Konfliktlarning oldini olish va bartaraf etish asoslari

Yuklangan vaqt

2024-06-09

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

5

Faytl hajmi

51,0 KB


Ilmiybaza.uz Konfliktlarning oldini olish va bartaraf etish asoslari Reja: 1. Pedagogika konfliktlarning kelib chiqishi sabablari. 2. O‘zaro munosabatlarni keskinlashtiruvchi pedagogik vaziyat. 3. To‘qnashuv, qarama-qarshiliklar motivi 4. Ta’lim tarbiya jarayonidagi majburiylik 5. Konfliktning ijobiy va salbiy tomonlari. Ilmiybaza.uz Konfliktlarning oldini olish va bartaraf etish asoslari Reja: 1. Pedagogika konfliktlarning kelib chiqishi sabablari. 2. O‘zaro munosabatlarni keskinlashtiruvchi pedagogik vaziyat. 3. To‘qnashuv, qarama-qarshiliklar motivi 4. Ta’lim tarbiya jarayonidagi majburiylik 5. Konfliktning ijobiy va salbiy tomonlari.
Ilmiybaza.uz Konfliktlarning kelib chiqish sabablari guruhdagi har bir shaxsning fe’l atvoridagi xatti-harakatlarida shaxsga mansub bo‘lgan millat, xalq xudud xususiyatlarida namayon bo‘ladi. Pedagogik konflikologiya vfanining yuzaga kelishining ruxiy madaniy asoslari bilan tanishi ya’ni pedagogik ziddiyatlarni kelib chiqish sabablarini bilgisi, shu o‘rinda turli pedagogik ziddiyatlarni kelib chiqish sabablarini bilishi, shu o‘rinda turli pedagogik ziddiyatlarni oldini olishi va bartaraf etish usullari haqidagi nazariy bilimlarni amaliyotda keng tadbiq etishlari talablar bilimlariga quiylgan asosiy talablardan biri sanaladi. Pedagogik konfliktologiya fanining kelib chiqish sabablaridan yana biri pedagogik madaniyatni rivojlantiradi. Pedagogik konfliktlarni yuzaga keltirmasligi uchun ziddiyatlarni, muammolarni oldini olishda o‘qituvchi pedagogika qobiliyat va mahorat o‘qituvchilik ishida muvaffaqiyatga erishish uchun har bir muallim pedagogik mahoratni egallashlari zarur. Pedagogk faoliyatning samarali bo‘lishi uchun o‘qituvchida qobiliyatning qo‘ydagi turlar mavjud bo‘lmog‘i lozim. Bilish-qobiliyati o‘z mutaxassisligini kuchli bilishi, o‘z fani sohasida kashfiyotlarni hamisha ko‘zatib borishi kerakdir. Tushuntira olish qobiliyati- o‘quv materialini o‘quvchilarga tushunarli qilib yetkazib bera olish muammoli ziddiyatli mavzularni hayotiy misollar asosida tushuntirib berish: kuzatuvchanlik qobiliyati-o‘quvchining tarbiyalanuvchining ichki dunyoga kira olishi, o‘quvchi shaxsini va uning vqtinchalik ruhiy holatlarini yaxshi tushinish bilish bilan bog‘liq bo‘lgan kuzatuvchanlikka ham e’tiborini qaratish. Ta’lim jarayonida o‘qituvchi konfliktlarni yuzaga keltirmasligi uchun o‘quvchini yosh va individualxuchuchiyatlariga ham e’tibor berish lozim. Har bir guruh talabalarini xarakteri, tempromentga qarab munosabatga kirishsa, o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasida konfliktlar yuzaga kelmaydi. O‘zaro munosabatlarni keskinlashtiruvchi pedagogik vaziyat. Pedagogik vaziyat ta’lim-tarbiya jarayonida yuz beradigan turli xil shart- sharoitlardir. Pedagogik vaziyatda shunday holatlarga duch kelishimiz mumkin. Ta’lim jarayoni olib borilayotgan ya’ni o‘qituvchi ma’ruza o‘tayotgan paytda talabalarimiz tushunmagan narsalarni o‘z vaqtida domlaning fikrini to‘xtatib Ilmiybaza.uz Konfliktlarning kelib chiqish sabablari guruhdagi har bir shaxsning fe’l atvoridagi xatti-harakatlarida shaxsga mansub bo‘lgan millat, xalq xudud xususiyatlarida namayon bo‘ladi. Pedagogik konflikologiya vfanining yuzaga kelishining ruxiy madaniy asoslari bilan tanishi ya’ni pedagogik ziddiyatlarni kelib chiqish sabablarini bilgisi, shu o‘rinda turli pedagogik ziddiyatlarni kelib chiqish sabablarini bilishi, shu o‘rinda turli pedagogik ziddiyatlarni oldini olishi va bartaraf etish usullari haqidagi nazariy bilimlarni amaliyotda keng tadbiq etishlari talablar bilimlariga quiylgan asosiy talablardan biri sanaladi. Pedagogik konfliktologiya fanining kelib chiqish sabablaridan yana biri pedagogik madaniyatni rivojlantiradi. Pedagogik konfliktlarni yuzaga keltirmasligi uchun ziddiyatlarni, muammolarni oldini olishda o‘qituvchi pedagogika qobiliyat va mahorat o‘qituvchilik ishida muvaffaqiyatga erishish uchun har bir muallim pedagogik mahoratni egallashlari zarur. Pedagogk faoliyatning samarali bo‘lishi uchun o‘qituvchida qobiliyatning qo‘ydagi turlar mavjud bo‘lmog‘i lozim. Bilish-qobiliyati o‘z mutaxassisligini kuchli bilishi, o‘z fani sohasida kashfiyotlarni hamisha ko‘zatib borishi kerakdir. Tushuntira olish qobiliyati- o‘quv materialini o‘quvchilarga tushunarli qilib yetkazib bera olish muammoli ziddiyatli mavzularni hayotiy misollar asosida tushuntirib berish: kuzatuvchanlik qobiliyati-o‘quvchining tarbiyalanuvchining ichki dunyoga kira olishi, o‘quvchi shaxsini va uning vqtinchalik ruhiy holatlarini yaxshi tushinish bilish bilan bog‘liq bo‘lgan kuzatuvchanlikka ham e’tiborini qaratish. Ta’lim jarayonida o‘qituvchi konfliktlarni yuzaga keltirmasligi uchun o‘quvchini yosh va individualxuchuchiyatlariga ham e’tibor berish lozim. Har bir guruh talabalarini xarakteri, tempromentga qarab munosabatga kirishsa, o‘qituvchi va o‘quvchilar o‘rtasida konfliktlar yuzaga kelmaydi. O‘zaro munosabatlarni keskinlashtiruvchi pedagogik vaziyat. Pedagogik vaziyat ta’lim-tarbiya jarayonida yuz beradigan turli xil shart- sharoitlardir. Pedagogik vaziyatda shunday holatlarga duch kelishimiz mumkin. Ta’lim jarayoni olib borilayotgan ya’ni o‘qituvchi ma’ruza o‘tayotgan paytda talabalarimiz tushunmagan narsalarni o‘z vaqtida domlaning fikrini to‘xtatib
Ilmiybaza.uz savolini beradi. Agar pedagog o‘z fanini puxta egallagan bo‘lsa, savolga javob berib, keyin ma’ruzani davom ettira oladi. Bunday pedagogik vaziyatda ayrim pedagoglarimiz fikrim bo‘lindi deb talabalarga tanbeh beradi. Bu vaziyatdan chiqishga qiynalib qoladilar. Ayrim gurug‘larda iqtidorli talantli talabalarimiz borki, ularning fikrlari juda keng turli hil mavzudagi savollarni o‘rtacha tashlaydilar, bunday vaziyatda o‘qituvchi nima qilishi kerak o‘qituvchi biladi lekin talabaga kengroq umumiyroq tushuntirma yana savol beraveradi. Bunday vaziyatda o‘qituvchi darsni bahs munozara tarzda tashkil qilsa, guruh talabalaridan yangi yangi fikrlarni eshitishi va so‘ng umumiy xulosa qilib o‘z fikrlarini bildirishi lozimdir. Pedagogik vaziyatlarda ham pedagogik konfliktlarni ko‘rishimiz mumkin darsni bahs munozara shaklida qarama-qarshilik tafovut, mojoralarni oldini olishda talabalar bir-biri bildirayotgan fikrlarini ba’zan umuman rad qilib tashlaydila. Pedagogik vaziyatda har talabani ham fikrlarini qaysidir tomonlama to‘g‘riligini ta’kidlash pedagogni pedagogik vaziyatdagi yutug‘idir. To‘qnashuv qarama-qarshiliklar motivi. To‘qnashuv qarama-qarshilik ziddiyatlar guruhlarda jamoalarda vujudga keladi. Shaxsning jamiyatdagi o‘rni o‘zini qanday tutishi egallangan mavqey ham sababsiz o‘z-o‘zidan ruy bermaydi. Faoliyatni amalga oshishi va shaxs xulq atvorini tushuntirish uchun pedagogik konfliktologiyada motiv tushunchasiga to‘xtalamiz. Motiv aniqroq tushuncha bo‘lib, u shaxsdagi u yoki bu xulq atvorga nisbatan turgan moyillik hozirlikni tushuntirib beruvchi sababni nazarda tutadi. To‘qnashuv qarama-qarshgilik motiviga misol. Mashhur nemis olimi Kurt Levan motivlar muammosi to‘qnashuv qarama qarshiliklar asosidaligi qo‘yidagicha e’tirof etadi. Masalan, texnika oliygohida “materiallarning qarshiligi” nomli kurs bor bo‘lib, shu kursni o‘zlashtirish va undan sinovdan o‘tish ko‘pchilikka osonlicha ruy bermaydi. Hali kurs boshlanmmasdanoq, yosh talabalarda shu kurs vauning talabalariga nisbatan shunday ustanovka shakllanadiki,albatta, bu kurs qiyin uni olib boruvchi o‘qituvchi o‘ta talabchan,qattiqqo‘l va hakozo degan. Bunday totiv mana necha avlod talabalar boshidan chiqayotgan holat endi aniq bir shaxs ning dars jarayonim boshlangan keiyngi harakatlari aniq bir motivlar bilan izohlanadi va tirishqoq Ilmiybaza.uz savolini beradi. Agar pedagog o‘z fanini puxta egallagan bo‘lsa, savolga javob berib, keyin ma’ruzani davom ettira oladi. Bunday pedagogik vaziyatda ayrim pedagoglarimiz fikrim bo‘lindi deb talabalarga tanbeh beradi. Bu vaziyatdan chiqishga qiynalib qoladilar. Ayrim gurug‘larda iqtidorli talantli talabalarimiz borki, ularning fikrlari juda keng turli hil mavzudagi savollarni o‘rtacha tashlaydilar, bunday vaziyatda o‘qituvchi nima qilishi kerak o‘qituvchi biladi lekin talabaga kengroq umumiyroq tushuntirma yana savol beraveradi. Bunday vaziyatda o‘qituvchi darsni bahs munozara tarzda tashkil qilsa, guruh talabalaridan yangi yangi fikrlarni eshitishi va so‘ng umumiy xulosa qilib o‘z fikrlarini bildirishi lozimdir. Pedagogik vaziyatlarda ham pedagogik konfliktlarni ko‘rishimiz mumkin darsni bahs munozara shaklida qarama-qarshilik tafovut, mojoralarni oldini olishda talabalar bir-biri bildirayotgan fikrlarini ba’zan umuman rad qilib tashlaydila. Pedagogik vaziyatda har talabani ham fikrlarini qaysidir tomonlama to‘g‘riligini ta’kidlash pedagogni pedagogik vaziyatdagi yutug‘idir. To‘qnashuv qarama-qarshiliklar motivi. To‘qnashuv qarama-qarshilik ziddiyatlar guruhlarda jamoalarda vujudga keladi. Shaxsning jamiyatdagi o‘rni o‘zini qanday tutishi egallangan mavqey ham sababsiz o‘z-o‘zidan ruy bermaydi. Faoliyatni amalga oshishi va shaxs xulq atvorini tushuntirish uchun pedagogik konfliktologiyada motiv tushunchasiga to‘xtalamiz. Motiv aniqroq tushuncha bo‘lib, u shaxsdagi u yoki bu xulq atvorga nisbatan turgan moyillik hozirlikni tushuntirib beruvchi sababni nazarda tutadi. To‘qnashuv qarama-qarshgilik motiviga misol. Mashhur nemis olimi Kurt Levan motivlar muammosi to‘qnashuv qarama qarshiliklar asosidaligi qo‘yidagicha e’tirof etadi. Masalan, texnika oliygohida “materiallarning qarshiligi” nomli kurs bor bo‘lib, shu kursni o‘zlashtirish va undan sinovdan o‘tish ko‘pchilikka osonlicha ruy bermaydi. Hali kurs boshlanmmasdanoq, yosh talabalarda shu kurs vauning talabalariga nisbatan shunday ustanovka shakllanadiki,albatta, bu kurs qiyin uni olib boruvchi o‘qituvchi o‘ta talabchan,qattiqqo‘l va hakozo degan. Bunday totiv mana necha avlod talabalar boshidan chiqayotgan holat endi aniq bir shaxs ning dars jarayonim boshlangan keiyngi harakatlari aniq bir motivlar bilan izohlanadi va tirishqoq