KORPORATIV JAVOBGARLIK

Time

Yuklangan vaqt

2025-11-08

Downloads

Yuklab olishlar soni

0

Pages

Sahifalar soni

21

File size

Fayl hajmi

2,9 MB


KORPORATIV JAVOBGARLIK
Logotip
KORPORATIV JAVOBGARLIK
Ishtirokchilarning cheklangan javobgarligi
Birinchi 
korporatsiyalar 
uchun 
qo‘llaniladigan 
cheklangan 
javobgarlik 
tamoyili, 
bizning 
zamonamizning 
eng 
buyuk 
kashfiyotlaridan biriga aylandi; 
Chunki ishtirokchilar jamiyatning 
qarzlari uchun javobgar emas edi va 
shu tufayli korporatsiya yirik kapital 
to‘play boshladi.
Biroq, 
ayrim 
ishtirokchilar 
kompaniyaning ushbu xususiyatidan 
g’arazli 
maqsadlarda 
foydalanish 
imkoniyatini ham  vujudga keltirdi.
Logotip
Ishtirokchilarning cheklangan javobgarligi Birinchi korporatsiyalar uchun qo‘llaniladigan cheklangan javobgarlik tamoyili, bizning zamonamizning eng buyuk kashfiyotlaridan biriga aylandi; Chunki ishtirokchilar jamiyatning qarzlari uchun javobgar emas edi va shu tufayli korporatsiya yirik kapital to‘play boshladi. Biroq, ayrim ishtirokchilar kompaniyaning ushbu xususiyatidan g’arazli maqsadlarda foydalanish imkoniyatini ham vujudga keltirdi.
 Jamiyat ishtirokchilari jamiyat 
majburiyatlari bo’yicha javob 
beradilarmi?
Logotip
Jamiyat ishtirokchilari jamiyat majburiyatlari bo’yicha javob beradilarmi?
Korporativ 
shaxsiyat
Logotip
Korporativ shaxsiyat
Korporatsiyalar ustidan 
nazorat modellari
BOSHLANG’ICH NAZORAT (EX-ANTE)
Ustav kapitaliga qo’yilgan talablar;
Kompaniya tuzilayotgandagi 
tekshiruvlar;
Ustav kapitalini qisqartirishga 
qo’yilgan talablab
YAKUNIY NAZORAT (EX-POST)
Korporatsiya qalqonni buzib o’tish;
Ishtirokchilarning zararni qoplashi;
Logotip
Korporatsiyalar ustidan nazorat modellari BOSHLANG’ICH NAZORAT (EX-ANTE) Ustav kapitaliga qo’yilgan talablar; Kompaniya tuzilayotgandagi tekshiruvlar; Ustav kapitalini qisqartirishga qo’yilgan talablab YAKUNIY NAZORAT (EX-POST) Korporatsiya qalqonni buzib o’tish; Ishtirokchilarning zararni qoplashi;
Huquqiy tartibotlarda korporativ javobgarlik 
doktrinalari
1. Anglo-sakson huquq tizimida «lifting corporate veil» va «piercing corporate 
veil» («korporativ qalqonni buzish») doktrinasi
2. Nemis huquqidagi («Durchgriffshaftung», «Existenzvernichtungshaftung» 
«pronikayusheya otvetstvennost» «korporativ qalqonni ko‘tarish» doktrinasi
3.  Rus huquqida bankrotlik doirasida korporativ boshqaruv (kontrol)ni 
amalga oshiruvchi shaxslarning (KDL) subsidiar javobgarligi
Logotip
Huquqiy tartibotlarda korporativ javobgarlik doktrinalari 1. Anglo-sakson huquq tizimida «lifting corporate veil» va «piercing corporate veil» («korporativ qalqonni buzish») doktrinasi 2. Nemis huquqidagi («Durchgriffshaftung», «Existenzvernichtungshaftung» «pronikayusheya otvetstvennost» «korporativ qalqonni ko‘tarish» doktrinasi 3. Rus huquqida bankrotlik doirasida korporativ boshqaruv (kontrol)ni amalga oshiruvchi shaxslarning (KDL) subsidiar javobgarligi
Aksiyador (ishtirokchi)lar javobgarligining 
shakllari:
1) 
Aksiyalar 
to‘lanmagan 
taqdirda 
aksiyadorlarning 
(ishtirokchilarning) 
jamiyat 
majburiyatlari bo‘yicha solidar javobgarligi;
2) 
Bosh 
kompaniyaning 
sho‘ba 
korxonasi 
majburiyatlari bo‘yicha javobgarligi:
-  bosh kompaniyaninng  majburiy ko‘rsatmalariga 
muvofiq 
sho‘ba 
tomonidan 
tuzilgan 
bitimlar 
bo‘yicha  solidar javobgarlik;
 - sho‘ba korxonasining bankrotligi  bo‘yicha bosh 
kompaniyaning subsidiar javobgarligi;
Logotip
Aksiyador (ishtirokchi)lar javobgarligining shakllari: 1) Aksiyalar to‘lanmagan taqdirda aksiyadorlarning (ishtirokchilarning) jamiyat majburiyatlari bo‘yicha solidar javobgarligi; 2) Bosh kompaniyaning sho‘ba korxonasi majburiyatlari bo‘yicha javobgarligi: - bosh kompaniyaninng majburiy ko‘rsatmalariga muvofiq sho‘ba tomonidan tuzilgan bitimlar bo‘yicha solidar javobgarlik; - sho‘ba korxonasining bankrotligi bo‘yicha bosh kompaniyaning subsidiar javobgarligi;
Salomon v Salomon
 
Logotip
Salomon v Salomon
Salomon v A Salomon & Co. Ltd [1897]
 Janob Aron Salomon 30 yil davomida poyabzal ishlab chiqaruvchisi bo'lgan
 1892 yilda MChJ: xotini va 5 farzandi bittadan ulush oldi. Janob Salomon kompaniyaning 20 007 
aktsiyasidan 20 001 tasini oldi.
 Janob Salomon biznesni kompaniyaga sotdi va 10 ming funt sterling evaziga aktivlar ustidan 
kafolat oldi.
 iqtisodiy muammolar va qator ish tashlashlar Salomonning asosiy mijozi bo'lgan hukumatni o'z 
shartnomalarini ko'proq firmalar o'rtasida taqsimlashga olib keldi.
 Salomon biznesini yo'qotdi va kompaniya janob Broderipdan 5000 funt sterling kredit oldi
 Kompaniya tugatilmoqda, ammo aktivlari barcha kreditorlarni to'lash uchun etarli emas
 Janob Salomon barcha pulni (£6000) kafolatlangan kreditor sifatida oldi
 Tugatuvchilar Salomon janoblari tomonidan qarz garovi sifatida foydalanilgan obligatsiyalar 
haqiqiy emasligini va ular firibgarlikka asoslanganligini ta'kidladilar.
Logotip
Salomon v A Salomon & Co. Ltd [1897] Janob Aron Salomon 30 yil davomida poyabzal ishlab chiqaruvchisi bo'lgan 1892 yilda MChJ: xotini va 5 farzandi bittadan ulush oldi. Janob Salomon kompaniyaning 20 007 aktsiyasidan 20 001 tasini oldi. Janob Salomon biznesni kompaniyaga sotdi va 10 ming funt sterling evaziga aktivlar ustidan kafolat oldi. iqtisodiy muammolar va qator ish tashlashlar Salomonning asosiy mijozi bo'lgan hukumatni o'z shartnomalarini ko'proq firmalar o'rtasida taqsimlashga olib keldi. Salomon biznesini yo'qotdi va kompaniya janob Broderipdan 5000 funt sterling kredit oldi Kompaniya tugatilmoqda, ammo aktivlari barcha kreditorlarni to'lash uchun etarli emas Janob Salomon barcha pulni (£6000) kafolatlangan kreditor sifatida oldi Tugatuvchilar Salomon janoblari tomonidan qarz garovi sifatida foydalanilgan obligatsiyalar haqiqiy emasligini va ular firibgarlikka asoslanganligini ta'kidladilar.
Yuridik shaxsning bankrotlik holatida 
ishtirokchilarning javobgarligi
 Korporatsiyaga majburiy 
ko‘rsatmalar berish huquqiga ega 
bo‘lgan ishtirokchining noqonuniy 
harakatlari tufayli zarar 
yetkazilganda.
 Qasddan bankrotlikka olib 
kelganda
 Ishtirokchi faqat ustavda 
belgilangan hollarda majburiy 
ko‘rsatma berish huquqiga ega.
Logotip
Yuridik shaxsning bankrotlik holatida ishtirokchilarning javobgarligi  Korporatsiyaga majburiy ko‘rsatmalar berish huquqiga ega bo‘lgan ishtirokchining noqonuniy harakatlari tufayli zarar yetkazilganda.  Qasddan bankrotlikka olib kelganda Ishtirokchi faqat ustavda belgilangan hollarda majburiy ko‘rsatma berish huquqiga ega.
 KORPORATSIYA A’ZOSINING 
 MAJBURIY KO’RSATMA BERISH 
HUQUQI?
Logotip
KORPORATSIYA A’ZOSINING MAJBURIY KO’RSATMA BERISH HUQUQI?
Qarzdorning ishlarini boshqaruvchi shaxslar 
(7-bob. To‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ishda qarzdor rahbarining va boshqa shaxslarning javobgarligi)
qarzdorning 
ijroiya 
organi 
rabari 
va 
a’zolari, 
tugatish 
komissiyasi 
yoki 
qarzdorning tugatuvchisi;
mustaqil 
ravishda 
yoki 
manfaatdor 
shaxslar 
bilan 
birgalikda 
aksiyadorlik 
jamiyati aksiyalarining ellik va undan ortiq 
foiziga ega bo‘lgan shaxslar;
mas’uliyati 
cheklangan 
jamiyat 
yoki 
boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlar ustav 
fondining (ustav kapitalining) yarmidan 
ko‘pini tasarruf etish huquqiga ega bo‘lgan 
shaxslar;
rahbarni tayinlash (saylash) huquqiga ega 
bo‘lgan shaxslar.
Logotip
Qarzdorning ishlarini boshqaruvchi shaxslar (7-bob. To‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ishda qarzdor rahbarining va boshqa shaxslarning javobgarligi) qarzdorning ijroiya organi rabari va a’zolari, tugatish komissiyasi yoki qarzdorning tugatuvchisi; mustaqil ravishda yoki manfaatdor shaxslar bilan birgalikda aksiyadorlik jamiyati aksiyalarining ellik va undan ortiq foiziga ega bo‘lgan shaxslar; mas’uliyati cheklangan jamiyat yoki boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlar ustav fondining (ustav kapitalining) yarmidan ko‘pini tasarruf etish huquqiga ega bo‘lgan shaxslar; rahbarni tayinlash (saylash) huquqiga ega bo‘lgan shaxslar.
Direktorlarning 
javobgarligi
Logotip
Direktorlarning javobgarligi
Xo‘jalik jamiyatlari boshqaruv organl
ari a’zolarining javobgarligi
1. Huquq zid hulq-atvorning 
mavjudligi.
2. Zararning mavjudligi.
3. Huquqqa 
zid 
hulq-atvor 
bilan 
yetkazilgan 
zarar 
o‘rtasida sababiy bog‘liqlik.
4. Ayb.
Logotip
Xo‘jalik jamiyatlari boshqaruv organl ari a’zolarining javobgarligi 1. Huquq zid hulq-atvorning mavjudligi. 2. Zararning mavjudligi. 3. Huquqqa zid hulq-atvor bilan yetkazilgan zarar o‘rtasida sababiy bog‘liqlik. 4. Ayb.