Korporatsiyalarda ulushlarni
o tishini huquqiy tartibga solish
ʻ
Adabiyotlar:
•
:
/ . .
, .
.
Корпоративное право учебник
Е Г Афанасьева В Ю
, .
.
.;
.
.
. .
. 2-
Бакшинскас Е П Губин и др отв ред И С Шиткина
.,
.
.
:
е изд перераб и доп М КНОРУС, 2015. .
С 313-361
• Paul L. Davies, Sarah Worthington. Gower’s Principles of Modern
Company Law 10th ed (eBook). Sweet & Maxwell Ltd. 2016.
• R. Romano. Foundations of Corporate Law. New York: Oxford
Univ. Press, 1993.
• Carsten
Gerner-Beuerle,
Michael
Anderson
Schillig.
Comparative Company Law. OUP Oxford. 2019.
Normativ-huquqiy hujjatlar
• Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi
• “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlar
huquqlarini himoya qilish toʻgʻrisida”gi qonun
(AJ toʻgʻrisidagi qonun)
• “Masʼuliyati cheklangan va qoʻshimcha
masʼuliyatli jamiyatlar toʻgʻrisida”gi qonun
(MCHJ qonun)
Ulush
• Korporatsiya ishtirokchisagi mulkiy
va nomulkiy huquqlar komleksini
taqdim etadi.
• Aksiyador
(ishtirokchi)
xo jalik
ʻ
jamiyati
mol-mulkining
egasi
hisoblanmaydi.
• Ta sischilar
(ishtirokchilar)
ning
ʼ
hissalari hisobiga shakllantirilgan,
shuningdek o z faoliyati davomida
ʻ
xo jalik jamiyati tomonidan ishlab
ʻ
chiqarilgan va sotib olingan mol-
mulk
mulk
huquqi
bo yicha
ʻ
jamiyatga tegishli hisoblanadi.
Ulushning uch
funksiyasi:
Ishtirokchining
kompaniyadagi
moliyaviy hissa miqdori;
Ishtirokchining
huquqlari ko’rsatgichi;
Mulkiy huquq (sotiladi,
garovga qo’yiladi)
Ulushning
huquqiy tabiati
Ulush o’zida mulkiy huquq xususiyatlarini ifodalaydi.
Ulush korporatsiya mulkning bir qismiga egalikni
bildirmasdan, balki bir qancha huquqlar jamlanmasiga
egalikni bildiradi.
Masalan:
Ovoz berish;
Dividend olish;
Direktorni
saylash
(boshqaruv
munosabatlarida ishtiroki)
Kazus
• “Sharq” MCHJ 2006 – yilda 2 ta taʼsischi tomonidan tashkil etilgan.
Uning taʼsischilari Anvar va Saida oʻzaro er-xotinboʻlgan. Jamiyat tashkil
etilgan vaqtda taʼsischi Saida tomonidan ulush sifatida bir dona
transformator hamda Anvar tomonidan 100 mln soʻm kiritilgan. Jamiyat
yoqilgʻi quyish faoliyati bilan shugʻullanib kelgan. 2010-yilda jamiyat
direktori Anvar jamiyatni Zufar ismli shaxsga sotgan.
• Biroq tomonlar oʻrtasida tuzilgantopshirish-qabul qilish dalolatnomasida
jamiyatga ulush sifatida kiritilgan transformator koʻrsatilmagan. Oradan
maʼlum bir vaqt oʻtgach, jamiyatning sobiq taʼsischisi Saida oʻz ulushi
boʻlgan transformatorni olib ketib uni boshqa jamiyatga sotib yuborgan.
• Vaziyatga huquqiy boho bering.
Ulush mulkiy huquq
sifatida tasvirlansada
ishtirokchi jamiyat mulkiga
egalik qila olmaydi.
Ulushning o’tishi turlari
Ta'sis shartnomasini imzolash
orqali;
Mavjud ishtirokchi ulushni sotishi
orqali;
Boshqa shaxslar foydasiga voz
kechish;
Ishtirokchining vafoti natijasida
meros orqali
Ulushlarning o tish tartibi
ʻ
• Jamiyat
ishtirokchisi
jamiyatning
ustav
kapitalidagi o z ulushini jamiyatning bir
ʻ
yoxud bir necha ishtirokchisiga sotishga
yoki boshqacha tarzda ularning foydasiga
voz kechishga haqli.
• Jamiyat
ishtirokchisining
ulushi
to liq
ʻ
to languniga qadar bo lgan davrda u faqat
ʻ
ʻ
to langan qismi bo yicha
ʻ
ʻ
boshqa shaxsga
o tkazilishi mumkin.
ʻ
Imtiyozli huquqlar
• MCHJ
ishtirokchilaridan
birortasi
tomonidan
sotilayotgan
ulushni
(ulushning bir qismini) sotib
olishda
jamiyat
ishtirokchilari
uchinchi
shaxslar
oldida
imtiyozli
huquqdan foydalanadi;
•
Qo shimcha
chiqarilgan
ʻ
aksiyalarni
imtiyozli
sotib
olish huquqi
• O z
ulushini
uchinchi
shaxsga
sotish
ʻ
niyatida
bo lgan
jamiyat
ishtirokchisi
ʻ
ulushning sotilish bahosini va boshqa
shartlarni ko rsatgan holda, bu haqda
ʻ
jamiyatning qolgan ishtirokchilarini va
jamiyatning
o zini
ʻ
yozma
shaklda
xabardor qilishi shart.
• Ulushni imtiyozli sotib olish huquqini
amalga oshirish istagida bo lgan jamiyat
ʻ
ishtirokchisi o z ulushini sotishni taklif
ʻ
etayotgan
jamiyat
ishtirokchisini
yetti
kunlik muddatda bu haqda xabardor
qilishi, bunda sotishga taklif etilayotgan
ulushni to liq yoki uning muayyan qismini
ʻ
sotib olmoqchi ekanligini ko rsatishi kerak.
ʻ
• Jamiyat ishtirokchilari va (yoki) jamiyat sotish uchun taklif
qilinayotgan butun ulushni (ulushning bir qismini) sotib
olishda imtiyozli huquqdan shunday xabar berilgan kundan
e tiboran
ʼ
bir oy ichida foydalanmagan taqdirda
• agar jamiyat ustavida yoki jamiyat ishtirokchilarining
kelishuvida boshqa muddat nazarda tutilmagan bo lsa,
ʻ
ulush
(ulushning
bir
qismi)
jamiyatga
va
uning
ishtirokchilariga ma lum bo lgan bahoda va shartlarda
ʼ
ʻ
uchinchi shaxsga sotilishi mumkin.
• Ulush sotib olishning imtiyozli huquqi buzilgan holda
sotilgan taqdirda, bunday buzilishni bilgan yoxud uni bilishi
lozim bo lgan paytdan e tiboran
ʻ
ʼ
uch oy ichida sotuvchining
huquqlari va majburiyatlarini o ziga o tkazishni sud
ʻ
ʻ
tartibida talab qilishga haqli.
