Adabiyotlar:
•
:
/ . .
, .
.
Корпоративное право учебник
Е Г Афанасьева В Ю
, .
.
.;
.
.
. .
. 2-
Бакшинскас Е П Губин и др отв ред И С Шиткина
.,
.
.
:
е изд перераб и доп М КНОРУС, 2015. .
С 313-361
• Paul L. Davies, Sarah Worthington. Gower’s Principles of Modern
Company Law 10th ed (eBook). Sweet & Maxwell Ltd. 2016.
• R. Romano. Foundations of Corporate Law. New York: Oxford
Univ. Press, 1993.
• Carsten
Gerner-Beuerle,
Michael
Anderson
Schillig.
Comparative Company Law. OUP Oxford. 2019.
Normativ-huquqiy hujjatlar
• Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi
• “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlar
huquqlarini himoya qilish toʻgʻrisida”gi qonun (AJ
toʻgʻrisidagi qonun)
• “Masʼuliyati cheklangan va qoʻshimcha masʼuliyatli
jamiyatlar toʻgʻrisida”gi qonun (MCHJ qonun)
• O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori,
08.11.2022 yildagi PQ-415-son
Mulkka ega bo‘lish
• Oʻz mulkida, xoʻjalik yuritishida yoki operativ boshqaruvida alohida
mol-mulkka ega boʻlish hamda oʻz majburiyatlari yuzasidan ushbu
mol-mulk bilan javob berish, oʻz nomidan mulkiy yoki shaxsiy
nomulkiy huquqlarga ega boʻla olishi yuridik shaxsning zaruriy
belgilaridan hisoblanadi (FK 39-moddasi).
Xo jalik jamiyatlari ustav fondi (kapitali)
ʻ
Xo jalik jamiyatning
ʻ
ustav kapitali
bu
jamiyatda
ishtirok
uchun
hissalar sifatida kiritilgan mulk va
mulkiy
huquqlarning
pul
ko rinishidagi umumiy qiymatini
ʻ
ifodalaydi va ulush/aksiyalarning
nominal qiymatidan iborat bo ladi.
ʻ
• Jamiyat ustavida ko rsatiladigan ustav
ʻ
fondi qiymati (nominal) nominal bir
qiymat bo lib, u ishtirokchilaring o z
ʻ
ʻ
hissalarini kiritish vaqtidagi qiymatlari
yig indisini ifodalaydi.
ʻ
• Ustav fondi o z mohiyatiga ko ra
ʻ
ʻ
jamiyat tasarrufidagi mol-mulkning
real qiymatini ifodalamaydi, jamiyat
mol-mulki ustav fondidagidan kam
yoki ko p bo lishi mumkin.
ʻ
ʻ
• Ustav fondi miqdori kritilgan mol-
mulkning
real
bahosidan
kamroq
bo lishi ham mumkin.
ʻ
Ustav kapitalning funksiyalari
• 1) taqsimot – ustav kapitali orqali har bir
aksiyador (ishtirokchi) ning jamiyatdagi ulushi
va foydasi aniqlanadi;
• 2) moddiy-ta’minot – mulk sifatida qo‘shilgan
hissa jamiyatning tashkil etilishida, faoliyatida
va kelajakda ishlashi uchun moddiy asosdir;
• 3) kafolat – jamiyat kreditorlar oldida o‘z
mulki doirasida javobgar bo‘lib va u ustav
kapitalidan kam bo‘lishi mumkin emas.
Jamiyat ustav fondi miqdori
• Xo jalik jamiyatlari ustav fondiga minimal talab qo yilmagan.
ʻ
ʻ
• Jamiyat ustav fondi jamiyat ustavi bilan belgilanadi (AJ qonun 17-
m., MCHJ qonun 14-m.).
Jamiyat ustaviga qo’shilishi mumkin bo’lgan mulk
turlari
Pul;
Qimmatli qog’ozlar;
Mulkiy huquqlar;
Boshqa shaxsga
o’tkaziladigan o’zga
huquqlar;
Ustav kapitali va jamiyat mol-
mulki o’rtasida farq mavjudmi?
Nomoddiy ko’rinishdagi ulushlarning
salbiy jihatlari
* Mol-mulk o’z qiymatidan
qimmatga baholanishi mumkin;
* Jamiyatni iqtisodiy rivojlanishiga
to’sqinlik qilishi mumkin;
* Jamiyat iqtisodiy nochor bo’lsa,
kreditorlar manfaatlarini
buzilishiga olib keladi
Ustav kapital& Hissani qiymatini baholash
• Jamiyat ustav fondi (ustav kapitali) jamiyatning ustavida
belgilanadi
va
uning
ishtirokchilari
ulushlarining
nominal
qiymatidan iborat bo‘ladi.
• Jamiyat ustav fondining (ustav kapitalining) eng kam miqdori
litsenziya talablarida belgilanishi mumkin.
• mas’uliyati cheklangan jamiyat ustav fondiga (ustav kapitaliga)
qo‘shiladigan, qiymati bazaviy hisoblash miqdorining o‘n ming
baravaridan ko‘p bo‘lgan pulsiz hissalar baholovchi tashkilot
tomonidan baholanadi va baholangan qiymatdan yuqori bo‘lishi
mumkin emas;
• AJ da agar jamiyatning puldan o‘zga vositalar bilan haqi
to‘lanayotgan aksiyalari va boshqa qimmatli qog‘ozlarining
nominal qiymati qonunchilikda belgilangan bazaviy hisoblash
miqdorining ikki yuz baravaridan ko‘pni tashkil etsa, jamiyatning
aksiyalari va boshqa qimmatli qog‘ozlarining haqi sifatida
kiritilayotgan mol-mulkning pulda ifodalangan bahosi baholovchi
tashkilot tomonidan chiqarilishi zarur.
KAZUS
• Maqsudjon o zining shaxsiy bog iga ega bo lib, bog bonchilik faoliyati bilan shug ullanardi. Biroq
ʻ
ʻ
ʻ
ʻ
ʻ
qurulishda yog ochning narxi oshganligini eshitib, o ziga tegishli bo lgan bog dagi daraxtlarni kesib
ʻ
ʻ
ʻ
ʻ
sotmoqchi bo ldi. Shu maqsadda “Mustahkam yog och” MCHJga asos soldi va unga ulush sifatida
ʻ
ʻ
bog dagi barcha daraxtlarni kiritdi.
ʻ
• Shundan so ng Maqsudjon daraxtlarni barchasini kesib, o zining omboriga yig ib qo ydi. Ehtiyotkorlik
ʻ
ʻ
ʻ
ʻ
qilib ombordagi barcha yog ochlarni yong indan yonib ketishi xavfini olish maqsadida sug urtalab ham
ʻ
ʻ
ʻ
qo ydi. Haqiqatdan ham bir oz muddat o tgandan so ng omborda yong in sodir bo lib barcha yog ochlar
ʻ
ʻ
ʻ
ʻ
ʻ
ʻ
yonib ketdi. Maqsudjon ko rgan zararini qoplashni so rab sug urta kompaniyasiga murojaat qildi.
ʻ
ʻ
ʻ
Sug urta kompaniyasi esa unga rad javobini berdi. Maqsudjon huquqiy maslahat so rab sizning
ʻ
ʻ
advokatlik firmangizga murojaat qildi.
• 1. Ta sischi jamiyatga egalik qila oladimi?
ʼ
• 2. Ombordagi yog ochlar kimga tegishli?
ʻ
• 3. Umuman jamiyat ta sischisi nimaga egalik qila oladi?
ʼ
•
