MA’MURIY AKT

Yuklangan vaqt

2025-09-07

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

6

Faytl hajmi

20,3 KB


MA’MURIY AKT MAVZU DOIRASIDA KO'RIB CHIQILADIGAN ASOSIY MASALALAR QUYIDAGILARDAN IBORAT 1. Ma'muriy akt tushunchasi, mazmuni, ahamiyati. 2. Ma'muriy aktning qabul qilinishi, shakli, kuchga kirishi va amal qilishi. 3. Ma'muriy akt qonuniyligi shartlari va ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat)dagi xatolar. 4. Ma'muriy aktni bekor qilish, chaqirib olish, o'zgartirish yoki ma'muriy aktning haqiqiy emasligi. 5. Ma'muriy shikoyat. 6. Ma'muriy akt ijrosi. MA'MURIY AKT – MARKAZIY TUSHUNCHA Ma'muriy akt — ma'muriy organning ommaviy huquqiy munosabatlarni yuzaga keltirishga, o'zgartirishga yoki tugatishga qaratilgan hamda ayrim jismoniy yoki yuridik shaxslar uchun yoxud muayyan xususiy belgilariga ko'ra ajratiladigan shaxslar guruhi uchun muayyan huquqiy oqibatlar keltirib chiqaruvchi ta'sir chorasi. Ma'muriy akt amaldagi qonun hujjatlarida ma'muriy hujjat deb nomlanadi. Ma'muriy hujjat — ma'muriy organning ommaviy huquqiy munosabatlarni yuzaga keltirishga, o'zgartirishga yoki tugatishga qaratilgan hamda ayrim jismoniy yoki yuridik shaxslar uchun yoxud muayyan xususiy belgilariga ko'ra ajratiladigan shaxslar guruhi uchun muayyan huquqiy oqibatlar keltirib chiqaruvchi ta'sir chorasi. “Ma'muriy tartib-taomillar to'g'risida”gi Qonunning eng asosiy qismi ьa'muriy hujjatlarni qabul qilish, bekor qilish, o'zgartirish, haqiqiy emas deb topish bilan bog'liq normalar tashkil etadi. Mazkur qonunning 4-moddasida “ma'muriy hujjat” Logotip
MA’MURIY AKT MAVZU DOIRASIDA KO'RIB CHIQILADIGAN ASOSIY MASALALAR QUYIDAGILARDAN IBORAT 1. Ma'muriy akt tushunchasi, mazmuni, ahamiyati. 2. Ma'muriy aktning qabul qilinishi, shakli, kuchga kirishi va amal qilishi. 3. Ma'muriy akt qonuniyligi shartlari va ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat)dagi xatolar. 4. Ma'muriy aktni bekor qilish, chaqirib olish, o'zgartirish yoki ma'muriy aktning haqiqiy emasligi. 5. Ma'muriy shikoyat. 6. Ma'muriy akt ijrosi. MA'MURIY AKT – MARKAZIY TUSHUNCHA Ma'muriy akt — ma'muriy organning ommaviy huquqiy munosabatlarni yuzaga keltirishga, o'zgartirishga yoki tugatishga qaratilgan hamda ayrim jismoniy yoki yuridik shaxslar uchun yoxud muayyan xususiy belgilariga ko'ra ajratiladigan shaxslar guruhi uchun muayyan huquqiy oqibatlar keltirib chiqaruvchi ta'sir chorasi. Ma'muriy akt amaldagi qonun hujjatlarida ma'muriy hujjat deb nomlanadi. Ma'muriy hujjat — ma'muriy organning ommaviy huquqiy munosabatlarni yuzaga keltirishga, o'zgartirishga yoki tugatishga qaratilgan hamda ayrim jismoniy yoki yuridik shaxslar uchun yoxud muayyan xususiy belgilariga ko'ra ajratiladigan shaxslar guruhi uchun muayyan huquqiy oqibatlar keltirib chiqaruvchi ta'sir chorasi. “Ma'muriy tartib-taomillar to'g'risida”gi Qonunning eng asosiy qismi ьa'muriy hujjatlarni qabul qilish, bekor qilish, o'zgartirish, haqiqiy emas deb topish bilan bog'liq normalar tashkil etadi. Mazkur qonunning 4-moddasida “ma'muriy hujjat”
tushunchasiga quyidagicha ta'rif berilgan. Ma'muriy hujjatning quyidagi xususiyatlarini ajratib ko'rsatish mumkin: 1. Ma'muriy hujjat ma'muriy organ tomonidan qabul qilinadi; 2. Ma'muriy hujjat ommaviy huquqiy munosabatlar bilan chambarchas bog'liq; 3. Ma'muriy hujjat ommaviy huquqiy munosabatlarni vujudga keltiradi, o'zgartiradi yoki tugatadi; 4. Ma'muriy hujjat muayyan jismoniy yoki yuridik shaxslar uchun yoxud bir qancha shaxslardan iborat jamoaga qaratiladi; 5. Ma'muriy hujjat muayyan huquqiy oqibatlar keltirib chiqaradi. MA'MURIY HUJJAT ELEMENTLARI • Ma'muriy organ; • Hokimiyat vakolati mavjud; • Ommaviy-huquqiy munosabatlarda huquqiy oqibat; • Individual; • Tashqi. Ma'muriy hujjatning yozma tarzda qabul qilinishining fuqarolar uchun bir qator afzalliklar tug'diradi. Buni quyidagilar bilan asoslash mumkin. 1. Ma'muriy hujjatlarning yozma tarzda qabul qilingani fuqarolarga yengillik tug'diradi. Bunda, fuqaro har qanday holatda unga ma'muriy hujjatda ko'rsatilgan ta'sir chorasining mazmun-mohiyati bilan yaqindan tanishish imkoniga ega bo'ladi. Ya'ni, ma'muriy hujjatning yozma tarzda qabul qilingani tufayli fuqaro xohlagan vaqtda unga murojaat etishi mumkin bo'ladi. 2. Ma'muriy hujjatning yozma tarzda qabul qilinishi orqali, eng avvalo, ma'muriy organning qarori aniq ifodalanadi. Qaror shunchaki yozib qo'yilmaydi. Balki, asoslantirib beriladi. 3. Ma'muriy hujjatni yozma tarzda qabul qilish jarayonida ma'muriy organ mansabdor shaxsi uning mazmuniga jiddiy e'tibor qaratishiga to'g'ri keladi. Buning Logotip
tushunchasiga quyidagicha ta'rif berilgan. Ma'muriy hujjatning quyidagi xususiyatlarini ajratib ko'rsatish mumkin: 1. Ma'muriy hujjat ma'muriy organ tomonidan qabul qilinadi; 2. Ma'muriy hujjat ommaviy huquqiy munosabatlar bilan chambarchas bog'liq; 3. Ma'muriy hujjat ommaviy huquqiy munosabatlarni vujudga keltiradi, o'zgartiradi yoki tugatadi; 4. Ma'muriy hujjat muayyan jismoniy yoki yuridik shaxslar uchun yoxud bir qancha shaxslardan iborat jamoaga qaratiladi; 5. Ma'muriy hujjat muayyan huquqiy oqibatlar keltirib chiqaradi. MA'MURIY HUJJAT ELEMENTLARI • Ma'muriy organ; • Hokimiyat vakolati mavjud; • Ommaviy-huquqiy munosabatlarda huquqiy oqibat; • Individual; • Tashqi. Ma'muriy hujjatning yozma tarzda qabul qilinishining fuqarolar uchun bir qator afzalliklar tug'diradi. Buni quyidagilar bilan asoslash mumkin. 1. Ma'muriy hujjatlarning yozma tarzda qabul qilingani fuqarolarga yengillik tug'diradi. Bunda, fuqaro har qanday holatda unga ma'muriy hujjatda ko'rsatilgan ta'sir chorasining mazmun-mohiyati bilan yaqindan tanishish imkoniga ega bo'ladi. Ya'ni, ma'muriy hujjatning yozma tarzda qabul qilingani tufayli fuqaro xohlagan vaqtda unga murojaat etishi mumkin bo'ladi. 2. Ma'muriy hujjatning yozma tarzda qabul qilinishi orqali, eng avvalo, ma'muriy organning qarori aniq ifodalanadi. Qaror shunchaki yozib qo'yilmaydi. Balki, asoslantirib beriladi. 3. Ma'muriy hujjatni yozma tarzda qabul qilish jarayonida ma'muriy organ mansabdor shaxsi uning mazmuniga jiddiy e'tibor qaratishiga to'g'ri keladi. Buning
boisi shundaki, ma'muriy hujjatning mazmuni fuqaroga tushunarli bo'lishi lozim. 4. Ma'muriy hujjatning yozma tarzda qabul qilinishi ma'muriy organning mansabdor shaxsi zimmasiga katta mas'uliyat yuklaydi. Yozma qabul qilingan ma'muriy hujjatdan norozi bo'lgan fuqaro uning ustidan yuqori turuvchi organga yoki sudga shikoyat bilan murojaat etgan taqdirda, noqonuniy tarzda qabul qilingan ma'muriy hujjat ishni ko'rib chiqish jarayonida dalil bo'lib xizmat qiladi. Yozma tarzda qabul qilingan ma'muriy hujjatda ma'muriy organning qarori mustahkamlab qo'yiladi. Uni har xil talqin etishning imkoni esa kamayadi. 5. Ma'muriy hujjatlarning qonuniyligini isbotlab berish majburiyati fuqarolar zimmasida emas, balki ma'muriy organ mansabdor shaxsi zimmasidadir. Agar barcha ma'muriy hujjatlar yozma emas, og'zaki tarzda qabul qilinganda edi, bunday ma'muriy hujjatlar noqonuniy tarzda qabul qilingan bo'lsa ham ma'muriy organ mansabdor shaxsi tomonidan uning qonuniyligini isbotlab berish oson kechar edi. Bu esa ma'muriy organ va uning mansabdor shaxsiga qaraganda kuchsiz taraf hisoblanmish fuqaro uchun katta zarar keltirishi mumkin edi. O'zbekiston Respublikasining “Ma'muriy tartib-taomillar to'g'risida”gi Qonunning 52-moddasiga binoan u yozma shaklda qabul qilinadi. Ushbu moddaning ayni shu qismida ta'kidlanishicha, qonun hujjatlarida ma'muriy hujjat boshqa shaklda, shu jumladan boshqa tegishli hujjatni berish yoki muayyan harakatlarni amalga oshirish yo'li bilan qabul qilinishi mumkinligi hollari nazarda tutilishi mumkin. Ma'muriy hujjatning quyidagi xususiyatlarini ajratib ko'rsatish mumkin: 1. Ma'muriy hujjat ma'muriy organ tomonidan qabul qilinadi; 2. Ma'muriy hujjat ommaviy huquqiy munosabatlar bilan chambarchas bog'liq; 3. Ma'muriy hujjat ommaviy huquqiy munosabatlarni vujudga keltiradi, o'zgartiradi yoki tugatadi; 4. Ma'muriy hujjat muayyan jismoniy yoki yuridik shaxslar uchun yoxud bir qancha shaxslardan iborat jamoaga qaratiladi; 5. Ma'muriy hujjat muayyan huquqiy oqibatlar keltirib chiqaradi. Logotip
boisi shundaki, ma'muriy hujjatning mazmuni fuqaroga tushunarli bo'lishi lozim. 4. Ma'muriy hujjatning yozma tarzda qabul qilinishi ma'muriy organning mansabdor shaxsi zimmasiga katta mas'uliyat yuklaydi. Yozma qabul qilingan ma'muriy hujjatdan norozi bo'lgan fuqaro uning ustidan yuqori turuvchi organga yoki sudga shikoyat bilan murojaat etgan taqdirda, noqonuniy tarzda qabul qilingan ma'muriy hujjat ishni ko'rib chiqish jarayonida dalil bo'lib xizmat qiladi. Yozma tarzda qabul qilingan ma'muriy hujjatda ma'muriy organning qarori mustahkamlab qo'yiladi. Uni har xil talqin etishning imkoni esa kamayadi. 5. Ma'muriy hujjatlarning qonuniyligini isbotlab berish majburiyati fuqarolar zimmasida emas, balki ma'muriy organ mansabdor shaxsi zimmasidadir. Agar barcha ma'muriy hujjatlar yozma emas, og'zaki tarzda qabul qilinganda edi, bunday ma'muriy hujjatlar noqonuniy tarzda qabul qilingan bo'lsa ham ma'muriy organ mansabdor shaxsi tomonidan uning qonuniyligini isbotlab berish oson kechar edi. Bu esa ma'muriy organ va uning mansabdor shaxsiga qaraganda kuchsiz taraf hisoblanmish fuqaro uchun katta zarar keltirishi mumkin edi. O'zbekiston Respublikasining “Ma'muriy tartib-taomillar to'g'risida”gi Qonunning 52-moddasiga binoan u yozma shaklda qabul qilinadi. Ushbu moddaning ayni shu qismida ta'kidlanishicha, qonun hujjatlarida ma'muriy hujjat boshqa shaklda, shu jumladan boshqa tegishli hujjatni berish yoki muayyan harakatlarni amalga oshirish yo'li bilan qabul qilinishi mumkinligi hollari nazarda tutilishi mumkin. Ma'muriy hujjatning quyidagi xususiyatlarini ajratib ko'rsatish mumkin: 1. Ma'muriy hujjat ma'muriy organ tomonidan qabul qilinadi; 2. Ma'muriy hujjat ommaviy huquqiy munosabatlar bilan chambarchas bog'liq; 3. Ma'muriy hujjat ommaviy huquqiy munosabatlarni vujudga keltiradi, o'zgartiradi yoki tugatadi; 4. Ma'muriy hujjat muayyan jismoniy yoki yuridik shaxslar uchun yoxud bir qancha shaxslardan iborat jamoaga qaratiladi; 5. Ma'muriy hujjat muayyan huquqiy oqibatlar keltirib chiqaradi.
MA'MURIY AKT QONUNIYLIGI SHARTLARI VA MA'MURIY IXTIYORIYLIK (DISKRETSION VAKOLAT)DAGI XATOLAR Ma'muriy akt qonuniyligi shartlari: a) shakliy qonuniylik, b) haqiqiy (mazmun-mohiyati yuzasidan) qonuniylik v) ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat)ni qo'llash qonuniyligi. Ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat) ni quyidagi ko'rinishlarda qo'llash noqonuniy, ya'ni ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat)ni suiiste'mol qilish deb tan olinadi: a) mavjud bo'lmagan faktlar asosida ma'muriy akt qabul qilish yoki ma'muriy aktni qabul qilishdagi muhim faktlarni aniqlashda xatolikning mavjudligi kabilar; b) jamiyat manfaatlariga zid mazmundagi ma'muriy aktning qabul qilinishi; v) ma'muriy akt qabul qilish tartibidagi xatolik; g) to'g'ri protseduraning buzilishi; d) o'z ma'muriy ixtiyoriyligi(diskretsion vakolati)ni qo'llamasligi (ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat)ning passiv suiiste'moli)dan iborat bo'ladi. Ma'muriy hujjatlarning shakliga qo'yilgan talablar bilan bir qatorda ularning mazmuniga ham talablar belgilangan. Ya'ni, ma'muriy hujjatlarning mazmuni quyidagicha bo'lishi kerak: 1. Qonuniy; 2. Asoslangan; 3. Adolatli; 4. Aniq; 5. Tushunarli. MA'MURIY SHIKOYAT-MA'MURIY AKT IJROSI • Ma'muriy shikoyat bo'yicha ish yuritish (MTTtQ 62-70 m) • Ijro ishini yuritish (MTTtQ 71-83 m) Logotip
MA'MURIY AKT QONUNIYLIGI SHARTLARI VA MA'MURIY IXTIYORIYLIK (DISKRETSION VAKOLAT)DAGI XATOLAR Ma'muriy akt qonuniyligi shartlari: a) shakliy qonuniylik, b) haqiqiy (mazmun-mohiyati yuzasidan) qonuniylik v) ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat)ni qo'llash qonuniyligi. Ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat) ni quyidagi ko'rinishlarda qo'llash noqonuniy, ya'ni ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat)ni suiiste'mol qilish deb tan olinadi: a) mavjud bo'lmagan faktlar asosida ma'muriy akt qabul qilish yoki ma'muriy aktni qabul qilishdagi muhim faktlarni aniqlashda xatolikning mavjudligi kabilar; b) jamiyat manfaatlariga zid mazmundagi ma'muriy aktning qabul qilinishi; v) ma'muriy akt qabul qilish tartibidagi xatolik; g) to'g'ri protseduraning buzilishi; d) o'z ma'muriy ixtiyoriyligi(diskretsion vakolati)ni qo'llamasligi (ma'muriy ixtiyoriylik (diskretsion vakolat)ning passiv suiiste'moli)dan iborat bo'ladi. Ma'muriy hujjatlarning shakliga qo'yilgan talablar bilan bir qatorda ularning mazmuniga ham talablar belgilangan. Ya'ni, ma'muriy hujjatlarning mazmuni quyidagicha bo'lishi kerak: 1. Qonuniy; 2. Asoslangan; 3. Adolatli; 4. Aniq; 5. Tushunarli. MA'MURIY SHIKOYAT-MA'MURIY AKT IJROSI • Ma'muriy shikoyat bo'yicha ish yuritish (MTTtQ 62-70 m) • Ijro ishini yuritish (MTTtQ 71-83 m)