Маълумотларни фазовий таҳлил қилиш асосий функциялари

Time

Yuklangan vaqt

2025-11-08

Downloads

Yuklab olishlar soni

0

Pages

Sahifalar soni

6

File size

Fayl hajmi

47,8 KB

Sotib olish Sotib olish (6900 so'm)

Маълумотларни фазовий таҳлил қилиш асосий функциялари Режа: 1.Фазовий таҳлил вазифалари 2.Маълумотларни фазовий таҳлил қилиш асосий функциялари 3.Объектларнинг фазода тақсимланишини таҳлил қилиш 1.Фазовий таҳлил вазифалари Фазовий таҳлил воситаларига фазовий ва атрибутив маълумотлар устида олиб бориладиган турли операциялар ўтказиш процедуралари тушунилади (Масалан, маълум белгили объектларни ажратиш, тармоқ структураларини таҳлил қилиш воситалари, график объектларнинг устма-уст қўйилиши ва ҳ.к.). Ҳар бир ГАТ пакети учун алоҳида фазовий таҳлил қилиш ва фойдаланувчининг специфик масалаларини ечишга йўналтирилган махсус фазовий таҳлил воситалари мавжуд. Буларга аввало берилган шартларга кўра объектларни ташкил қилиш ва йиғиш, ҳисоблаш геометрияси амалларини бажариш, устма-уст қўйишларни таҳлил қилиш, буфер зоналар қуриш, тармоқли таҳлил кабилар киради. 2.Маълумотларни фазовий таҳлил қилиш асосий функциялари Сўровномага кўра объектларни танлаш: монитор экранида курсор билан кўрсатилган объект характеристикаларини топиш ва тескари операция, Logotip
Маълумотларни фазовий таҳлил қилиш асосий функциялари Режа: 1.Фазовий таҳлил вазифалари 2.Маълумотларни фазовий таҳлил қилиш асосий функциялари 3.Объектларнинг фазода тақсимланишини таҳлил қилиш 1.Фазовий таҳлил вазифалари Фазовий таҳлил воситаларига фазовий ва атрибутив маълумотлар устида олиб бориладиган турли операциялар ўтказиш процедуралари тушунилади (Масалан, маълум белгили объектларни ажратиш, тармоқ структураларини таҳлил қилиш воситалари, график объектларнинг устма-уст қўйилиши ва ҳ.к.). Ҳар бир ГАТ пакети учун алоҳида фазовий таҳлил қилиш ва фойдаланувчининг специфик масалаларини ечишга йўналтирилган махсус фазовий таҳлил воситалари мавжуд. Буларга аввало берилган шартларга кўра объектларни ташкил қилиш ва йиғиш, ҳисоблаш геометрияси амалларини бажариш, устма-уст қўйишларни таҳлил қилиш, буфер зоналар қуриш, тармоқли таҳлил кабилар киради. 2.Маълумотларни фазовий таҳлил қилиш асосий функциялари Сўровномага кўра объектларни танлаш: монитор экранида курсор билан кўрсатилган объект характеристикаларини топиш ва тескари операция,
берилган атрибутларга кўра объектларни ажратиш масалалари энг оддий сўровнома бўлиб ҳисобланади. Сўровномаларнинг мураккаб турига мисол тариқасида объектларни бир неча белгиларга кўра танлаш, масалан объектларнинг бир-биридан узоқлилигига кўра танлаш, турли қатламларда жойлашган, лекин устма-уст тушувчи объектлар ва ҳ.к. Аниқ шартлар асосида маълумотлар танлаш учун SQL – сўровномалардан фойдаланилади. Мураккаблик даражаси турлича бўлган сўровномалар бажариш учун математик ва статистик функциялардан, объектларни фазода ўзаро жойлашувига нисбатан танлаш имконини берувчи географик операторлардан фойдаланилади. 1-расм. SQL сўров тили. Маълумотларни умумлаштириши – маълум атрибут қийматларининг тенглиги аосида, масалан, ҳудудларни зоналаштиришда амалга оширилади. Гуруҳлаштиришга яна бир мисол сифатида бир тематик қатлам объектларни бирлаштиришдир. Геометрик функциялар: Уларга объектларнинг характеритикаларини ёки объектларнинг фазода бир-бирига нисбатан жойлашувини фазода ва текисликдаги аналитикгеометрия формулалари асосида ҳисоблаш киради. Жумладан, Logotip
берилган атрибутларга кўра объектларни ажратиш масалалари энг оддий сўровнома бўлиб ҳисобланади. Сўровномаларнинг мураккаб турига мисол тариқасида объектларни бир неча белгиларга кўра танлаш, масалан объектларнинг бир-биридан узоқлилигига кўра танлаш, турли қатламларда жойлашган, лекин устма-уст тушувчи объектлар ва ҳ.к. Аниқ шартлар асосида маълумотлар танлаш учун SQL – сўровномалардан фойдаланилади. Мураккаблик даражаси турлича бўлган сўровномалар бажариш учун математик ва статистик функциялардан, объектларни фазода ўзаро жойлашувига нисбатан танлаш имконини берувчи географик операторлардан фойдаланилади. 1-расм. SQL сўров тили. Маълумотларни умумлаштириши – маълум атрибут қийматларининг тенглиги аосида, масалан, ҳудудларни зоналаштиришда амалга оширилади. Гуруҳлаштиришга яна бир мисол сифатида бир тематик қатлам объектларни бирлаштиришдир. Геометрик функциялар: Уларга объектларнинг характеритикаларини ёки объектларнинг фазода бир-бирига нисбатан жойлашувини фазода ва текисликдаги аналитикгеометрия формулалари асосида ҳисоблаш киради. Жумладан,
текисликдаги объектлар учун узунликлари, ҳамда объектлар орасидаги масофалар ҳисобланади. Оверлей функциялари – (қатламларнинг устма-уст қўйилиши) энг кенг тарқалган ва самарали воситаларидандир. Икки тематик қатламнинг устма-уст қўйилиши натижасида бу қатламнинг график композицияси бўлган қўшимча қатлам ҳосил бўлади. Таҳлил қилинаётган объектлар турли типларга (нуқта, чизиқ, полигон) тегишлилигини эътиборга олсак турли таҳлил формалари мавжудлиги келиб чиқади; нуқта нуқтача, нуқта полигонча ва ҳ.к. Буфер зоналар қуриш. Объектлар яқинлилигини таҳлил қилишнинг воситалардан бири буфер зоналар қуришдириш. Буфер зоналар деганда, берилган объект чегараларидан чегаралари маълум масофада ётувчи районлар (полигонлар) тушунилади. Бундай зоналар чегаралари мос ётувчи характеристикалар таҳлили асосида ҳисобланади. Буфер зона кенглиги ўзгармас ёки ўзгарувчи бўлиши мумкин. Масалан, электромагнит нурланиш манбаи атрофидаги буфер зона доира шаклида завод трубаларидан чиқаётган тутундан ифлосланиш зонаси шамол йўналишида мос равишда эллипсга яқин формага эга бўлади. Тармоқ таҳлили – фойдаланувчига чизиқли объектларнинг (йўллар, электр узатиш линиялар ва ҳ.к.) фазовий тармоқларини таҳлил қилиш имконини беради. Одатда тармоқ таҳлили энг яқин ва фойдали йўлни топиш, тармоққа бўлган босим даражасини аниқлаш, объект манзилини топиш ва шу каби масалаларни ечишда ишлатилади. 3.Объектларнинг фазода тақсимланишини таҳлил қилиш Кўп ҳолларда нафақат объектлар эгаллаган фазонинг ҳажмини эмас, балки объектларнинг фазода жойлашишини ҳам билиш зарурдир. Ҳозирда Logotip
текисликдаги объектлар учун узунликлари, ҳамда объектлар орасидаги масофалар ҳисобланади. Оверлей функциялари – (қатламларнинг устма-уст қўйилиши) энг кенг тарқалган ва самарали воситаларидандир. Икки тематик қатламнинг устма-уст қўйилиши натижасида бу қатламнинг график композицияси бўлган қўшимча қатлам ҳосил бўлади. Таҳлил қилинаётган объектлар турли типларга (нуқта, чизиқ, полигон) тегишлилигини эътиборга олсак турли таҳлил формалари мавжудлиги келиб чиқади; нуқта нуқтача, нуқта полигонча ва ҳ.к. Буфер зоналар қуриш. Объектлар яқинлилигини таҳлил қилишнинг воситалардан бири буфер зоналар қуришдириш. Буфер зоналар деганда, берилган объект чегараларидан чегаралари маълум масофада ётувчи районлар (полигонлар) тушунилади. Бундай зоналар чегаралари мос ётувчи характеристикалар таҳлили асосида ҳисобланади. Буфер зона кенглиги ўзгармас ёки ўзгарувчи бўлиши мумкин. Масалан, электромагнит нурланиш манбаи атрофидаги буфер зона доира шаклида завод трубаларидан чиқаётган тутундан ифлосланиш зонаси шамол йўналишида мос равишда эллипсга яқин формага эга бўлади. Тармоқ таҳлили – фойдаланувчига чизиқли объектларнинг (йўллар, электр узатиш линиялар ва ҳ.к.) фазовий тармоқларини таҳлил қилиш имконини беради. Одатда тармоқ таҳлили энг яқин ва фойдали йўлни топиш, тармоққа бўлган босим даражасини аниқлаш, объект манзилини топиш ва шу каби масалаларни ечишда ишлатилади. 3.Объектларнинг фазода тақсимланишини таҳлил қилиш Кўп ҳолларда нафақат объектлар эгаллаган фазонинг ҳажмини эмас, балки объектларнинг фазода жойлашишини ҳам билиш зарурдир. Ҳозирда
нуқтавий объектларнинг нуқтавий тақсимланишини таҳлил қилиш усуллари кенг қўлланилади. Нуқтавий тақсимот. Нуқтавий тақсимотнинг ўлчови сифатида объектлар зичлиги қабул қилинган ва нуқталар (объектлар) сонининг юзасига нисбати билан ўлчанади. Зичликдан ташқари тақсимот формасини ҳам баҳолаш мумкин. Нуқтавий тақсимотлар текис, доbмий, тасодифий ва класстер кўринишларида учрайди. Нуқтали тақсимотлар асосида ички нуқталар (объекьтлар) жуфтликлари орасидаги локал муносабатлар ҳам таҳлил қилинади. Мазкур статистик кўрсаткични ҳисоблаш мумкин бўлган барча яқин нуқталар жуфтлари орасида энг яқин қўшни нуқтагача бўлган масофани аниқлашага келтирилади. Чизиқлар тақсимоти. Ҳам зичлик асосида баҳоланади. Одатда ҳисоблашлар турли географик ҳудудларни солиштириш учун, масалан, гидрографик тармоқ қалинлиги асосида олиб борилади. Чизиқларнинг муҳим характеристикалари чсифатида уларнинг турган жойини аниқлаш, йўналтирилганлиги ва олганлиги қаралади. Полигонлар тақсимоти нуқталар тақсимоти каби олиб борилади, лекин зичликни баҳолашда бирлик юзага тўғри келган полигонлар сони эмас, балки эгаллаган майдоннинг нисбий улушини баҳолаш тушунилади. Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: 1. Основы геоинформатики: В 2 кн. Учеб. пособие для студентов вузов / Е.Г. Капралов, А.В. Кошкарев, В.С. Тикунов и др.; под ред. В.С. Тикунова. – М.: Издательский центр «Академия», 2004. – Кн. 1. – 352 с. 2. Основы геоинформатики: В 2 кн. Учеб. пособие для студентов вузов /Е.Г. Капралов, А.В. Кошкарев, В.С. Тикунов и др.; под ред. В.С. Тикунова. – М.: Издательский центр «Академия», 2004. – Кн. 2. – 480 с. Logotip
нуқтавий объектларнинг нуқтавий тақсимланишини таҳлил қилиш усуллари кенг қўлланилади. Нуқтавий тақсимот. Нуқтавий тақсимотнинг ўлчови сифатида объектлар зичлиги қабул қилинган ва нуқталар (объектлар) сонининг юзасига нисбати билан ўлчанади. Зичликдан ташқари тақсимот формасини ҳам баҳолаш мумкин. Нуқтавий тақсимотлар текис, доbмий, тасодифий ва класстер кўринишларида учрайди. Нуқтали тақсимотлар асосида ички нуқталар (объекьтлар) жуфтликлари орасидаги локал муносабатлар ҳам таҳлил қилинади. Мазкур статистик кўрсаткични ҳисоблаш мумкин бўлган барча яқин нуқталар жуфтлари орасида энг яқин қўшни нуқтагача бўлган масофани аниқлашага келтирилади. Чизиқлар тақсимоти. Ҳам зичлик асосида баҳоланади. Одатда ҳисоблашлар турли географик ҳудудларни солиштириш учун, масалан, гидрографик тармоқ қалинлиги асосида олиб борилади. Чизиқларнинг муҳим характеристикалари чсифатида уларнинг турган жойини аниқлаш, йўналтирилганлиги ва олганлиги қаралади. Полигонлар тақсимоти нуқталар тақсимоти каби олиб борилади, лекин зичликни баҳолашда бирлик юзага тўғри келган полигонлар сони эмас, балки эгаллаган майдоннинг нисбий улушини баҳолаш тушунилади. Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: 1. Основы геоинформатики: В 2 кн. Учеб. пособие для студентов вузов / Е.Г. Капралов, А.В. Кошкарев, В.С. Тикунов и др.; под ред. В.С. Тикунова. – М.: Издательский центр «Академия», 2004. – Кн. 1. – 352 с. 2. Основы геоинформатики: В 2 кн. Учеб. пособие для студентов вузов /Е.Г. Капралов, А.В. Кошкарев, В.С. Тикунов и др.; под ред. В.С. Тикунова. – М.: Издательский центр «Академия», 2004. – Кн. 2. – 480 с.