Sana: ________ Fan: Odobnoma Sinf: 4-,,B’’ O’qituvchi: Mavzu: Konstitutsiyamiz – baxtimiz poydevori Konstitutsiya alifbosi : Men O’zbekiston Respublikasi fuqarosiman. Darsning maqsadlari: ta limiy; Konstitutsiya-baxtimiz qomusi, Konstitutsiya — davlatning asosiy qonuni, bolalar huquqlarining davlat tomonidan ta'minlanishi Konstitutsiya moddalari asosida o'quvchilarga tushuntiriladi. TK2: axborot manbalari (televizor, telefon)dan to‘g‘ri foydalana olish tarbiyaviy; Barkamol avlodga xos odoblilik san'ati va madaniyatini o'rgatish. TK5: milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglash va hurmat qilish; rivojlantiruvchi; Dars yo'llarini topishga, o'quvchilami esa mustaqil izlanishga, fikrlashga, o'z fikrini isbotlash va turli vaziyatlardan chiqishga o'rgatish.jarayonida turli muammolarni hal etishga, ularning kelib chiqish sabablari, tuzatish. FK2: yon- atrofida bo‘layotgan voqea-hodisalarga munosabat bildira oladi; Dars turi: yangi bilim beruvchi Dars metodi: zamonaviy Darsning jihozi: mavzuga oid rasmlar, O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, 4-sinf Odobnoma darsligi, AKT vositalari Darsning bosqichlari: № Darsning bоsqichlari Vaqti I. Tashkiliy qism. 5 daqiqa II. O’tilgan mavzu yuzasidan takrоrlash. 7 daqiqa III. Yangi mavzu bayoni. 12 daqiqa IV. Dam оlish daqiqasi. 3 daqiqa V. Yangi mavzuni mustahkamlash. 13 daqiqa VI. Darsga yakun yasash, o’quvchilarni rag’batlantirish. 3 daqiqa VII. Uyga vazifa berish, tushuntirish. 2 daqiqa Darsning borishi: I.Tashkiliy qism: 1.O’quvchilarning darsga tayyorgarliklarini nazorat qilib, O’zbekiston Respublikasi Davlat madhiyasini kuylash bilan darsni boshlaymiz 2. Darsning qoidasi bilan tanishtiraman. - faol ishtirok etish; - vaqtdan unumli foydalanish; - o`zgalarni fikrini qadirlash; - bir-birini hurmat qilish. 3. O’quvchilardan “5 tashabbusim-5 imkonim” mavzusida suhbat o’tkazaman va she’r so’rayman: Dunyolarni egallab, Cho‘qqilarga chiqdik biz. Yurtboshimiz madadkor Qo‘llar beshta tashabbus. Musiqa chal ,she‘rlar yoz, Sen hohlasang rasm chiz, Aktyor bo‘lmoqchimisan ? Qo‘llar beshta tashabbus. Sport bilan shug‘ullan Boks, tennis ,suvda suz Jismonan chiniqasan Qo‘llar beshta tashabbus Kompyuter asri bu Kerakli dasturlar tuz. Xalqqa tegsin zo‘r foydang Qo‘llar beshta tashabbus Kitob nurdir ilmning Dengizida sho‘ng‘i ,suz Boshqarasan dunyoni Qo‘llar beshta tashabbus Bizda hamma teng erur Teng huquqli yigit -qiz Bo‘sh o‘tirma tik ,pishir Qo‘llar beshta tashabbus. II.O'tilgan mavzuni so'rash: O'quvchilardan o'tilgan mavzuni savol-javob shaklida so'rash. Olingan bilimlami mustahkamlash. III.Yangi mavzuning bayoni; Konstitutsiya davlatning ijtimoiy va siyosiy tizimini, davlat organlarining tashkil etilishi va faoliyatini, fuqarolarning huquq va burchlarini belgilab beruvchi Asosiy qonunidir. Bir so'z bilan aytganda, konstitutsiya hayotimizni huquqiy jihatdan tartibga solib turadi. O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi 1992- yil 8- dekabrda qabul qilingan. U 6 bo'lim 26 bob 128 moddadan iborat.Fuqarolar, shu jumladan, bolalarning huquq va erkinliklari Konstitutsiyamizning ikkinchi bo'limida qayd etilgan. Konstitutsiya — lotincha «konstitutio» — «tuzilish»,«tartib» so'zlaridan olingan bo'lib, «belgilayman», «tasdiqlayman» degan ma'nolarni bildiradi. Konstitutsiyada bolalarning bilim olish huquqi ham kafolatlangan. 41- moddada «Наг kim bilim olish huquqiga ega. Bepul umumiy ta'lim olish davlat tomonidan kafolatlanadu Maktab ishlari davlat nazoratidadir», deyilgan. Davlatimiz yosh avlodning chuqur bilim olishi uchun doimo g'amxo'rlik qiladi. Buni keyingi yillarda yangi qurilgan va ta'mirlangan zamonaviy maktablar misolida ko'rishimiz mumkin. Bugun biz ta'lim olayotgan maskanlar har jihatdan qulay, shinam va yorug', barcha zarur o'quv jihozlari va kompyuterlar bilan ta'minlangan. Bizning Konstitutsiyamiz eng insonparvar va adolatparvar qonundir. Unda o'z huquqini himoya qila olmaydigan kishilarning manfaatlari ham tola kafolatlangan. 45- moddada «Voyaga yetmaganlar, mehnatga layoqatsizlar va yolg'iz keksalarning liuquqlari davlat himoyasidadir», deb yozib qo'yilgan. 2008- yil 8- yanvarda O'zbekiston Respublikasining «Bola huquqiarining kafolatlari to'g'risida»gi Qonuni qabul qilindi. Ushbu qonunda ham bolalarning huquqlari to'la kafolatlangan. Yangi mavzuni mustahkamlash; "Har qanday davlatning yuzi, obro`- e'tibori uning Konstitusiya hisoblanadi. Zotan, Konstitutsiya davlatni davlat, millatni millat sifatida dunyoga tanitadigan qomusnomadir" I.Karimov Baxt qomusi Qambar Ota Vatanimni yashnatar Hammaning haq-huquqi Istiqlolning ziyosi. Aniq bayon etilgan. Xalqni baxtiyor etar Halol yashash yo'llari Erk, adolat dunyosi. Qonun qilib bitilgan. Ozod mamlakatimda Doim himoyasida Konstitutsiyam baxtim Inson faxr, nomusi. Vatanga sodiq bo'lib Yashasin mustaqillik O'sish yurakda ahdim. Yaratgan baxt qomusi. Konstitutsiya alifbosi : Men O’zbekiston Respublikasi fuqarosiman: O’quvchilarga ”Men O’zbekiston fuqarosiman” mavzusini yoritib beraman. IV.Dam olish daqiqasi: -Mayoq bo`lding elimga, Maqom berding tilimga. Faxr to`ldi dilimga, Sha`nim or-u nomusim, G`ururimsan qomusim. -Jamlab, tizib bir ipga, Yo`lim solding qolipga. Hayot tushdi tartibga, Ahdim or-u nomusim, Bebahoim – qomusim V. Mavzuni mustahkamlash: o’quvchilar alifbo tartibida ”Konstetutsiya” moddalaridan aytib o’tishadi: Qomusimni bugun bilmoq istadim Har moddasin dilga solmoq istadim Qomus erur qonunlarning to’plami Qonunlarni dildan tuymoq istadim Qomus berdi huquqimni burchimni Shon – shuhrati oshsin doim yurtimni Qonunlarni agar yaxshi o’rgansam Albat yetar, qayga cho’zsam qo’limni A yni bir shaxs bir paytning o‘zida O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputati va Senati a’zosi bo‘lishi mumkin emas. 77-moddadan. B archa fuqarolar Konstitutsiyada belgilab qo‘yilgan burchlarini bajaradilar. 47-modda. D avlat fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlangan huquqlari va erkinliklarini ta’minlaydi. 43-modda. F uqarolar Konstitutsiya va qonunlarga rioya etishga, boshqa kishi¬larning huquqlari, erkinliklari, sha’ni va qadr-qimmatini hurmat qilishga majburdirlar. 48- modda. H amma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan dinga e’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy qarashlarni majburan singdirishga yo‘l qo‘yilmaydi. 31-modda. I mtiyozlar faqat qonun bilan belgilanib qo‘yiladi hamda ijtimoiy adolat prinsiplariga mos bo‘lishi shart. 18-moddadan. J amoat birlashmalarini tarqatib yuborish, ular faoliyatini taqiqlab yoki cheklab qo‘yish faqat sud qarori asosidagina amalga oshiriladi. 62-modda. K onstitutsiyaviy tuzumni zo‘rlik bilan o‘zgartirishni maqsad qilib qo‘yuvchi, Respublikaning suvereniteti, yaxlitligi va xavfsizligiga, fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklariga qarshi chiquvchi, urushni, ijtimoiy, milliy, irqiy va diniy adovatni targ‘ib qiluvchi, xalqning sog‘lig‘i va ma’naviyatiga tajovuz qiluvchi, shuningdek, harbiylashtirilgan birlashmalarning, milliy va diniy ruhdagi siyosiy partiyalarning hamda jamoat birlashmalarining tuzilishi va faoliyati taqiqlanadi. Maxfiy jamiyatlar va uyushmalar tuzish taqiqlanadi. 57- modda. M ulkdor mulkiga o‘z xohishicha egalik qiladi, undan foydalanadi va tasarruf etadi. Mulkdan foydalanish ekologik muhitga zarar yetkazmasligi, fuqarolar, shaxslar va davlatning huquqlarini hamda qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini buzmasligi shart. 54-modda. O ila jamiyatning asosiy bo‘g‘inidir hamda jamiyat va davlat muhofazasida bo‘lish huquqiga ega. Nikoh tomon¬larning ixtiyoriy roziligi va teng huquqliligiga asoslanadi. 63-modda. P rokuratura organlarining yagona markazlashtirilgan tizimiga O‘zbekiston Respublikasining Bosh prokurori boshchilik qiladi. Qoraqalpog‘iston Respublikasining Prokurori O‘zbekiston Respublikasining Bosh prokurori bilan kelishilgan holda Qoraqalpog‘iston Respublikasining oliy vakillik organi tomonidan tayinlanadi. Viloyatlarning prokurorlari, tuman va shahar prokurorlari O‘zbekiston Respublikasining Bosh prokurori tomonidan tayinlanadi. O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Prokurorining, viloyat, tuman va shahar prokurorlarining vakolat muddati — besh yil. 119- modda. Q oraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahrining chegaralarini o‘zgartirish, shuningdek, viloyatlar, shaharlar, tumanlar tashkil qilish va ularni tugatish O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan amalga oshiriladi. 69-modda. R espublika davlatning, xalqning oliy manfaatlari, farovonligi va xavfsizligini ta’minlash maqsadida ittifoqlar tuzishi, hamdo‘stliklarga va boshqa davlatlararo tuzilmalarga kirishi va ulardan ajralib chiqishi mumkin. 17- moddadan. S ud hokimiyati chiqargan hujjatlar barcha davlat organlari, jamoat birlashmalari, korxonalar, muassa¬salar, tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar uchun majburiydir. 114-modda. T uman va shaharlarning hokimlari tegishli viloyat hokimi tomonidan tayinlanadi va lavozimidan ozod qilinadi hamda tegishli xalq deputatlari Kengashi tomonidan tasdiqlanadi. 102-moddadan. V akolati tugashi munosabati bilan iste’foga chiqqan Prezident umrbod Senat a’zosi lavozimini egallaydi. 97-modda. X otin-qizlar va erkaklar teng huquqlidirlar. 46-modda. Y er, yer osti boyliklari, suv, o‘simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zaxiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir. 55-modda. O‘ zbekiston Respublikasining davlat tili o‘zbek tilidir. O‘zbekiston Respublikasi o‘z hududida istiqomat qiluvchi barcha millat va elatlarning tillari, urf-odatlari va an’analari hurmat qilinishini ta’minlaydi, ularning rivojlanishi uchun sharoit yaratadi. 4-modda. Sh aharcha, qishloq va ovullarda, shuningdek, ular tarkibidagi mahallalarda hamda shaharlardagi mahallalarda fuqarolarning yig‘inlari o‘zini o‘zi boshqarish organlari bo‘lib, ular ikki yarim yil muddatga raisni (oqsoqolni) va uning maslahatchilarini saylaydi. O‘zini o‘zi boshqarish organlarini saylash tartibi, faoliyatini tashkil etish hamda vakolat doirasi qonun bilan belgilanadi. 105- modda. VI.Darsni yakunlash va o’quvchilarni baholash: Quyidagi savollar bilan o’quvchilarga murojaat qilaman: 1.Bugungi darsimiz sizga yoqdimi? 2.Konstetutsiyamiz haqida nimalarni bilib oldingiz? O’quvchilarning javoblarini umumlashtirib, darsga xulosa yasayman. Dars davomida faol ishtirok etgan o’quvchilarni rag’batlantirib, baholarini e’lon qilaman VII.Uyga vazifa: Qambar Otaning «Baxt qomusi» she'rini yod oling Quyidagi savol va topshiriqlarni bajarib kelish vazifasini beraman 1.Konstitutsiya so'zi qanday ma'nolarni anglatadi? 2.O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi qachon qabul qilingan? 3.Konstitutsiyada belgilangan qanday huquqlaringizdan foydalanmoqdasiz? 4.Bugun yurtimizda bolalarning baxtli yashashi, bilim olishi uchun yaratilgan sharoitlar haqida so'zlab bering. Fоydalanilgan adabiyotlar 1. 4-sinf odobnoma darsligi 2. 4-sinf o’quvchilari uchun qo’shimcha tоpshiriqlar kitоbi 3. www.ziyonet.uzsayti 4. www.google.uz pоrtali