ONA TILIM - MILLAT TAYANCHI!

Yuklangan vaqt

2024-05-03

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

8

Faytl hajmi

58,5 KB


Ilmiybaza.uz 1 ONA TILIM - MILLAT TAYANCHI! Til har bir millatning eng aziz boyligi, uning ma’naviy qiyofasi, madaniyati, ichki dunyosini aks ettiruvchi muhim vosita sanaladi. Ma’rifatparvar bobomiz Abdulla Avloniyning “Har bir millatning dunyoda borlig‘ini ko‘rsatadurgan oyinayi hayoti til va adabiyotidur. Milliy tilni yo‘qotmak – millatning ruhini yo‘qotmakdur” degan hikmatli so‘zlari ham bu fikrni yaqqol tasdiqlaydi. Xaqlqimizning bebeho boyligi bo‘lgan o‘zbek tili dunyodagi qadimiy va boy tillardan biri bo‘lib, xalqimiz uchun milliy o‘zligimiz va mustaqil davlatchiligimiz timsoli, ma’naviy boylik, buyuk qadriyatdir. Prezidentimiz o‘z nutqlaridan birida “Ulug‘ alloma, XX asr boshida olti tilli – o‘zbek, arab, fors, hind, turk va rus tillarida lug‘at tuzgan Ishoqxon Ibratning mana bu hikmatli so‘zlarini eslatgan edilar: “Bizning yoshlar albatta boshqa tilni bilish uchun sa’y-harakat qilsinlar, lekin avval o‘z ona tilini ko‘zlariga to‘tiyo qilib, ehtirom ko‘rsatsinlar. Zero, o‘z tiliga sadoqat – bu vataniy ishdir”. Darhaqiqat, hozirgi tez o‘zgarayotgan globallashuv davrida o‘zbek tilining o‘ziga xos betakror xususiyatlarini saqlab qolish, uni kelajak avlodga beshikast yetkazish bizning ajdodlarimiz va kelgusi avlod oldidagi muqaddas burchimizdir. Tarixga nazar tashlasak, asrlar, davrlar o‘tishi bilan ko‘plab tillar iste’moldan chiqib, “o‘lik til”ga aylanganini ko‘ramiz. Lotin, oromiy, qadimgi yunon, kelt, shumer, akkad, xett tillari... Ular qatori bir paytlar yurtimiz hududida muomalada bo‘lgan qadimgi xorazmiy, so‘g‘d, boxtariy (baqtriy) tillarini ham keltirish mumkin. Turli bosqinlar, ijtimoiy-siyosiy jarayonlar, avlodlar, din va mafkuralar almashuvi singari omillar tillarning taqdirida hal qiluvchi rol o‘ynagan. Bu jarayon bugungi kunda ham davom etmoqda. Har ikki haftada 1 ta til o‘lik tilga aylanmoqda. Bu holat har bir til egalarini sezgirlikka chaqiradi. Ilmiybaza.uz 1 ONA TILIM - MILLAT TAYANCHI! Til har bir millatning eng aziz boyligi, uning ma’naviy qiyofasi, madaniyati, ichki dunyosini aks ettiruvchi muhim vosita sanaladi. Ma’rifatparvar bobomiz Abdulla Avloniyning “Har bir millatning dunyoda borlig‘ini ko‘rsatadurgan oyinayi hayoti til va adabiyotidur. Milliy tilni yo‘qotmak – millatning ruhini yo‘qotmakdur” degan hikmatli so‘zlari ham bu fikrni yaqqol tasdiqlaydi. Xaqlqimizning bebeho boyligi bo‘lgan o‘zbek tili dunyodagi qadimiy va boy tillardan biri bo‘lib, xalqimiz uchun milliy o‘zligimiz va mustaqil davlatchiligimiz timsoli, ma’naviy boylik, buyuk qadriyatdir. Prezidentimiz o‘z nutqlaridan birida “Ulug‘ alloma, XX asr boshida olti tilli – o‘zbek, arab, fors, hind, turk va rus tillarida lug‘at tuzgan Ishoqxon Ibratning mana bu hikmatli so‘zlarini eslatgan edilar: “Bizning yoshlar albatta boshqa tilni bilish uchun sa’y-harakat qilsinlar, lekin avval o‘z ona tilini ko‘zlariga to‘tiyo qilib, ehtirom ko‘rsatsinlar. Zero, o‘z tiliga sadoqat – bu vataniy ishdir”. Darhaqiqat, hozirgi tez o‘zgarayotgan globallashuv davrida o‘zbek tilining o‘ziga xos betakror xususiyatlarini saqlab qolish, uni kelajak avlodga beshikast yetkazish bizning ajdodlarimiz va kelgusi avlod oldidagi muqaddas burchimizdir. Tarixga nazar tashlasak, asrlar, davrlar o‘tishi bilan ko‘plab tillar iste’moldan chiqib, “o‘lik til”ga aylanganini ko‘ramiz. Lotin, oromiy, qadimgi yunon, kelt, shumer, akkad, xett tillari... Ular qatori bir paytlar yurtimiz hududida muomalada bo‘lgan qadimgi xorazmiy, so‘g‘d, boxtariy (baqtriy) tillarini ham keltirish mumkin. Turli bosqinlar, ijtimoiy-siyosiy jarayonlar, avlodlar, din va mafkuralar almashuvi singari omillar tillarning taqdirida hal qiluvchi rol o‘ynagan. Bu jarayon bugungi kunda ham davom etmoqda. Har ikki haftada 1 ta til o‘lik tilga aylanmoqda. Bu holat har bir til egalarini sezgirlikka chaqiradi. Ilmiybaza.uz 2 O‘zbek tili mansub bo‘lgan turkiy tillar oilasiga 30 dan ziyod til kiradi va ularda Yer yuzida 250 milliondan ortiq kishi so‘zlashadi. Olimlarning fikricha, bugun turkiy tillar orasida faqat oltita tilning holati barqaror deb baholangan. Bular davlat tili maqomiga ega bo‘lgan o‘zbek, turk, ozarbayjon, qozoq, turkman, qirg‘iz tillaridir. O‘zbek tilining xalqaro miqyosdagi mavqeyi tobora yuksalmoqda. Dunyo miqyosida o‘zbek tilida gaplashuvchilarning umumiy soni 50 millionga yetadi. Vikipediya ma’lumotlariga ko‘ra, o‘zbek tili so‘zlashuvchilar soni bo‘yicha dunyoda 27-o‘rinda turadi. Agar dunyoda 7000 ga yaqin til va lahja mavjudligini e’tiborga olsak, bu yaxshi ko‘rsatkich. O‘zbek tili davlat tili maqomiga ega bo‘lgan 100 ta tildan biridir. Holbuki, dunyoda bunday yuksak maqomga ega bo‘lmagan, ammo yuz millionlab kishilar so‘zlashadigan tillar ham bor. O‘zbek tili qo‘shni davlatlarda ham muomaladagi asosiy tillardan sanaladi. Xususan, qo‘shni Tojikistonda va Qirg‘izistonda o‘zbeklar tub millat vakillaridan keyingi o‘rinda turadi. Afg‘onistonda esa o‘zbek tili pushtu va dariy tillaridan keyingi uchinchi rasmiy til sanaladi. Bugun o‘zbek tili dunyo axborot makonida ham o‘z o‘rniga ega tillar qatoridan o‘rin olgan. O‘nlab yirik xalqaro axborot mahkamalari, radio va telekanallar o‘z materiallarini o‘zbek tilida ham tarqatishmoqda. Vikipediya, Gugl, Feysbuk singari yirik messenjerlar, ijtimoiy tarmoqlar, internet platformalarida o‘zbek tilining mavqeyi oshib bormoqda. O‘zbekistonning Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashiga a’zo bo‘lishi o‘zaro iqtisodiy hamkorlikni kuchaytirishga, turkiy tillar, xususan, o‘zbek tilining xalqaro nufuzini oshirishga xizmat qilmoqda. O‘zbek tili qadimiy va boy tarixga ega bo‘lib, uning shakllanishida miloddan oldingi va miloddan keyingi dastlabki asrlarda mintaqamiz hududida yashagan baqtriylar, so‘g‘diylar, xorazmiylar hamda boshqa elat va millatlar o‘z ta’sirini ko‘rsatgani haqida mavjud ilmiy manbalar dalolat beradi. O‘zbek tilining har tomonlama taraqqiy topishi va adabiy til sifatida maydonga chiqishida qadimiy turkiy til katta hissa qo‘shganini alohida ta’kidlash tabiiydir. Ilmiybaza.uz 2 O‘zbek tili mansub bo‘lgan turkiy tillar oilasiga 30 dan ziyod til kiradi va ularda Yer yuzida 250 milliondan ortiq kishi so‘zlashadi. Olimlarning fikricha, bugun turkiy tillar orasida faqat oltita tilning holati barqaror deb baholangan. Bular davlat tili maqomiga ega bo‘lgan o‘zbek, turk, ozarbayjon, qozoq, turkman, qirg‘iz tillaridir. O‘zbek tilining xalqaro miqyosdagi mavqeyi tobora yuksalmoqda. Dunyo miqyosida o‘zbek tilida gaplashuvchilarning umumiy soni 50 millionga yetadi. Vikipediya ma’lumotlariga ko‘ra, o‘zbek tili so‘zlashuvchilar soni bo‘yicha dunyoda 27-o‘rinda turadi. Agar dunyoda 7000 ga yaqin til va lahja mavjudligini e’tiborga olsak, bu yaxshi ko‘rsatkich. O‘zbek tili davlat tili maqomiga ega bo‘lgan 100 ta tildan biridir. Holbuki, dunyoda bunday yuksak maqomga ega bo‘lmagan, ammo yuz millionlab kishilar so‘zlashadigan tillar ham bor. O‘zbek tili qo‘shni davlatlarda ham muomaladagi asosiy tillardan sanaladi. Xususan, qo‘shni Tojikistonda va Qirg‘izistonda o‘zbeklar tub millat vakillaridan keyingi o‘rinda turadi. Afg‘onistonda esa o‘zbek tili pushtu va dariy tillaridan keyingi uchinchi rasmiy til sanaladi. Bugun o‘zbek tili dunyo axborot makonida ham o‘z o‘rniga ega tillar qatoridan o‘rin olgan. O‘nlab yirik xalqaro axborot mahkamalari, radio va telekanallar o‘z materiallarini o‘zbek tilida ham tarqatishmoqda. Vikipediya, Gugl, Feysbuk singari yirik messenjerlar, ijtimoiy tarmoqlar, internet platformalarida o‘zbek tilining mavqeyi oshib bormoqda. O‘zbekistonning Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashiga a’zo bo‘lishi o‘zaro iqtisodiy hamkorlikni kuchaytirishga, turkiy tillar, xususan, o‘zbek tilining xalqaro nufuzini oshirishga xizmat qilmoqda. O‘zbek tili qadimiy va boy tarixga ega bo‘lib, uning shakllanishida miloddan oldingi va miloddan keyingi dastlabki asrlarda mintaqamiz hududida yashagan baqtriylar, so‘g‘diylar, xorazmiylar hamda boshqa elat va millatlar o‘z ta’sirini ko‘rsatgani haqida mavjud ilmiy manbalar dalolat beradi. O‘zbek tilining har tomonlama taraqqiy topishi va adabiy til sifatida maydonga chiqishida qadimiy turkiy til katta hissa qo‘shganini alohida ta’kidlash tabiiydir. Ilmiybaza.uz 3 Shu borada Mahmud Koshg‘ariy, Yusuf Xos Hojib, Ahmad Yugnakiy, Atoiy, Sakkokiy, Lutfiy kabi ilmu fan va adabiyot namoyandalarining xizmati va qoldirgan merosi muhim o‘rin egallaganini qayd etish joiz. O‘zbek adabiy tili ayniqsa XIV-XV asrlarda – Amir Temur va temuriylar davrida rivojlanishning yangi, yuksak bosqichiga ko‘tarildi. Buyuk shoir va mutafakkir Alisher Navoiy umumbashariyat madaniy xazinasidan munosib o‘rin olgan o‘lmas asarlarini aynan ona tilimizda yaratib, uning shuhratini butun dunyoga tarannum etdi. Zahiriddin Muhammad Bobur, Muhammadrizo Ogahiy, Boborahim Mashrab, Muqimiy, Furqat kabi o‘nlab mumtoz adib va allomalarimizning ijodida ona tilimizning lug‘at boyligi, badiiy imkoniyatlari, uning go‘zalligi va nafosati yanada yorqin namoyon bo‘lganini ta’kidlash lozim. Mustamlaka tuzumining tazyiqlariga qaramasdan, o‘z hayotini xalqimizning ma’naviy kamolotiga, ona tilimizning ravnaq topishiga bag‘ishlagan Mahmudxo‘ja Behbudiy, Abdulla Avloniy, Abdurauf Fitrat, Abdulhamid Cho‘lpon, Abdulla Qodiriy kabi ulug‘ ma’rifatparvarlarning ulkan xizmatlarini, bu yo‘lda haqiqiy vatanparvar, yurtparvar, millatparvar sifatida iz qoldirgan ziyoli insonlarning nomlarini el-yurtimiz doimo hurmat bilan eslaydi. 1989 yil 21 oktabrda o‘zbek tiliga “Davlat tili” maqomining berilishi o‘zbek tili taraqqiyoti uchun tub burilish yasadi. Yurtimizda mustabid tuzum hali o‘z hukmini o‘tkazib turgan g‘oyat og‘ir sharoitda xalqimizning taqdiri va kelajagini hal qiladigan qonunni qabul qilinishida Birinchi Prezidentimiz muhtaram Islom Abdug‘anievich Karimovning siyosiy irodasi katta o‘rin tutdi. Mustaqillik yillarida o‘zbek tilining qadri yana baland bo‘ldi. Davlatimiz mustaqilligi aynan ona tilimizda jahonga e’lon qilindi; mamlakatimizning Asosiy qonuni – Konstitutsiyamiz o‘zbek tilida yaratildi, yurtimiz bo‘ylab va xalqaro maydonlarda Davlat madhiyamiz ona tilimizda yangramoqda. Shuningdek, 1990 yili Vazirlar Mahkamasining “Davlat tili to‘g‘risida”gi qonunni amalga oshirish davlat dasturi to‘g‘risida”gi qarori, 1993 yilda “Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi qonun, 1995 yili Ilmiybaza.uz 3 Shu borada Mahmud Koshg‘ariy, Yusuf Xos Hojib, Ahmad Yugnakiy, Atoiy, Sakkokiy, Lutfiy kabi ilmu fan va adabiyot namoyandalarining xizmati va qoldirgan merosi muhim o‘rin egallaganini qayd etish joiz. O‘zbek adabiy tili ayniqsa XIV-XV asrlarda – Amir Temur va temuriylar davrida rivojlanishning yangi, yuksak bosqichiga ko‘tarildi. Buyuk shoir va mutafakkir Alisher Navoiy umumbashariyat madaniy xazinasidan munosib o‘rin olgan o‘lmas asarlarini aynan ona tilimizda yaratib, uning shuhratini butun dunyoga tarannum etdi. Zahiriddin Muhammad Bobur, Muhammadrizo Ogahiy, Boborahim Mashrab, Muqimiy, Furqat kabi o‘nlab mumtoz adib va allomalarimizning ijodida ona tilimizning lug‘at boyligi, badiiy imkoniyatlari, uning go‘zalligi va nafosati yanada yorqin namoyon bo‘lganini ta’kidlash lozim. Mustamlaka tuzumining tazyiqlariga qaramasdan, o‘z hayotini xalqimizning ma’naviy kamolotiga, ona tilimizning ravnaq topishiga bag‘ishlagan Mahmudxo‘ja Behbudiy, Abdulla Avloniy, Abdurauf Fitrat, Abdulhamid Cho‘lpon, Abdulla Qodiriy kabi ulug‘ ma’rifatparvarlarning ulkan xizmatlarini, bu yo‘lda haqiqiy vatanparvar, yurtparvar, millatparvar sifatida iz qoldirgan ziyoli insonlarning nomlarini el-yurtimiz doimo hurmat bilan eslaydi. 1989 yil 21 oktabrda o‘zbek tiliga “Davlat tili” maqomining berilishi o‘zbek tili taraqqiyoti uchun tub burilish yasadi. Yurtimizda mustabid tuzum hali o‘z hukmini o‘tkazib turgan g‘oyat og‘ir sharoitda xalqimizning taqdiri va kelajagini hal qiladigan qonunni qabul qilinishida Birinchi Prezidentimiz muhtaram Islom Abdug‘anievich Karimovning siyosiy irodasi katta o‘rin tutdi. Mustaqillik yillarida o‘zbek tilining qadri yana baland bo‘ldi. Davlatimiz mustaqilligi aynan ona tilimizda jahonga e’lon qilindi; mamlakatimizning Asosiy qonuni – Konstitutsiyamiz o‘zbek tilida yaratildi, yurtimiz bo‘ylab va xalqaro maydonlarda Davlat madhiyamiz ona tilimizda yangramoqda. Shuningdek, 1990 yili Vazirlar Mahkamasining “Davlat tili to‘g‘risida”gi qonunni amalga oshirish davlat dasturi to‘g‘risida”gi qarori, 1993 yilda “Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi qonun, 1995 yili Ilmiybaza.uz 4 “Davlat tili haqida”gi qonunning yangi tahriri, 1996 yili ushbu qonunni amalga oshirishga qaratilgan davlat dasturiga tegishli o‘zgartirishlar kiritish haqida Vazirlar Mahkamasining qarori va shu kabi boshqa hujjatlar qabul qilingani bu borada muhim ahamiyat kasb etdi. Hozirgi kunda o‘zbek tili davlat tili sifatida siyosiy-huquqiy, iqtisodiy-ijtimoiy, ma’naviy-ma’rifiy hayotimizda faol qo‘llanmoqda, xalqaro minbarlardan baralla yangramoqda. Davlatimizda kitobxonlik madaniyatini oshirish bo‘yicha qabul qilingan farmon va qarorlar o‘zbek tili ravnaqiga bevosita xizmat qilmoqda. Yuzlab bog‘chalar, maktablar, oliy o‘quv yurtlari, yangi gazeta va jurnallar, tele-radio kanallar, nashriyotlar, madaniy-ma’rifiy muassasalar, kutubxonalar ona tilimizda faoliyat yuritmoqda. 2016 yilda Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetining faoliyati yo‘lga qo‘yildi. Bu yerda folklorshunoslik, dialektologiya, turkologiya, matnshunoslik kabi yo‘nalishlarda o‘zbek tili ilmiy nuqtayi nazarlardan tadqiq etilmoqda. O‘zbek tili va uni o‘qitish masalasida yangi o‘quv dasturlari yaratilmoqda, darslik va qo‘llanmalar, risola va monografiyalar nashr etilmoqda, ilmiy anjumanlar, ommaviy axborot vositalarida o‘zbek tilining buguni va istiqboli haqida amaliy taklif va tashabbuslar bildirilmoqda. Poytaxtimiz markazida yaratilgan Adiblar xiyoboninig adabiyotimizning buyuk namoyandalari, o‘zbek tilining chinakam jonkuyarlari xotirasiga bag‘ishlangani ayniqsa e’tiborlidir. Ona tilimiz va milliy adabiyotimizni ulug‘lash, uning boy xazinasi, tarovati va nafosatini yosh avlodimizga yetkazish maqsadida, yurtimizda atoqli shoir va adiblarimiz nomlaridagi ijod maktablari tashkil etildi. Muhammad Rizo Ogahiy, Ishoqxon Ibrat, Abdulla Qodiriy, Hamid Olimjon va Zulfiya, Erkin Vohidov, Abdulla Oripov, Ibroyim Yusupov, Halima Xudoyberdieva, Muhammad Yusuf nomidagi ijod maktablarida eng avvalo o‘zbek tili va adabiyotini, badiiy ijod sirlarini chuqur o‘rganish uchun barcha sharoitlar yaratilmoqda. Ilmiybaza.uz 4 “Davlat tili haqida”gi qonunning yangi tahriri, 1996 yili ushbu qonunni amalga oshirishga qaratilgan davlat dasturiga tegishli o‘zgartirishlar kiritish haqida Vazirlar Mahkamasining qarori va shu kabi boshqa hujjatlar qabul qilingani bu borada muhim ahamiyat kasb etdi. Hozirgi kunda o‘zbek tili davlat tili sifatida siyosiy-huquqiy, iqtisodiy-ijtimoiy, ma’naviy-ma’rifiy hayotimizda faol qo‘llanmoqda, xalqaro minbarlardan baralla yangramoqda. Davlatimizda kitobxonlik madaniyatini oshirish bo‘yicha qabul qilingan farmon va qarorlar o‘zbek tili ravnaqiga bevosita xizmat qilmoqda. Yuzlab bog‘chalar, maktablar, oliy o‘quv yurtlari, yangi gazeta va jurnallar, tele-radio kanallar, nashriyotlar, madaniy-ma’rifiy muassasalar, kutubxonalar ona tilimizda faoliyat yuritmoqda. 2016 yilda Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetining faoliyati yo‘lga qo‘yildi. Bu yerda folklorshunoslik, dialektologiya, turkologiya, matnshunoslik kabi yo‘nalishlarda o‘zbek tili ilmiy nuqtayi nazarlardan tadqiq etilmoqda. O‘zbek tili va uni o‘qitish masalasida yangi o‘quv dasturlari yaratilmoqda, darslik va qo‘llanmalar, risola va monografiyalar nashr etilmoqda, ilmiy anjumanlar, ommaviy axborot vositalarida o‘zbek tilining buguni va istiqboli haqida amaliy taklif va tashabbuslar bildirilmoqda. Poytaxtimiz markazida yaratilgan Adiblar xiyoboninig adabiyotimizning buyuk namoyandalari, o‘zbek tilining chinakam jonkuyarlari xotirasiga bag‘ishlangani ayniqsa e’tiborlidir. Ona tilimiz va milliy adabiyotimizni ulug‘lash, uning boy xazinasi, tarovati va nafosatini yosh avlodimizga yetkazish maqsadida, yurtimizda atoqli shoir va adiblarimiz nomlaridagi ijod maktablari tashkil etildi. Muhammad Rizo Ogahiy, Ishoqxon Ibrat, Abdulla Qodiriy, Hamid Olimjon va Zulfiya, Erkin Vohidov, Abdulla Oripov, Ibroyim Yusupov, Halima Xudoyberdieva, Muhammad Yusuf nomidagi ijod maktablarida eng avvalo o‘zbek tili va adabiyotini, badiiy ijod sirlarini chuqur o‘rganish uchun barcha sharoitlar yaratilmoqda. Ilmiybaza.uz 5 Davlatimiz rahbarining 2019 yil 4 oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasining “Davlat tili haqida”gi qonuni qabul qilinganining o‘ttiz yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qarori e’lon qilindi. Hukumat miqyosida bayramni nishonlash bo‘yicha chora-tadbirlar rejasi ishlab chiqildi. Respublikaning barcha viloyatlarida turli tadbirlar, davra suhbatlari o‘tkazildi. Ona tilimizga davlat tili maqomi berilganining 30 yilligi munosabati bilan davlat tadbiri o‘tkazilib, unda Prezidentimizning shaxsan ishtiroki hamda davlat tilining nufuzini yanada oshirish bo‘yicha bildirgan takliflari, belgilab bergan vazifalari, qolaversa, “O‘zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeyini tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni, Vazirlar Mahkamasida davlat tilini rivojlantirish departamentining tashkil qilinishi, bundan buyon 21 oktabr mamlakatimizda ona tili bayrami sifatida keng nishonlanishi davlatimiz tomonidan ona tilimiz – o‘zbek tiliga hurmat va e’tiborning amaldagi ifodasidir. Davlat tilini rivojlantirish departamenti tomonidan shu qisqa vaqt ichida jiddiy ishlar amalga oshirildi. Atamalar Komissiyasi faoliyati yo‘lga qo‘yildi, “Davlat tili to‘g‘risida” qonunning yangi tahriri, o‘zbek tilini rivojlantirishning 2020-2030- yillarga mo‘ljallangan konsepsiya loyihasi ishlab chiqildi. 2020 yilning 23 sentabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh assambleyasining 75-sessiyasida o‘zbek tilida nutq so‘zladi. Bu chinakam tarixiy hodisa edi. Prezidentimiz o‘z tilimizda butun dunyoga mustaqil mamalakatning o‘z tilida dunyoga aytar so‘zi borligini namoyon qildi. Bugungi kunda xalqaro maydonda obro‘-e’tibori tobora yuksalib borayotgan O‘zbekistonimizni dunyoga tarannum etishda ona tilimiz ham katta hissa qo‘shmoqda. O‘zbek tili Amerika Qo‘shma Shtatlari, Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya, Shvetsiya, Rossiya, Ukraina, Xitoy, Yaponiya, Janubiy Koreya, Hindiston, Turkiya, Afg‘oniston, Ozarbayjon, Tojikiston, Qozog‘iston, Turkmaniston, Qirg‘iziston kabi davlatlarning 60 ga yaqin universitetlari va 100 dan ziyod maktablarida Ilmiybaza.uz 5 Davlatimiz rahbarining 2019 yil 4 oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasining “Davlat tili haqida”gi qonuni qabul qilinganining o‘ttiz yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qarori e’lon qilindi. Hukumat miqyosida bayramni nishonlash bo‘yicha chora-tadbirlar rejasi ishlab chiqildi. Respublikaning barcha viloyatlarida turli tadbirlar, davra suhbatlari o‘tkazildi. Ona tilimizga davlat tili maqomi berilganining 30 yilligi munosabati bilan davlat tadbiri o‘tkazilib, unda Prezidentimizning shaxsan ishtiroki hamda davlat tilining nufuzini yanada oshirish bo‘yicha bildirgan takliflari, belgilab bergan vazifalari, qolaversa, “O‘zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeyini tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni, Vazirlar Mahkamasida davlat tilini rivojlantirish departamentining tashkil qilinishi, bundan buyon 21 oktabr mamlakatimizda ona tili bayrami sifatida keng nishonlanishi davlatimiz tomonidan ona tilimiz – o‘zbek tiliga hurmat va e’tiborning amaldagi ifodasidir. Davlat tilini rivojlantirish departamenti tomonidan shu qisqa vaqt ichida jiddiy ishlar amalga oshirildi. Atamalar Komissiyasi faoliyati yo‘lga qo‘yildi, “Davlat tili to‘g‘risida” qonunning yangi tahriri, o‘zbek tilini rivojlantirishning 2020-2030- yillarga mo‘ljallangan konsepsiya loyihasi ishlab chiqildi. 2020 yilning 23 sentabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh assambleyasining 75-sessiyasida o‘zbek tilida nutq so‘zladi. Bu chinakam tarixiy hodisa edi. Prezidentimiz o‘z tilimizda butun dunyoga mustaqil mamalakatning o‘z tilida dunyoga aytar so‘zi borligini namoyon qildi. Bugungi kunda xalqaro maydonda obro‘-e’tibori tobora yuksalib borayotgan O‘zbekistonimizni dunyoga tarannum etishda ona tilimiz ham katta hissa qo‘shmoqda. O‘zbek tili Amerika Qo‘shma Shtatlari, Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya, Shvetsiya, Rossiya, Ukraina, Xitoy, Yaponiya, Janubiy Koreya, Hindiston, Turkiya, Afg‘oniston, Ozarbayjon, Tojikiston, Qozog‘iston, Turkmaniston, Qirg‘iziston kabi davlatlarning 60 ga yaqin universitetlari va 100 dan ziyod maktablarida Ilmiybaza.uz 6 o‘rganilmoqda. O‘zbek tili va adabiyoti bo‘yicha ilmiy izlanishlar olib borayotgan chet ellik olim va tadqiqotchilar soni yil sayin ko‘paymoqda. Mamlakatimizning xorijdagi elchixonalari va diplomatik vakolatxonalari qoshida “O‘zbek tilining do‘stlari” klublari tashkil etilmoqda. Yaqinda bo‘lib o‘tgan “O‘qituvchi va murabbiylar kuni” munosabati bilan o‘tkazilgan bayram tadbirida Prezidentimiz yurtimizda 3-renesansni yaratish masalasini kun tartibiga qo‘ydilar. Aminmizki, oradan yillar o‘tib yurtimizda 3-uyg‘onish davri bo‘ladi va o‘zbek tilida yaratilgan ilm-fan rivoji yana dunyo tamadduniga katta hissa qo‘shadi. O‘zbekning yangi Beruniy, Xorazmiy, Ibn Sino, Farg‘oniy, Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiylari dunyoga o‘zbekning tafakkurini, ziyosini taratadi. 2019-yil 21-oktyabr kuni davlatimiz rahbari tomonidan imzolangan Farmonda ham davlat tilining xalqaro miqyosdagi oʻrni va nufuzi, uning boshqa tillar bilan aloqalari istiqbollarini belgilash, xorijda istiqomat qiluvchi vatandoshlar va oʻzbek tilini oʻrganish istagida boʻlgan chet el fuqarolari uchun oʻzbek tili darsliklari va elektron darsliklarni ishlab chiqish hamda ularni keng miqyosda tarqatish, oʻzbek tilini oʻrgatish boʻyicha maxsus kurslarni tashkil etish kabi vazifalar belgilangan. “Ajdodlarimiz, ota-bobolarimiz aynan ona tilimiz orqali jahonga oʻz soʻzini aytib kelganlar. Shu tilda buyuk madaniyat namunalarini, ulkan ilmiy kashfiyotlar, badiiy durdonalar yaratganlar”, degan edi Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev oʻzbek tiliga Davlat tili maqomi berilgan kunning 30 yilligiga bagʻishlangan tantanali marosimdagi nutqida. Alisher Navoiy hazratlari “Tilga eʼtiborsiz, elga eʼtiborsiz”, deya bejiz taʼkidlamagan. Ona tilini sevmagan, uning qadrini anglamagan inson yuragida el- yurtga boʻlgan muhabbat ham boʻlmaydi. Biz tilimizni asrash va uni rivojlantirish uchun qanchalik harakat qilsak, uning dunyo hamjamiyati maydonidagi nufuzi va poydevori ham shunchalik mustahkamlanib boradi. Shuningdek, iqtidorli yoshlarning ijodiy salohiyatini yuzaga chiqarish va rivojlantirish, ularning davlat tilini targʻib qiluvchi ijodiy ishlarini rivojlantirish va ommalashtirish orqali yosh avlodda ona tiliga nisbatan milliy gʻurur hissini Ilmiybaza.uz 6 o‘rganilmoqda. O‘zbek tili va adabiyoti bo‘yicha ilmiy izlanishlar olib borayotgan chet ellik olim va tadqiqotchilar soni yil sayin ko‘paymoqda. Mamlakatimizning xorijdagi elchixonalari va diplomatik vakolatxonalari qoshida “O‘zbek tilining do‘stlari” klublari tashkil etilmoqda. Yaqinda bo‘lib o‘tgan “O‘qituvchi va murabbiylar kuni” munosabati bilan o‘tkazilgan bayram tadbirida Prezidentimiz yurtimizda 3-renesansni yaratish masalasini kun tartibiga qo‘ydilar. Aminmizki, oradan yillar o‘tib yurtimizda 3-uyg‘onish davri bo‘ladi va o‘zbek tilida yaratilgan ilm-fan rivoji yana dunyo tamadduniga katta hissa qo‘shadi. O‘zbekning yangi Beruniy, Xorazmiy, Ibn Sino, Farg‘oniy, Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiylari dunyoga o‘zbekning tafakkurini, ziyosini taratadi. 2019-yil 21-oktyabr kuni davlatimiz rahbari tomonidan imzolangan Farmonda ham davlat tilining xalqaro miqyosdagi oʻrni va nufuzi, uning boshqa tillar bilan aloqalari istiqbollarini belgilash, xorijda istiqomat qiluvchi vatandoshlar va oʻzbek tilini oʻrganish istagida boʻlgan chet el fuqarolari uchun oʻzbek tili darsliklari va elektron darsliklarni ishlab chiqish hamda ularni keng miqyosda tarqatish, oʻzbek tilini oʻrgatish boʻyicha maxsus kurslarni tashkil etish kabi vazifalar belgilangan. “Ajdodlarimiz, ota-bobolarimiz aynan ona tilimiz orqali jahonga oʻz soʻzini aytib kelganlar. Shu tilda buyuk madaniyat namunalarini, ulkan ilmiy kashfiyotlar, badiiy durdonalar yaratganlar”, degan edi Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev oʻzbek tiliga Davlat tili maqomi berilgan kunning 30 yilligiga bagʻishlangan tantanali marosimdagi nutqida. Alisher Navoiy hazratlari “Tilga eʼtiborsiz, elga eʼtiborsiz”, deya bejiz taʼkidlamagan. Ona tilini sevmagan, uning qadrini anglamagan inson yuragida el- yurtga boʻlgan muhabbat ham boʻlmaydi. Biz tilimizni asrash va uni rivojlantirish uchun qanchalik harakat qilsak, uning dunyo hamjamiyati maydonidagi nufuzi va poydevori ham shunchalik mustahkamlanib boradi. Shuningdek, iqtidorli yoshlarning ijodiy salohiyatini yuzaga chiqarish va rivojlantirish, ularning davlat tilini targʻib qiluvchi ijodiy ishlarini rivojlantirish va ommalashtirish orqali yosh avlodda ona tiliga nisbatan milliy gʻurur hissini Ilmiybaza.uz 7 shakllantirish, ularda umuminsoniy qadriyatlarga boʻlgan hurmat tuygʻusini tarbiyalash adliya idoralari xodimlarining ham vazifasidir. Ona tilimizning ulkan yutuqlari, uning nufuzi haqida shahrimizning oʻrta taʼlim maktablari, kollej va akademik litseylari oʻqituvchi va oʻquvchilari ishtirokida oʻtkazilgan onlayn tarzidagi brifinglarda, olib borilgan tadbirlarda tushuntirish hamda oʻquv ishlari doimiy ravishda tashkillashtirib kelinmoqda. Keng jamoatchilikda vatanparvarlik, maʼnaviy – adabiy merosimiz, ona tilimiz tarixiga qiziqish uygʻotish, uni asrab avaylashga chorlash kabi maqsadlar ham koʻzda tutilganki, ularning amalga oshishi tilimiz taraqqiyoti bilan bogʻliq oʻta muhim omillardir. Til – millatning soʻngi qoʻrgʻoni. Millat ruhi faqat tilda saqlanib qoladi. Taniqli olim Zuhriddin Isomiddin toʻgʻri taʼkidlaganidek: “Oʻzbek tili bizning milliy boyligimiz yoki faxri – gʻururimiz emas. U.. bayroq, gerb yo gimn singari ramzlardan biri ham emas. Chunki ularning hammasini, sharoit taqozo qilsa – oʻzgartirsa boʻladi. Ammo tilingizni qanday oʻzgartirasiz? Til – millatning joni. Shu til boʻlmasa – oʻzbek yoʻq, Oʻzbekiston yoʻq”. 2019-yil 21-oktyabr kuni davlatimiz rahbari tomonidan imzolangan Farmonda ham davlat tilining xalqaro miqyosdagi oʻrni va nufuzi, uning boshqa tillar bilan aloqalari istiqbollarini belgilash, xorijda istiqomat qiluvchi vatandoshlar va oʻzbek tilini oʻrganish istagida boʻlgan chet el fuqarolari uchun oʻzbek tili darsliklari va elektron darsliklarni ishlab chiqish hamda ularni keng miqyosda tarqatish, oʻzbek tilini oʻrgatish boʻyicha maxsus kurslarni tashkil etish kabi vazifalar belgilangan. “Ajdodlarimiz, ota-bobolarimiz aynan ona tilimiz orqali jahonga oʻz soʻzini aytib kelganlar. Shu tilda buyuk madaniyat namunalarini, ulkan ilmiy kashfiyotlar, badiiy durdonalar yaratganlar”, degan edi Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev oʻzbek tiliga Davlat tili maqomi berilgan kunning 30 yilligiga bagʻishlangan tantanali marosimdagi nutqida. Alisher Navoiy hazratlari “Tilga eʼtiborsiz, elga eʼtiborsiz”, deya bejiz taʼkidlamagan. Ona tilini sevmagan, uning qadrini anglamagan inson yuragida el- yurtga boʻlgan muhabbat ham boʻlmaydi. Biz tilimizni asrash va uni rivojlantirish uchun qanchalik harakat qilsak, uning dunyo hamjamiyati maydonidagi nufuzi va poydevori ham shunchalik mustahkamlanib boradi. Ilmiybaza.uz 7 shakllantirish, ularda umuminsoniy qadriyatlarga boʻlgan hurmat tuygʻusini tarbiyalash adliya idoralari xodimlarining ham vazifasidir. Ona tilimizning ulkan yutuqlari, uning nufuzi haqida shahrimizning oʻrta taʼlim maktablari, kollej va akademik litseylari oʻqituvchi va oʻquvchilari ishtirokida oʻtkazilgan onlayn tarzidagi brifinglarda, olib borilgan tadbirlarda tushuntirish hamda oʻquv ishlari doimiy ravishda tashkillashtirib kelinmoqda. Keng jamoatchilikda vatanparvarlik, maʼnaviy – adabiy merosimiz, ona tilimiz tarixiga qiziqish uygʻotish, uni asrab avaylashga chorlash kabi maqsadlar ham koʻzda tutilganki, ularning amalga oshishi tilimiz taraqqiyoti bilan bogʻliq oʻta muhim omillardir. Til – millatning soʻngi qoʻrgʻoni. Millat ruhi faqat tilda saqlanib qoladi. Taniqli olim Zuhriddin Isomiddin toʻgʻri taʼkidlaganidek: “Oʻzbek tili bizning milliy boyligimiz yoki faxri – gʻururimiz emas. U.. bayroq, gerb yo gimn singari ramzlardan biri ham emas. Chunki ularning hammasini, sharoit taqozo qilsa – oʻzgartirsa boʻladi. Ammo tilingizni qanday oʻzgartirasiz? Til – millatning joni. Shu til boʻlmasa – oʻzbek yoʻq, Oʻzbekiston yoʻq”. 2019-yil 21-oktyabr kuni davlatimiz rahbari tomonidan imzolangan Farmonda ham davlat tilining xalqaro miqyosdagi oʻrni va nufuzi, uning boshqa tillar bilan aloqalari istiqbollarini belgilash, xorijda istiqomat qiluvchi vatandoshlar va oʻzbek tilini oʻrganish istagida boʻlgan chet el fuqarolari uchun oʻzbek tili darsliklari va elektron darsliklarni ishlab chiqish hamda ularni keng miqyosda tarqatish, oʻzbek tilini oʻrgatish boʻyicha maxsus kurslarni tashkil etish kabi vazifalar belgilangan. “Ajdodlarimiz, ota-bobolarimiz aynan ona tilimiz orqali jahonga oʻz soʻzini aytib kelganlar. Shu tilda buyuk madaniyat namunalarini, ulkan ilmiy kashfiyotlar, badiiy durdonalar yaratganlar”, degan edi Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev oʻzbek tiliga Davlat tili maqomi berilgan kunning 30 yilligiga bagʻishlangan tantanali marosimdagi nutqida. Alisher Navoiy hazratlari “Tilga eʼtiborsiz, elga eʼtiborsiz”, deya bejiz taʼkidlamagan. Ona tilini sevmagan, uning qadrini anglamagan inson yuragida el- yurtga boʻlgan muhabbat ham boʻlmaydi. Biz tilimizni asrash va uni rivojlantirish uchun qanchalik harakat qilsak, uning dunyo hamjamiyati maydonidagi nufuzi va poydevori ham shunchalik mustahkamlanib boradi. Ilmiybaza.uz 8 Shuningdek, iqtidorli yoshlarning ijodiy salohiyatini yuzaga chiqarish va rivojlantirish, ularning davlat tilini targʻib qiluvchi ijodiy ishlarini rivojlantirish va ommalashtirish orqali yosh avlodda ona tiliga nisbatan milliy gʻurur hissini shakllantirish, ularda umuminsoniy qadriyatlarga boʻlgan hurmat tuygʻusini tarbiyalash adliya idoralari xodimlarining ham vazifasidir. Ona tilimizning ulkan yutuqlari, uning nufuzi haqida shahrimizning oʻrta taʼlim maktablari, kollej va akademik litseylari oʻqituvchi va oʻquvchilari ishtirokida oʻtkazilgan onlayn tarzidagi brifinglarda, olib borilgan tadbirlarda tushuntirish hamda oʻquv ishlari doimiy ravishda tashkillashtirib kelinmoqda. Keng jamoatchilikda vatanparvarlik, maʼnaviy – adabiy merosimiz, ona tilimiz tarixiga qiziqish uygʻotish, uni asrab avaylashga chorlash kabi maqsadlar ham koʻzda tutilganki, ularning amalga oshishi tilimiz taraqqiyoti bilan bogʻliq oʻta muhim omillardir. Til – millatning soʻngi qoʻrgʻoni. Millat ruhi faqat tilda saqlanib qoladi. Taniqli olim Zuhriddin Isomiddin toʻgʻri taʼkidlaganidek: “Oʻzbek tili bizning milliy boyligimiz yoki faxri – gʻururimiz emas. U.. bayroq, gerb yo gimn singari ramzlardan biri ham emas. Chunki ularning hammasini, sharoit taqozo qilsa – oʻzgartirsa boʻladi. Ammo tilingizni qanday oʻzgartirasiz? Til – millatning joni. Shu til boʻlmasa – oʻzbek yoʻq, Oʻzbekiston yoʻq”. Ilmiybaza.uz 8 Shuningdek, iqtidorli yoshlarning ijodiy salohiyatini yuzaga chiqarish va rivojlantirish, ularning davlat tilini targʻib qiluvchi ijodiy ishlarini rivojlantirish va ommalashtirish orqali yosh avlodda ona tiliga nisbatan milliy gʻurur hissini shakllantirish, ularda umuminsoniy qadriyatlarga boʻlgan hurmat tuygʻusini tarbiyalash adliya idoralari xodimlarining ham vazifasidir. Ona tilimizning ulkan yutuqlari, uning nufuzi haqida shahrimizning oʻrta taʼlim maktablari, kollej va akademik litseylari oʻqituvchi va oʻquvchilari ishtirokida oʻtkazilgan onlayn tarzidagi brifinglarda, olib borilgan tadbirlarda tushuntirish hamda oʻquv ishlari doimiy ravishda tashkillashtirib kelinmoqda. Keng jamoatchilikda vatanparvarlik, maʼnaviy – adabiy merosimiz, ona tilimiz tarixiga qiziqish uygʻotish, uni asrab avaylashga chorlash kabi maqsadlar ham koʻzda tutilganki, ularning amalga oshishi tilimiz taraqqiyoti bilan bogʻliq oʻta muhim omillardir. Til – millatning soʻngi qoʻrgʻoni. Millat ruhi faqat tilda saqlanib qoladi. Taniqli olim Zuhriddin Isomiddin toʻgʻri taʼkidlaganidek: “Oʻzbek tili bizning milliy boyligimiz yoki faxri – gʻururimiz emas. U.. bayroq, gerb yo gimn singari ramzlardan biri ham emas. Chunki ularning hammasini, sharoit taqozo qilsa – oʻzgartirsa boʻladi. Ammo tilingizni qanday oʻzgartirasiz? Til – millatning joni. Shu til boʻlmasa – oʻzbek yoʻq, Oʻzbekiston yoʻq”.