8-sinflar uchun
“O’tkazgichlarda elektr zaryadini taqsimlanishi”
mavzusida tayyorlagan taqdimoti slaydi
1. Salomlashish
2. Davomatni aniqlash
3. Ma’naviyat daqiqasi o’tkazish
Tashkiliy qism
O’QUVCHILARNI RAG’BATLANTIRISH VA
BAHOLASH TARTIBI
MA’NAVIYAT DAQIQASI
Bugun kitob o’qiyotgan 1 ta bola,
ertaga telivizor ko’rib o’tirgan 10 ta
bolani boshqaradi.
Shavkat Mirziyoyev
O’TGAN DARSNI TAKRORLASH
1. Musbat va manfiy zaryadlar elektr maydon kuch chiziqlarini zaryadlarga joylashtiring
2. Ikki musbat zaryadlar yonma-yon joylashganda ular atrofidagi elektr maydon kuch
chiziqlari qanday ko’rinishda bo’lishini chizing.
3. Musbat va manfiy zaryadlar yonma-yon joylashganda ular atrofidagi elektr maydon kuch
chiziqlari qanday ko’rinishda bo’lishini chizing.
4. Vakuum va muhit uchun elektr maydon kuchlanganligi formulasini yozing.
5. Zaryadli zarralar qanday maydon orqali ta’sirlashadilar?
6. Elektr maydon qayerda paydo bo’ladi?
7. Zaryadli zarralar elektr maydon orqali ta’sirlashishini qaysi fizik olim tushuntirib bergan?
Tezkor va muammoli savollar
Barcha uchun umumiy muammoli savol
Rasmdagi 1-zaryad 2-zaryadga
qaysi kuch yo’nalishida ta’sir
ko’rsatadi?
Barcha uchun umumiy muammoli savol
Rasmdagi 2-zaryad qaysi zaryadni o’ziga tortadi?
1-va 2-rasmdagi nuqtaviy zaryaddan r masofadagi
elektr maydon kuch chiziqlari zaryadga kiruvchimi yoki
chiquvchi?
1
2
Elektr maydon kuch chiziqlari musbat
zaryaddan chiquvchi bo’ladi
Elektr maydon kuch chiziqlari manfiy
zaryadga kiruvchi bo’ladi
Do’skadagi o’quvchilar savollari javobi
Ikki musbat zaryad yaqinlashtirilgandagi elektr maydon kuch chiziqlari yo’nalishi
Musbat va manfiy zaryad yaqinlashtirilgandagi elektr maydon kuch chiziqlari
yo’nalishi
Elektr maydon kuch chiziqlari musbat zaryadda boshlanib
manfiy zaryadda tugaydi.
Reja:
1. O’tkazgichda zaryadning joylashishi
2. Faradey qafasi
3. O’tkazgich sirtida zaryadlarning taqsimlanishi
4. Elektr shamoli
YANGI MAVZU BAYONI
Mavzu: O’tkazgichlarda elektr zaryadining taqsimlanishi
2. O’quvchilar aytingchi! yakkalangan o’tkazgich musbat yoki manfiy zaryadlansa, zaryad uning qayerida
joylashadi deb o’ylaysiz?
1-reja. O’tkazgichda zaryadlarning joylashishi
Muammoli savollar
1. Jismlar qanday manfiy va musbat zaryadlanadi?
Jism
tarkibidan
elektronlar
chiqib
ketsa,
chiqib
ketgan
elektron
miqdoricha jism musbat zaryadlanadi. Agar elektron qabul qilsa, qabul qilgan
elektron miqdoricha jism manfiy zaryadlanadi.
Jismlar zaryadlanganda qarama-qatshi ishorali zaryadlar o’zaro birlashib
neytral holatga keladi. Ortib qolgan musbat yoki manfiy zaryadlar o’zaro
itarishganliklari sababli bir-birlaridan imkon qadar uzoqroqda joylashishga harakat
qiladi. Shu sababli zaryadlar jismning sirti bo’yicha taqsimlanadi (1-rasm).
1-rasm. Yakkalangan o’tkazgichda zaryadning taqsimlanishi
Elektr maydon kuchlanganlik chiziqlari esa shar radiusi bo’ylab,
musbat shar uchun chiquvchi manfiy zaryadlangan shar uchun kiruvchi
yo’nalishda bo’ladi (2-rasm).
R
R
2-rasm. Zaryadangan shar sirtidagi elektr maydon kuchlanganlik chiziqlarining yo’nalishi.
Sharni ichida zaryad yo’qligini tekshirish
1
2
Yakkalangan o’tkazgichda elektr zaryadlari uning sirti
bo’ylab taqsimlanadi. O’tkazgich ichida zaryad
bo’lmaydi.