Kichik korxonalarni tashkil etish va ularning ishlab chiqarishini boshqarish
muammolari
Reja:
KIRISH:
I BOB. Kichik korxonalarni tashkil etish.
1.1
Kichik korxonalarni tashkil etishning asosiy omillari.
1.2
Tadbirkorlik bilan shug’ullanish qarori.
II BOB. Kichik korxonalarning afzalliklari.
2.1 Kichik korxonalarni ishlab chiqarishini boshqarishdagi muammolar.
2.2 Boshqaruv muammolarini kichik korxona misolida talqini.
XULOSA.
Tayanch so’zlar: korxona, tadbirkor, muvaffaqiyat, muammo, boshqaruv, biznes,
qobiliyat, resurs, manfaatdorlik, qat’iyat.
Kichik korxonani muvaffaqiyatli tashkil etishning asosiy omillari. Korxonani
tashkil etishda muvaffaqiyatni belgilaydigan omillarni bilish, bo’lajak rahbarlarga
nafaqat biznesni tashkil etish va shug’ullanishga tayyorligi, ushbu biznesni qanchalik
rivojlantira olishini baholashga imkon berish bilan bir qatorda, o’zini ish bilan band etish
masalasini mustaqil yechishga imkon yaratadi.
Erkin bozor iqtisodiyotida tadbirkor biznesini shakllantirishi ushbu jarayonning
eng muhim tarkibiy qismi ekanligi ta'kidlab o'tiladi. U o'zining korxonasini barpo etish
va faoliyatini tashkil qilish borasida tashabbus va tavakkalni o'z zimmasiga oladi. Bu
tuzilmaning quyida ko'rsatilgan to'rt omili yoki komponertining barchasi tadbirkorning
nazorati ostida bo'lishi lozimligi, ya'ni ikki yoki hatto uch komponentning mavjudligi —
muvaffaqiyatga erishish uchun eng yaxshi retsepi emasligini ham qayd etib o'tish lozim.
To'rt komponentga ham ega bo'lish yoki ularni rivojlantirish mumkinligiga e'tibor
berilmog'i kerak.
Kichik korxonani tashkil qilish ishida tadbirkor eng muhim figuradir. U potensial
xaridorlar uchun u yoki bu qiymatlarni yaratadigan korxonani tashkil qilish va (yoki)
boshqarishda tashabbus va tavakkalni o'z zimmasiga oladi.
Samarali faoliyar yuriladigan kichik korxona tashkil qilishda muvaffaqiyatga
erishishning oddiy formula yoki relseptlari mavjud emas. Muvaftaqiyat, bozorda
ochilayotgan imkoniyatlarni yorilish va ularni amalga oshirish yo'nalishida iste'molchilar
uchun qiziqarli bo'ladigan biron narsa yaratish maqsadida zarur resurslarni safarbar qilish
hamda bunga yo'ldosh bo'ladigan tavakkalni o'ziga ola bilish orqali, izchil harakat
qilishga imkon beruvchi maxsus qobiliyatlar mavjudligiga bog’liq.
Ammo yuqorida nima deyilganidan qat'i nazar, MQG'R modelining quvida
sanab o'tilgan komponemlari muvaffaqiyatga erishishning hal qiluvchi omillaridir:
•
manfaatdorlik
va
qat'iyailik;
•
qobiliyatlar mavjudligi;
•
g'oya va
tegishli
bozorning
mavjudligi;
•
resurslarning borligi.
Yuqorida sanab o'tilgan komponentlarni amalga oshirish uchun reja bo'lishi kerak.
Undan tashqari korxona tashkil qilingan paytdan boshlab, uni boshqarish zarur.
Qanday qilib, tadbirkor bo'lish mumkin? Qanday qilib, men muvaffaqiyatli
korxonani barpo etishim mumkin? Odamlar ko'pincha shunday savollarni berishadi.
Agarda siz shu savollarga javoblarni bilsangiz, demak, siz bir zumda multimillioner
bo'lib qolishingizga va ayni paytda, butun dunyoga tanilgan odam bo'lishingizga imkon
bor.
Afsuski, hanuzgacha bu borada oddiy javoblar yoki relseptlar paydo bo'lmadi.
Shunga qaramasdan, kitobiy manbalar, kuzatuvlar va tajribadan ma'lum bo'lishicha,
muvaffaqiyat, bozorda ochilayolgan imkoniyatlarni yoritish va ularni amalga oshirish
yo'nalishida iste'molchilar uchun qiziqarli bo'ladigan biron, narsa yaratish maqsadida
zarur resurslarni safarbar qilish hamda bunga yo'ldosh bo'ladigan tavakkalni o'ziga ola
bilish orqali, izchil harakat qilishga imkon beruvchi maxsus qobiliyatlar mavjudligiga
bog'liq. Bu — biznes kontekstidagi tadbirkorlikning asl mazmunidir.
MQG'R — manfaatdorlik, qobiliyatlar, g'oya, resurslar so'zlarining qisqartniasi.
Tadbirkor — bulun jarayonning eng muhim tarkibiy qismidir. U potential xaridorlar
uchun u yoki bu qiymatlarni yaratadigan korxonani tashkil qilish va (yoki) boshqarishda
tashabbus va tavakkalni o'z zimmasiga oladi. Tadbirkorning bu ishni muvaffaqiyatli
amalga oshirib borish qobiliyati to'rt omilga. aniqrog'i manfaatdorlikka, qobiliyatga,
g'oyalarga va resurslarga bog'liq. Bu omillarning qisqanirilgan ifodasi — MQG'R, shu
omillarni esda saqlab qolishingizda sizga yordam berishi mumkin.
Quyida ularning asl mazmuni navbat bilan bayon etiladi:
G'oya va bozor. Bu yerda aniqlanishi lozim bo’lgan muhim omil — taklif etilishi
mo'ljallangan g'oya, loyiha, tovar yoki xizmarning hayotiyligi. Boshqa so'z bilan
aylganda, g'oya, tovar yoki xizmat bularni olishga qodir bo'lgan hamda ulardan butun
loyihani mantiqqa ega qilish (ya'ni iqtisodiy ma'noda foyda keltiradigan) uchun yetarli
miqdorda foydalanishga yoki sotib olishga tayyor bo'lgan iste'molchilarning ehtiyojlari
va istaklarini qondira oladimi? Haqiqatan ham, taqdim etilishi mo'ljallangan narsa hozirgi
paytda bozorda borlaridan yaxshiroq va diqqatga sazovor bo'ladimi, raqobatchilar bunga
qanday
munosabat bildiradi?
Manfaatdorlik va qat 'iyatlik. Farovonlikni ta'minlash uchun inson yoki bir guruh
odamlar korxonani tashkil qilish va uni muvaffaqiyatli qilishga qattiq manfaatdor va
to'liq qafiyatga ega bo'lishlari lozimligi keng e'tirof etiigan. Bu, masalan, ular duch
kelishi mumkin bo'lgan qiyinchiliklarni yengishda qanchalik tirishqoq bo'lishlari,
qanchalik astoydil axborot yig'ishlari va ochilayotgan imkoniyatlami amalga oshirish
borasida qanday harakat qilishlarida aks eradi. G'oyaga sodiq qolish va (sifatli, samarali,
uzoq vaqt davomida) ishlashga tayyor bo'lish, o'z korxonasini tashkil qilish bo'yicha
burungi urinishlar hamda oilasi va hamkorlari tomonidan qo'llab-quvvatlanish —
mantaatdorlik va qat'iyatlik mavjudligining qo'shimcha belgilari bo'ladi.
Qobiliyatlar. Yana bir muhim masala, bu bo'lajak tadbirkor va u bilan bog'liq
bo'lgan boshqa shaxslar korxonani boshqarish yoki loyihani amalga oshirish nuqtayi
nazaridan zarur bo'lgan bilim to'piash, texnik yoki boshqaruv ko'nikmalarga ega bo'lish
kabi aniq qobiliyatlarga egami, yo'qmi, degan savoldan iborat. Bu sohada qobilyatlar
yo'qligi o'rnini qoplashning bir usuli — zarur qobiliyatlarga ega bo'lgan odamlardan
jamoa tuzish yoki shunday odamlarning xizmatini sotib olish.
Resurslar. Nihoyat bo'lajak kidbirkor loyihadagi resurslarni sotib olish yoki
safarbar qilish imkonining darajasi tashkil qilingan korxonaning nafaqat faoliyat
yuritishiga, balki ayrim hollarda, umuman uni barpo etish imkoniyatiga ham ta'sir qiladi.
Sarmoya, naqd pul mablag'i, maydonlar, materiallar, jihozlar va mehnat resurslari —
resurslar misollaridir. Infratuzilma (masalan, elektr toki, telefon aloqasi, yo'llar va h.k.)
va ta'minlovchi xizmatlarning mavjudligi ham ancha muhim bo'lishi mumkin.
Biznes-reja. Yuqorida bayon etilgan to'rt komponent tadbirkorlik g'oyasining hayotga
tatbiq etilishini ta'minlashi uchun reja talab etilishi mumkin. Biznesda bunday reja
hamma yerda biznes-reja, deb nomlanadi. Umuman, biznes-reja asosiy to'rt komponentni
aks
ettirishi lozim,
ya'ni:
• hozirgi aniq bir paytda tadbirkorlik g'oyasi, loyihasi yoki korxona hayotga tatbiq
etilishning
qaysi bosqichida turibdi;
• siz nima qilmoqchisiz; qanday yo'l bilan bularning barchasini amalga oshirmoqchisiz:
•
loyihaning amalga
oshirishga
sazovorligi.
Tashkil qilish va menejment. Korxona faoliyat yuritishi lozim va shu sodir bo'lishi
bilan unga samarali boshqaruv kerak bo'ladi. Korxonani tashkil qilish bosqichida yoki
uning faoliyat boshlashidan oldin bajarilishi zarur bo’lgan huquqiy yoki boshqa,
qonunchilik tomonidan belgilangan talablar bo'lishi mumkin.
Bunday hollarda yuristlar, buxgalterlar va (yoki) kichik biznesni qo'llab-quvvatlash
agentliklari xodimlari kabi mutaxassislardan maslahat so'rashga zarurat tug'ilishi
mumkin. Korxonaning o'zini va unda kechayotgan jarayonlarni boshqarish zarur,
korxona faoliyat yuritishining samaradorligi, shu boshqaruvni, jumladan, iste'molchilarni
jalb etish va ular bilan muomala qilish, naqd pul mablag'lari va moliyani boshqarish,
marketing, xodimlar bilan ishlash, ta'minotchilar bilan ishlash, sifatni boshqarish va
nazorat qilish tizimi — qanchalik yaxshi tashkil etilganligiga bog'liqdir.
Tadbirkorlik bilan shug'ullanish
qarori
Ushbu mavzuda odamlar nima uchun va qanday qilib, o'z korxonalarini tashkil qilish va
uni boshqarish to'g'risida qaror qabul qilishlari to'g'risida mulohaza yuritiladi?
Odamlar o'z shaxsiy korxonalarini tashkil qilishga ko'maklashadigan omillarni aniqlash
— bu muhim savolga javob berishi (yoki ko'p odamlarning qiziqishini qondirishi) va,
ayni paytda, ular qay darajada bu omillarni nazorat qilishga qodirligini aniqlash uchun,
o'zlarini sinovdan o'tkazish va atrofdagilarni o'rganishga yordam berishi lozim. Sinovni
o'tkazish uchun o'quv qo'llanmaning “Amaliy mashg'ulotlar” bo'limida berilgan blis-
so'rov o'tkaziladi. Bunda o'quvchilar o'zlarini o'zlari baholashadi va yig'ilgan ballarning
ahamiyatini tushuntirib berishadi.
Tadbirkor bo'lishga qaror qilishda bir qator ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy vaziyatlar
sabab bo'lishi
mumkin,
xususan:
1. Mavjud
vaziyatdan qutulish
harakari
•
ishdan
bo'shatilish,
masalan,
shtatlar
qisqarishi;
•
korxonaning
tugatilishi;
•
ish
haqining
pastligi;
•
immigrantlar yoki qochoqlar toifasiga o'tish;
Hozirgi
ishdan
ko'ngil
sovishi;
•
oiladagi
inqiroz
va
boshqa
sabablar.
2.
E'tiborda
ishonchli
namunalarning
mavjudligi madaniy
saviyadan
kelib chiqqan;
•
madaniy
saviyadan
kelib chiqqan;
•
oiladan
olingan;
•
tengdosh
va
do'silardan
(taqlid
qilishga
namuna
bo'ladigan).
3
Qulays
hart-sharoit
•
hukumatning
rag'batlantiruvchi
siyosati:
• maqbul infratuzilma, masalan, rivojlangan moliyalashtirish tizimi;
• kommunal xizmatlar mavjudligi (elektr quvvati, suv, aloqa va boshq.);
•
tadbirkorlikni
qo'llab-quvvatlash.
Ushbu shart-sharoitlardan tashqari, odamlar o'z shaxsiy korxonalarini tashkil qilish
qarorini berishlari uchun, albatta, o'tgan mavzularda keltirib o'tilgan tadbirkorlik sifatlari
ham
mavjud
bo'lishi
lozim,
ya'ni:
•
tadbirkor
tavsiflari
(tadbirkor
xarakterining
14
qirrasi);
•
bilimiar:
«ko’nikmalar:
•
ish
muhitini
bilish,
masalan,
kasbiy
tajriba
boriigi.
Tadbirkorlik fenomenini tadqiq qilishda ko'pincha bir muhim savol tug'iladi, odam
orz shaxsiy korxonasini tashkil etish to'g'risida qaror qabul qilishga sabab bo'ladigan
vaziyatga qanday qilib tushib qoladi? Boshqacha qilib aytganda, kishini tadbirkorlik
olamiga kirishga undaydigan kuchlar yoki omillar qanday paydo bo'ladi?
Tadqiqotlar va manbalarga ko'ra, bu sabablarni uch asosiy toifaga ajratish rnumkin,
ya'ni mavjud (unchalik yaxshi bo'lmagan) vaziyatdan qutulish harakati, ishonchli namuna
ta'siri va qulay shart-sharoit. Quyida ularni izohlab beramiz.
Mavjud vaziyatdan qutulish harakari. Ko'p kishilar ishdan bo'shatilgandan
keyinoq, o'z korxonasini barpo etishgan qaror qilishadi. Ayrimlar professional
faoliyatning o'zlariga oldingi ishidan tanish bo'lgan sohalarida korxona barpo etishga
moyil bo'lishadi.
Ishdan bo'shatilish. Bo'lg'usi tadbirkorlarning ishdan bo'shatilishi oxir-oqibal unda
o'z korxonasini barpo etish xohishini yoki ehtiyojini uyg'otadigan hodisalar silsilasiga
sabab bo'ladi.
Bundan zarurat
bevosita
quyidagi:
• ish o'rinlarining qisqarishi, ish haqining pasiligi sababli ishdan ketish, korxonaning
bankrotligi sababli tugatiltshi yoki boshqa sabablarga ko'ra ishdan bo'shatilishi;
• mamiakatga yangi ko'chib kelganligi yoki milliy ozchilikka mansubligi oqibatida til
bilmasligi yoxud irqiy mutaassiblik sababli o'ziga to'g'ri keladigan ish topolmasligi;
• mamlakatga qochoq sifatida kelib, o'zi uchun yangi muhitga tushishi oqibatida hayotni
yangidan boshlashga majbur bo'lishi ko'rinishlarida sodir bo'lishi mumkin. Bundan oldin
ellarda ishlab, so'ng o'z vataniga qaytgan hamda o'z mamlakatidagidan ko'ra ko'proq
maosh olgan va mavqeyi yuqori bo'lgan kishilar, shuningdek, (yanada muhimroq misol)
yirik korxonalar va tashkilotlarda ma'mur bo'lib ishlagan, lekin o'z ishidan ko'ngli qolgan
kishilar
ham
shunday
misollar
tariqasiga
kiradi.
Ish muhiti. Ko'p kishilarning amalda oldingi ishidagi ish muhitiga mos sohalarda o'z
korxonasini tashkil etishining hech qanday ajablanarli joyi yo'q. Chunki ayni shu sohada
ularning tajribasi, bilimi va tanish-bilishlari bor va (yoki) ular ayni shu sohada o'z
imkoniyatlarini ro'yobga chiqarishim mumkin, deb o'ylashadi. Tadqiqotlar va izlanishlar,
marketing — mana bular, ko'pgina yangi korxonalarni barpo bo'lishiga olib kelgan ikki
soha misoli.
Ishonchli namuna ta'siri. Ishonchli namuna ta'siri ota-onalarning kasbiy faoliyati ish
boshlayotgan tadbirkorlarning u yoki bu sohani tanlashlariga ta'sir o'tkazishida ko'zga
yaqqol tashlanadi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, tadbirkorlarning 25—34 % ining ota-
onasi (xususan, otasi) kichik korxona egasi bo'lgan; buning usiiga, agar fermerlar va
mustaqil professionallarni ham kichik korxona egasi deb hisoblasak, u holda bu raqam
54 % ga yetadi. Harakat boshlashga sabab bo'luvchi ishonchli namuna ta'siri faqat oila
doirasi bilangina cheklanib qolmaydi, u tadbirkorning tengdoshlari va do'stlariga ham
ta'sir o'tkazadi. Masalan, manbalarda ishlab turgan yirik tashkilotlarini tashlab ketib, o'z
korxonalarini tashkil qilgan injenerlar AQSHdagi «kremniy vodiysi»ning rivojlanib
ketishiga
sabab bo'lgan,
deb
ko'rsatiladi.
Ishonchli namuna ta'siri, shuningdek, nima uchun tadbirkorlikning bir xil turlarini ayrim
irqiy yoki milliy guruhlar (masalan, Qo'shma Shtatlarda yashaydigan yahudiylar,
livanliklar, koreyslar. Buyuk Britaniyada yashovchi ko'pgina osiyolik-guruhlar hamda
Hindistonning Gujarot shtati aholisi) bilan bog'lanishini tushtintira oladi.
Qulay shart-sharoit. Garchi, yuqorida bayon eiilgan omillarning barchasi, ya'ni ishdan
bo'shatilish, ish muhiti, muvaffaqiyatli misolga ishonch mavjud bo’lganda ham, maqbul
infratuzilma, asosan, moliyalashtirish tizimi, elektr quvvati, yo'llar, xom-ashyo, jihozlar
va axborot bo'lmagan taqdirda, o'z korxonasmi barpo etish qarorini qabul qilish uchun
ular hali yetarli bolmaydi. Malakali mehnat resurslari, tadbirkorlikni qo'llab-quvvatlovchi
tuzilmalar va hukumat tomonidan ijobiy yondashuvning yo'qligi harnda tadbirkorlikka
qarshilik qiladigan davlat siyosati kichik korxonalar, ayniqsa, o'sish potensialiga ega
bo'lganlarining rivojlanishini ko'proq susaytiradi. Bozor talabini bilish va xaridorlar
xohishlari va ehtiyojlarini qondirish uchun marketing texnologiyalaridan foydalanish
imkoniyatlari, korxonarti rashkil qilishda juda muhim rol o'ynaydi va uni faoliyat yurilish
ko'rsatkichlariga
ta'sir ko'rsatadi.
Xuddi shunday, tadbirkorlikka ko'maklashuvchi muhim omil, bu butun jamiyat
uchun, ayniqsa yoshlarimiz uchun zarur bo'lgan, taqlid qilishga namunalar mavjudligidir.
Muvafiaqiuitli tadbirkorlik, bilim, ko'nikma, shaxsiy xususiyatlar, shaxsiy sifatlar,
halollik va rostgo'ylik, maiburiylik, so'zsiz bajarishlik, mas'uliyatli bo'lish, insofli bo'lish,
vazminlik va sabrlilik, tashabbuskorlik, xizmat etikasiga rioya qilish, o’z ishining
mutaxassisi bo'lishi, inanfaatdorlilik va qat'iyatlilik, qobiliyat, g'oya, bozor, resurs,
biznes-reja, menejment, tashkil qilish, tadbirkorlik bilan shug'ullanish qarori, mavjud
vaziyatdan qutilish harakati, ishonchli namunalarning mavjudligi, qulay shart-sharoit,
ishdan bo'shatilish, ish muhiti.
2022 — 2026 yillarga mo’ljallangan Yangi O’zbekistonning taraqqiyot
strategiyasining muhim maqsadlaridan biri sifatida tadbirkorlik faoliyatini tashkil qilish
va doimiy daromad manbalarini shakllantirish uchun sharoitlar yaratish, xususiy
sektorning yalpi ichki mahsulotdagi ulushini 80 foizga va eksportdagi ulushini 60 foizga
yetkazish belgilangan. Bu maqsadga erishishda kichik biznes subyektlari faoliyatida
marketing xizmatini tashkil etish muammolari dolzarb bo’lmoqda.
Jahon amaliyoti tajribasidan ma’lumki, kichik biznes sub’ektlarining asosiy
muammolari moliya, menejment va marketing bilan bog‘liqdir. Xorijiy manbalar
tahliliga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, buni yaqqol isbotini ko‘ramiz. Kichik biznes
sub’ektlari uchun eng muhim bo‘lgan quyidagi 10 ta biznes muammolari mavjud:
moliyaviy boshqaruv, sifatli jamoani yaratish, xodimlarga tibbiy yordam ko'rsatish,
brendning o'ziga xosligini yaratish, o'z biznes ko‘lamini kengaytirish, qoidalarga rioya
qilish, naqd pul oqimi bilan ishlash, samarali yetakchi bo'lish, vaqtni boshqarish, qachon
vakolat berish kerakligini bilish. Mashhur kichik biznes muammolari bilan
shug‘ullanuvchi mutaxassis Nikki LaMarko uzoq yillardan buyon o‘z tadqiqotlarida
kichik biznes muammolarini tadqiq qilib kelmoqda. Nikki LaMarko fikriga ko‘ra kichik
biznes egasi bo'lish oson emas. Kichik biznesda mahalliy darajadan tortib xalqaro
darajagacha bo'lgan turli darajadagi muammolar bilan kurashish kerak. Bu qiyinchiliklar
har qanday kichik biznes sub’ektini biznes egasi darajasiga ko'tarishga yoki umuman voz
kechishga majbur qiladi. Shu bilan birga, bu vaqt tugashi bilan biznes egasi ularni
yengishga tayyor bo'lishi uchun qanday qiyinchiliklarni kutish kerakligini bilishga
yordam beradi. Bundan tashqari mashhur kichik biznes muammolari bilan ilmiy
izlanuvchi olim Ismail Ruiz tadqiqotlari davomida ham kichik biznes sub’ektlarining
oldida turgan quyidagi muammolarni qayd etib o‘tgan: kiberxavfsizlik muammolari,
soliq qonunchiligi bilan bog’liq muammolari, rivojlanayotgan tibbiy sug'urta bozori,
iqtisodiyot haqida noaniqlik, sun'iy intellekt, rivojlanayotgan ijtimoiy media, mobil
qurilmalarga mos veb-saytlarga katta ehtiyoj kabilar.
Ismail Ruiz fikricha ko‘pchilik kichik biznes sub’ektlarida marketing bo‘limi
bo‘lmaydi. Kichik biznes sub’ektining umumiy ish faoliyati doirasida marketing
masalalari ko‘rib chiqilaveradi. Ularning savdo strategiyasida marketing uyg‘unlashgan
bo‘ladi. Kichik biznes muammolari bilan shug’ullanuvchi yana bir mashhur amerikalik
reklama bo’yicha mutaxassis Jey Konrad Levinson 1984 yilda kichik biznes subyektlari
qimmat reklamalarni bera olmaydi. Ular bunday sharoitda “partizan marketingi (guerrilla
marketing)” foydalanishini aytib o’tadi. Partizan marketingi kichik byudjetli reklama va
marketingni usuli hisoblanadi. Kichik korxonalarda marketing xizmatini tashkil etish
masalasi bilan marketing bo’yicha yetakchi olim Kotler F. ham keng tadqiqotlari olib
borgan. Kotler F. fikricha kichik korxonalarda marketing xizmati tadbirkorning o’zining
tayyorgarligiga, ya’ni marketing bo’yicha malaka hamda ko’nikmalariga bog’liq
ekanligini ta’kidlaydi. Yoki boshqa yaxshi tayyorgarlik ko’rgan, bilim va malakasi
yetarli bo’lgan iqtisodiy masalalar bilan shug’ullanuvchi mutaxassislar tomonidan
marketing xizmati yo’lga qo’yilishi mumkin. Mavzuga oid adabiyotlar sharhidan kelib
chiqqan holda mahalliy kichik biznes subyektlarimiz faoliyatida marketing xizmatini
tashkil etish muammolarini yoritish va uning yechimlari bo’yicha amaliy tavsiyalar
berish maqsadi ilgari surildi.
Kichik korxonalarda marketing xizmatini tashkil etish masalalari malakali kadrlar
va vositalarning yo’qligi sababli ayniqsa dolzarb bo’lib qolmokda. Lekin shunga
qaramay, bu yerda marketingai qo’yidagi yo’nalishlarda tashkil etish mumkin: 1) boshqa
kichik korxonalar bilan birgalikda muayyan marketing tadbirlarini, masalan, bozorni
o’rganish, reklama kompaniyalari va hokazolarni o’tkazish; 2) marketing vazifalarini
korxonaning eng yaxshi tayyorgarlik ko’rgan xodimiga yuklash; 3) marketing tadbirlari
(sotish tarmog’ini shakllantirish, assortimentni rivojlantirish, jamoatchilik bilan ishlash
va hokazo)ni ishlab chiqish va joriy qilish uchun maslahatchilar va ekspertlarni taklif
etish; 4)tashqi bozor kon’yunkturasini o‘rganish, talab va taklif, narxlar kon’yunkturasini
tahlil qilib boruvchi marketing agentliklari, marketing tadqiqotlari olib boruvchi
uyushmalar tashkil etish; 5) marketing markazlari, marketing firmalari faoliyatini
rivojlantirish, ixtisoslashgan oliy ta’lim muassasalarida marketing tadqiqotlari markazlari
faoliyatini tashkil etish; 6) marketing autsorsing tizimini rivojlantirish, tajribali yirik
korxonalarning marketing xizmati mutaxassislarining maslahatlari, marketing
funksiyalarini bajarishga jalb qilish.
Kichik biznes barcha bozorlarimizni to'ldirish va aholining iste'mol tovarlari va
xizmatlarga bo'lgan ehtiyojlarini to'liq qondirish imkonini beradi; Kichik firmalarni
yaratish uchun katta investitsiyalar va ularni qurishning uzoq muddati talab qilinmaydi;
Kichik biznesni rivojlantirish monopoliyaga qarshi siyosat va raqobat muhitini
ta’minlashning eng samarali yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi; Kichik korxonalarni
boshqarish osonroq, ular uchun murakkab boshqaruv tuzilmalarini yaratish kerak emas;
Kichik firmalar tez va arzon narxlarda qayta jihozlashi, amalga oshirishi va sinovdan
o'tkazishi mumkin yangi texnologiya ishlab chiqarishni qisman yoki to'liq
avtomatlashtirishni amalga oshirish, avtomatlashtirilgan va qo'l mehnatining optimal
kombinatsiyasiga erishish; Kichik biznesning rivojlanishi bilan mamlakatda iqtisodiyotni
barqarorlashtirish va elementar tartibni tiklashdan manfaatdor bo'lgan o'rta sinf va kichik
mulkdorlar sinfi paydo bo'ladi; Kichik biznes o'rta va yirik biznesdan, birinchi navbatda,
moslashuvchanligi va bozor sharoitlariga moyilligi bilan ajralib turadi, iste'mol talabiga
tezroq javob beradi;
Kichik biznes egalari tejash va sarmoya kiritishga ko'proq moyil bo'lib, ular
muvaffaqiyatga erishishda doimo yuqori darajadagi shaxsiy motivatsiyaga ega, bu esa
korxonaning umumiy ko'rsatkichlariga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Kichik biznes sub'ektlari
mahalliy (mahalliy) bozorlardagi talab darajasini yaxshiroq biladilar, ko'pincha tovarlar
aniq iste'molchilarning buyurtmasi bo'yicha ishlab chiqariladi, yirik korxonalarga
qaraganda ko'proq odamlarning hayotini ta'minlaydi va shu bilan professional xodimlarni
tayyorlashga va amaliy bilimlarni tarqatishga hissa qo'shadi. . Kichik va o'rta korxonalar
yirik korxonalar bilan solishtirganda, ayrim mamlakatlarda mahsulot ishlab chiqarish,
ishlarni bajarish va xizmatlar ko'rsatish bo'yicha ham soni, ham mutanosibligi bo'yicha
ustun mavqeni egallaydi. Shu bilan birga, kichik biznesning kamchiliklari ham bor, ular
orasida eng muhimlarini ajratib ko'rsatish kerak: Yuqori darajadagi xavf, shuning uchun
bozor o'zgaruvchanligining yuqori darajasi; Yirik kompaniyalarga qaramlik; Ishlarni
boshqarishdagi kamchiliklar; Menejerlarning zaif malakasi; Biznes sharoitidagi
o'zgarishlarga sezgirlikni oshirish; Qo'shimchalarni jalb qilishda qiyinchiliklar moliyaviy
resurslar va kredit olish; Shartnomalar (shartnomalar) tuzishda biznes sheriklarining
noaniqligi va ehtiyotkorligi va boshqalar. Albatta, kichik korxonalar faoliyatidagi
kamchilik va nosozliklar ham ichki, ham tashqi sabablar, kichik korxonalarning faoliyat
yuritish sharoitlari bilan belgilanadi. Tajriba shuni ko'rsatadiki, kichik firmalarning
aksariyat muvaffaqiyatsizliklari kichik va o'rta korxonalar egalarining boshqaruv
tajribasizligi yoki kasbiy qobiliyatsizligi bilan bog'liq. Hozirgi kichik biznesda maxsus
bilim zarur. Odatda yangi biznesni ishlab chiqarish haqida deyarli hech narsa
bilmaydigan savdogar yoki tijorat haqida hech narsa bilmaydigan muhandis boshlaydi.
Kichik biznes egasi muayyan biznes tuzilmalarini boshqarishda juda kam tajribaga ega
bo'lishi odatiy hol emas. Korxonaning muvaffaqiyatga erishish imkoniyati uning etukligi
bilan ortadi. Uzoq vaqt davomida bitta egasi bo'lgan firmalar egalarini tez-tez
almashtiradigan firmalarga qaraganda yuqoriroq va barqaror daromad keltiradilar.
O‘rganish jarayonida tinmay mehnat qiladigan, lekin ayni paytda o‘z faoliyatida aql-
idrokdan nariga o‘tmaydigan kichik tadbirkorlar muvaffaqiyatga erishayotgani
ta’kidlandi.
Tadbirkorlar
malakasining
pastligi
kichik
biznesning
muvaffaqiyatsizliklariga ta'sir qilmoqda. Kichik firmalarda biznes yuritish bo'yicha
tajriba to'plagan tadbirkorlar, qoida tariqasida, ko'proq muvaffaqiyatga erishadilar. Agar
kompaniya boshqaruvida bo'lsa bir nechta odam ishtirok etadi, lekin tadbirkor jamoasi
ikki, uch yoki to'rt kishidan iborat bo'lib, omon qolish ehtimoli yuqori, chunki jamoaviy
qarorlar qabul qilish ko'proq professionaldir. Kichik firmalarning "yashovchanligi"
haqida birinchi bosqichdagi moliyalashtirish miqdori ham ta'sir qiladi. Kompaniyaga
qancha boshlang'ich kapital qo'yilgan bo'lsa, inqiroz davrida uni saqlab qolish uchun
imkoniyatlar shunchalik ko'p. Doimiy ravishda paydo bo'ladigan va yo'qolib borayotgan
jamoatchilikni qidirish ehtiyojlar va ularga doimiy moslashish kichik biznes
strategiyasining asosini tashkil qiladi. Umuman iqtisodiyot uchun kichik kompaniyalar
faoliyati uning moslashuvchanligini oshirishda muhim omil hisoblanadi. Kichik
biznesning rivojlanish darajasiga ko'ra, mutaxassislar hatto mamlakatning o'zgaruvchan
iqtisodiy muhitga moslashish qobiliyatini baholaydilar. Bozor munosabatlari
rivojlanishining boshlang'ich bosqichida bo'lgan Rossiya uchun aynan kichik biznes
sektorini yaratish va rivojlantirish jamiyatni ijtimoiy qayta qurish uchun asos bo'lishi
kerak, bu esa aholining tayyorgarligini ta'minlaydi. butun mamlakat iqtisodiyoti bozor
iqtisodiyoti. Qiyinchilik va muvaffaqiyatsizliklarga qaramay, kichik biznes
rivojlanmoqda, jadal rivojlanmoqda, iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy-texnikaviy muammolarni
hal qilmoqda. Qoida tariqasida, kichik biznesni rivojlantirish quyidagi muammolarni hal
qilish uchun shartdir: Aholining va jamiyatning ehtiyojlarini yaxshiroq qondirishga
yordam beradigan raqobatbardosh, sivilizatsiyalashgan bozor munosabatlarini
shakllantirish; Tovarlar, ishlar, xizmatlar assortimentini kengaytirish va sifatini
yaxshilash. Iste'molchilarning ehtiyojlarini qondirishga intilib, kichik biznes tovarlar,
ishlar, xizmatlar sifati va xizmat ko'rsatish madaniyatini oshirishga hissa qo'shadi; Tovar
ishlab chiqarish va xizmatlarni aniq iste'molchilarga yaqinlashtirish; Iqtisodiyotni qayta
qurishga yordam berish. Kichik biznes iqtisodiyotga moslashuvchanlik, harakatchanlik,
manevr qobiliyatini beradi; Ishlab chiqarishni rivojlantirish uchun aholining shaxsiy
mablag'larini jalb qilish. Kichik korxonalardagi sheriklar o'z kapitallarini yirik
korxonalarga qaraganda ko'proq qiziqish bilan biznesga investitsiya qilishadi, masalan:
Qo'shimcha ish o'rinlarini yaratish, ishsizlikni kamaytirish; Kishilarning ijodiy
qobiliyatlaridan yanada samarali foydalanish, ularning iste’dodini yuzaga chiqarish,
hunarmandchilikning turli turlarini, xalq hunarmandchiligini rivojlantirishga
ko‘maklashish; Keng miqyosdagi ishlab chiqarish muayyan cheklovlar qo'yadigan
aholining ayrim guruhlarini (uy bekalari, pensionerlar, nogironlar, talabalar) mehnat
faoliyatiga jalb qilish; Mulkdorlar, mulkdorlar, tadbirkorlarning ijtimoiy qatlamini
shakllantirish; Ilmiy-texnika taraqqiyotini faollashtirish; Mahalliy xomashyo
manbalarini, yirik sanoat korxonalari chiqindilarini o‘zlashtirish va ulardan foydalanish;
Yirik korxonalarga butlovchi qismlar va asbob-uskunalar ishlab chiqarish va yetkazib
berish, yordamchi va xizmat ko‘rsatish tarmoqlarini yaratish orqali ko‘maklashish;
Davlatni past rentabelli va norentabel korxonalardan ijaraga olish va sotib olish yo'li
bilan ozod qilish. Bularning barchasi va kichikning boshqa iqtisodiy va ijtimoiy
funktsiyalari tadbirkorlik o'z rivojlanishini eng muhim davlat vazifalari toifasiga kiritdi,
uni Rossiya iqtisodiyotini isloh qilishning ajralmas qismiga aylantirdi. Amaliyot shuni
ko'rsatadi texnik taraqqiyot, bugungi kunda iste'molchilar talabini eng to'liq qondirish
ko'p jihatdan kichik biznesning samaradorligi bilan belgilanadi. Innovatsiyalarning
yuqori sur'atlari, texnologik o'zgarishlarning harakatchanligi, ixtirolarni joriy etish,
xizmatlar va bandlikning tez o'sishi, keskin narx va narx bo'lmagan raqobat, bir
tomondan, narxlarni pasaytirishga, ikkinchi tomondan, iste'molchining mahsulot va
xizmatlarni olishiga olib keladi. Yuqori sifatli, shaklida davlat katta mablag' olish
imkoniyati soliq tushumlari, va bularning barchasi kichik korxonalarning mamlakat
iqtisodiyotiga qo'shgan hissasidir. Ta'rifning o'zidan ko'rinib turibdiki, "kichik biznes" -
bu qonunlar, davlat organlari yoki boshqa vakillik tashkilotlari tomonidan belgilangan
muayyan mezonlar (ko'rsatkichlar) bo'yicha bozor iqtisodiyoti sub'ektlari tomonidan
amalga oshiriladigan tadbirkorlik faoliyati, bu tushunchaning mohiyatini tashkil etadi.
Jahon va mahalliy amaliyot shuni ko'rsatadiki, turli tashkiliy-huquqiy shakldagi
korxonalar (tashkilotlar) kichik biznes sub'ektlari sifatida tasniflanishining asosiy mezon
ko'rsatkichi, birinchi navbatda, korxonada (tashkilotda) band bo'lgan xodimlarning
o'rtacha soni hisoblanadi. hisobot davri. Bir qatorda ilmiy ishlar kichik biznes deganda
nisbatan kichik shaxslar guruhi yoki bitta mulkdor tomonidan boshqariladigan korxonalar
tomonidan amalga oshiriladigan faoliyat tushuniladi. Qoida tariqasida, eng keng
tarqalgan mezon ko'rsatkichlari, ular asosida sub'ektlar iqtisodiy faoliyat kichik
sub'ektlarga tegishli tadbirkorlik - kadrlar soni (ish bilan ta'minlangan ishchilar), hajmi
ustav kapitali, aktivlarning qiymati, aylanma hajmi (foyda, daromad). Biroq, deyarli
barcha rivojlangan mamlakatlarda korxonalarni kichik biznes sub'ektiga kiritishning
birinchi mezoni ishchilar soni hisoblanadi.
Vaziyatning murakkabligi shundaki, federal turdagi davlatga xos bo'lgan
boshqaruv tamoyillari, albatta, Markazning Federatsiya sub'ektlariga qachon va qanday
qonunlarni qabul qilish kerakligini aytib berishga imkon bermaydi. Biroq, boshqa
choralar ham mumkin. Shunday qilib, agar ushbu hududlarda mintaqaviy organlarning
huquq va majburiyatlarini aniq belgilovchi tegishli qonunlar mavjud bo'lmasa, kichik
biznesni qo'llab-quvvatlash dasturlarini amalga oshirishda hududlarga federal
yordamning barcha shakllarini qisqartirish yoki sezilarli darajada qisqartirish bir necha
bor taklif qilingan. davlat hokimiyati va kichik biznesni rivojlantirish va davlat
tomonidan qo'llab-quvvatlashda boshqaruv. Albatta, federal dasturga mutaxassislar va
mutaxassislar tomonidan Rossiya Federatsiyasining ta'sis sub'ektining "Taraqqiyot va
qonunchilik to'g'risida" gi qonunining ma'lum bir "namunaviy versiyasini" ishlab chiqish
to'g'risidagi bandni kiritish orqali bunday qattiq choralarni kuchaytirish tavsiya etiladi.
kichik biznesni davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash" va uning Rossiyaning bir qator
respublikalari va mintaqalarida aprobatsiyasi. Kichik biznesni davlat dasturlari tizimi
orqali qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarning kompleks
xususiyatini kuchaytirish muhim uslubiy muammolar qatorida. Bunday holda, biz
qo'llab-quvvatlash har tomonlama bo'lmagan, "bir tomonlama" va natijada ko'pincha
unchalik samarali bo'lmagan vaziyatni bartaraf etish haqida gapiramiz. Masalan, federal
va mintaqaviy darajada katta mablag'lar tadbirkorlarni o'qitishga sarflangan va
sarflanmoqda. Biroq, ko'pincha bunday harakatlar to'g'ri daromad keltirmaydi, chunki.
Amaldagi qo'llab-quvvatlash dasturlarida tadbirkorlarning o'zlariga zarur bo'lgan
minimal "boshlang'ich kapitali" bilan olingan bilimlarini "avtomatik" mustahkamlash,
lizing xizmatlarini olish yoki franchayzingni olish imkoniyati, adolatli imkoniyatlarni o'z
ichiga olmaydi. ishlab chiqarishni imtiyozli ijaraga berish chakana savdo maydonlari va
boshqalar. Qo'llab-quvvatlashning kompleks xarakterini amalga oshirish, kichik
tadbirkorlarning ayrim toifalarining - mavjud va salohiyatli - muayyan chora-tadbirlarga
real ehtiyojini hisobga olgan holda, davlat dasturlarining turli bloklarini muvozanatlash
va o'zaro bog'lashda sifat jihatidan yangi yondashuvni talab qiladi (). shakllari) qo'llab-
quvvatlash. Shu bilan birga, agar ilgari boshlang'ich kapitalni izlashga ustuvor ahamiyat
berilgan bo'lsa, endi kichik biznes sub'ektlarini noturar joy bilan ta'minlash, hududlar va
binolarni qayta taqsimlash orqali ularni "mulk bilan qo'llab-quvvatlash" muammosi.
korxonalarni qismlarga bo'lish yoki qayta qurish yo'li bilan haqiqatda faoliyat
ko'rsatmayotgan korxonalar yoki bankrot korxonalar tobora dolzarb bo'lib
bormoqda.konversiya korxonalari, ular negizida maxsus ishlab chiqarish bazalari va
texnoparklar yaratish va boshqalar. Kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha davlat
dasturlarining tashkiliy va tashkiliy muammolari kichik biznesga nisbatan davlat
siyosatini amalga oshirish, shu jumladan amalga oshirish bo‘yicha yagona vakolatli va
mas’ul ijro etuvchi vertikalining yo‘qligi bilan bog‘liq. maqsadli dasturlar kichik biznesni
qo'llab-quvvatlash. Bugungi kunga kelib, Rossiyaning turli mintaqalarida davlat
tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan va kichik biznes bilan o'zaro hamkorlikni
ta'minlaydigan hokimiyat va boshqaruv tuzilmasi juda farq qiladi. Rossiya
Federatsiyasining ta'sis sub'ektlarining ijro etuvchi hokimiyat tizimida bu masalalar turli
maqom, funktsiyalar, vakolatlar va mas'uliyatlarga ega bo'lgan ko'plab organlar
tomonidan ishg'ol qilinadi. Bundan tashqari, ko'pincha bu organlar rasmiy ravishda
ijtimoiy-iqtisodiy faoliyatning turli sohalarini (ya'ni, vazirliklar, qo'mitalar, idoralar,
idoralar, idoralar va boshqalar) ifodalaydi. Bu kichik biznesni rivojlantirish va qoʻllab-
quvvatlash boʻyicha hududiy dasturlarning buyurtmachisi/ijrochisi maqomi toʻgʻrisida
mahalliy noaniqlikka olib keladi, shuningdek, ixtisoslashgan korxonalar oʻrtasidagi
oʻzaro hamkorlik imkoniyatlariga salbiy taʼsir koʻrsatadi. federal va mintaqaviy kichik
biznesni qo'llab-quvvatlash organlari, xususan, tegishli federal va mintaqaviy dasturlarni
muvofiqlashtirish va o'zaro ta'sir qilish jarayonida. Taxminan xuddi shunday vaziyat
kichik biznesni qo‘llab-quvvatlashning hududiy fondlarining huquqiy (tashkiliy-huquqiy)
maqomi bilan ham rivojlanmoqda (hozirda ixtisoslashtirilgan hududiy fondlar
Federatsiyaning barcha sub’ektlarining 3/4 qismida mavjud), bu esa ular bilan ishlashni
qiyinlashtiradi. Federal qo'llab-quvvatlash jamg'armasi, shuningdek, mahalliy moliya
institutlari, kredit tashkilotlari, u yoki bu tarzda kichik biznes manfaatlarini ko'zlaydi.
Kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha maqsadli davlat dasturlarini amalga
oshirishning moliyaviy jihatidagi alohida muammo bu bank muassasalarining rolini
kuchaytirishdir. Gap ularning kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash davlat dasturlarini
moliyalashtirishda (aniqrog‘i, o‘zini-o‘zi moliyalashtirishda) ishtirok etishi, umumiy
istiqbolda ushbu dasturlarni moliyaviy va operativ qo‘llab-quvvatlashning “aksiyadorlik”
modelini (asosan byudjetdan oziqlantirish uchun mo‘ljallangan) almashtirish haqida
ketmoqda. ” dasturlari, lekin umuman olganda - kichik biznesni davlat tomonidan
qo'llab-quvvatlashning butun amaliyotini shakllantirishning dastlabki bosqichida)
ixtisoslashgan banklarning asosiy roli. Kichik biznesning iqtisodiyotning bank-kredit
sektori bilan hozirgi o'zaro hamkorligini qoniqarsiz deb baholash kerak. Banklar
o'rtasidagi bu o'zaro munosabatlar qisqa muddatli kreditlashning ustuvor ahamiyati
darajasida va asosan savdo va kichik biznesning vositachilik operatsiyalari sohasida
"muzlab qoldi". Kichik biznes sub’ektlari uchun investitsiya faolligi manbai sifatida
banklarning roli va ularni tarkibiy o‘zgartirish ahamiyatsiz. Bu banklar tomonidagi va
ularning tashqarisidagi sabablarga bog'liq. Rossiyaning ko'plab mintaqalarida allaqachon
faol bo'lgan kichik biznesni o'zaro kreditlashni kuchaytirishda bir qator qiziqarli
imkoniyatlar mavjud. Menimcha, davlat tomonidan kichik biznesga yordam ko‘rsatish
uning faoliyatining ajralmas qismiga aylanishi kerak. Menimcha, kichik biznesning
ahvoli butun mamlakat iqtisodiyotining ko'rsatkichidek tuyuladi, iqtisodiyotning eng
himoyalanmagan qismlaridan biri bo'lgan kichik biznes mamlakatimizda ro'y berayotgan
eng og'ir inqirozlarga havas qilsa arzigulik barqarorlik bilan bardosh beradi. shunchaki
davlat yordamiga muhtoj.
Kichik va oʻrta biznes subʼyektlarining samarali faoliyat koʻrsatishi uchun ularning
faoliyatini tartibga soluvchi, kichik biznesning oʻziga xos xususiyatlarini hisobga
oladigan qonunchilik va meʼyoriy-huquqiy bazani yanada rivojlantirish zarur.
Tadbirkorlik faoliyatini to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir etuvchi qonunlar tizimi orqali
qonunchilik bazasi va huquqiy tartibga solishning takomillashtirilishi tadbirkorlik
faoliyati erkinligini ta’minlash, kichik biznes sub’ektlari faoliyatiga ma’muriy
aralashuvni bartaraf etish uchun qulay shart-sharoitlar yaratadi. Barcha tadbirkorlik
sub'yektlarining bozorga kirishi uchun teng sharoitlarni ta'minlash, ma'muriy to'siqlarni
bartaraf etish, davlatning nazorat funktsiyalarini tartibga solish va tadbirkorlarni davlat
tomonidan qo'llab-quvvatlashni kuchaytirish Rossiyada tadbirkorlik faolligini oshirishga
qaratilgan davlatning qonunchilik faoliyatining asosiy tarkibiy qismiga aylanishi kerak.
Kichik biznesni rivojlantirishning potentsial samarasini amalga oshirish imkonini
beruvchi davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning asosiy yo‘nalishlari: Qulay
ishbilarmonlik muhitini shakllantirish, tartibga solish, ma'muriy va tashkiliy to'siqlarni
bartaraf etish; Kichik biznesning moliyaviy resurslardan foydalanish imkoniyatlarini
kengaytirish; Kichik biznes subyektlariga kompleks moliyaviy, moddiy, axborot,
konsalting, tashkiliy-uslubiy yordam ko‘rsatish infratuzilmasini tizimli rivojlantirish.
Yangi kichik va o'rta korxonalar sonining o'sishi, ishlab chiqarilayotgan kichik
korxonalar tomonidan mahsulot ishlab chiqarish, sotish va xizmatlar ko'rsatish hajmining
oshishi quyidagi shartlarga bog'liq bo'ladi. 1. Ishbilarmonlik muhitiga salbiy ta'sir
ko'rsatuvchi o'rta va kichik biznesni rivojlantirish uchun ma'muriy cheklovlarni bartaraf
etish. Bu Rossiya Federatsiyasi Federal Majlisining Davlat Dumasi tomonidan qabul
qilingan "debyurokratizatsiya to'g'risida" gi qonunlarni hududlar va munitsipalitetlarda
amalga oshirishni talab qiladi. Boshqacha qilib aytganda, davlatning kichik va o'rta
biznesning iqtisodiy faoliyatiga ma'muriy aralashuvini cheklash qonunchilik darajasida
belgilanishi kerak. Shu munosabat bilan nazorat qiluvchi organlarning vakolatlarini keng
ko‘lamda qayta ko‘rib chiqish, davlatning xo‘jalik yurituvchi subyektlarga nisbatan
litsenziyalash, nazorat va nazorat funksiyalarini tartibga solish zarurati alohida ahamiyat
kasb etadi. Bunday auditni tashkil etishda Rossiya Biznes va tadbirkorlik akademiyasi
ham ishtirok etishi mumkin edi. Turli bo‘limlar tomonidan korxonalarni tekshirishni
qisqartirish va aniq tartibga solish maqsadga muvofiq ko‘rinadi. Davlat tomonidan
tartibga solish mexanizmlaridan foydalanish faqat ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar
xavfsizligini ta’minlash, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlari manfaatlarini
himoya qilish, iste’molchilarni chalg‘itish amaliyotiga chek qo‘yish vazifalari bilan
cheklanishi kerak. Korxonalarni ro‘yxatga olishni sezilarli darajada soddalashtirish,
litsenziyalanadigan faoliyat turlarini qisqartirish zarur. Tadbirkorlik subyektlarini
ro‘yxatga olishda “bir darcha” tamoyilini amalda ta’minlash zarur. Bularning barchasi
korruptsion “matbuot”ni keskin zaiflashtirishga, ishlab chiqarish hajmining bir qismi va
“kompensatsiya” daromadidan “zaxira” yaratishga majbur bo'lgan tadbirkorlarning
mablag'larini yo'qotishini kamaytirishga yordam beradi. Natijada kichik korxonalar
qo'shimcha moliyaviy va moddiy resurslar"soya" dan olingan. Kichik korxonalarning
yalpi ichki mahsulotga qo‘shadigan hissasi ortishi, ularning asosiy kapitalga kiritgan
mablag‘lari hajmi oshishi, aylanma mablag‘lar bilan bog‘liq vaziyat yaxshilanishi va
hokazo. Kichik korxonalar uchun buxgalteriya hisobini yuritish tizimini sezilarli darajada
soddalashtirishni qonunchilikda ko‘zda tutish maqsadga muvofiq ko‘rinadi. Joriy hisobot
davrida hisobot shakllarini o'zgartirish imkoniyatini qonun hujjatlari bilan istisno qilish
mantiqiy. Uchun davlat tashkilotlari ularning nazorat, litsenziyalash va
muvofiqlashtiruvchi funksiyalarini amalga oshirishda kichik tadbirkorlik sub’ektlaridan
boshqa davlat tashkilotlaridan olinishi mumkin bo‘lgan hujjatlarni taqdim etishni talab
qilishni taqiqlashni joriy etish zarur. Bittasi haqiqiy muammolar Kichik va o'rta biznesni
rivojlantirishda ko'plab davlat organlari, nazorat qiluvchi va nazorat qiluvchi organlar,
shahar va shaharlar tomonidan undiriladigan soliqsiz to'lovlar muammosi. davlat
korxonalari va muassasalar, xususan, tadbirkorlar ruxsatnomalar va sertifikatlar olish
uchun murojaat qilganda, olish zarurati normativ-huquqiy hujjatlar bilan belgilanadi.
Bunday xizmatlarga misol tariqasida yer ajratish uchun ko‘p to‘lovlar, savdo va qurilish
ruxsatnomalari, statistik kodlar va boshqalar kiradi. Hokimiyat tomonidan ta'minlashni
qonunchilik bilan cheklash imkoniyatini ko'rib chiqish kerak, byudjet muassasalari kichik
biznes sub'yektlariga ularga yuklangan funksiyalarni bajarish bilan bog'liq pullik
xizmatlar. Yirik va kichik korxonalar uchun jarimalar miqdorini ularning
kamaytirilishiga qarab farqlash va jarima “vilkalarini” belgilash amaliyotini bekor qilish
zarur. 2. Soliq yukini erta va keskin kamaytirish zarurati, ayniqsa tadbirkorlik faoliyatini
yangi boshlaganlar uchun. Kichik va o‘rta biznesning ahvolini yomonlashtiradigan soliq
qonunchiligiga yangi soliq tizimi ishlab chiqilgunga qadar moratoriy joriy etish zarur.
Kichik biznes subyektlari uchun soliqqa tortish tizimini yanada soddalashtirish,
tadbirkorlar va kichik biznes subyektlari toifasiga kiruvchi yuridik shaxslar uchun soliq
deklaratsiyasining soddalashtirilgan shakllarini ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir.
Kichik biznes subyektlarining o‘z ishlab chiqarishini rivojlantirish uchun ajratayotgan
mablag‘larini soliqdan ozod qilish maqsadga muvofiq ko‘rinadi. Har bir deklaratsiya
qilingan xodim uchun soliq to'lovi miqdorini foizning ma'lum bir qismiga kamaytirish
kabi soliq tizimini o'rnatish orqali, agar uning ish haqi Rossiya uchun o'rtacha darajada
bo'lsa, nafaqat kichik biznes uchun imtiyozlar belgilash mumkin. , shuningdek, bandlik
muammolarini hal qilish va xodimlarning tegishli darajadagi ish haqini ta'minlash.
Qishloq xo‘jaligida kichik va o‘rta korxonalar alohida e’tiborga loyiqdir. Shu munosabat
bilan quyidagilar zarur: Dehqon xo'jaliklarining huquqiy maqomini xususiy oilaviy
mulkning maxsus shakli sifatida belgilovchi Rossiya Federatsiyasi Fuqarolik Kodeksiga
o'zgartirishlar kiritish; “Fermer xo‘jaligi to‘g‘risida”gi qonunni qabul qilish va qishloq
xo‘jaligi yerlari aylanmasining amaldagi mexanizmini qayta ko‘rib chiqish. Mahalliy
ma'muriyatni tashkilot vaqtida sotib olish uchun zarur bo'lgan uchastkaning minimal
hajmini belgilashni taqiqlash dehqonchilik. O'rtacha daromadli kishilarga oilaviy fermer
xo'jaliklarini tashkil qilish imkoniyatini berish. Kichik biznesdan olinadigan soliqlar
viloyat va mahalliy byudjetlarga to‘liq to‘lanishi kerak. Shunday qilib, hududlar bunday
to‘lovlarni undirishdan, binobarin, kichik biznesni rivojlantirishdan manfaatdor bo‘ladi.
Shu bilan birga, kichik biznes uchun marjinal soliq stavkalari federal darajada
belgilanishi kerak. Bunda kichik biznes sub'ektlari hududlarda ortiqcha bosimdan
himoyalanadi. 3. Kichik biznesni qo'llab-quvvatlash uchun federal va mintaqaviy
byudjetlardan, Kichik biznesni qo'llab-quvvatlash federal jamg'armasi mablag'laridan va
byudjetdan tashqari manbalardan olinadigan moliyaviy resurslarni quyidagi ustuvor
yo'nalishlarda jamlash: Tijorat banklarining faoliyatini endigina boshlagan va faoliyatini
yo‘lga qo‘ygan tadbirkorlarni kreditlash jarayonida faolroq jalb qilish imkonini beruvchi
kafolatlar (kafilliklar) tizimini yaratish; mikromoliyalash va mikrokreditlash hajmini
ko‘paytirish, bu esa tadbirkorlik faoliyatini boshlayotgan tadbirkorlarni maqsadli
moliyaviy qo‘llab-quvvatlash ko‘lamini sezilarli darajada kengaytirishi mumkin;
Moliyaviy lizing va franchayzing imkoniyatlaridan moslashuvchan moliyaviy
texnologiyalar va shu bilan birga yirik va kichik biznes manfaatlarini uyg‘unlashtirgan
holda biznes yuritishning konstruktiv usullaridan samarali foydalanish; Davlat moliyaviy
