Korporativ nizolar. Korporativ huquqiy munosabatlar ishtirokchilarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish Adabiyotlar:  : / . . , Корпоративное право учебник Е Г Афанасьева . . , . . .; . . . . В Ю Бакшинскас Е П Губин и др отв ред И С . 2- ., . . : , 2015. . Шиткина е изд перераб и доп М КНОРУС С 451-547  Paul L. Davies, Sarah Worthington. Gower’s Principles of Modern Company Law 10th ed (eBook). Sweet & Maxwell Ltd. 2016.  R. Romano. Foundations of Corporate Law. New York: Oxford Univ. Press, 1993.  Carsten Gerner-Beuerle, Michael Anderson Schillig. Comparative Company Law. OUP Oxford. 2019. Normativ-huquqiy hujjatlar  Oʻzbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi  “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlar huquqilarini himoya qilish toʻgʻrisida”gi Qonun  “Masʼuliyati cheklangan jamiyat va qoʻshimcha masʼuliyatli jamiyatlar toʻgʻrisida”gi Qonun  Oʻzbekiston Respublikasi Oliy xoʻjalik sudi plenumining 2014-yil 20-iyundagi “Iqtisodiy sudlar tomonidan korporativ nizolarni hal etishning ayrim masalalari toʻgʻrisida” gi 262-son qarori Korporativ nizolar  Korporativ konfliktlar - korporatsiya boshqaruv organlari yoki boshqa ishtirokchilar tomonidan noqonuniy harakatlar natijasida ishtirokchilarning va (yoki) korporatsiyaning huquqlari va (yoki) qonuniy manfaatlarini buzilishi. Korporativ nizolar  Korporativ nizolar - yuridik shaxsni tashkil etish, uni boshqarish yoki yuridik shaxsda ishtirok etish bilan bogʻliq nizolar.  Korporativ nizolar iqtisodiy sudlar tomonidan koʻrib chiqiladi va korporativ konfliktlar sababli paydo boʻladi Korporativ nizolar subyektlari  Ishtirokchilar;  Muayyan ulush/ aksiyaga ega bo’lgan ishtirokchilar;  Jamiyat boshqaruv organlari. Da’vo qilish huquqi Jamiyat Direktori; Ishtirochilar; Uchinchi shaxslar Korporativ nizolar bo yicha ishlar jumlasiga ʻ quyidagilar kiradi:  1) yuridik shaxsni tashkil etish, qayta tashkil etish va tugatish bilan bog liq nizolar; ʻ  2) xo jalik jamiyatlari va shirkatlarining ustav fondidagi (ustav kapitalidagi) aksiyalarning, ʻ ulushlarning, kooperativlar a zolari paylarining mansubligi, ularga yuklamalar belgilash va ʼ ulardan kelib chiqadigan huquqlarni amalga oshirish bilan bog liq nizolar, bundan xo jalik ʻ ʻ jamiyatlari va shirkatlarining ustav fondidagi (ustav kapitalidagi) aksiyalarni, ulushlarni, kooperativlar a zolarining paylarini o z ichiga oluvchi meros mol-mulkni yoki er-xotinning umumiy ʼ ʻ mol-mulkini bo lish bilan bog liq holda yuzaga keladigan nizolar mustasno; ʻ ʻ  3) yuridik shaxs ishtirokchilarining (muassislarining, a zolarining) yuridik shaxs tomonidan ʼ tuzilgan bitimlarni haqiqiy emas deb topish va (yoki) bunday bitimlarning haqiqiy emasligi oqibatlarini qo llash haqidagi da volari bo yicha nizolar; ʻ ʼ ʻ  4) qimmatli qog ozlar emissiyasi bilan, shu jumladan emitentning boshqaruv organlari qarorlari ʻ yuzasidan nizolashish bilan, emissiyaviy qimmatli qog ozlarni joylashtirish jarayonida tuzilgan ʻ bitimlar, emissiyaviy qimmatli qog ozlar chiqarish (qo shimcha ravishda chiqarish) natijalari ʻ ʻ bo yicha hisobotlar (xabarnomalar) yuzasidan nizolashish bilan bog liq nizolar; ʻ ʻ  5) qimmatli qog ozlarni nominal saqlovchilarning aksiyalar va boshqa qimmatli qog ozlarga ʻ ʻ bo lgan huquqlarni hisobga olish, qonunda nazarda tutilgan boshqa huquq va majburiyatlarni ʻ qimmatli qog ozlarni joylashtirish va (yoki) ularning muomalasi munosabati bilan qimmatli ʻ qog ozlarning nominal saqlovchilari tomonidan amalga oshirish bilan bog liq faoliyatidan kelib ʻ ʻ chiqadigan nizolar;  6) yuridik shaxs ishtirokchilarining umumiy yig ilishini chaqirish to g risidagi nizolar; ʻ ʻ ʻ Korporativ nizolarni ko’rishda sudning o’rni  Sud jamiyatning mustaqilligini hurmat qilgan holda imkon qadar uning ichki ishlariga aralashmasligi kerak;  Sud nizoni ko’rishni boshlashdan oldin nizoni jamiyatning umumiy yig’ilishda hal qilish imkoni mavjud yoki mavjud emasligini baholash kerak;  Agar ishtirokchi huquqlari qo’pol tarzda buzilmagan bo’lsa…  SUD  Da’voni rad qiladi. 2022 yilda sudlarda ko’rilgan korporativ nizolar turlari  Ishtirokchini jamiyat ishtirokchilari safidan chiqarish haqidagi nizolar 46 ta;  Yuridik shaxs boshqaruv organlarining qarorlari ustidan shikoyat qilish to‘g‘risidagi nizolar 22 ta;  Jamiyatdan dividendlarni undirish haqidagi nizolar 43 ta;  Davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni haqiqiy emas deb topish haqida nizolar 3 ta;  Xo‘jalik jamiyatining ustav kapitalida ulushning tegishliligi bilan bog‘liq nizolar 143 ta;  Yuridik shaxs tomonidan tuzilgan bitimlarni haqiqiy emas deb toppish 49 ta;  Umumiy yig‘ilishini chaqirish to‘g‘risidagi nizolar 18 ta Nizolarning sud orqali hal qilish Afzalliklari  Direktorlarning majburiyatlarini bajarish;  Direktorlarning javobgarligi;  Minoritar aktsiyadorlarni himoya qilish;  Firibgarlik/noqonuniylikni oldini olish mexanizm Noqulayliklari  Sud jarayoni kompaniyalar uchun qimmatga tushadi;  Da’vo taktik nizo bo’lishi mumkin;  Bu kompaniyalarda ko'pchilik boshqaruvini zaiflashtiradi;  Sudlar kompaniyalarning ichki boshqaruviga aralashishi Asosan quyidagi da vo talablari kiritiladi: ʼ  aksiyadorlar (ishtirokchilar) umumiy yig ilishi qarorini ʻ bekor qilish);  kompaniya boshqaruv Kengashi yoki Ijroiya boshqaruv organlarining qarorini bekor qilish, shu jumladan aksiyadorlar (ishtirokchilar) talabiga ko ra ʻ harakatlarni amalga oshirishni rad etish to g risidagi qarorni; ʻ ʻ • kompaniya aksiyadorlari (ishtirokchilari) huquqlarini ro yobga ʻ chiqarishga qaratilgan harakatlarni amalga oshirish, e lon qilingan ʼ dividendlarni to lash ʻ yoki MCHJ sof foydasini tarqatish bilan bog liq, ʻ • Shuningdek, MCHJ ishtirokchilari to g risida yuridik shaxslarning yagona ʻ ʻ davlat reyestrida mavjud bo lgan ʻ ma lumotlarga va ulushni boshqa ʼ shaxsga begonalashtirishda ularning ulushlari hajmiga o zgartirishlar ʻ kiritishga doir; • Ustavning qoidalarini, ichki hujjatlarni va korporatsiyani tashkil etish to g risidagi ʻ ʻ bitimlarni yoki boshqa hujjatlarni bekor qilish. Asosan quyidagi da vo talablari kiritiladi: ʼ Jamiyatdan majburiy tartibda chiqarish  Faqatgina sudning qarori bilan;  Ushbu mexanizm:  Jamiyatni yomon xulqli ishtirokchilardan himoya qilish vositasi;  Sodiqlik burchini buzganlik uchun sanksiya.  Majburiy chiqarish asoslari:  Ishtirokchi o’z majburiyatlarini qo’pol buzgan taqdirda Majburiy chiqarish asoslari:  Ishtirokchi o’z majburiyatlarini qo’pol tarzda buzsa  Belgilangan muddatlarda ulushlarni kiritmaslik;  Jamiyat sirlarini oshkor qilish  O’z harakatlari bilan jamiyatni faoliyat ko’rsatishga imkon bermasa yoki uni jiddiy tarzda qiyinlashtirsa  Uzrli sabablarsiz muntazam ravishda umumiy yig’ilishlarga qatnashmaslik;  Jamiyat manfaatlariga zid harakatlarni sodir etish;  Jamiyatga katta miqdorda zarar yetkazish;  Jamiyat bilan raqobatlashish harakatlarini sodir etish;  Bila turib foyda keltirmaydigan bitimni ma’qullash Jamiyat boshqaruv organlari qarori ustidan shikoyat qilish