Jangavor shikaslanishda qon ketishi. Yirik qon tomirlar shikaslanishilari qon ketishi tasnifi qon to`xtatish va qon qon quyish taxnikasi prinsiplar Reja: 1. Qon ketishi. 2. Qon ketishining turlari. 3. Qon ketish vaqtida to`xtatish usullari. 4. qon quyish usullari. Qon aylanish doirasi tomirlaridan to`qimalarga, tashqi muhitga yoki biror bo`shliqqa qonning chiqishiga qon ketish deyiladi. Og`ir shikastlanishlarda ko`p qon yo`qotilishi tufayli o`lim yuz berishi mumkin. Bemorlar hayotiga katta havf tug`diruvchi holatlar asoson ko`p miqdorda qon yoqotilganda paydo bo`ladi. Bu hol qon aylanish doirasida umumiy qon hajmining keskin kamayib ketishi va to`qimalarning kislarod bilan taminlanishi buzilishi tufayli kelib chiqadi. Inson hayoti uchun o`ta xavfli bo`lgan qon ketishlar qon kasalliklari(gemofiliya, leykemiya, trombotsitopeniya) bor bemorlarda uchraydi. Kattalarda tana vazniga qarab 4-5L ga yaqin qon bo`ladi. Shundan 60% ga yaqin qon tomirlarida va 40% esa depo a’zolarida(jigar, taloq, suyak iligi) sohasida. Qon ketishi yoki qonning biror yerda to`planib qolishiga nisbatan turli xil atamalar: “PETEXIYA” (teri ostida toplanib qolgan qon) “GASTRORAGI YA” (oshqazondan qon ketish) “PURPURA” (shilliq parda ostidagi) “EKXIMOZ” (teri yoki shilliq parda ostidagi) “GEMATOMA” (to`qimalar orasidagi bo`shliqqa to`plangan qon) “EPISTAXIS” (burundan qon kerish) QON KETISHINING TURLARI ANATOMIK:arte rial, venoz, kapillar, aralash TASHQI, ICHKI, YASHIRIN O`TKIR yoki SURUNKALI 1. Anatomik, yani a’zo turlarga qarab, arterial, venoz, kapillar va aralash qon ketishlar. Arterial qon ketishda qon och qizil rangda bo`lib, katta bosim ostida, favvora ko`rinishida otilib chiqadi. Arterial tomirlar jarohatlanganda, ularning o`lchamiga bogliq bo`lmagan holda, qisqa vaqt ichida organizmda kamqonlik yuz berib, o`limga sabab bo`lishi mumkin. Vena tomirlaridan ketayotgan qon to`q qizil rangda, bir maromda va sekin, ”buloq” ko`rinishida oqish xususiyatiga ega. Kapillarlarda qon ketganda, jarohatning butun yuzasi bo`ylab kam miqdorda, bir maromda, tomchi ko`rinishida qon sizib chiqadi. Parenximatoz(g`ovak) a’zolar (jigar, taloq, o`pka) jarohatlanganda qon ketishi juda xavfli kechadi, ulardagi tomirlarning o`z holicha yopilmasligi sababli, qon ketishi to`xtamaydi va tez kamqonlik holatlari kelib chiqadi. 2. Qon ketishining tashqi, ichki va yashirin klinik turlari farqlanadi. -tashqi qon tomir devorining jarohati tufayli ketayotgan qon tashqariga oqadi. -ichki qon ketish nisbatan murakkab, ketayotgan qon biron bir a’zo qobiqlarida to`plangan tarzda yoki qorin va ko`krak qafasi bo`shliqlariga ketishi mumkin. 3. O`tkir yoki surunkali qon ketish. Inson hayotidagi eng havfli qon ketishi o`tkir qon ketishidir. Qisqa vaqt ichida yo`qotilgan katta miqdordagi qon yetishmovchiligiga inson organizmi tez moslasha olmaydi, natijada o`lim hollari ko`p uchraydi. Surunkali qon ketishda esa kamqonlik sekinlik bilan rivijlanadi, natijada inson organizmi bu yangi holatga asta- sekin moslasha boradi.