Korporativ huquq faniga kirish

Yuklangan vaqt

2025-09-05

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

23

Faytl hajmi

906,0 KB


Korporativ huquq faniga
kirish
Korporativ huquq faniga kirish Logotip
Ushbu mavzu doirasida quyidagi dolzarb 
masalalar ko'rib chiqiladi:
Korporatsiya tushunchasi va tarixi
Korporativ huquqi tushunchasi, predmeti, subyekti
Korporativ  huquqiy munosabatlar
Korporativ huquq prinsiplari
O'zbekiston Respublikasida korporativ huquqning manbalari
Ushbu mavzu doirasida quyidagi dolzarb masalalar ko'rib chiqiladi: Korporatsiya tushunchasi va tarixi Korporativ huquqi tushunchasi, predmeti, subyekti Korporativ huquqiy munosabatlar Korporativ huquq prinsiplari O'zbekiston Respublikasida korporativ huquqning manbalari Logotip
Korporatsiya nima?
Korporatsiya nima? Logotip
"Korporatsiya" so'zining 
mazmuni
"Korporatsiya" so'zining o'zi (lotincha “corporatio“ – birlashma) kasbiy yoki 
sinfiy manfaatlar jamoasi tomonidan birlashtirilgan shaxslar guruhini 
anglatadi.
"Korporatsiya" so'zining mazmuni "Korporatsiya" so'zining o'zi (lotincha “corporatio“ – birlashma) kasbiy yoki sinfiy manfaatlar jamoasi tomonidan birlashtirilgan shaxslar guruhini anglatadi. Logotip
Anglo-Sakson huquqi faqat xo'jalik yurituvchi subyektlarni (har xil turdagi 
cheklangan shirkatlarni) korporatsiya sifatida qabul qiladi.
Romano-german huquqiy tizimi ishtirokchilarning a'zoligiga asoslangan 
barcha yuridik shaxslarni korporatsiya deb hisoblaydi. 
Anglo-Sakson huquqi faqat xo'jalik yurituvchi subyektlarni (har xil turdagi cheklangan shirkatlarni) korporatsiya sifatida qabul qiladi. Romano-german huquqiy tizimi ishtirokchilarning a'zoligiga asoslangan barcha yuridik shaxslarni korporatsiya deb hisoblaydi. Logotip
Dunyo mamlakatlarida 
korporatsiyalar
•Shveytsariya - korporatsiyalar yuridik shaxsning mustaqil 
turi
•Angliya - bu yuridik shaxsning o'zi (yakka korporatsiya)
• AQSh - turli tashkilotlarni o'z ichiga oladi.
! Frantsiya va Germaniyada yuridik shaxslarni tasniflashda 
"korporatsiya" atamasi umuman ishlatilmaydi. 
Fransiyada yuridik shaxslar sheriklik va uyushmalarga 
bo'lingan;
Germaniyada yuridik shaxslar uyushmalar va 
muassasalarga bo’lingan
Dunyo mamlakatlarida korporatsiyalar •Shveytsariya - korporatsiyalar yuridik shaxsning mustaqil turi •Angliya - bu yuridik shaxsning o'zi (yakka korporatsiya) • AQSh - turli tashkilotlarni o'z ichiga oladi. ! Frantsiya va Germaniyada yuridik shaxslarni tasniflashda "korporatsiya" atamasi umuman ishlatilmaydi. Fransiyada yuridik shaxslar sheriklik va uyushmalarga bo'lingan; Germaniyada yuridik shaxslar uyushmalar va muassasalarga bo’lingan Logotip
! Korporatsiyalar O‘zbekiston qonunchiligida muayyan 
tashkiliy-huquqiy shakl sifatida ko’zda tutilmaydi. 
! Korporatsiyalar O‘zbekiston qonunchiligida muayyan tashkiliy-huquqiy shakl sifatida ko’zda tutilmaydi. Logotip
Korporatsiya
Korporatsiya - an'anaviy ravishda ishtirok etish (a'zolik) tamoyillariga
asoslangan tashkilotdir tushuniladi, u o'z ishtirokchilarining 
(a'zolarining) manfaatlarini maxsus organlar tizimi yordamida 
boshqarish orqali faoliyatni amalga oshiradi.
Korporatsiya Korporatsiya - an'anaviy ravishda ishtirok etish (a'zolik) tamoyillariga asoslangan tashkilotdir tushuniladi, u o'z ishtirokchilarining (a'zolarining) manfaatlarini maxsus organlar tizimi yordamida boshqarish orqali faoliyatni amalga oshiradi. Logotip
Korporatsiyaning xususiyatlari 
Korporatsiya
–
davlat
ro’yxatidan
o’tkazilgan
va
korporatsiyalar
shartlariga javob beruvchi muayyan tashkiliy-huquqiy shakldagi yuridik
shaxslar.
Korporatsiyaning
taʼsischilari
(ishtirokchilari,
aʼzolari
muassis)
uni
boshqarishda ishtirok etish huquqiga ega boʻladi
Korporatsiyaning qonunga muvofiq Ustav bilan belgilanadigan oliy
organini (ishtirochkilar/aksiyadorlar umumiy yigʻilishi) shakllantiradi.
Korporatsiyaning xususiyatlari Korporatsiya – davlat ro’yxatidan o’tkazilgan va korporatsiyalar shartlariga javob beruvchi muayyan tashkiliy-huquqiy shakldagi yuridik shaxslar. Korporatsiyaning taʼsischilari (ishtirokchilari, aʼzolari muassis) uni boshqarishda ishtirok etish huquqiga ega boʻladi Korporatsiyaning qonunga muvofiq Ustav bilan belgilanadigan oliy organini (ishtirochkilar/aksiyadorlar umumiy yigʻilishi) shakllantiradi. Logotip
1- Kazus
•“NEW DEROSSA” aksiyadorlik jamiyati oʻzini yirik korporatsiya deb hisoblab
keladi.
Shuning
uchun
u
oʻzining
tashkiliy
huquqiy
shaklini
oʻzgartirib
Korporatsiya deb eʼtirof etilishini koʻzda tutib davlat xizmatlari markaziga
murojaat qildi.
•Biroq roʻyxatdan oʻtkazuvchi organ ushbu yuridik shaxsni Korpratsiya sifatida
davlat roʻyxatdan oʻtkazib boʻlmasligini vaj qilib keltirib davlat roʻyxatidan
oʻtkazishni rad etdi. Davlat xizmatlari
markazi oʻzining yozma javobida
Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksida “korporatsiya” tashkiliy huquqiy
shakli belgilanmaganligini, balki korporatsiya yuridik shaxsning oʻzi ekanligini
taʼkidlab shu orqali javobni asoslantirishga harakat qildi.
•Markazning mazkur javobidan norozi boʻlib “NEW DEROSSA” AJ davlat roʻyxatiga
olishni rad etganlik ustidan Iqtisodiy sudga shikoyat qilib, oʻz arizasida
Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 44-moddasida belgilangan
yuridik shaxsni tashkil etish maqsadga muvofiq emas degan vaj bilan uni
roʻyxatdan oʻtkazishni rad etishga yoʻl qoʻyilmasligi toʻgʻrisidagi normani asos
sifatida keltirdi. Sud tomonidan daʼvo ishi qanoatlantirilmay qoldirildi. Davlat
xizmatlari markazining roʻyxatga olishni rad etishi qonuniy hisoblanadimi? Sud
qarori toʻgʻri qabul qilinganmi? Javobingizni asoslang.
1- Kazus •“NEW DEROSSA” aksiyadorlik jamiyati oʻzini yirik korporatsiya deb hisoblab keladi. Shuning uchun u oʻzining tashkiliy huquqiy shaklini oʻzgartirib Korporatsiya deb eʼtirof etilishini koʻzda tutib davlat xizmatlari markaziga murojaat qildi. •Biroq roʻyxatdan oʻtkazuvchi organ ushbu yuridik shaxsni Korpratsiya sifatida davlat roʻyxatdan oʻtkazib boʻlmasligini vaj qilib keltirib davlat roʻyxatidan oʻtkazishni rad etdi. Davlat xizmatlari markazi oʻzining yozma javobida Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksida “korporatsiya” tashkiliy huquqiy shakli belgilanmaganligini, balki korporatsiya yuridik shaxsning oʻzi ekanligini taʼkidlab shu orqali javobni asoslantirishga harakat qildi. •Markazning mazkur javobidan norozi boʻlib “NEW DEROSSA” AJ davlat roʻyxatiga olishni rad etganlik ustidan Iqtisodiy sudga shikoyat qilib, oʻz arizasida Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 44-moddasida belgilangan yuridik shaxsni tashkil etish maqsadga muvofiq emas degan vaj bilan uni roʻyxatdan oʻtkazishni rad etishga yoʻl qoʻyilmasligi toʻgʻrisidagi normani asos sifatida keltirdi. Sud tomonidan daʼvo ishi qanoatlantirilmay qoldirildi. Davlat xizmatlari markazining roʻyxatga olishni rad etishi qonuniy hisoblanadimi? Sud qarori toʻgʻri qabul qilinganmi? Javobingizni asoslang. Logotip
Korporatsiya 
Korporatsiya bu shaxslar va kapitalning muayyan maqsadga
erishish uchun birlashuvini nazarda tutuvchi yuridik shaxsdir.
-Masʼuliyati cheklangan jamiyat
-Aksiyadorlik jamiyati
- Xoʻjalik shirkatlari
-Assotsiatsiyalar
-Xoldinglar va hk.
Korporatsiya Korporatsiya bu shaxslar va kapitalning muayyan maqsadga erishish uchun birlashuvini nazarda tutuvchi yuridik shaxsdir. -Masʼuliyati cheklangan jamiyat -Aksiyadorlik jamiyati - Xoʻjalik shirkatlari -Assotsiatsiyalar -Xoldinglar va hk. Logotip
Korporativ huquq
Korporativ huquq –
korporatsiyalar faoliyatini tashkil etish,
amalga oshirish va tugatish bilan bogʻliq ichki
munosabatlarni tartibga soluvchi huquq
normalari yigʻindisidir.
Korporativ huquq Korporativ huquq – korporatsiyalar faoliyatini tashkil etish, amalga oshirish va tugatish bilan bogʻliq ichki munosabatlarni tartibga soluvchi huquq normalari yigʻindisidir. Logotip
2 Kazus
“Aldin” kompaniyasi mamlakatdagi yirik kompaniyalardan
biri bo’lib asosiy faoliyati komyuter dasturlarini ishlab
chiqarib sotish hisoblanadi. Kompaniyaning rivojlanishi va
yuqori daromda olishida maxsus hind dasturchisi Salman
Sinkh nigina hissasi mavjud. Qolgan mutaxassislar esa
faoliyatda unga assistentlik qiladi xolos.
Salman Sinkh “Aldin” kompaniyasi rivojiga katta xizmat
ko’rsatayotgani tufayli u juda katta moqdorda maosh oladi.
Sinkh
kompaniyaga murojaat qilib
yuqori miqdordagi
maoshi
o’rniga
kompaniya
ustav
fondida
unga
ulush
ajratilishini so’radi. Uning murojaati rad etildi. Murojaati rad
etilgani uchun Sinkh sudga murojaat qilmoqchi? Uning
uchun u Nizo predmetini aniqlashda ikkilanyapti? Vaziyatga
yechim bering!
2 Kazus “Aldin” kompaniyasi mamlakatdagi yirik kompaniyalardan biri bo’lib asosiy faoliyati komyuter dasturlarini ishlab chiqarib sotish hisoblanadi. Kompaniyaning rivojlanishi va yuqori daromda olishida maxsus hind dasturchisi Salman Sinkh nigina hissasi mavjud. Qolgan mutaxassislar esa faoliyatda unga assistentlik qiladi xolos. Salman Sinkh “Aldin” kompaniyasi rivojiga katta xizmat ko’rsatayotgani tufayli u juda katta moqdorda maosh oladi. Sinkh kompaniyaga murojaat qilib yuqori miqdordagi maoshi o’rniga kompaniya ustav fondida unga ulush ajratilishini so’radi. Uning murojaati rad etildi. Murojaati rad etilgani uchun Sinkh sudga murojaat qilmoqchi? Uning uchun u Nizo predmetini aniqlashda ikkilanyapti? Vaziyatga yechim bering! Logotip
Keng ma’noda
Ichki korporativ munosabatlar turlari:
•1. ta’sischi (ishtirokchi) va boshqa ta’sischi (ishtirokchi
o‘rtasida);
•2. ta’sischi (ishtirokchi) va yuridik shaxs o‘rtasida ;
•3. ta’sischi (ishtirokchi) va menedjer o‘rtasida;
•4. ta’sischi (ishtirokchi) va yollanma xodim o‘rtasida.
Tashqi korporativ munosabatlar turlari:
•1. Korporatsiya va kontragentlar (hamkorlar) o‘rtasida ;
•2. Korporatsiya va kreditorlar o‘rtasida;
•3. Korporatsiya va iste’molchilar o‘rtasida ;
•4. Korporatsiya va davlat (davlat organlari) o‘rtasida
mavjud bo‘ladi.
Keng ma’noda Ichki korporativ munosabatlar turlari: •1. ta’sischi (ishtirokchi) va boshqa ta’sischi (ishtirokchi o‘rtasida); •2. ta’sischi (ishtirokchi) va yuridik shaxs o‘rtasida ; •3. ta’sischi (ishtirokchi) va menedjer o‘rtasida; •4. ta’sischi (ishtirokchi) va yollanma xodim o‘rtasida. Tashqi korporativ munosabatlar turlari: •1. Korporatsiya va kontragentlar (hamkorlar) o‘rtasida ; •2. Korporatsiya va kreditorlar o‘rtasida; •3. Korporatsiya va iste’molchilar o‘rtasida ; •4. Korporatsiya va davlat (davlat organlari) o‘rtasida mavjud bo‘ladi. Logotip
Tor ma’noda
korporativ munosabatlar - bu korporatsiya ichidagi ichki munosabatlar, 
bu korporatsiya va uning a'zosi o'rtasidagi munosabatlardir.
•korporatsiyaning o'zi korporativ bo'lmagan turli xil tashqi huquqiy
munosabatlarga (masalan, bitim va shartnomalar bo'yicha) ham 
kirishishi mumkin. 
Tor ma’noda korporativ munosabatlar - bu korporatsiya ichidagi ichki munosabatlar, bu korporatsiya va uning a'zosi o'rtasidagi munosabatlardir. •korporatsiyaning o'zi korporativ bo'lmagan turli xil tashqi huquqiy munosabatlarga (masalan, bitim va shartnomalar bo'yicha) ham kirishishi mumkin. Logotip
Yechim
Korporatsiyalar bilan bog'liq  barcha munosabatlarni ham  korporativ 
huquq tartibga sola vermaydi.
Yechim Korporatsiyalar bilan bog'liq barcha munosabatlarni ham korporativ huquq tartibga sola vermaydi. Logotip