Materiallarni cho‘zilishga sinash. Cho‘zilish diogrammasi.

Yuklangan vaqt

2024-09-23

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

9

Faytl hajmi

472,4 KB


Materiallarni cho‘zilishga sinash. Cho‘zilish diogrammasi. Ishdan maqsad: 1. Tajriba jarayonining oddiy shaklini va uning baholanishini o‘rganish. Turli hil namunalarda cho‘zilish yuzasidan sinovlar o‘tkazish. Namunalarga va ularning o‘lchamlariga bog‘liq bo‘lgan katta yuklanishda va kichik yuklanishlarda o‘tkazilishi mumkin. Masalan namuna ishchi qismining uzunligi 100 mm va ko‘ndalang kesim yuzasi diametri 10 mm bo‘lsa bunday namuna cho‘zilishga P-20 mashinasida o‘tkazish mumkin. Agar ishchi qismi uzunligi L=30 mm va ko‘ndalang kesim yuzasi diametri 6 mm bo‘lsa bu namunani WP-300 qurilmasida cho‘zilishga sinash mumkin. Sinov WP-300 universal 20 kN li kasbiy texnik ta’lim uchun mahsus mo‘ljallangan qurilmasi bo‘lib, materiallarni sinash uchun klassik qurilma hisoblanadi. 1 Dinamometr 2 Mahkamlash kallagi 3 Yuqori to‘sin 4 Doiraviy shkalali o‘lchov uskunasi 5 Transport fiksatori 6 Yo‘naltiruvchi rama Materiallarni cho‘zilishga sinash. Cho‘zilish diogrammasi. Ishdan maqsad: 1. Tajriba jarayonining oddiy shaklini va uning baholanishini o‘rganish. Turli hil namunalarda cho‘zilish yuzasidan sinovlar o‘tkazish. Namunalarga va ularning o‘lchamlariga bog‘liq bo‘lgan katta yuklanishda va kichik yuklanishlarda o‘tkazilishi mumkin. Masalan namuna ishchi qismining uzunligi 100 mm va ko‘ndalang kesim yuzasi diametri 10 mm bo‘lsa bunday namuna cho‘zilishga P-20 mashinasida o‘tkazish mumkin. Agar ishchi qismi uzunligi L=30 mm va ko‘ndalang kesim yuzasi diametri 6 mm bo‘lsa bu namunani WP-300 qurilmasida cho‘zilishga sinash mumkin. Sinov WP-300 universal 20 kN li kasbiy texnik ta’lim uchun mahsus mo‘ljallangan qurilmasi bo‘lib, materiallarni sinash uchun klassik qurilma hisoblanadi. 1 Dinamometr 2 Mahkamlash kallagi 3 Yuqori to‘sin 4 Doiraviy shkalali o‘lchov uskunasi 5 Transport fiksatori 6 Yo‘naltiruvchi rama 1.1-rasm: WP 300 sinov uchun uneversal qurilma, 20 kN. 1.2-rasm: Cho‘zilish uchun namuna. Lo=30mm do=6 mm 1.3 – rasm. Namuna sinovdan so‘ng 7 Asosiy silindr bilan maxovik 8 pastki to‘sin 9 Asosiy silindr 10 Tayanch tovoni 11 Transportlash rukoyatkasi 1.1-rasm: WP 300 sinov uchun uneversal qurilma, 20 kN. 1.2-rasm: Cho‘zilish uchun namuna. Lo=30mm do=6 mm 1.3 – rasm. Namuna sinovdan so‘ng 7 Asosiy silindr bilan maxovik 8 pastki to‘sin 9 Asosiy silindr 10 Tayanch tovoni 11 Transportlash rukoyatkasi DIN 50 125 bo‘yicha alyuminiy, mis, jez va po‘latdan tayyorlangan (1.1-rasm) B shakldagi M10 rezbali galovkali dumaloq namuna uzunligi Lo=30mm va diametri do=6 mm ga ega bo‘lgan kalta mutanosib (proportsional)namunadan iborat. 1.1-jadval Kuchlanish Boshlang‘ich kesim yuza Absolyut uzayish A0 FM M  (1.1) 4 2 0 d A    (1.2) 0 0 100% Fl l l     (1.3) 0l va Fl - boshlang‘ich va deformatsiyadan keyingi uzunlik Cho‘zilish diagrammasi Е    (1.4) 1.4 – rasm . Cho‘zilish diagrammasi O‘lchov natijalari. Ikkitaga ajratilgan namuna bo‘laklarini bir-biriga biriktirib, nazorat nuqtalari oralig‘i masofalarini o‘lchaymiz va cho‘zilishdan keyingi namuna uzunligi lF ni topamiz DIN 50 125 bo‘yicha alyuminiy, mis, jez va po‘latdan tayyorlangan (1.1-rasm) B shakldagi M10 rezbali galovkali dumaloq namuna uzunligi Lo=30mm va diametri do=6 mm ga ega bo‘lgan kalta mutanosib (proportsional)namunadan iborat. 1.1-jadval Kuchlanish Boshlang‘ich kesim yuza Absolyut uzayish A0 FM M  (1.1) 4 2 0 d A    (1.2) 0 0 100% Fl l l     (1.3) 0l va Fl - boshlang‘ich va deformatsiyadan keyingi uzunlik Cho‘zilish diagrammasi Е    (1.4) 1.4 – rasm . Cho‘zilish diagrammasi O‘lchov natijalari. Ikkitaga ajratilgan namuna bo‘laklarini bir-biriga biriktirib, nazorat nuqtalari oralig‘i masofalarini o‘lchaymiz va cho‘zilishdan keyingi namuna uzunligi lF ni topamiz 1.5 - rasm: Namuna uzunligini o‘lchash, kuchlanish taqsimlanishi. 0 F   A va % 100 0  0   l l lF  (1.5 ) 1.2-jadval namuna material F, kN l0, mm lF, mm 1 ENAW -2007 8,7 30 34,6 2 CW004A 8,3 30 36,2 3 CW614N 15,4 30 32,1 4 11SMU30 13,0 30 38,3 Tahlil. Cho‘zilish yuzasidan sinovlar uchun barcha namunalar uchun 6 mm diametrli yakuniy ko‘ndalang kesim formulasiga muvofiq 2 2 2 28,27 4 6 4 мм d A        0 F l l l    hisoblanadi 0 0 30 5 6 l d   ) 4599, ( ,27 28 10 13 2 3 0 мм Н A Fm m      Uzayish: 0 0 38 30 100% 100% 27% 30 Fl l l         1.3-jadval 1.5 - rasm: Namuna uzunligini o‘lchash, kuchlanish taqsimlanishi. 0 F   A va % 100 0  0   l l lF  (1.5 ) 1.2-jadval namuna material F, kN l0, mm lF, mm 1 ENAW -2007 8,7 30 34,6 2 CW004A 8,3 30 36,2 3 CW614N 15,4 30 32,1 4 11SMU30 13,0 30 38,3 Tahlil. Cho‘zilish yuzasidan sinovlar uchun barcha namunalar uchun 6 mm diametrli yakuniy ko‘ndalang kesim formulasiga muvofiq 2 2 2 28,27 4 6 4 мм d A        0 F l l l    hisoblanadi 0 0 30 5 6 l d   ) 4599, ( ,27 28 10 13 2 3 0 мм Н A Fm m      Uzayish: 0 0 38 30 100% 100% 27% 30 Fl l l         1.3-jadval Namuna Material Kuchlanish М , мм2 Н Uzayish. l  ,% da Hisoblangan Adabiyotdan Hisoblangan Adabiyotdan 1 ENAW 2007 308 340-370 15 7 2 CW004A 294 220-260 21 33 3 CW614N 544 400 7 15 4 11SMn30 460 380-570 27 6 1.6-rasm. CHo‘zilish diagrammasi Namuna Material Kuchlanish М , мм2 Н Uzayish. l  ,% da Hisoblangan Adabiyotdan Hisoblangan Adabiyotdan 1 ENAW 2007 308 340-370 15 7 2 CW004A 294 220-260 21 33 3 CW614N 544 400 7 15 4 11SMn30 460 380-570 27 6 1.6-rasm. CHo‘zilish diagrammasi Mavzu: Po‘lat namunani cho‘zilishga sinash Ishdan maqsad: 1. Po‘latning cho‘zilishidagi asosiy mexanik harakteristikalarini aniqlash, plastik materiallarning cho‘zilishga qarshilik ko‘rsatish hususiyati va ularning mexanik xossalarini ifoda etuvchi miqdorlar bilan tanishish; 2. Namuna materialining taxminiy markasini aniqlash. Sinov P – 20 sinash mashinasida bajariladi. Namunaning umumiy ko‘rinishi: 1.7– rasm. Namuna sinovdan oldin 1.8 – rasm. Namuna sinovdan so‘ng 4- jadval Namuna o‘lchamlari Diametri, mm Hisob uzunligi, mm Ko‘ndalang kesim yuzasi, mm2 Sinovgacha d0= 10 l0= 100 2 0 0 78,5 4 d A    Sinovdan keyin d1= 6 l1= 130 2 1 1 32 4 A d   Eslatma: d1 – miqdor bo‘yincha hosil bo‘lgan joydan olinadi. Mavzu: Po‘lat namunani cho‘zilishga sinash Ishdan maqsad: 1. Po‘latning cho‘zilishidagi asosiy mexanik harakteristikalarini aniqlash, plastik materiallarning cho‘zilishga qarshilik ko‘rsatish hususiyati va ularning mexanik xossalarini ifoda etuvchi miqdorlar bilan tanishish; 2. Namuna materialining taxminiy markasini aniqlash. Sinov P – 20 sinash mashinasida bajariladi. Namunaning umumiy ko‘rinishi: 1.7– rasm. Namuna sinovdan oldin 1.8 – rasm. Namuna sinovdan so‘ng 4- jadval Namuna o‘lchamlari Diametri, mm Hisob uzunligi, mm Ko‘ndalang kesim yuzasi, mm2 Sinovgacha d0= 10 l0= 100 2 0 0 78,5 4 d A    Sinovdan keyin d1= 6 l1= 130 2 1 1 32 4 A d   Eslatma: d1 – miqdor bo‘yincha hosil bo‘lgan joydan olinadi. 1.9 – rasm. CHo‘zilish diogramasi. (masshtab: gorizontal – 2:1, vertikal 1 mm – 1 kN) Sinov natijalari va ko‘rsatkichlari Taritib raqami Aniqlanayotgan harakteristikalarning nomi Hisob formulalari va natijalari (kN) 1 Proporsionallik chegarasiga to‘g‘ri keluvchi kuch FP.CH=22,5 kN 2 Oqim chegarasiga to‘g‘ri keluvchi kuch F0.Q=24,5 kN 3 Eng katta kuch Fmax=36 kN 4 Uzilish (emirilish) paytiga to‘g‘ri keluvchi kuch Fuzil=34 kN I. Mustahkamlik harakteristikalari (kuchlanishlar), MPa 1 Proporsionallik chegarasi . 0 160 pch п ч F MPa A    2 Oqish chegarasi 0 220 oq oq F MPa A    3 Mustahkamlik chegarasi max max 0 370 F MPa A    4 Uzilish paytiga to‘ri keluvchi kuchlanish (xaqiqiy kuchlanish) 1 106 uzil uzil F MPa A    1.9 – rasm. CHo‘zilish diogramasi. (masshtab: gorizontal – 2:1, vertikal 1 mm – 1 kN) Sinov natijalari va ko‘rsatkichlari Taritib raqami Aniqlanayotgan harakteristikalarning nomi Hisob formulalari va natijalari (kN) 1 Proporsionallik chegarasiga to‘g‘ri keluvchi kuch FP.CH=22,5 kN 2 Oqim chegarasiga to‘g‘ri keluvchi kuch F0.Q=24,5 kN 3 Eng katta kuch Fmax=36 kN 4 Uzilish (emirilish) paytiga to‘g‘ri keluvchi kuch Fuzil=34 kN I. Mustahkamlik harakteristikalari (kuchlanishlar), MPa 1 Proporsionallik chegarasi . 0 160 pch п ч F MPa A    2 Oqish chegarasi 0 220 oq oq F MPa A    3 Mustahkamlik chegarasi max max 0 370 F MPa A    4 Uzilish paytiga to‘ri keluvchi kuchlanish (xaqiqiy kuchlanish) 1 106 uzil uzil F MPa A    II. Plastik ko‘rsatkichlari Uzilgandan keyingi namunaning absolyut uzayishi 30 1 0 l l l     1. Nisbiy qoldiq uzayishi 1 0 100 130% 0 l l l     2 Ko‘ndalang kesim yuzasining nisbiy qisqarishi 24 4, % 100 1 1 0    A A A  Namuna materialining taxminiy markazi St 2 rusumli po‘lat Ish yuzasidan asosiy xulosalar: Tajriba natijalari asosida namunaning asosiy mexanik harakteristikalarini aniqladik. Ularning yordamida esa loyihalanayotgan tuzilma materiali tanlandi. Olingan natijalarga va mahsus jadvallariga asoslanib namuna materialini taxminiy navini aniqladik ya’ni 2 navli po‘lat Sm 2. Nazorat savollari 1. Ishdan maqsad nima? 2. Qanday kattaliklar materialning mustahkamligini tafsiflaydi? 3. CHo‘zilishga sinashda qanday namunalar qo‘llaniladi? 4. Qanday kattaliklar plastiklik tafsiflaridir? 5. Normal va proportsional namunalarni tushuntiring. II. Plastik ko‘rsatkichlari Uzilgandan keyingi namunaning absolyut uzayishi 30 1 0 l l l     1. Nisbiy qoldiq uzayishi 1 0 100 130% 0 l l l     2 Ko‘ndalang kesim yuzasining nisbiy qisqarishi 24 4, % 100 1 1 0    A A A  Namuna materialining taxminiy markazi St 2 rusumli po‘lat Ish yuzasidan asosiy xulosalar: Tajriba natijalari asosida namunaning asosiy mexanik harakteristikalarini aniqladik. Ularning yordamida esa loyihalanayotgan tuzilma materiali tanlandi. Olingan natijalarga va mahsus jadvallariga asoslanib namuna materialini taxminiy navini aniqladik ya’ni 2 navli po‘lat Sm 2. Nazorat savollari 1. Ishdan maqsad nima? 2. Qanday kattaliklar materialning mustahkamligini tafsiflaydi? 3. CHo‘zilishga sinashda qanday namunalar qo‘llaniladi? 4. Qanday kattaliklar plastiklik tafsiflaridir? 5. Normal va proportsional namunalarni tushuntiring.