Jarohat anaerob infeksiyalarning klostridiylari
Maruza rejasi:
І. Patogen kokklar
1. Koksholning umumiy tavsifi va tasnifi.
- tuzilishi, tinktorial xususiyati va kimyoviy tarkibi
- kultural xossalari va o‘stirilishi
- antigen xususiyati, zahar xosil qilishi
- chidamliligi, odam va hayvonlar uchun patogenligi
- laboratoriya diognostikasi, davolash va oldini olish
2. Gazli gangrenaning umumiy tavsifi va tasnifi.
- tuzilishi, tinktorial xususiyati va kimyoviy tarkibi
- kultural xossalari va o‘stirilishi
- antigen xususiyati,- zahar xosil qilishi
- chidamliligi, odam va hayvonlar uchun patogenligi
- laboratoriya diognostikasi, davolash va oldini olish
Jarohat anaerob infeksiyalarga Cl. perfringens, Cl. novyi, Cl. septicum, Cl.
histolyticum, Cl. difficile, Cl. sordellii, Cl. bifermentans, Cl. fallax lar kiradi.
Kasallik patogenezida patogen mikroorganizmlar bilan bir qatorda nopatogen
klostridiylar Cl. aerafaetedum, Cl. tertium, Cl. sparoenes ham qatnashadi.
C. perfringens, C. novyi, C. septicum, C. histolyticum larning har biri alohida-
alohida kasallikni keltirib chiqarishi mumkin, lekin uni ko‘pincha boshqa turlari
birgalikda qo‘zg‘atadi. Kasallikni asosan Cl. perfringens keltirib chiqaradi
Kasallik qo‘zg‘atuvchisi (Cl. perfringens) M. Uelch va G. Netall tomonidan
kashf etilgan (1892). U odam va hayvonlar ichaklarida odatdagi mikroflora bo‘lib
yashaydi. Tashqi muhitda, tuproqda spora shaklida yillab yashaydi.
Morfologiyasi. Cl. perfringens yirik grammusbat tayoqcha bo‘lib, uzunligi 8
mkm, eni 1-1,3 mkm, tashqi muhitda spora hosil qiladi, u hujayrada subterminal
joylashadi, diametri bakteriya enidan katta, harakat qilmaydi
O‘sishi. Cl. perfringens qat’iy anaerob, rN 7,2–7,4 bo‘lgan barcha anaerob
bakteriyalar o‘sadigan oziq muhitlarda 37 S yaxshi ko‘payadi. Kitt-Trossi muhitida
bir xil quyqa, agar ustunchasining tagida yasmiqqa o‘xshash, Vilson-Bler muhitida
esa 1–3 soatdan so‘ng qora koloniyalar hosil qiladi. qonli agarda silliq diskka
o‘xshash yassi, kulrang, chetlari tekis S-koloniyalar hosil qiladi. R- va M-koloniyalar
ham hosil qilishi mumkin.
Fermentativ xususiyati. Cl. perfringens ko‘p qandlarni kislota va gaz hosil
qilib parchalaydi. Jelatinani sekin suyultiradi, sutni tez ivitadi, nitratni nitritga
qaytaradi, indol hosil qiladi.
Toksin hosil qilishi. Cl. perfringens kimyoviy tuzilishi bo‘yicha murakkab
ekzotoksin ajratadi, bu bir necha fraksiyalardan: alfa-gemolizin (S-fosfolipaza),
beta-nekrotoksin, neyrotoksin va enterotoksinlardan iborat. Qo‘zg‘atuvchi
proteinaza,
fibrinolizin,
kollagenaza,
gialuronidaza,
neyraminidaza,
dezoksiribonukleaza va boshqalarni ajratadi.
Antigen tuzilishi. Cl. perfringens antigen tuzilishiga ko‘ra A, V, S, D, Ye, F
serologik variantlarga bo‘linadi. Bu serovarlar serologik xususiyatlari va
toksinlarning spesifikligi bilan farqqiladi. Serovar A odam ichagida normal
mikroflora sifatida yashaydi, agar u parenteral yo‘l bilan organizmga kirsa, anaerob
infeksiyani keltirib chiqaradi.
Hayvonlarga nisbatan patogenligi. Cl. perfringens barcha uy hayvonlariga
nisbatan patogen bo‘lib, turli og‘ir kasalliklarni qo‘zg‘atadi. Tajriba hayvonlaridan
dengiz cho‘chqachasi, quyon, kaptar va oq sichqonlar juda moyil hisoblanadi.
Qolgan qo‘zg‘atuvchilar ham bir birlaridan kutural, bioximik va serologik
xususiyatlari bilan farqlanadi
Kasallikning odamlardagi patogenezi. Odamda yaraga tuproq, kiyim va
boshqa zararlangan buyumlardan tushgan spora keyinchalik vegetativ shaklga o‘tadi
va ko‘paya boshlaydi, bu o‘z navbatida tqqimalarni chirituvchi, yemiruvchi, ko‘p
miqdorda gaz hosil qiluvchi ekzotoksin ajratadi.
