar (ishtirokchilar)ning korporativ huquqlari:  Tashkiliy- boshqaruv  Mulkiy  Imtiyozli Ishtirokchi huquqlari Iqtisodiy huquqlari; Boshqaruv huquqlari; Ma’lumot olish huquqlari; Sudga murojaat qilish huquqi Iqtisodiy huquqlar Dividend olish huquqi; Dividendni Kuzatuv kengashi tavsiya qilishi mumkin Ulushlarni sotish huquqi Aslida ulushni sotish cheklanmagan, biroq ustavda yoki ishtirokchilar kelishuvida cheklov bo’lishi mumkin. Shuningdek, jamiyatni sotib olish vaqtida ayrim cheklovlar bo’lishi mumkin. Boshqaruv huquqlari Muhim masalalarni hal qilishda ovoz berish huquqi; Direktorni tayinlash huquqi; Navbatdan tashqari yig’ilish chaqirish huquqi Ishtirokchining huquqi Ovoz berish: Jamiyatni rivojlantiradi; Bozorni rivojlantiradi; Jamiyatdan chiqish: Jamiyatni iqtisodiy nochorlikka yetaklaydi; Bozor samaradorligini pasaytiradi Kollektiv qaror qabul qilish Ayrim yechimlar  Ishonchli boshqaruvchilar (proxy agent);  Ma’lumotlarni olishni osonlashtirish; Ishtirokchilar ovoz beradigan masalalar Direktorni tayinlash va bo’shatish; Qaror qabul qilish:  A) Jamiyatni ustavi bilan bog’liq qaror;  B) Jamiyatni mol-mulki bilan bog’lq qarorlar.  C) Jamiyat yaxlitligiga oid masalalar qanday tartibga ovoz berishga qo’yiladi?  Ulushlari 10 (5) foizdan yuqori bo’lgan ishtirokchilarning talabi bilan;  O’z ulushini sotmoqchi bo’lgan ishtirokchining talabi bilan; Umumiy yig’ilish chaqirish rad etilishi mumkinmi?  Masala mutloq ijro hokimiyatiga ta’luqli bo’lsa;  Masala bo’yicha ilgari ishtirokchilar tomonidan qaror qabul qilingan bo’lsa;  Masala muhokamasi jamiyat faoliyatiga to’sqinlik qilgan taqdirda Ovoz berish usullari  Ko’pchilik 50+1;  Malakali ko’pchilik 2/3;  To’liq 100% Tashkiliy-boshqaruv huquqlar: 1) kompaniya ishlarini boshqarishda ishtirok yetish bilan bog liq ʻ huquqlar; 2) kompaniya boshqaruv organlari faoliyati va kompaniyaning moliyaviy- iqtisodiy ahvoli ustidan nazoratni amalga oshirish bilan bog liq huquqlar; ʻ 3) kompaniya faoliyati to g risida ma lumot olish ʻ ʻ ʼ Mulkiy huquqlar 1) Daromadlarni taqsimlashda qatnashish huquqi; 2) Tugatish davrida o z ulushini olish ʻ huquqi. Imtiyozli huquqlar  ishtirokchilar tomonidan uchinchi shaxslarga ajratilgan MCHJ ulushlarini sotib olish huquqi;  qo shimcha ravishda ʻ chiqarilgan aksiyalarni sotib olish huquqi Jamiyat boshqaruvida qatnashish huquqi  ishtirokchilar (aksiyadorlar) umumiy yig ilishini chaqirishni talab qilish); ʻ  yig ilish kun tartibiga masalalar kiritish, shu ʻ jumladan biznes-kompaniya boshqaruv organlariga nomzodlar taqdim qilish;  umumiy yig ilishda ishtirok etish, kun ʻ tartibidagi masalalar muhokamasida ishtirok etish yoki vakil yuborish;  umumiy yig ilishda ovoz berish; ʻ  kompaniya Kengashi, taftish komissiyasi, buxgalteriya komissiyasi va boshqalarni tashkil qilishda qatnashish. Ishtirokchilar nazoratini amalga oshirish shakllari  aksiyadorlarning (ishtirokchilarning) yillik umumiy yig ilishida yillik hisobot va yillik ʻ buxgalteriya hisobotlarini ko rib chiqish va ʻ tasdiqlash;  ishtirokchilarning umumiy yig ilishida ʻ taftish komissiyasi (auditor) ni saylash;  kompaniyaning buxgalteriya hisobi va moliyaviy (buxgalteriya) hisoboti auditini o tkazish bo yicha professional auditorni ʻ ʻ tasdiqlash