Matеmatik raqamlarni yozish MAQSAD: Talabalarni matеmatik raqamlar bilan tanishtirish. Ularning matеmatik raqamlar va amallarni grafik jihatdan to`g`ri yozish malakalarini rivojlantirish. Dars mеtodi: gеnеtik mеtod. Dars jihozi: matеmatik raqamlar va amallar tasvirlangan ko`rgazma, xattaxta. Mashg`ulot rеjasi: Talabalarni matеmatik raqamlarning guruhi bilan tanishtirish va husnixat daftarida yozishni mashq qilish. Arifmеtik amallar(qo`shish, ayirish, bo`lish, ko`paytirish) ini qoidaga muvofiq yozishni mashq. Matеmatik raqamlarni xattaxtada yozishni mashq qildirish. Mashg`ulot mazmuni: Talabalarni matеmatik raqamlar guruqi bilan tanishtirish. Ularning yozilish qoidasi bilan tanishtirish. Matеmatik raqamlarni o`xshash qismlari orqali guruhlash ustida ishlash: 1-guruh:1, 4, 7 2-guruh: 2, 5 3-guruh: 6, 8,9 Talabalarga matеmatik raqamlarni qismlarga ajratish topshirig`i bеriladi. Xattaxtada matеmatik raqamlarni yozish tartibi ko`rsatiladi. Shundan so`ng arifmеtik amallarni husnixat bilan yozish mashqi o`tkaziladi. 1 + 4 = 5 7 - 2 = 9 6 + 8 = 14 7 – 1 = 6 5 – 2 = 3 9 – 4 = 5 Talabalar husnixat mashqini tugatishgach, ularning ishlari baholanadi. Matematika darslarida beriladigan topshiriq va masalalarda raqamlarni to’g’ri va chiroyli yozishga o’rgatish maqsadga muvofiqdir. Matematika daftarida yozuv mashqlari bajarishda o’qtuvchi bolalarda charchash alomatlari sezilishi bilan, barmoq muskullarini o’stiruvchi jismoniy mashqlarni bajartirish lozim. Kichik yoshdagi o’quvchilarning barmoq va qo’l muskullari yaxshi rivojlanmaganligini hisobga olib, oddiy katak daftarga (5*5mm) yozdirish talab etiladi. Bunday kataklar ichida raqamlarni yozishga o’rgatish va boshqa matematik yozuvlarni bajarish ancha oson. O’quvchilarni raqamlarni yozishga o’rgatish jarayonida ko’zlangan maqsadga erishish uchun yozuv mashqlarini to’g’ri tashkil etish va uning uslublaridan to’g’ri foydalanish lozim. Bolalarni raqamlarni to’g’ri yozishga o’rgatishda mustaqil va amaliy ishlarga ham alohida e’tibor berish lozim. Chunki o’quvchilar harflarni bo’yash , kataklarga joylashtirish orqali ham yozuv malakasini egallashga o’rganadilar. Yozuv mashqlariga o’xshash matematik raqamlarni yozish uchun ham qator tayyorgarlik mashqlarini o’tkazish lozim. Bunda o’qituvchi har bir raqam katak ichida qanday joylashishini, qanday elementlardan iborta ekanligini, yozilish harakatini doskada ko’rsatib berishi har bir raqam katak ichida qanday holatda turishini amaliy ko’rsatib berishi lozim. Har bir katak tik va ko’ndalang chiziqlarning kesishishidan hosil bo’ladi. Bolalarga ham tik va ko’ndalang chiziqlar mavjudligini aytib, ayrim elementlarini yozishda “tik” va ko’ndalang chiziqlarga e’tibor berishlari eslatib o’tiladi. Matematika daftariga raqamlarni yozishdan oldin quyidagi tayyorgarlik mashqlarini o’tkazish maqsadga muvofiqdir. Bu mashqlar bolalarning qo’l va barmoq muskullarini o’stirish bilan birga ularni kataklar orasini chamalab yozishga o’rgatadi. Bolalar bilan tayyorgarlik mashqlarini o’tkazish vaqtida kataklarning “o’ng” va “chap” tomonlari “pastki” “ustki” “ko’ndalang” chiziqlar “tik” chiziqlar haqida ham tushunchalar beriladi. Bolalar bilan kataklarni teng bo’laklarga bo’lish, kataklarning o’rtasini topish uchun quyidagicha mashqlarni o’tkazish lozim. Bu mashqlar bolalarga ayirish, qo’shish tenglik belgilarini to’g’ri yozishga yordam beradi. Tayyorgarlik mashqlari tugagandan so’ng o’quvchilarni raqamlarni yozishga orgatiladi. Raqamlarni to’g’ri yozish uchun quyidagi talablarga amal qilish kerak: 1. Hamma raqamlar kataklar ichida to’ldirib bir tomonga qiya qilib yoziladi. 2. Raqamlarning eni balandligining 2/3 qismida yoziladi. 3. Har bir raqamni yozdirishdan oldin u qanday elemantlardan tuzilganligini va yozilish harakatlarini doskada amaliy ko’rsatiladi. 4. Namuna tarzida yozib ko’rsatilayotgan raqam doskada katta hajmda bo’lib, har bir o’quvchiga ko’rinib turishi lozim. 5. O’quvchining o’qituvchining ko’rsatmasi asosida havoda mashq qilganlaridan so’ng yozishga ruxsat etiladi. 6. O’quvchilarning yozgan raqamlarini o’qituvchi muntazam kuzatib, tegishli yordam berib borishi zarur. Ayrim o’qituvchilar raqamlarni yozish qoidalarini o’zlari ham bilmasliklari mumkin, shuning uchun biz quyida raqamlarni qanday yozilish qoidalarini ko’rsatib o’tamiz. 1-Raqami ikki tayoqchadan iborat bo’lib, uzun tayoqcha daftar katagining yuqori burchagidan pastki ko’ndalang chiziqning o’rtasigacha qiya qilib tushiriladi. Kichik tayoqcha bilan uzun tayoqcha , qo’l harakatini uzmasdan bir butun shaklda yoziladi. 2-Raqami yozuvdagi so’roq belgisiga o’xshash bo’lib, bir butun shaklda yoziladi, pastki to’lqinsimon chizig’i daftar pastki chizig’ining ustida joylashadi. Uni tuguncha yoki to’g’ri shaklida yozish mumkin emas.