ISSIQLIK O'TKAZISH. ISSIQLIK APPARATLARINI HISOBLASH ASOSLARI (Murakkab issiqlik almashish, Yassi sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi, TSilindrik sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi, Issiqlik uzatish asboblarini hisoblash)

Yuklangan vaqt

2024-05-15

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

7

Faytl hajmi

668,5 KB


Ilmiybaza.uz 
 
 
 
 
ISSIQLIK O'TKAZISH. ISSIQLIK APPARATLARINI HISOBLASH 
ASOSLARI. 
 
 
 
 
 
Reja: 
1. Murakkab issiqlik almashish. 
2.Yassi  sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi. 
3. TSilindrik sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi. 
4. Issiqlik uzatish asboblarini hisoblash. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ilmiybaza.uz ISSIQLIK O'TKAZISH. ISSIQLIK APPARATLARINI HISOBLASH ASOSLARI. Reja: 1. Murakkab issiqlik almashish. 2.Yassi sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi. 3. TSilindrik sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi. 4. Issiqlik uzatish asboblarini hisoblash.
Ilmiybaza.uz 
 
1. Murakkab issiqlik almashish 
 
Yuqoridagi  boblarda ko’rib chiqqanimizdek issiqlik bir jismdan ikkinchi 
jismga xar hil usulda berilishi mumkin. Xayotda, tabiatda, texnikada issiqlik 
uzatilish xodisalari sof xolatda birorta usul bilan emas, balki bir necha usul 
baravariga, ya’ni aralash holatda  sodir bo’ladi. Bunday issiqlik almashinishni - 
murakkab issiqlik almashinish deyiladi. 
 
Masalan, pech devori bilan havo orasidagi  issiqlik almashinishda  asosiy 
xodisa - konvektsiya bo’lib hisoblanadi, lekin issiqlik nurlanishi xodisasi bilan 
birga sodir bo’ladi. 
 
Bunda issiqlik berish koeffitsenti   0 = k + H  bo’lib, devor  sirtining 
yuza birligidan gaz qabul qilayotgan issiqlik miqdori quyidagicha bo’ladi. 
)
)(
(
0
x
g
H
k
H
k
T
T
q
q
q







                            (27) 
Bu yerda,  qk - konvektiv issiqlik  berilish miqdori; 
                qg - issiqlik nurlanishi issiqlik miqdori; 
                Tg - pech devorining xarorati; 
                Tx  -  havo (gaz) ning xarorati. 
 
Agar  devor yupqa suyuqlik  (plyonka) bilan  qoplangan bo’lsa (xo’l 
bo’lsa) H = 0 bo’lib, 0 = r bo’ladi. 
 
 
2.Yassi  sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi 
 
 
          8-shaklda ifodalangan holatda 
devorning chap tomonida doimiy T1  
xaroratli  muhit, o’ng tomonida esa 
doimiy (o’zgarmas)T2 xaroratli  muhitga 
tegib turibdi. 
       Sxemadan ko’rinib turibdiki T1 >T2  
bo’lsa, devorning xar bir m2 yuzasi 
orqali uzatilayotgan (nisbiy) issiqlik 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ilmiybaza.uz 1. Murakkab issiqlik almashish Yuqoridagi boblarda ko’rib chiqqanimizdek issiqlik bir jismdan ikkinchi jismga xar hil usulda berilishi mumkin. Xayotda, tabiatda, texnikada issiqlik uzatilish xodisalari sof xolatda birorta usul bilan emas, balki bir necha usul baravariga, ya’ni aralash holatda sodir bo’ladi. Bunday issiqlik almashinishni - murakkab issiqlik almashinish deyiladi. Masalan, pech devori bilan havo orasidagi issiqlik almashinishda asosiy xodisa - konvektsiya bo’lib hisoblanadi, lekin issiqlik nurlanishi xodisasi bilan birga sodir bo’ladi. Bunda issiqlik berish koeffitsenti 0 = k + H bo’lib, devor sirtining yuza birligidan gaz qabul qilayotgan issiqlik miqdori quyidagicha bo’ladi. ) )( ( 0 x g H k H k T T q q q        (27) Bu yerda, qk - konvektiv issiqlik berilish miqdori; qg - issiqlik nurlanishi issiqlik miqdori; Tg - pech devorining xarorati; Tx - havo (gaz) ning xarorati. Agar devor yupqa suyuqlik (plyonka) bilan qoplangan bo’lsa (xo’l bo’lsa) H = 0 bo’lib, 0 = r bo’ladi. 2.Yassi sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi 8-shaklda ifodalangan holatda devorning chap tomonida doimiy T1 xaroratli muhit, o’ng tomonida esa doimiy (o’zgarmas)T2 xaroratli muhitga tegib turibdi. Sxemadan ko’rinib turibdiki T1 >T2 bo’lsa, devorning xar bir m2 yuzasi orqali uzatilayotgan (nisbiy) issiqlik
Ilmiybaza.uz 
 
oqimi q bo’ladi. 
         Suyuqlik muhitdan devorning 
ichki (chap) sirtiga berilayotgan issiqlik 
mikdori: 
2
2
1 1
)
(
м
вт
t
t
q

 
 
yoki 
 
1
2
1
1
q
t
t


 
 
         (28) 
 
 
 
 
 
8-rasm. 
 
 
          To’siq (devor)orqali o’tayotgan issiqlik miqdori: 
                                                   
2
2
м
вт
t
t
q
g
g




     yoki    

q 
tg
tg


2
2
 
  
     
(29) 
 
Devorning chap (tashqi) sirtidan ikkinchi muhiti (gaz) ga berilayotgan 
issiqlik mikdori: 
                                                       
2
2
2
2
)
(
м
вт
t
tg
q

 
    yoki   
2
2
2
1
q
t
tg


             
(30) 
 
Rasmda ifodalangan issiqlik xodisasida xaroratlar o’zgarmasa, 
uzatilayotgan issiqlik oqimi (q) o’zgarmas bo’ladi. SHuning uchun (192) (193) va 
(194) tengliklarni o’ng va chap tomonlarini qo’shib issiqlik oqimining tengligini 
hosil qilamiz: 
)
(
1
1
1
2
1
2
1
t
t
q









 ,  
  
м2
вт  
              (31) 
Tenglikdagi birinchi ifoda issiqlik uzatilishining barcha koeffitsentlarini ifodalaydi 
va issiqlik uzatilish koeffitsenti deyiladi. 
2
1
1
1
1






k 
, 
м2
вт  
          (32) 
Bunga teskari bo’lgan qiymatni issiqlik uzatilishining termik qarshiligi deyiladi. 
                                                         
2
1
1
1
1






R  k 
 
Ilmiybaza.uz oqimi q bo’ladi. Suyuqlik muhitdan devorning ichki (chap) sirtiga berilayotgan issiqlik mikdori: 2 2 1 1 ) ( м вт t t q    yoki 1 2 1 1 q t t   (28) 8-rasm. To’siq (devor)orqali o’tayotgan issiqlik miqdori: 2 2 м вт t t q g g     yoki  q  tg tg   2 2 (29) Devorning chap (tashqi) sirtidan ikkinchi muhiti (gaz) ga berilayotgan issiqlik mikdori: 2 2 2 2 ) ( м вт t tg q    yoki 2 2 2 1 q t tg   (30) Rasmda ifodalangan issiqlik xodisasida xaroratlar o’zgarmasa, uzatilayotgan issiqlik oqimi (q) o’zgarmas bo’ladi. SHuning uchun (192) (193) va (194) tengliklarni o’ng va chap tomonlarini qo’shib issiqlik oqimining tengligini hosil qilamiz: ) ( 1 1 1 2 1 2 1 t t q          , м2 вт (31) Tenglikdagi birinchi ifoda issiqlik uzatilishining barcha koeffitsentlarini ifodalaydi va issiqlik uzatilish koeffitsenti deyiladi. 2 1 1 1 1       k  , м2 вт (32) Bunga teskari bo’lgan qiymatni issiqlik uzatilishining termik qarshiligi deyiladi. 2 1 1 1 1       R  k 
Ilmiybaza.uz 
 
 (32) tenglikni hisobga olsak (195) tenglik soddalashadi. 
)
(
2
1
t
k t
q


,  
м2
вт  
      (33) 
 
Ma’lum vaqt () davomida  ma’lum yuza (F) dan o’tgan issiqlik 
miqdori 
Q = F ·   · k (t1 – t2 ) , J                              
        (34) 
 
Agar to’siq (devor) bir necha qatlam bo’lsa (197) dagi K ning ifodasi o’zgaradi, 
ya’ni              
2
1
1
1
1
1









i
i
n
i
k
                                      (35)           
3. Silindrik sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi 
  
Uzunligi L  ichki diametri d1 tashqi diametri d2 bo’lgan bir qavatli truba 
(quvur) ichida t1 xaroratli, tashkarisida esa t2 xaroratli  suyuqlik oqmoqda. 
 
Suyuqliklarning oqimi va xaroratlari  vaqt davomida o’zgarishsiz bo’lsa 
quvurning nisbiy uzunligi L bo’ylab o’tayotgan issiqlik miqdori ham vaqt bo’yicha 
o’zgarmas bo’ladi. 
 
Issiqroq (T1) suyuqlikdagi quvurning ichki devoriga berilayotgan 
issiqlik  
м
вт
tg
d t
q
Q
)
(
1
1
1
1









        
(36)  yoki       
1
1
1
1
1
d
q
tg
t
e



 
 
 
Devor orqali o’tayotgan issiqlik miqdori: 
1
2
2
1
)
(
2
d
d
n
tg
tg
qe




    (37)         yoki          
1
2
2
1
2
d
n d
q
tg
tg
e 



 
Quvurning tashqi devoridan tashqi m
   
)
(
2
2
2
2
t
d tg
qe




 
 
    (38) 
yoki 
 
 
 
 
 
 
 
Ilmiybaza.uz (32) tenglikni hisobga olsak (195) tenglik soddalashadi. ) ( 2 1 t k t q   , м2 вт (33) Ma’lum vaqt () davomida ma’lum yuza (F) dan o’tgan issiqlik miqdori Q = F ·  · k (t1 – t2 ) , J (34) Agar to’siq (devor) bir necha qatlam bo’lsa (197) dagi K ning ifodasi o’zgaradi, ya’ni 2 1 1 1 1 1          i i n i k (35) 3. Silindrik sirtlar orqali issiqlikning uzatilishi Uzunligi L ichki diametri d1 tashqi diametri d2 bo’lgan bir qavatli truba (quvur) ichida t1 xaroratli, tashkarisida esa t2 xaroratli suyuqlik oqmoqda. Suyuqliklarning oqimi va xaroratlari vaqt davomida o’zgarishsiz bo’lsa quvurning nisbiy uzunligi L bo’ylab o’tayotgan issiqlik miqdori ham vaqt bo’yicha o’zgarmas bo’ladi. Issiqroq (T1) suyuqlikdagi quvurning ichki devoriga berilayotgan issiqlik м вт tg d t q Q ) ( 1 1 1 1          (36) yoki 1 1 1 1 1 d q tg t e      Devor orqali o’tayotgan issiqlik miqdori: 1 2 2 1 ) ( 2 d d n tg tg qe     (37) yoki 1 2 2 1 2 d n d q tg tg e     Quvurning tashqi devoridan tashqi m ) ( 2 2 2 2 t d tg qe       (38) yoki