Karbonsuvlarni aniqlash uslublari Uglevodlarning klassifikasiyasi va energetik ahamiyati. Uglevodlar – uglerod, vodorod va kisloroddan tashkil topgan organik birikmalardir. Odatda oddiy, murakkab uglevodlarga farqlanadi. Boshqacha qilib aytganda oddiy – monosaxaridlar, masalan, glyukoza va murakkab – polisaxaridlar va bular ham o’z navbatida quyi – oddiy uglevodlarning qisman qoldiqlarini saqlovchi (disaxaridlar) va murakkab uglevodlar qoldig’ining juda ko’plab molekulalarini saqlovchi (polisaxaridlar) uglevodlarga farqlanadi. Hayvonlar organizmida uglevodlarning miqdori quruq moddaning 2 % ga yaqinini tashkil etadi. Sog’lom odamlarning o’rtacha bir kecha-kunduzda uglevodlarga bo’lgan talabi – 500 g.tashkil etadi, jadal jismoniy ish bajarganda bu talab – 1000 g. gacha ortadi. Uglevodlar iste’mol qilinayotgan oziq-ovqatlarning umumiy massasini 60 % ni, energiya bo’yicha esa 56 % ni tashkil qilishi kerak. Glyukoza qon tarkibida saqlanadi va uning miqdori doimo ma’lum (0,1-0,12 %) darajada saqlab turiladi. Ichaklardan so’rilgan monosaxaridlar to’qimalarga olib kelinadi va u yerda monosaxaridlardan sitoplazma tarkibiga kiruvchi glikogen sintezlanadi. Glikogenning zahiralari asosan jigar va to’qimalarda saqlanadi. Tana vazni 70 kg bo’lgan odam gavdasida glikogenning umumiy miqdori 375 g.ga yaqin bo’ladi, uning 245 g.muskul to’qimalarda 110 g. ( to 150 g.gacha) jigarda, qon va tananing boshqa suyuqliklarida 20 g saqlanadi. Sport bilan shug’ullangan odamlar organizmida glikogenning miqdori, sport bilan shug’ullanmagan odamlardagiga nisbatan 40-50 % ga ko’p bo’ladi. Uglevodlar – organizmning hayot faoliyati va ish bajarishi uchun asosiy energiya manbai hisoblanadi. Organizmda kislorodsiz sharoitda (anaerob) uglevodlar sut kislotasiga parchalanadi va energiya ajratadi va bu jarayon glikoliz deb ataladi. Kislorod ishtirokida esa (aerob) uglevodlar karbonat angidrid va suvgacha parchalanadi va bu sharoitda ancha ko’p energiya ajraladi. Uglevodlarning fosfor kislotasi ishtirokida anaerob parchalanishi muhim biologik ahamiyatga ega – fosforlanish jarayoni bajariladi. Glyukozaning fosforlanishi fermentlar ishtirokida jigarda yuz beradi. Bu yerda glyukozaning asosiy manbasi aminokislotalar va yog’lar bo’lishi mumkin. glyukozaning dastlabki fosforlanishi natijasida jigarda juda yirik polisaxarid molekulasi – glikogen hosil bo’ladi. Jigardagi glikogenning miqdori organizmning oziqlanish xarakteriga va jismoniy ish bajarish faoliyatiga bog’liq. Boshqa fermentlar ishtirokida jigarda glikogenning glyukozagacha parchalanishi yoki qand hosil bo’lish jarayoni bajariladi. Ochlik paytlarda va jismoniy ish bajarilganda jigarda va skelet muskullarida glikogenning parchalanishi, aynan o’sha joyda, glikogenning sintezlanishi bilan birgalikda kechadi. Jigarda hosil bo’luvchi glyukoza qonga tushib, u bilan barcha hujayralar va to’qimalarga tarqatiladi. Faqatgina oqsillar va yog’larning uncha katta bo’lmagan qismigina desmolitik parchalanish jarayonida energiya ajratadi va nihoyat to’g’ridan – to’g’ri energiya manbai hisoblanadi. Oqsillar va yog’larning katta qismi toki to’lig’icha parchalangunligiga qadar avval muskullarda uglevodga aylanadi. Bundan tashqari, ovqat hazmi kanalidan oqsil va yog’larning gidrolizlanish mahsulotlari jigarga tushadi, ya’ni u yerda aminokislotalar va yog’lar glyukozaga aylanadi. Bu jarayon glyukoneogenez deb ataladi. Jigarda glyukoza hosil bo’lishining asosiy manbai glikogen hisoblanadi, glyukozaning ma’lum qismi glyukoneogenez yo’li bilan yuzaga keladi, bu jarayonda keton tanachalarining hosil bo’lishi to’xtatib turiladi. Shunday qilib, uglevodlar almashinuvi oqsillar, yog’lar va suv almashinuviga jiddiy ta’sir etadi. Ishlayotgan muskullar bilan glyukozaning iste’mol qilinishi 5-8 marta ortadi va jigarda glikogenning hosil bo’lishi yog’lar va oqsillar hisobiga bajariladi. Uglevodlar, oqsillar va yog’lardan farqli o’laroq juda tez parchalanadi, shu sababli kuchli energiya xarajatlari paytida (jismoniy ish bajarganda, og’riq,