MTT TARBIYACHILARINING OILA BILAN OLIB BORADIGAN ISHLARI (MTT bilan ota – onalar hamkorligiga bog’liq jihatlar, MTT va oila uyg’unligida bola tarbiyasi, Ta`lim-tarbiyada MTT bilan ota-ona hamkorligi)

Yuklangan vaqt

2024-05-03

Yuklab olishlar soni

3

Sahifalar soni

8

Faytl hajmi

109,6 KB


Ilmiybaza.uz MTT TARBIYACHILARINING OILA BILAN OLIB BORADIGAN ISHLARI Reja: 1. MTT bilan ota – onalar hamkorligiga bog’liq jihatlar 2. MTT va oila uyg’unligida bola tarbiyasi 3. Ta`lim-tarbiyada MTT bilan ota-ona hamkorligi. Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar Ilmiybaza.uz MTT TARBIYACHILARINING OILA BILAN OLIB BORADIGAN ISHLARI Reja: 1. MTT bilan ota – onalar hamkorligiga bog’liq jihatlar 2. MTT va oila uyg’unligida bola tarbiyasi 3. Ta`lim-tarbiyada MTT bilan ota-ona hamkorligi. Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar
MTT BILAN OTA – ONALAR HAMKORLIGIGA BOG’LIQ JIHATLAR Ko’rinib turibdiki, farzand nafaqat oila tarbiyasi orqali kamol topadi, balki unga Davlatimiz tomonidan berilgan imkoniyatlar asosida tashkil etilgan MTM orqali ham kamol topadi. Chunki, bo’lajak kattalar ana shu kichiklar negizida tayyor bo’ladi. Bundan tashqari xalqimiz bolaparvar va o’z zurriyodini jonidan ham aziz ko’ruvchi xalq. Ular farzandlarini oilasining quvonchi, ota – onasining mehr nuridan yaralgan, ya’ni Alloh ato etgan oliy ne’mat, jamiyatning hayotbaxsh hamda harakatlantiruvchi kuchi, deb biladilar. Shuningdek, farzand umr mevasi, oila faxri va quvonchi hamda davomchisi bo’lganligi uchun ham u oilaning kelajagi baxtidir. Biz oilani davlat ichra kichik davlat deb ataymiz. Unda yangi inson, ya’ni davlatning yangi bir vakili dunyoga keladi. Kichik davlat – oila esa bu inson uchun dastlabki hayot dorilfununi bo’ladi. Shu sababli ota – onalar farzandning birinchi o’qituvchisi va tarbiyachisidir. Farzandni barkamol va ma’naviy yetuk qilib o’stirish uchun, eng avvalo ota – onaning o’zi yuksak axloqiy fazilatlarga ega bo’lishi kerak. Bunday muhim va istiqbolli muammolarni hal qilishda mamlakatimizda ota – onalarga yordam ko’rsatish maqsadida MTT tashkil etilgan. Bu borada MTM bilan ota – onalar hamkorligining ahamiyati katta. Bunday hamkorlikni o’rganish maqsadida so’rovnoma o’tkazdik. So’rovnoma quyidagiga tarkibiy qismlarga bo’linib tayyorlandi: I. Familiyangiz ismingiz. Bunda ota yoki onaning ismi sharifi yoziladi. II. Oila va uning tarkibi. Bu tarkibiy qism 11 punkdan iborat savol bo’lib, unga oid javoblar ham tayyorlandi va to’g’ri javob deb bilgan javobingizni aylana ichiga oling, degan tavsiya berilgan. III. Oilada bola tarbiyasiga oid shart – sharoitlar mavjudligi. Bu tarkibiy qismda 23 ta savol va turli javoblar, to’g’ri deb bilgan javobingizni aylana ichiga oling, degan tavsiya berilgan. IV. Oilada bolaning barkamol bo’lishiga ma’naviy asos yaratilganligi. Bu tarkibiy qism ikkiga, ya’ni 4.1. – otalar uchun savollar va 4.2. – onalar uchun savollarga MTT BILAN OTA – ONALAR HAMKORLIGIGA BOG’LIQ JIHATLAR Ko’rinib turibdiki, farzand nafaqat oila tarbiyasi orqali kamol topadi, balki unga Davlatimiz tomonidan berilgan imkoniyatlar asosida tashkil etilgan MTM orqali ham kamol topadi. Chunki, bo’lajak kattalar ana shu kichiklar negizida tayyor bo’ladi. Bundan tashqari xalqimiz bolaparvar va o’z zurriyodini jonidan ham aziz ko’ruvchi xalq. Ular farzandlarini oilasining quvonchi, ota – onasining mehr nuridan yaralgan, ya’ni Alloh ato etgan oliy ne’mat, jamiyatning hayotbaxsh hamda harakatlantiruvchi kuchi, deb biladilar. Shuningdek, farzand umr mevasi, oila faxri va quvonchi hamda davomchisi bo’lganligi uchun ham u oilaning kelajagi baxtidir. Biz oilani davlat ichra kichik davlat deb ataymiz. Unda yangi inson, ya’ni davlatning yangi bir vakili dunyoga keladi. Kichik davlat – oila esa bu inson uchun dastlabki hayot dorilfununi bo’ladi. Shu sababli ota – onalar farzandning birinchi o’qituvchisi va tarbiyachisidir. Farzandni barkamol va ma’naviy yetuk qilib o’stirish uchun, eng avvalo ota – onaning o’zi yuksak axloqiy fazilatlarga ega bo’lishi kerak. Bunday muhim va istiqbolli muammolarni hal qilishda mamlakatimizda ota – onalarga yordam ko’rsatish maqsadida MTT tashkil etilgan. Bu borada MTM bilan ota – onalar hamkorligining ahamiyati katta. Bunday hamkorlikni o’rganish maqsadida so’rovnoma o’tkazdik. So’rovnoma quyidagiga tarkibiy qismlarga bo’linib tayyorlandi: I. Familiyangiz ismingiz. Bunda ota yoki onaning ismi sharifi yoziladi. II. Oila va uning tarkibi. Bu tarkibiy qism 11 punkdan iborat savol bo’lib, unga oid javoblar ham tayyorlandi va to’g’ri javob deb bilgan javobingizni aylana ichiga oling, degan tavsiya berilgan. III. Oilada bola tarbiyasiga oid shart – sharoitlar mavjudligi. Bu tarkibiy qismda 23 ta savol va turli javoblar, to’g’ri deb bilgan javobingizni aylana ichiga oling, degan tavsiya berilgan. IV. Oilada bolaning barkamol bo’lishiga ma’naviy asos yaratilganligi. Bu tarkibiy qism ikkiga, ya’ni 4.1. – otalar uchun savollar va 4.2. – onalar uchun savollarga
bo’lindi. Ularning birinchisida 10 ta, ikkinchisida 11 ta savol olindi va yuqoridagi kabi talab qo’yildi. V. Oilada bola tarbiyasi uchun moddiy asoslarning mavjudligi. Bu tarkibiy qism bo’yicha 10 ta savol olindi va ularga yuqoridagi kabi takliflar berildi. VI. Farzandni maktabga tayyorlashga oiladagi shart – sharoitlar mavjudligi. Bu tarkibiy qismda 10 ta savol bo’lib, unga mos turli javoblar berilgan va bu yerda ham to’g’ri javobni aylana ichiga olib belgilash taklif qilingan. Bizni mamnun qilgan narsa shundan iborat bo’ldiki, ota – onalarimiz farzandlarimiz taqdiriga befarq emas. Eng asosiysi ularning 92 foizi farzandlarini ma’naviy yetuk, barkamol qilib tarbiyalashni xohlaydi, shuningdek, ular ichidan 98,2 foizi farzandlarini turli tahdidlar va salbiy ta’sirlardan asrashni istaydilar. Ota – onalarga “Farzandlaringizni MTM negizida maktabga tayyorlashni istaysizmi”? – degan savol berilganda, ular deyarli 100 foiz “ha” degan javobni belgilashgan. Demak, ota – onalarimizning tani – joni xuddi avlod – ajdodlarimizniki kabi ma’naviyat va ma’rifat bilan yo’g’rilgan. Shu sababli biz uzluksiz ta’lim tizimining eng dastlabki qismini oila ma’naviyati va ma’rifatini hisobga olishdan boshlagan ma’qul ekan degan fikrga keldik. Bu fikrimiz ODM da ham ko’p marotaba o’z tasdig’ini ham topdi. “MTT tarbiyachisi ota – onalar bilan suhbat chog’ida dastur talablariga tayanadi, ota – onalarning pedagogik layoqati va oilaviy tarbiya xususiyatlarini hisobga olgan holda maktabgacha tarbiya haqidagi kitoblarda berilgan maslahatlar, tavsiyalardan ijodiy foydalanadi. Suhbat bu ikki tomon – tarbiyachi bilan ota – onaning muloqotidir. U fikr almashishga, muhokama qilinayotgan masalalarda o’zaro hamjihatlik o’rnatilishiga yordam berishi kerak. Bunda muhimi, tarbiyachi tomonidan xayrixohlik, erkinlik muhitining yaratilishidir. Ota – onalarning shakllanib, kamol topib borayotgan farzandga ko’rsatadigan ta’siri juda katta. Ularning bolaga nisbatan beg’araz muhabbati talabchanlik bilan qo’shib bo’lindi. Ularning birinchisida 10 ta, ikkinchisida 11 ta savol olindi va yuqoridagi kabi talab qo’yildi. V. Oilada bola tarbiyasi uchun moddiy asoslarning mavjudligi. Bu tarkibiy qism bo’yicha 10 ta savol olindi va ularga yuqoridagi kabi takliflar berildi. VI. Farzandni maktabga tayyorlashga oiladagi shart – sharoitlar mavjudligi. Bu tarkibiy qismda 10 ta savol bo’lib, unga mos turli javoblar berilgan va bu yerda ham to’g’ri javobni aylana ichiga olib belgilash taklif qilingan. Bizni mamnun qilgan narsa shundan iborat bo’ldiki, ota – onalarimiz farzandlarimiz taqdiriga befarq emas. Eng asosiysi ularning 92 foizi farzandlarini ma’naviy yetuk, barkamol qilib tarbiyalashni xohlaydi, shuningdek, ular ichidan 98,2 foizi farzandlarini turli tahdidlar va salbiy ta’sirlardan asrashni istaydilar. Ota – onalarga “Farzandlaringizni MTM negizida maktabga tayyorlashni istaysizmi”? – degan savol berilganda, ular deyarli 100 foiz “ha” degan javobni belgilashgan. Demak, ota – onalarimizning tani – joni xuddi avlod – ajdodlarimizniki kabi ma’naviyat va ma’rifat bilan yo’g’rilgan. Shu sababli biz uzluksiz ta’lim tizimining eng dastlabki qismini oila ma’naviyati va ma’rifatini hisobga olishdan boshlagan ma’qul ekan degan fikrga keldik. Bu fikrimiz ODM da ham ko’p marotaba o’z tasdig’ini ham topdi. “MTT tarbiyachisi ota – onalar bilan suhbat chog’ida dastur talablariga tayanadi, ota – onalarning pedagogik layoqati va oilaviy tarbiya xususiyatlarini hisobga olgan holda maktabgacha tarbiya haqidagi kitoblarda berilgan maslahatlar, tavsiyalardan ijodiy foydalanadi. Suhbat bu ikki tomon – tarbiyachi bilan ota – onaning muloqotidir. U fikr almashishga, muhokama qilinayotgan masalalarda o’zaro hamjihatlik o’rnatilishiga yordam berishi kerak. Bunda muhimi, tarbiyachi tomonidan xayrixohlik, erkinlik muhitining yaratilishidir. Ota – onalarning shakllanib, kamol topib borayotgan farzandga ko’rsatadigan ta’siri juda katta. Ularning bolaga nisbatan beg’araz muhabbati talabchanlik bilan qo’shib
olib boradigan g’amxo’rligida namoyon bo’ladi. Muhabbat har qanday yaxshilik, mehribonlik va yorqinlikning ijodkoridir” Demak, farzand tarbiyasini ota – onalar o’z shaxsiy ishi deb bilmasliklari kerak. Aslida bola tarbiyasi ota – onaning jamiyat oldidagi fuqarolik burchi va davlat oldidagi mas’uliyati hamda qarindosh – urug’lar oldidagi javobgarligi. Shuning uchun ham ota – ona obro’si farzand tarbiyasida ma’naviy ozuqa bo’ladi. Bu ma’naviy ozuqa bola tarbiyasida “ufq” ni ko’zlab ish tutishda mustahkam poydevor hisoblanadi. Bunday tarbiyalash jarayonida mehnat va ijtimoiy faoliyatni oilaviy vazifalar bilan qo’shib olib boradigan farzandlari hayotiga qiziqadigan va ularga oqilona, odilona rahbarlik qiladigan ota – onalar ijobiy o’rnak bo’ladigan kishilardir, ya’ni obro’li ota – onalardir. Bunday odamlar o’z farzandlari tarbiyasiga oilada ham, MTM ham e’tibor beradigan aqlli odamlar, namunali oilalar a’zolari bo’ladi. MTT va oila uyg’unligida bola tarbiyasi MTM va oila uyg’unligida bola tarbiyasi samarali kechadi, agarda, birinchidan, MTM laridagi ta’lim – tarbiya jarayonining optimal variantlari yaratilgan bo’lsa, ikkinchidan, ota – onalar bolalar tarbiyasining quyidagi ma’naviy jihatlariga e’tibor berilsa: sog’lom oilaviy muhit; oila ma’naviyati; oilada bolaga ma’naviy – immunologik tarbiya berish omillari; oilada bola tarbiyasiga oid munosabatlar; oilada bola tarbiyasiga oid salbiy holatlarga qarshi munosabatlar; oilada bolani ma’naviy jihatdan tarbiyalashga bag’ishlangan tadbirlar, marosimlar, urf – odatlar, milliy va oilaviy bayramlar, ODM. Bular to’g’risida mazkur tadqiqotimizning keyingi qismlarida batafsil ma’lumot beriladi. Bu jihatlardan ota–onalar tashabbuslari bilan MTM da uyushtiriladigan “Ma’naviyat mashg’ulotlari”da foydalangan holda olib borilsa erkin va ijodiy fikrlaydigan faol shaxsini shakllantirishga erishishiladi. Ishonchimiz komilki, ular ma’naviy yetuk, barkamol inson bo’lib shakllanadilar. olib boradigan g’amxo’rligida namoyon bo’ladi. Muhabbat har qanday yaxshilik, mehribonlik va yorqinlikning ijodkoridir” Demak, farzand tarbiyasini ota – onalar o’z shaxsiy ishi deb bilmasliklari kerak. Aslida bola tarbiyasi ota – onaning jamiyat oldidagi fuqarolik burchi va davlat oldidagi mas’uliyati hamda qarindosh – urug’lar oldidagi javobgarligi. Shuning uchun ham ota – ona obro’si farzand tarbiyasida ma’naviy ozuqa bo’ladi. Bu ma’naviy ozuqa bola tarbiyasida “ufq” ni ko’zlab ish tutishda mustahkam poydevor hisoblanadi. Bunday tarbiyalash jarayonida mehnat va ijtimoiy faoliyatni oilaviy vazifalar bilan qo’shib olib boradigan farzandlari hayotiga qiziqadigan va ularga oqilona, odilona rahbarlik qiladigan ota – onalar ijobiy o’rnak bo’ladigan kishilardir, ya’ni obro’li ota – onalardir. Bunday odamlar o’z farzandlari tarbiyasiga oilada ham, MTM ham e’tibor beradigan aqlli odamlar, namunali oilalar a’zolari bo’ladi. MTT va oila uyg’unligida bola tarbiyasi MTM va oila uyg’unligida bola tarbiyasi samarali kechadi, agarda, birinchidan, MTM laridagi ta’lim – tarbiya jarayonining optimal variantlari yaratilgan bo’lsa, ikkinchidan, ota – onalar bolalar tarbiyasining quyidagi ma’naviy jihatlariga e’tibor berilsa: sog’lom oilaviy muhit; oila ma’naviyati; oilada bolaga ma’naviy – immunologik tarbiya berish omillari; oilada bola tarbiyasiga oid munosabatlar; oilada bola tarbiyasiga oid salbiy holatlarga qarshi munosabatlar; oilada bolani ma’naviy jihatdan tarbiyalashga bag’ishlangan tadbirlar, marosimlar, urf – odatlar, milliy va oilaviy bayramlar, ODM. Bular to’g’risida mazkur tadqiqotimizning keyingi qismlarida batafsil ma’lumot beriladi. Bu jihatlardan ota–onalar tashabbuslari bilan MTM da uyushtiriladigan “Ma’naviyat mashg’ulotlari”da foydalangan holda olib borilsa erkin va ijodiy fikrlaydigan faol shaxsini shakllantirishga erishishiladi. Ishonchimiz komilki, ular ma’naviy yetuk, barkamol inson bo’lib shakllanadilar.
Ta`lim-tarbiyada MTT bilan ota-ona hamkorligi. Tarbiyachi tomonidan yuqoridagi jadvallar asosida ota-onalar burchagida qoyiladi. Har qaysi bolaning kamchiligi xisobga olinib, ota-onaga alohida bartaraf qilish yol- yoriqlari beriladi. Ilk matematik tushunchalar, ruhiy rivojlanishi, tabiat haqidagi tushunchalar, tasvirlash faoliyati boyicha ilk konikma va malakalar, badiiy adabiyot, xulq-atvori boyicha korsatkichlari ham xuddi shu tartibda tahlil qilinib tegishli maslahat beriladi. Bolalar bogchasida otkaziladigan ota-onalar yigilishlarini eski tartibda faqat maruzalar oqish usulidan voz kechgan xolda chaynvord yechish, jumboqli masalalar yechish, anketa savollarga javob olish, ishchanlik oyinlari otkazish kabi noannaviy uslublardan foydalanish ota-onalarning bevosita bola tarbiyachi boyicha pedagogik bilimlarga ega bolish istak xoxishini paydo qiladi. Ta`lim-tarbiyada MTT bilan ota-ona hamkorligi. Tarbiyachi tomonidan yuqoridagi jadvallar asosida ota-onalar burchagida qoyiladi. Har qaysi bolaning kamchiligi xisobga olinib, ota-onaga alohida bartaraf qilish yol- yoriqlari beriladi. Ilk matematik tushunchalar, ruhiy rivojlanishi, tabiat haqidagi tushunchalar, tasvirlash faoliyati boyicha ilk konikma va malakalar, badiiy adabiyot, xulq-atvori boyicha korsatkichlari ham xuddi shu tartibda tahlil qilinib tegishli maslahat beriladi. Bolalar bogchasida otkaziladigan ota-onalar yigilishlarini eski tartibda faqat maruzalar oqish usulidan voz kechgan xolda chaynvord yechish, jumboqli masalalar yechish, anketa savollarga javob olish, ishchanlik oyinlari otkazish kabi noannaviy uslublardan foydalanish ota-onalarning bevosita bola tarbiyachi boyicha pedagogik bilimlarga ega bolish istak xoxishini paydo qiladi.