O‘ZBEKISTON DAVLAT MUSTAQILLIGINING QO‘LGA
KIRITILISHI. DEMOKRATIK HUQUQIY DAVLAT VA FUQAROLIK
JAMIYATI ASOSLARINI SHAKLLANTIRISH
Reja:
1. O‘zbekiston davlat mustaqilligining e’lon qilinishi va uning tarixiy ahamiyati.
2. O‘zbekiston respublikasi davlat ramzlari va Konstitutsiyasining qabul
qilinishi.
3. Huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining barpo etilishi.
4. I.A.Karimov – O‘zbekiston mustaqilligining asoschisi va yo‘lboshchisi.
5. Mustaqillik yillaridaO‘zbekistonning ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy
taraqqiyoti.
6. O‘zbekiston va jahon hamja
1
.
O
‘
z
b
e
k
i
s
t
o
n
“Davlat tili to‘g‘risida”gi qonunning qabul qilinishi mustaqillik yo‘lida muhim
yurtlarida o‘qitilishiga e’tibor kuchaydi.
b
o
‘
l
i
b
O
‘
m
a
r
t
d
a
Mustaqillik sari dastlabki qadamlar:
1989 yil 23 iyun – O‘zbekistonda rahbariyatning o‘zgarishi. Islom Karimov
O‘zbekistonning birinchi rahbari
1989 yil 21 oktyabr – o‘zbek tiliga “Davlat tili” maqomining berilishi
1990 yil 24 mart – O‘zbekistonda Prezidentlik boshqaruvining joriy etilishi
1990 yil 20 iyun – O‘zbekistonda mustaqillik Deklaratsiyasining qabul qilinishi
“Ўзбекистон – суверен демократик республика. Давлатнинг
“Ўзбекистон Республикаси” ва “Ўзбекистон”деган номлари бир
маънони англатади”
(Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, 1 модда)
a
v
g
u
s
t
d
a
O
‘
s
u
v
e
r
e
n
O
‘
e
’
O
‘
e
Mustaqillikning ilk hujjatlari:
1991 yil 31 avgust – “O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini e’lon
qilish to‘g‘risida”gi qaror (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashning navbatdan
tashqari VI sessiyasi).
1991 yil 31 avgust – “O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi asoslari
to‘g‘risida”gi qonunning qabul qilinishi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy
Kengashning navbatdan tashqari VI sessiyasi).
1991 yil 31 avgust – “O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi to‘g‘risidagi
Bayonot”ning e’lon qilinishi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashning
navbatdan tashqari VI sessiyasi).
1991 yil 31 avgust – 1 sentyabrni O‘zbekistonda mustaqillik kuni sifatida bayram
qilish to‘g‘risidagi Oliy Kengash qarorining qabul qilinishi
e’lon qilinishi Respublika tarixida muhim voqea bo‘lib, u nafaqat butun davlat
“Ўзбекистон Республикасининг давлат тили ўзбек тилидир”
(Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, 4 модда)
yo‘ldan bormadi. XXI asr arafasida jahon xaritasida yana bir mustaqil, teng huquqli
b
o
‘
r
o
‘
O
‘
b
o
‘
Mustaqil O‘zbekiston bozor munosabatlariga o‘tishda har xil salbiy holatlar
tug‘diradigan «falaj» yo‘li bilan emas, asta-sekinlik bilan o‘tish yo‘lini tanladi.
m
i
n
b
a
r
i
d
a
o
‘
b
o
‘
–
m
e
r
o
s
i
n
i
o
‘
O
‘
d
e
k
a
b
r
d
a
O
‘
g
‘
m
u
h
o
k
a
m
a
s
i
d
a
n
k
o
‘
O
‘
b
i
r
i
n
c
h
i
O
‘
t
o
‘
g
‘
d
O
‘
q
o
‘
b
o
‘
h
a
m
o
‘
r
o
‘
q
o
‘
Mustaqil O‘zbekiston bozor munosabatlariga asoslangan demokratik jamiyat
b
o
‘
t
o
‘
b
o
‘
o
‘
k
o
‘
O
‘
b
o
‘
k
o
‘
b
o
‘
g
i
d
r
o
e
l
O‘zbekiston Respublikasi davlat ramzlari va Konstitutsiyasining qabul
davlat o‘z ramzlariga ega bo‘lishi kerak. 1991 yil 18 noyabrda Respublika Oliy
Kengashining VIII sessiyasida O‘zbekiston davlat bayrog‘i tasdiqlandi. Uning
tug‘laridagi an’analarni davom ettiradi hamda xalqning milliy va madaniy o‘ziga
xosligini, Respublika tabiiy sharoitini aks ettiradi. O‘zbekiston Respublikasi Oliy
Kengashining 1992 yildagi X sessiyasida “O‘zbekiston Respublikasining Davlat
gerbi to‘g‘risida”gi qonun, 1992 yil 10 dekabrdagi XI sessiyasida “O‘zbekiston
R
e
s
p
u
b
l
i
k
O‘zbekiston Respublikasining Davlat ramzlari:
1991 yil 18 noyabr – “O‘zbekiston Respublikasining davlat bayrog‘i to‘g‘risida”gi
qonuni qabul qilindi (Oliy Kengashning VII sessiyasida)
1992 yil 2 iyul - “O‘zbekiston Respublikasining davlat gerbi to‘g‘risida”gi qonuni
qabul qilindi (Oliy Kengashning X sessiyasida)
1992 yil 10 dekabr - “O‘zbekiston Respublikasining davlat madhiyasi to‘g‘risida”gi
qonuni qabul qilindi (Oliy Kengashning XI sessiyasida)
Konstitutsiya davlatning asosiy qonuni bo‘lib, buyuk kelajakning huquqiy
kafolatidir. Yangi Konstitutsiyani tayyorlash g‘oyasi 1990 yilning mart oyida ilgari
surila boshlandi. Ko‘p o‘tmay, iyun oyida Oliy Kengashning ikkinchi sessiyasida
I
.
A
.
K
a
r
i
m
o
v
b
o
s
h
c
h
i
l
i
L
o
y
i
a
n
i
n
g
d
a
s
t
l
a
b
k
i
Tuzatishlar va aniqlashlar — loyihaning 60 dan ortiq moddasiga kiritildi. 1992
yil 8 dekabrda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining XII chaqiriq XI
q
o
i
d
a
l
ar bo‘limida bayon etilgan. Bu qoidalar: davlat suvereniteti; xalq hokimiyati;
ta’minlash; qonuniylik; hokimiyatni ajratish; mahalliy o‘z- o‘zini boshqarish; sud
tizimi va odil sudlovni tashkil qilish va boshqalardan iborat.
:
”
s
o
‘
s
i
g
‘
Ya’ni, Asosiy qonunimizga “davlat, uning idoralari va mansabdor shaxslari
s
h
a
’
b
o
‘
M
u
s
t
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi
O‘n ikkinchi chaqiriq O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining o‘n birinchi
sessiyasida qabul qilingan
“Ўзбекистон Республикаси қонун билан тасдиқланадиган ўз давлат рамзлари –
байроғи, герби ва мадҳиясига эга”
(Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, 5 модда)
Tarkibi:
- Muqaddima
- 6 bo‘lim
- 26 bob
- 128 modda
O
‘
o
‘
b
o
‘
t
o
‘
t
a
’
b
o
‘
q
a
t
’
t
a
’
Huquqiy davlat tushunchasi
2003 йилда Конституциянинг XVIII, XIX, XX, XXIII бобларга, 2007 йилда
89, 93, 102 моддаларга, 2008 йилда 77-моддага, 2011 йил 18 апрелда 78, 80, 93, 96, 98
моддаларига, 2011 йил 12 декабрда 90-моддасига, 2014 йил17 апрелда 32, 78, 93, 98,
103 ва 117-моддаларига ўзгартиришлар ва қўшимчалар киритилган.
Ҳуқуқий давлат – жамиятнинг иродасини ифода этуви ва уни акс эттирувчи
қонуннинг устуворлигига асосланган умумий ташкилотдир
Қонун
устуворлигиг
а асосланади
Барча фуқаролар, мансабдор шахслар,
давлат органлари ва ташкилотларнинг
қонунларни оғишмай ижро этишлари ва
унга риоя этишларини тақозо этади
Давлатнинг норматив ҳуқуқий
ҳужжатларида мустаҳкамланган ва
кафолатланган сиёсий мафкуравий ва
иқтисодий плюрализмга таянади
Ҳуқуқий фуқаролик жамиятининг фаолияти
учун зарур бўлган фуқароларнинг ҳуқуқ ва
эркинликларини таъминлайди
Фуқаро
ва
давлатнинг
амалдаги
қонунлар
доирасида
ўзаро
жавобгарлигини назарда
тутади
O‘zbekiston Respublikasida odil sudlov nafaqat huquqiy, shu bilan birga
O
‘
x
o
‘
Q
o
r
a
q
a
l
p
o
g
‘
Q
o
r
a
q
a
l
x
o
‘
o
‘
m
a
’
o
‘
i
s
l
o
h
o
t
l
a
r
o
‘
B
u
o
‘
o
‘
u
l
O
‘
O
‘
o
‘
g
‘
b
o
‘
o
‘
o
‘
o
‘
o
‘
O‘zbekistonda boshqaruv tizimi tubdan isloh qilindi. Milliy davlatchilik ananalarini
o‘zida mujassamlashtirgan ijroiya hikimiyat – Vazirlar Mahkamasi tuzildi.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ijro euvchi hokimiyatini
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tarkibiga O‘zbekiston
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Ministrlar kengashi kiradi.
O
‘
O
‘
O
‘
k
o
‘
a
’
m
a
’
O
‘
t
a
’
bo‘lgan qaror va farmoyishlar chiqaradi.
O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri Vazirlar Mahkamasi faoliyatini tashkil
Давлат
бюджетини
ишлаб
чиқади
ва
Олий
Мажлисга тақдим этади ҳамда унинг бажрилишини
таъминлайди;
Олий Мажлисга давлат бюджети бжарилиши ҳақида
ҳисобот беради;
Я о а
о
кре
а
с ёса
юр
, “O‘zbekiston Respublikasi mahalliy hokimiyat idoralarini qayta tashkil etish
t
o
‘
g
‘
”
1
9
9
2
b
o
‘
k
o
‘
o
‘
shug‘ullanmoqda.
O‘zbekistonda boqaruv tizimi tubdan isloh qilindi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tishni
ta’minlovchi, bozor munosabatlarining faoliyati uchun imkon beruvchi yangi
m
a
’
–
Ma’muriy-buyruqbozlik, to‘rachilik tizimining o‘zagini tshkil etgan Davlat
Q
o
‘
Q
o
‘
Q
o
‘
q
o
‘
–
Q
o
‘
q
o
‘
k
o
‘
Q
o
‘
k
o
‘
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta’limi vazirligi, Xalq ta’limi
S
o
g
‘
o
‘
b
o
‘
b
o
‘
q
o
‘
o
‘
b
o
‘
o
‘
o
‘
o
‘
.
2
0
0
1
-
2
0
0
5
2
0
0
0
–
2
5
–
O
‘
o
‘
o
‘
o
‘
2001 – yil 6-7 – dekabr kunlari bo‘lib o‘tgan Oly Majlisning yettinchi
.
2
0
0
2
–
“
O
‘
?
”
b
o
‘
o
‘
2002 –yil 2-5 aprel kunlari bo‘li bo‘gan Oliy Majlisning sakkizinchi
“Referendum yakunlari va davlat hokimiyati tashkil etishning asosiy prinsiplari
t
o
‘
g
‘
”
–
q
o
‘
–
–
2002 – yil dekabrda bo‘lib o‘gan ikkinchi chaqiriq O‘zbekiston Respublikasi
t
o
‘
g
‘
”
,
“
O
‘
t
o
‘
g
‘
”
o
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasining 2005 – yil 27-
k
o
‘
y
o
‘
o
‘
q
o
‘
r
o
‘
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining 2005 yil 27-yanvar kuni
bo‘lib o‘tgan birinchi majlisida Prezident tavsiyasiga muvofiq, Senat a’zolari
qo‘mitalari tashkil etilib, ularning raislari ham saylandilar.
, 2005 –yil 27 – yanvar kuni ikki palatali parlamentni shakllantirish ishlariga yakun
O
‘
o
‘
–
K
o
‘
b
o
Mustaqillik yillari mamlakatimizda 5 ta siyosiy partiya tashkil topdi.
O‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi 1991 yil noyabrdan faoliyat ko‘rsatib, o‘z
safida 420 mingdan ziyod a’zoni birlashtirgan. Oliy Majlisning 69 ta deputati uning
a’zolaridir. «Vatan taraqqiyoti» partiyasi 1992 yil may oyida tuzilgan bo‘lib, uning
saflarida 35 mingdan ortiq a’zo bor. Uning 14 a’zosi Oliy Majlis deputati. «Adolat»
sotsial-demokratik partiyasi 1995 yil fevralda tashkil topgan bo‘lib, 30 mingdan ortiq
a’zosi bor. Oliy Majlisda 47 deputatdan tashkil topgan o‘z fraksiyasiga ega.
«O‘zbekiston Milliy tiklanish demokratik partiyasi» 1995 yil iyunida tashkil topgan.
Saflarida 6 mingga yaqin a’zosi bor. 1998 yil «Fidokorlar» milliy-demokratik
p
a
r
t
i
y
a
s
i
t
a
s
h
k
i
l
t
o
p
d
i
.
2
0
0
0
bo‘lib, tarkibida 7,5 mln. a’zo bor.
O
‘
y
o
s
h
l
a
r
n
i
n
g
o
‘
o
x
i
r
O‘zbekiston Respublikasi 120 dan ortiq millatlar va elatlarni birlashtirgan
k
o
‘
p
m
i
l
l
a
t
l
i
d
a
v
l
a
o
zirgi bosqichda jamiyatning demokratlashuvida «to‘rtinchi hokimiyat» —
m
a
t
b
u
o
amiyat kasb etadi.
O‘tgan davrda matbuot, noshirlik va axborot sohasining mustahkam huquqiy
O
‘
“
t
a
r
g
‘
b
o
‘
t
o
‘
g
‘
”
k
o
‘
g
‘
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasini yanada
b
o
‘
t
o
‘
g
‘
”
O
‘
y
o
‘
“
”
‘
n
a
l
i
s
h
i
b
o
‘
– O‘zbekiston mustaqilligining asoschisi va yo‘lboshchisi.
Jahon sivilizatsiyasida alohida o‘rin tutadigan, ko‘p asrlik boy tarixga ega
O‘zbekiston diyorida butun dunyoga nomi ketgan olimlar, davlat arboblari voyaga
yetgan. Buyuk zotlarni buyuk xalq, buyuk el yaratadi.
Xalqimizning ko‘p yillar davomida olib borgan kurashi natijasida qaror topgan
mustaqil O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslangan demokratik jamiyat
qurish stixiyali (ko‘r-ko‘rona) ravishda emas, balki ilm-fan yutuqlariga, jahon
taraqqiyotining, xususan, buyuk zaminimizda yaratilgan tarixiy tajribalarga
asoslangan g‘oyalarga amal qilib ro‘yobga chiqadi.
O‘zbekiston mustaqillik tomon yo‘l tutar ekan, birinchi kunlardan boshlab,
uning tepasida Islom Abdug‘anievich Karimov turibdi. Asrlarga teng shu qisqa
vaqtda erishilgan yutuqlar: mamlakatda o‘rnatilgan ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy
barqarorlik, tarixiy, diniy qadriyatlarimizning tiklanishi va jamiyatda o‘rnatilgan
osoyishtalikni, mustaqil O‘zbekiston Respublikasining xalqaro hamjamiyatda tutgan
o‘rnining ortib borishini butun xalqimiz, jahonning yirik davlat arboblari Islom
Karimov nomi bilan bog‘laydi.
O
‘
(
“
O
‘
y
o
‘
”
c
h
u
n
o
n
c
h
i
O
m
a
’
G‘arb va Sharqning rivojlangan mamlakatlari ko‘p yillik taraqqiyot yo‘llarini,
o
‘
t
a
j
r
i
b
O
‘
y
a
q
i
n
ko‘rinishi bozor munosabatlariga o‘tish, demokratik jamiyat qurish jarayonida
ma’naviy-ma’rifiy va mafkuraviy ishlarning yuksak ahamiyatini taqqoslab
ko‘rsatganligidadir.
Ittifoq o‘rnida vujudga kelgan Mustaqil davlatlarning hech birida ilgari surilmagan
ma’naviy-ma’rifiy ishlarning vazifalari Prezidentning «Jamiyatimiz mafkurasi
ma’naviyat» (hujjatlar to‘plami) kitobi va boshqa ko‘plab maqolalarida bayon
b
o
‘
m
a
’
—
b
u
y
u
k
O
‘
t
o
p
g
a
n
O
‘
O
‘
—
t
u
t
e
’
b
o
‘
t
u
b
d
a
n
o
‘
—
q
o
‘
t
a
r
i
x
i
n
i
o
‘
t
u
t
g
a
n
o
‘
y
o
‘
o
‘
m
a
’
k
O
‘
b
o
‘
q
a
t
t
i
q
q
o
‘
m
a
’
q
o
‘
k
o
‘
i
k
k
i
n
c
h
i
s
i
g
a
o
‘
t
o
‘
y
o
‘
q
o
‘
O‘zbekiston xalqining istiqlol yillarida erishgan eng katta yutug‘i-mamlakatda
o
‘
O
‘
y
o
‘
a
n
’
M
u
s
t
a
q
i
l
O
‘
a
n
’
o
‘
h
a
m
Malumki, 2016 yil 2 sentyabr kuni O‘zbekison Respublikasining 1- Prezidenti
Islom Karimov vafot etdi. Oktyabr oyida Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov
xotirasini abadiylashtirish maqsadida Islom Karimov nomidagi Respublika Xayriya
jamoa fondi tuzilgan edi. Toshkent shahri Yashnobod tumanining Farg‘ona yo‘li
ko‘chasida joylashgan jome masjidiga esa “Islom ota jome masjidi” deb nom
berilgandi. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 2-
dekabrda qabul qilingan “Buyuk davlat va siyosat arbobi, O‘zbekiston
Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Abdug‘anievich Karimov siymosi
tasvirlangan haykalni yaratish bo‘yicha xalqaro ijodiy tanlovni tashkil etish
to‘g‘risida”gi Qarori bu boradagi ishlarning davomi sifatida juda ko‘p ijobiy
mulohazalarga sabab bo‘ldi. Yaqinda davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoev Birinchi
Prezidentimiz Islom Karimov nomini abadiylashtirishga doir bunday say –
harakatlarni izchil davom ettirishni ifoda etgan “O‘zbekiston Respublikasining
Birinchi Prezidenti Islom Abdug‘anievich Karimovning xotirasini abadiylashtirish
to‘g‘risida”gi (2017 yil, 25-yanvar) yangi qarorga imzo chekdi. Xo‘sh, mazkur
qarorda Birinchi Prezidentimiz nomini abadiylashtirish uchun qanday chora-
tadbirlar belgilandi?
Samarqand shahrida Islom Karimov dafn etilgan hududda yodgorlik majmuasi barpo
etiladi.
Poytaxtimiz Toshkent shahrida, Islom Karimov tug‘ilib o‘sgan Samarqand shahrida
va u kishi birinchi rahbar bo‘lib ishlagan Qashqadaryo viloyatining Qarshi shahrida
haykallar o‘rnatiladi.
Birinchi Prezidentimiz ko‘p yillar davomida faoliyat olib borgan Toshkent
shahridagi Oqsaroy qarorgohida Islom Karimov nomidagi ilmiy-marifiy yodgorlik
majmuasi tashkil etiladi va Islom Karimov nomidagi Respublika xayriya jamoat
fondi ham ushbu manzil bo‘yicha joylashtiriladi.
Samarqand shahrida Islom Karimov muzeyi tashkil etiladi.
Toshken Davlat texnika universitetiga, Asaka shahridagi avtomobil zavodiga,
Farg‘ona shahridagi Sanat saroyiga,Toshkent xalqaro aeroportiga, Qoraqalpog‘iston
Respublikasi, Toshkent shahri va viloyatlaridagi markaziy ko‘chalarga Islom
Karimov nomi beriladi.
Har yili Birinchi Prezidentimiz tavallud topgan sana – 30-yanvar kuni keng
nishonlanadi, 2-senyabr kunini Xotira kuni sifatida yod etiladi.
Oliy o‘quv yurtlari talabalari uchun Islom Karimov nomidagi davlat stipendiyasi
joriy etiladi.
Islom Karimovning hayoti va faoliyati haqida ilmiy va badiiy asarlar, hujjatli va
badiiy filmlar yaratiladi.
Islom Karimov siymosi aks ettirilgan maxsus pochta markalari chiqariladi.
Hech shubha yo‘qki, Islom Karimov O‘zbekiston Respublikasining Brinchi
Prezidenti, uning asoschisi va me’mori sifatida xalqimiz xotirasida abadiy yashaydi.
