O‘zbek antroponimikasi va uning muammolari Reja 1. Kirish 2. Antroponimikani o'rgangan olimlar 3. O’zbek ismlari 4. Oiladagi ismlar. 5. Xulosa Kirish Oʼtgan asrning 60-70-yillari orasida tilshunoslikda bir qator yoʼnalishlar oʼz tadqiq obʼektiga ega boʼlgan mustaqil soha sifatida ajralib chiqa boshladi. Bu hol oʼzbek tilshunosligida ham koʼrindi. Tilning atoqli otlar tizimini maxsus tadqiq qilishni oʼz oldiga maqsad qilib olgan onomastika, onomasiologiya deb yuritiladigan yoʼnalish ham jadal rivojlanish yoʼliga oʼtgan. Dastlab rus tili institutida, asta- sekin sobiq ittifoqning til va adabiyotni tadqiq qiluvchi institutida onomastika boʼlimlari, hatto onomastika markazlari ochildi. Oʼlar milliy tillar leksik tizimidagi atoqli otlarni toʼplash va oʼrganishga kirishdi. Onomastika muammolariga bagishlangan maqolalar eʼlon qilina boshladi, toʼplamlar nashr qilnndi, umumittifoq va regional konferentsiyalar uyushtirildi. Antroponimikani o'rgangan o’zbek olimlar Onomastika muammolarini tadqiq qilish ishiga oʼzbek tilshunoslari ham oʼtgan asrning 1960 yillaridan alohida eʼtibor bera boshlashdi. E.Begmatov oʼzbek antroponimiyasini, T.Nafasov Qashqadaryo viloyati toponimiyasini, S.Qoraev esa tarixiy nomlarni oʼrganishga kirishdi. B. Yoʼldoshev onomastika masalalari, N. Ulugʼov gedronimlarni oʼrganishdi. Ungacha oʼrta va oliy maktab ona tili, oʼzbek tili deb ataluvchi darsliklarda turdosh va atoqli otlar sarlavhasi ostida atoqli otlarga kiruvchi nomlarning bir necha turi sanab oʼtilar edi. O’zbek ismlari • Abdulloh- arab tilidan olingan ism boʼlib, Аllohning quli, suyukli bandasi. Muhammad (sollallohu alayhi vasallam)ning otalarining ismi. Аllohga ibodat qilib yursin degan diniy tushuncha bilan qoʼyilgan. O’zbek ismlari Zahro – arabcha ism boʼlib gulning nomi, yorqin, ravshan, oq yuzli. Nurli, porloq, nur taratuvchi yoki intiluvchi, havas qiluvchi, oldinga intiluvchi degan maʼnolarni anglatadi. Paygʼambarmiz Muhammad salallohu alayhini qizlarini Fotima qizlari boʼlib, “Zahro” nomi bilan laqablangan. Shakllari: Zahroxon, Zahroniso, Zahrobonu. O’zbek ismlari • Raʼno – fors va turkcha ism boʼlib, qizil guldek goʼzal, chiroyli, latofatli, raʼno guldek suluv, purlatofat qiz. Gulddek ochilib baxtli hayot kechirisin degan umid va maqsad boʼlgan. • Shakllari: Raʼnogul, Guliraʼno, Raʼnoxon, Raʼnooy, Raʼnoqad, Gulraʼno O’zbek ismlari • Аbdulaziz - izzat va kuch-qudrat sohibi boʼlgan gʼolib Аllohning bandasi, itoatkor quli degan maʼnoni anglatadi. Bobomizni shu ismlik togʼalari boʼlib, xalq ichida obru – eʼtiborlik boʼlgan. • Shakllari: Аbduaziz, Аbduazizbek, Аbduazizxon Xulosa • Ismlarni oʼrganar ekanmiz. Shu ismda maqsadi, maʼnosi, insonni orzusi, kelajakdagi maqsadalari ifoda etadi. Oʼzbek ismlari arabcha, turkcha, forscha, yahudiy tillardagi ismlarni koʼproq uchratamiz. Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati: • 1. Internet materiallari • 2. Oʻzbek tilining izohli lug‘ati • 3. Ziyo. net. tarmog‘i