Ona tili, o’qish, matematika darslarida о‘quvchilar bilimidagi bo‘shliqlarni to‘ldirish

Yuklangan vaqt

2024-03-08

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

11

Faytl hajmi

825,0 KB


Metodik tavsiya Ona tili, o’qish, matematika darslarida о‘quvchilar bilimidagi bo‘shliqlarni to‘ldirish yuzasidan metodik tavsiya Metodik tavsiya Ona tili, o’qish, matematika darslarida о‘quvchilar bilimidagi bo‘shliqlarni to‘ldirish yuzasidan metodik tavsiya Mavzu: Ona tili, o’qish, matematika darslarida о‘quvchilar bilimidagi bo‘shliqlarni to‘ldirish yuzasidan metodik tavsiya. maqsadi: o‘quvchilar egallagan bilim, ko‘nikma va malakalarda aniqlangan bo‘shliqlarni to‘ldirish, dars mashg‘uloti jarayonida yuzaga kelayotgan muammolarni hal qilish, o’quvchilar o’rtasida o’zaro yordam, tengdoshlari fikrini hurmat qilishga o’rgatish. vazifasi: oraliq nazoratlar yakunida aniqlangan bo’shliqlarni bartaraf etish, keyingi oraliq nazorat ishlarida bo’shliqlarni kamaytirish. Tavsiyani amaliyotda qo‘llashga oid vositalar: innovatsion texnologiyalar, test topshiriqlari, amaliy ko’rsatmalar. Mavzu: Ona tili, o’qish, matematika darslarida о‘quvchilar bilimidagi bo‘shliqlarni to‘ldirish yuzasidan metodik tavsiya. maqsadi: o‘quvchilar egallagan bilim, ko‘nikma va malakalarda aniqlangan bo‘shliqlarni to‘ldirish, dars mashg‘uloti jarayonida yuzaga kelayotgan muammolarni hal qilish, o’quvchilar o’rtasida o’zaro yordam, tengdoshlari fikrini hurmat qilishga o’rgatish. vazifasi: oraliq nazoratlar yakunida aniqlangan bo’shliqlarni bartaraf etish, keyingi oraliq nazorat ishlarida bo’shliqlarni kamaytirish. Tavsiyani amaliyotda qo‘llashga oid vositalar: innovatsion texnologiyalar, test topshiriqlari, amaliy ko’rsatmalar. Tavsiyadan kutilayotgan natijalar: O`qituvchi: O’quvchilar bilimidagi bo’shliqni yo’qotish, faol o’quvchilar sonini ko’paytirish va dars samaradorligini oshirish. O`quvchi: o’zlashtira olmagan bilimlarini o’rganish, faol o’quvchilar yordamidan foydalanish, takrorlash bilimning onasi ekanligini chuqur his qilish. O’quvchilar bilimidagi bo’shliqlarni aniqlashga katta e`tibor berish Tavsiyadan kutilayotgan natijalar: O`qituvchi: O’quvchilar bilimidagi bo’shliqni yo’qotish, faol o’quvchilar sonini ko’paytirish va dars samaradorligini oshirish. O`quvchi: o’zlashtira olmagan bilimlarini o’rganish, faol o’quvchilar yordamidan foydalanish, takrorlash bilimning onasi ekanligini chuqur his qilish. O’quvchilar bilimidagi bo’shliqlarni aniqlashga katta e`tibor berish O’quvchida bo’shliq bo’lish sabablari 2 xil:  1) ichki sabab:  – o’quvchining axloqi, oiladagi mehnat tarbiyasidagi kamchiliklari, ruhiy rivojlanishdagi kamchiliklar (ichki qiziqish, irodasizlik), biologik rivojlanishdagi kamchiliklar;  2) tashqi sabab:  – maktab ta`siridagi (o’qitishdagi individual, o’qituvchilar, o’quvchilar)  – maktabdan tashqaridagi muhitning ta`siridagi kamchilik (oila, sinf, tengdoshlari, turar-joy va kattalar)  Sabablarni o’rganib olganimdan so’ng o’quvchi oilasi bilan hamkorlikda ish olib borish. Sinfda har bir o’quvchining xarakter-xususiyatini e`tiborga olgan holda muomila qilish, sinfda o’zaro hurmat, do’stlik, ahil jamoani tarkib toptirish. O’quvchida bo’shliq bo’lish sabablari 2 xil:  1) ichki sabab:  – o’quvchining axloqi, oiladagi mehnat tarbiyasidagi kamchiliklari, ruhiy rivojlanishdagi kamchiliklar (ichki qiziqish, irodasizlik), biologik rivojlanishdagi kamchiliklar;  2) tashqi sabab:  – maktab ta`siridagi (o’qitishdagi individual, o’qituvchilar, o’quvchilar)  – maktabdan tashqaridagi muhitning ta`siridagi kamchilik (oila, sinf, tengdoshlari, turar-joy va kattalar)  Sabablarni o’rganib olganimdan so’ng o’quvchi oilasi bilan hamkorlikda ish olib borish. Sinfda har bir o’quvchining xarakter-xususiyatini e`tiborga olgan holda muomila qilish, sinfda o’zaro hurmat, do’stlik, ahil jamoani tarkib toptirish. BO’SH O’ZLASHTIRUVCHI O’QUVCHILAR QANDAY PAYDO BO’LADI?  Xatolar ustida ishlashni uyga vazifa qilib berilmasligi;  Uy vazifasini individuallashtirib berilmasa;  O’zlashtirish zarur bo’lgan ma`lumot (bilim) takrorlanmasa;  Darsga javob berish uchun mustaqil fikr tuzishni o’rgatilmasa;  Mustaqil ishlashga e`tibor berilmasa;  Kuchli bilimga ega bo’lgan o’quvchilarga murakkab topshiriqlar berilmasa;  Har chorak yakunida har bir fandan test sinovini o’tkazish. BO’SH O’ZLASHTIRUVCHI O’QUVCHILAR QANDAY PAYDO BO’LADI?  Xatolar ustida ishlashni uyga vazifa qilib berilmasligi;  Uy vazifasini individuallashtirib berilmasa;  O’zlashtirish zarur bo’lgan ma`lumot (bilim) takrorlanmasa;  Darsga javob berish uchun mustaqil fikr tuzishni o’rgatilmasa;  Mustaqil ishlashga e`tibor berilmasa;  Kuchli bilimga ega bo’lgan o’quvchilarga murakkab topshiriqlar berilmasa;  Har chorak yakunida har bir fandan test sinovini o’tkazish. O’tkazilgan test savollaridan namunalar:  Ona tili fanidan:  Tutuq belgisi to’g’ri qo’yilgan so’z qatorini toping?  a) ra`sm, Bar`no  b) Ma`ruf, Jur`at  d) Sana`t, qala`  e) mash`al, qati`y  To’g’ri yozilgan so’z qatorini toping?  a) xandalak, xo’roz  b) xokandoz, ho’tik  d) paxta, handalak  e) pahta, tahta  Bo’g’in ko’chirish qoidasi noto’g’ri amalga oshirilgan qatorni toping?  a) si-ngil, ko’-ngil  b) tar-vuz, yash-nar  d) ko’n-gil, den-giz  e) ko’ng-lim, ba-hor O’tkazilgan test savollaridan namunalar:  Ona tili fanidan:  Tutuq belgisi to’g’ri qo’yilgan so’z qatorini toping?  a) ra`sm, Bar`no  b) Ma`ruf, Jur`at  d) Sana`t, qala`  e) mash`al, qati`y  To’g’ri yozilgan so’z qatorini toping?  a) xandalak, xo’roz  b) xokandoz, ho’tik  d) paxta, handalak  e) pahta, tahta  Bo’g’in ko’chirish qoidasi noto’g’ri amalga oshirilgan qatorni toping?  a) si-ngil, ko’-ngil  b) tar-vuz, yash-nar  d) ko’n-gil, den-giz  e) ko’ng-lim, ba-hor  O’qish fanidan:  “Vatanjonim, vatanim” she`ri muallifi kim?  a) Abdulla Oripov  b) Normurod Narzullayev  d) Anvar Obidjon  e) Po’lat Mo’min  “Shu Vatan menikidir  Yuksalguvchi samoga.  Tanitgayman men endi  Yurtim nomin dunyoga”. Ushbu misralar kimning, qaysi she`ridan olingan?  a) N.Narzullayev “Ozod vatan–obod vatan”  b) M.Qodir “Biz – Vatanning ertasi”  d) M.A`zam “Bolajon hayajoni”  e) P.Mo’min “Vatanjonim, vatanim”  “Oltin kuz” she`ri muallifi kim?  a) Abdulla Oripov  b) Tursunboy Adashboyev  d) Anvar Obidjon  e) Po’lat Mo’min  Matematika fanidan:  Ko’paytirish hadlari berilgan qatorni toping?  a) ko’paytuvchi, ko’paytuvchi, bo’linma  b) ko’paytuvchi, ko’paytuvchi, yig`indi  d) ko’paytuvchi, ko’paytuvchi, ko’paytma  e) bo’linuvchi, bo’luvchi, bo’linma  Kartoshka – 28 kg  Sabzi - ?, 6 kg ortiq  Hammasi bo’lib - ? kg  a) 34 kg  b) 22 kg  d) 62 kg  e) 56 kg  Birinchi hunarmand 19 ta beshik, ikkinchi hunarmand undan 6 ta ko’p beshik yasadi. Ikkala hunarmand nechta beshik yasashgan?  a) 25 ta  b) 13 ta  d) 46 ta  e) 44 ta  O’qish fanidan:  “Vatanjonim, vatanim” she`ri muallifi kim?  a) Abdulla Oripov  b) Normurod Narzullayev  d) Anvar Obidjon  e) Po’lat Mo’min  “Shu Vatan menikidir  Yuksalguvchi samoga.  Tanitgayman men endi  Yurtim nomin dunyoga”. Ushbu misralar kimning, qaysi she`ridan olingan?  a) N.Narzullayev “Ozod vatan–obod vatan”  b) M.Qodir “Biz – Vatanning ertasi”  d) M.A`zam “Bolajon hayajoni”  e) P.Mo’min “Vatanjonim, vatanim”  “Oltin kuz” she`ri muallifi kim?  a) Abdulla Oripov  b) Tursunboy Adashboyev  d) Anvar Obidjon  e) Po’lat Mo’min  Matematika fanidan:  Ko’paytirish hadlari berilgan qatorni toping?  a) ko’paytuvchi, ko’paytuvchi, bo’linma  b) ko’paytuvchi, ko’paytuvchi, yig`indi  d) ko’paytuvchi, ko’paytuvchi, ko’paytma  e) bo’linuvchi, bo’luvchi, bo’linma  Kartoshka – 28 kg  Sabzi - ?, 6 kg ortiq  Hammasi bo’lib - ? kg  a) 34 kg  b) 22 kg  d) 62 kg  e) 56 kg  Birinchi hunarmand 19 ta beshik, ikkinchi hunarmand undan 6 ta ko’p beshik yasadi. Ikkala hunarmand nechta beshik yasashgan?  a) 25 ta  b) 13 ta  d) 46 ta  e) 44 ta № Mavzular Soati Muddati Bajarilishi Ona tili 1 Tutuq belgili so’zlarni yozish 2 2 X va H tovushli so’zlarning yozilishi 1 3 Bo’g’in ko’chirish 1 4 Bo’g’in ko’chirib bo’lmaydigan so’zlar 1 5 Talaffuzda tushib qoladigan undoshlar 1 6 Ketma-ket kelgan undoshlar 1 O’qish 1 Vatanjonim, vatanim she`ri muallifi Po’lat Mo’min haqida ma`lumot berish 1 2 Bolajon hayajoni. M.A`zam 1 3 O’zbekistonim. A.Obidjon 1 4 Sayoq bola. Rauf Tolib 1 5 Se`rim senga, Vatanim. Q.Muhammadiy 1 6 Oltin kuz. T.Adashboyev 1 Matematika 1 Ko’pburchak perimetri 1 2 To’g’ri to’rtburchak tomonlarining xossalari 1 3 Shakllarni harflar bilan belgilash 1 4 Ko’paytirish hadlari 1 5 Ikki amalli masalalar tuzishga o’rgatish 1 6 Ikki amalli masalalarni qisqa shartini tuzishni o’rgatish 1 № Mavzular Soati Muddati Bajarilishi Ona tili 1 Tutuq belgili so’zlarni yozish 2 2 X va H tovushli so’zlarning yozilishi 1 3 Bo’g’in ko’chirish 1 4 Bo’g’in ko’chirib bo’lmaydigan so’zlar 1 5 Talaffuzda tushib qoladigan undoshlar 1 6 Ketma-ket kelgan undoshlar 1 O’qish 1 Vatanjonim, vatanim she`ri muallifi Po’lat Mo’min haqida ma`lumot berish 1 2 Bolajon hayajoni. M.A`zam 1 3 O’zbekistonim. A.Obidjon 1 4 Sayoq bola. Rauf Tolib 1 5 Se`rim senga, Vatanim. Q.Muhammadiy 1 6 Oltin kuz. T.Adashboyev 1 Matematika 1 Ko’pburchak perimetri 1 2 To’g’ri to’rtburchak tomonlarining xossalari 1 3 Shakllarni harflar bilan belgilash 1 4 Ko’paytirish hadlari 1 5 Ikki amalli masalalar tuzishga o’rgatish 1 6 Ikki amalli masalalarni qisqa shartini tuzishni o’rgatish 1  Bartaraf etish jarayonida faol o’quvchilarni past o’zlashtiruvchi o’quvchilarga biriktirib qo’yish lozim. Bunda bola tilini bola yaxshi bilganidek o’z o’rtog’i fikrini tengdoshi yaxshiroq tushunadi. O’qituvchi o’quvchi bilan yakka holda ko’proq ishlanadi. Aniqlangan bo’shliqlarni tezlikda yakunlab olinmasa, 3-chorakda bo’shliqlar paydo bo’lishiga olib keladi.  Masalan, ona tilidan bo’shliq belgilangan mavzular uchun ko’rsatmali va ko’rgazmali slaydlar tayyorlash lozim: 1-dars uchun:  Ma`suma Ra`no Ma`ruf Ma`rifat Sur`at A`zam Ma`sud Jur`at 2-dars uchun: Xo’roz, xo’tik, xokandoz, xo’randa rasmlari qo’yiladi. So’zlarni top o’yini o’ynatish.  3-dars uchun: Fantomimo o’yinini o’ynatish. O’quvchi harakatni ko’rsatadi o’quvchilar uni bo’g’inga bo’lib yozadilar.  4-dars uchun: «Оila» haqidagi rasmlar ilib qo’yiladi. Rasmlardan bo’g’inga ko’chirilmaydigan so’zlarni topib aytadilar. Masalan, ota, ona, aka, uka. Qoidani yod oldiriladi.  5-dars uchun: talaffuzda tushib qoladigan undoshlar ishtirok etgan narsalar rasmlari ko’rsatiladi va o’quvchilar to’g’ri talaffuz qilishlari nazorat qilinadi. Masalan, Samarqand, go’sht, dasght, g’isht, Toshkent.  6-dars uchun: “So’z top” o’yini orqali o’quvchilarga tovushlar ishtirokida so’zlar toptiriladi. Masalan: L – alla, malla, salla, kalla, yalla. T – chittak, katta, shartta.  S – hassa, massa, kassa.  Bartaraf etish jarayonida faol o’quvchilarni past o’zlashtiruvchi o’quvchilarga biriktirib qo’yish lozim. Bunda bola tilini bola yaxshi bilganidek o’z o’rtog’i fikrini tengdoshi yaxshiroq tushunadi. O’qituvchi o’quvchi bilan yakka holda ko’proq ishlanadi. Aniqlangan bo’shliqlarni tezlikda yakunlab olinmasa, 3-chorakda bo’shliqlar paydo bo’lishiga olib keladi.  Masalan, ona tilidan bo’shliq belgilangan mavzular uchun ko’rsatmali va ko’rgazmali slaydlar tayyorlash lozim: 1-dars uchun:  Ma`suma Ra`no Ma`ruf Ma`rifat Sur`at A`zam Ma`sud Jur`at 2-dars uchun: Xo’roz, xo’tik, xokandoz, xo’randa rasmlari qo’yiladi. So’zlarni top o’yini o’ynatish.  3-dars uchun: Fantomimo o’yinini o’ynatish. O’quvchi harakatni ko’rsatadi o’quvchilar uni bo’g’inga bo’lib yozadilar.  4-dars uchun: «Оila» haqidagi rasmlar ilib qo’yiladi. Rasmlardan bo’g’inga ko’chirilmaydigan so’zlarni topib aytadilar. Masalan, ota, ona, aka, uka. Qoidani yod oldiriladi.  5-dars uchun: talaffuzda tushib qoladigan undoshlar ishtirok etgan narsalar rasmlari ko’rsatiladi va o’quvchilar to’g’ri talaffuz qilishlari nazorat qilinadi. Masalan, Samarqand, go’sht, dasght, g’isht, Toshkent.  6-dars uchun: “So’z top” o’yini orqali o’quvchilarga tovushlar ishtirokida so’zlar toptiriladi. Masalan: L – alla, malla, salla, kalla, yalla. T – chittak, katta, shartta.  S – hassa, massa, kassa.  O’qish fanidan bo’shliqlarni to’ldirishda qo’shimcha adabiyotlardan foydalaniladi. Masalan, Gulxan, G’uncha, Bilimdon, Donovord jurnallaridan foydalanish lozim.  1-dars uchun: Po’lat Mo’minning rasmi, uning yozgan she`riy to’plamlaridan ayrimlarini ko’rsatish lozim. O’zbekiston xalq shoiri Po’lat Mo’min 1922-yilda tavallud topgan. Uning “Sayrang qushlar”, “Bolalarning baxti kulgan”, “Eson va Omon”, “Bir yuz bir oltin qo’l” she`riy to’plami mavjud.  O’qish darslaridagi bo’shliqlarni to’ldirishda O’zbekiston Respublikamiz mustaqillik yillarida erishgan yutuqlari tasvirlangan videoroliklardan, Prezidentlariimizning asaridan keng foydalanish.  Matemetika fanidan aniqlangan bo’shliqlarni to’ldirishda geometrik shakllarni o’quvchilarni qo’llarida ushlab, amaliy tahlil qilishlariga, to’rt amal had nomlarini puxta o’zlashtirib, ular o’rtasidagi munosabatlarni to’g’ri qo’yishga katta e`tibor berish.  Ikki amalli masalalarni ishlashda va qisqa shartini tuzishda o’quvchi o’zi yashab turgan muhitdan, oilasidan, sinf xonasidan misollar olishiga katta e`tibor berish lozim.  O’qish fanidan bo’shliqlarni to’ldirishda qo’shimcha adabiyotlardan foydalaniladi. Masalan, Gulxan, G’uncha, Bilimdon, Donovord jurnallaridan foydalanish lozim.  1-dars uchun: Po’lat Mo’minning rasmi, uning yozgan she`riy to’plamlaridan ayrimlarini ko’rsatish lozim. O’zbekiston xalq shoiri Po’lat Mo’min 1922-yilda tavallud topgan. Uning “Sayrang qushlar”, “Bolalarning baxti kulgan”, “Eson va Omon”, “Bir yuz bir oltin qo’l” she`riy to’plami mavjud.  O’qish darslaridagi bo’shliqlarni to’ldirishda O’zbekiston Respublikamiz mustaqillik yillarida erishgan yutuqlari tasvirlangan videoroliklardan, Prezidentlariimizning asaridan keng foydalanish.  Matemetika fanidan aniqlangan bo’shliqlarni to’ldirishda geometrik shakllarni o’quvchilarni qo’llarida ushlab, amaliy tahlil qilishlariga, to’rt amal had nomlarini puxta o’zlashtirib, ular o’rtasidagi munosabatlarni to’g’ri qo’yishga katta e`tibor berish.  Ikki amalli masalalarni ishlashda va qisqa shartini tuzishda o’quvchi o’zi yashab turgan muhitdan, oilasidan, sinf xonasidan misollar olishiga katta e`tibor berish lozim. bo’shliqlar bilan ishlash jarayonida o’quvchilar bilan ko’proq yakka tartibda munosobatda bo’lISH. Ayniqsa, faol o’quvchilar yordamidan keng foydalanISH. Yangi videoroliklardan foydalanISH, o’yinlar, animatsiyalar o’ylab topib, mashg’ulotlarda foydalanISH NATIJASIDA O’QUVCHILARDA ANIQLANGAN BO’SHLIQLAR BARTARAF ETILADI. bo’shliqlar bilan ishlash jarayonida o’quvchilar bilan ko’proq yakka tartibda munosobatda bo’lISH. Ayniqsa, faol o’quvchilar yordamidan keng foydalanISH. Yangi videoroliklardan foydalanISH, o’yinlar, animatsiyalar o’ylab topib, mashg’ulotlarda foydalanISH NATIJASIDA O’QUVCHILARDA ANIQLANGAN BO’SHLIQLAR BARTARAF ETILADI.