Kompleks birikmalarning sinflanishi. Kompleks birikmalarning nomlanishi

Yuklangan vaqt

2024-09-14

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

4

Faytl hajmi

297,8 KB


Kompleks birikmalarning sinflanishi. Kompleks birikmalarning nomlanishi Darsning maqsadi: Talabalarga kompleks birikmalarning sinflanishi va nomlanishi haqida tushuncha berish Kompleks hosil boʻlish jarayoni yoʻnalishlaridan yana biri raqobatlashgan koordinatsiyalanishdir. Buni quyidagi misollar bilan tushuntirish mumkin. – Ligand raqobati: Bu ikki raqobat turi odam organizmida biometallar ishtirokida boradigan va qator zaharlanish hollarining mexanizmlarini tushuntirishni asosiy mezonlari sifatida qaralishi mumkin. Qator davolash usullari aynan shu ikki holatga asoslangandir (xelatoterapiya). Noorganogen elementlarning toksik oqibatlarining klinik namoyon boʻlishi 8–12 soatgacha davom etadi. Antidotlarning ijobiy ta’siri esa ularni oʻz vaqtida 18–12 soat oraligʻida kiritilishiga bogʻliq. Tibbiyotda unitiol, dimerkaprol (BAL), dimerkaptoqahrabo kislota, penitsilamin, aurintrikarbon kislota, etilendiamin tetrasirka kislota (EDTA), etilendiamin tetrasirka kislotaning ikki natriyli tuzi, pentatsit va boshqalar qoʻllanadi: Kompleks birikmalarning sinflanishi. Kompleks birikmalarning nomlanishi Darsning maqsadi: Talabalarga kompleks birikmalarning sinflanishi va nomlanishi haqida tushuncha berish Kompleks hosil boʻlish jarayoni yoʻnalishlaridan yana biri raqobatlashgan koordinatsiyalanishdir. Buni quyidagi misollar bilan tushuntirish mumkin. – Ligand raqobati: Bu ikki raqobat turi odam organizmida biometallar ishtirokida boradigan va qator zaharlanish hollarining mexanizmlarini tushuntirishni asosiy mezonlari sifatida qaralishi mumkin. Qator davolash usullari aynan shu ikki holatga asoslangandir (xelatoterapiya). Noorganogen elementlarning toksik oqibatlarining klinik namoyon boʻlishi 8–12 soatgacha davom etadi. Antidotlarning ijobiy ta’siri esa ularni oʻz vaqtida 18–12 soat oraligʻida kiritilishiga bogʻliq. Tibbiyotda unitiol, dimerkaprol (BAL), dimerkaptoqahrabo kislota, penitsilamin, aurintrikarbon kislota, etilendiamin tetrasirka kislota (EDTA), etilendiamin tetrasirka kislotaning ikki natriyli tuzi, pentatsit va boshqalar qoʻllanadi:
Ba’zi holatlarda ogʻir metallarni organizmdan chiqarib yuborish uchun makrotsiklik ligandlar ishlatiladi, masalan, kriptandlar. Bu antidotlarning afzalligi ma’lum bir metall ioniga bogʻlanishi, y’ani tanlab ta’sir etishidir. Masalan, u Zn2+ va Ca2+ bilan kompleks hosil qilmaydi, noorganogen Cd2+, As3+ lar bilan barqaror kompleks birikma hosil qilib, ularni oʻziga boʻlab oladi va organizmdan chiqarib yuboradi. Tibbiyotda bir nechta ogʻir metallar bilan zaharlanishda davolash, mos kelgan ikki va undan ortiq antidotlar bilan amalga oshiriladi. Hozirgi kunda kompleksonometriya usuli tibbiy biologik tadqiqotlarda, sanitariya-gigienik tekshiruvlar va dorivor moddalarni analiz qilishda keng qoʻllanadi. Hozirgi kunda 80 dan ortiq elementlarni kompleksonometrik titrlash orqali miqdoriy analiz qilish usullari ma’lum. Bu usul bilan biologik suyuqliklardagi kalsiy, magniy, mis, temir va boshqa kationlarning miqdori aniqlanadi. Shuningdek, oziq ovqatlar tarkibi, xususan sut tarkibidagi kalsiy va magniy tuzlarining miqdori tekshiriladi. Ba’zi holatlarda ogʻir metallarni organizmdan chiqarib yuborish uchun makrotsiklik ligandlar ishlatiladi, masalan, kriptandlar. Bu antidotlarning afzalligi ma’lum bir metall ioniga bogʻlanishi, y’ani tanlab ta’sir etishidir. Masalan, u Zn2+ va Ca2+ bilan kompleks hosil qilmaydi, noorganogen Cd2+, As3+ lar bilan barqaror kompleks birikma hosil qilib, ularni oʻziga boʻlab oladi va organizmdan chiqarib yuboradi. Tibbiyotda bir nechta ogʻir metallar bilan zaharlanishda davolash, mos kelgan ikki va undan ortiq antidotlar bilan amalga oshiriladi. Hozirgi kunda kompleksonometriya usuli tibbiy biologik tadqiqotlarda, sanitariya-gigienik tekshiruvlar va dorivor moddalarni analiz qilishda keng qoʻllanadi. Hozirgi kunda 80 dan ortiq elementlarni kompleksonometrik titrlash orqali miqdoriy analiz qilish usullari ma’lum. Bu usul bilan biologik suyuqliklardagi kalsiy, magniy, mis, temir va boshqa kationlarning miqdori aniqlanadi. Shuningdek, oziq ovqatlar tarkibi, xususan sut tarkibidagi kalsiy va magniy tuzlarining miqdori tekshiriladi.